ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
Wstęp
Opracowanie niniejsze ma za zadanie prezentację zakresu i efektów prowadzonych
w latach 2001 – 2011 prac archeologicznych na terenie po byłym niemieckim ośrodku
zagłady w Sobiborze. Istotnym uzupełnieniem opracowywanych planów przygotowujących
kolejne ekspedycje archeologiczne do prac w terenie były materiały historiograficzne.
Ich analiza i weryfikacja pod kątem praktycznej archeologicznej „przydatności”
była bardzo ważnym aspektem korygującym ostateczny kształt metodologii
i zakresu prac geofizycznych i wykopaliskowych.. Ważną rolę w tym względzie
odegrały te wszystkie źródła historyczne, które mogły pomóc w opisaniu tego, co po
całkowicie zlikwidowanym i zniszczonym obozie mogło jeszcze pozostać w ziemi
w postaci zachowanych reliktów oraz tego, oczywiście, co dotychczas udało się
w wyniku prowadzonych dochodzeń, śledztw i badań naukowych ustalić na temat topografii
byłego obozu (szczególna uwaga zwracana była na źródła o charakterze graficznym:
mapy, szkice rysunki i zdjęcia oraz opisy świadków obozu, których szczegóły
na temat określonej infrastruktury obozu stwarzały szansę zlokalizowania jej
w obecnej przestrzeni terenu poobozowego). Nie bez znaczenia w trakcie przygotowań
do wykopalisk i penetracji geofizycznych pozostawała także interpretacja dotychczasowych
inwestycji, na terenie po byłym obozie, związanych z budową form upamiętnienia
i komunikacji (kopiec, pomniki, aleje spacerowe). Z jednej strony przedsięwzięcia
takie traktować należy, jako egzemplifikację określonego stanu wiedzy
historycznej na temat miejsca i okoliczności, które upamiętniano z drugiej zaś dawało
szansę na poznanie stanu czysto mechanicznej ingerencji w ewentualnie istniejące
w tych miejscach relikty obozowe. W trakcie prac archeologicznych wszyscy jej
uczestnicy do dyspozycji mieli także całość zasobów tak zwanego „archiwum sobiborskiego”,
którego zbiory pozwalały na niezbędną ocenę i ewaluację zarówno
planów jak i efektów prowadzonych prac.
SS-Sonderkommando Sobibor, czyli niemiecki ośrodek zagłady w Sobiborze -
funkcjonował od marca 1942 r. (pierwsze transporty ludności żydowskiej dotarły tu
już w kwietniu) do października 1943 r. Zdecydowaną większość przybyłych kierowano
do natychmiastowej eksterminacji. Przywożono tu Żydów z Polski, Niemiec,
Austrii, Czechosłowacji, Francji, Holandii i okupowanych terenów ZSRR. Mając na
uwadze wszystkie dotychczasowe próby wyliczenia dotyczące liczby sobiborskich
ofiar uważam, że w niemieckim ośrodku zagłady w Sobiborze zamordowano, co
najmniej, 300 tys. osób. Stan dotychczasowych badań oraz ciągle nierozstrzygnięte
kwestie deportacji kolejowych do Sobiboru z takich miejscowości jak: Warszawa,