Dómur Hæstaréttar Íslands í máli nr. 214/1978 - Ríkissaksóknari

þrír haldið að Hamarsbraut 11, en síðan hafi ákærði Sævar komið þangað svo og ákærði Albert og
Gunnar Jónsson. Gögn máls um dvöl ákærða Sævars í atarfsmannahúsi Kópavogshælis þykja sannast
þessari frásögn. Snemma í rannsókn málsin , fyrir miðjan janúar 1976, viðurkenndu ákærðu Kristján,
Sævar og Tryggvi, að þeir hefðu verið staddir að Hamarsbraut 11 í Hafnarfirði aðfaranótt 27, janúar
1974 ásamt manni, er Kristján kvað hafa verið Guðmund Einarsson. Hinir tveir kváðu sig ekki hafa
borið kennsl á manninn, en þeir töldu síðar í rannsókninni, að maður þessi hafði verið Guðmundur
Einarsson. Samkvæmt skírslum þeirra, sem raktar eru ítarlega í héraðsdómi, hefur þar komið til átaka
milli þeirra og Guðmundar, sem lent hafi til dauða hans. Verður helat ráðíð af framburðum þeirra, að
tilefni átakanna hafi verið, að Guðmundur hafi færst undan að leggja fram fé til kaupa á áfengisflösku,
sem áform voru uppi um að afl.a. Þeir lýstu í framburðum sínum flutningi á líki Guðmundar, svo sem
greinir í héraðsdómi.
Ákærði Albert og Gunnar Jónsson hafa í skýrslum sínum lýst dvöl þeirra ákærðu Kristjáns, Sævars og
Tryggva að Hamarsbraut 11 aðfaranótt 27. janúar 1974 og átökum milli þeirra þriggja annars vegar og
manns þess, er þeir telja hafa verið Guðmund Einarsson, hins vegar. Eru framburðirnir greindir í
héraðsdómi svo og framburður ákærðu Erlu Bolladóttur um, að þeir ákærðu Kristján, Sævar og
Tryggvi hafi verið þarna á vettvangi, og um það, sem hún varð áskynja um athafnir þeirra. Einnig er í
héraðsdómi lýst ;samprófunum. Á það skal bent, að ákærða Erla hefur eigi tekið aftur framburði sína
að því er varðar atferli ákærðu Kristjáns, Sævars og Tryggva á Hamarsbraut 11.
Á dómþingi í sakadómi Reykjavíkur 29. mars 1977 lýsti ákærði Sævar fyrri framburði sína ranga og
kvað sig hafa verið beittan harðræði í því skyni að knýja fram játningar. Í þinghaldi 1. apríl 1977
kvaðst ákærði „sér vitandi" en hafa verið að Hamarsbraut 11 aðfaranótt 27. janúar 1974.
Á dómþingi í sakadómi Reykjavíkur 30. mars 1977 tók ákærði Tryggvi aftur fyrri framburði sína og
kvaðst aldrei hafa komið að Hamarsbraut 11 í Hafnarfirði og vera saklaus af aðförinni að Guðmundi
Einarssyni. Ákærði kvaðst ,;ekkert geta sagt um, hvar hann var ;staddur að kvöldi laugardagsins 2tí.
janúar og aðfaranótt hins 27. janúar 1974". Taldi hann ;fyrri framburði eiga rót að rekja til hótana af
hálfu þeirra, er fóru með raunsókn málsins. Hefur hann síðan haldið fast við þann breytta framburð.
Ákærði Kristján hélt fast við framburði sína um átökin á Hamarsbraut 11 í samprófun við ákærða
Sævar 1. apríl 1977 og í samprófun við ákærða Tryggva 31. mars 1977. Á dómþingi í sakadómi
Reykjavíkur 27. september 1977 kvaðst ákærði Kristján hins vegar ekkert vita um hvarf Guðmundar
Einarssonar og ekki hafa verið í Hafnarfirði aðfaranótt 27. janúar 1974, hvorki ásamt meðákærðu
Sævari og Tryggva né Gunnari Jónssyni. Hefur hann síðar á réttað þennan framburð sinn á dómþingi.
I héraðsdómi er gerð grein fyrir nokkrum ;sýnilegum sönnunargögnum, lean ákæruvald hefur lagt
fram í málinu og vísað til.
Svo sem greint er hér að framan, hafa ákærðu Sævar o:g Tryggvi staðhæft, að rannsóknarmenn og
fangaverðir hafi beitt þá harðræði í því skyni að knýja þá til játninga. Ákærði Kristján ber hins vegar
;fyrir ;sig, að rannsóknarmennirnir hafi haft óeðlileg áhrif á þá ákærðu í því skyni að samræma
framburði þeirra.
Þegar hin rækilega rannsókn bæði fyrir og eftir uppsögu héraðsdóms varðandi meint arðræði og
ólögmæta rannsóknarhætti er virt, verður .ekki séð, að játningar ákærðu hafi verið fengnar með
ólögmætum aðferðum af hálfu þeirra, er fóru með rannsókn málsins. Kinnhestur sá, sem sannað er,
6