ZaÅÄcznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

More documents

Recommendations

Info

Marek Bem, Wojciech Mazurek Hersz Cukierman: „[…] niedaleko od lasu był duży obóz rezerwowy dla Ukraińców i oni próbowali złapać trochę Żydów, ale im się to nie udało. Uciekło wtedy z Sobiboru około 350 Żydów. Uciekając do lasu spotkałem się ze swoim synem […]” 21 . Iwan Karakasz: „[…] V obóz mieścił do 60 ludzi, zachodnich Ukraińców, przysłanych tu jakoby do ochrony nowo budowanej (części obozu?). Oni nie mają żadnego kontaktu z obozem ogólnym […]” 22 . Szkic Kurta Bolendera: SS-Oberscharführer Kurt Bolender był w Sobiborze od końca kwietnia do lipca 1942 r. Sprawował, między innymi, nadzór nad obozem III. W trakcie toczącego się przeciwko niemu procesowi w Hagen przygotował odręczny szkic obozu, który w trakcie przesłuchań tak interpretował i opisywał: Fot. 43. Szkic wykonany przez byłego członka niemieckiej załogi obozu w Sobiborze: SS- Oberscharführera Kurta Bolendera. Kopia ze zbiorów MPŁW Kurt Bolender: „[…] Sporządziłem szkic obozu Sobibór taki, jaki został mi w pamięci. Szkic nie jest wierny rzeczywistej skali i może nie odzwierciedlać dokładnie położenia budynków. Kreskowe linie na dolnym brzegu oznaczają linię kolejową z Chełma do Wło- 21 Hersz Cukierman, relacja, archiwum ŻIH, sygn. 301/14, dnia 17 września 1944 r. 22 Notatka służbowa Zachara Filipowicza Popławskiego do Pełnomocnika Komunistycznej Partii Białorusi w Obwodzie Brzeskim, dotyczy relacji Iwana Michajłowicza Karakasza w sprawie obozu śmierci w Sobiborze, dnia 7 października 1943 r.
Sobibór - badania archeologiczne... dawy. Wyżej znajduje się obóz. Był on ogrodzony podwójnym drutem kolczastym, który był poprzeplatany gałązkami i gałęziami, w taki sposób, żeby nikt nie mógł zajrzeć do obozu. Nie mogę dokładnie podać powierzchni obozu. Z góry szerokość mogła wynosić 150m. Długość bramy do fos 350 m. W dolnym lewym rogu narysowałem tor postojowy i rampę. To było miejsce rozładunku przybywających Żydów. Powyżej naszkicowałem bramę i budynek wartowników. Straż mogła być położona trochę bardziej na lewo od ogrodzenia. Na prawo od straży narysowałem magazyn broni, kwaterę Ukraińców, jadalnię i kwaterę, w której również ja podczas swojego pobytu w Sobiborze mieszkałem. Przed chwilą uzupełniłem szkic i narysowałem dom, któremu dałem numer <strong>10</strong>. Dom ten stał już zanim obóz został zbudowany. Mieszkał w nim Stangl. W górnym lewym rogu obrzeżyłem pewną część obozu i napisałem „Warsztaty Żydów”. Ta część obozu stała już jak przybyłem. Były to baraki, w których umieszczono warsztaty krawców, szewców, złotników i innych. Ta opisana część obozu przedstawia obóz I. Z prawej strony znajdował się obóz II. Numerem 4 określiłem budowę zarządu. Tam mieszkał administrator. W prawym rogu mojego szkicu zaznaczyłem drzewostan. Za nim odgraniczyłem obóz III. W nim znajdowały się cmentarz, duża kwatera dla Żydów, pozycja MG ( karabin maszynowy) i numerem 5 komorę gazową. Między obozem III i zarządem leżało lotnisko i plac musztry. Od zarządu do komory gazowej poprowadziłem krętą kreskę, której dałem numer 7. To był tzw. Schlauch. Z tego, co sobie przypominam przybywało najwyżej <strong>10</strong> wagonów na tor postojowy. Po tym jak pociąg się zatrzymał, zamykano bramę a pociąg obstawiano ukraińskimi załogami wartowników. Nie wiem jak przebiegało rozładowywanie. Zakładam, że Żydzi wysiadali. Następnie byli prowadzeni na plac koło zarządu. W tym czasie, kiedy byłem w Sobiborze, nie było baraków, gdzie oni by się rozbierali. Na tym miejscu Żydzi musieli się rozebrać, osobno kobiety, osobno mężczyźni. Ten cały przebieg widziałem tylko jeden raz. Przed rozebraniem wygłaszał Michel przemowę. Mówił im, że przybyli oni pracować i w celu zasiedlenia. Wymagano, żeby wcześniej wzięli kąpiel i dezynfekcję, żeby zapobiec rozprzestrzenieniu się zaraźliwych chorób. Po przemowie rozbierało się tylu Żydów, ile mieściło się w komorze gazowej. Według moich oszacowań mieściło się w jednej komorze gazowej około 40, 50 osób. Po tym jak Żydzi się rozebrali przeprowadzano ich przez tzw. Schlauch. Schlauch był przejściem o szerokości 1 ½, który był otoczony drutem kolczastym. Żydów przez Schlauch do komory gazowej nie przeprowadzali Niemcy, lecz wyłącznie Ukraińcy. W budowli numer 5 na moim szkicu znajdowały się trzy komory gazowe. Na frontowej stronie była mała budowla, w której znajdował się silnik rosyjskiego czołgu T 34. Dokładnie tego nie wiem, ponieważ go nie widziałem. Opowiadano nam tylko o tym. Po tym jak Żydzi przekroczyli komory gazowe, Ukraińcy zamykali drzwi. Na pytanie przerywające odpowiadam, że nie zauważyłem, żeby Niemcy brali w tym udział. O ile widziałem, brali w tym udział tylko uzbrojeni Ukraińcy. Silnik, który wytwarzał gaz, był obsługiwany przez Ukraińców, a dokładniej – był to jeden Ukrainiec o imieniu Emil i niemiecki kierowca samochodu o nazwisku Bauer. O Ukraińcu imieniem Emil wiem, że później we Włoszech przeszedł do partyzantów. Nie wiem, co się z nim stało. Bauer pochodził z Berlina, czy dokładniej mówiąc przybył z Ber-
Page 1 and 2:
Sobibór - badania archeologiczne..
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28: Sobibór - badania archeologiczne..
Page 77: Sobibór - badania archeologiczne..
show all

ZaÅÄ cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

ZaÅÄcznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie