rozstąpione morze zakorzeniony w panoramie ... - Świat Architektury
01.05.2015 • Views
Share Embed Flag

rozstąpione morze zakorzeniony w panoramie ... - Świat Architektury

rozstąpione morze zakorzeniony w panoramie ... - Świat Architektury

rozstąpione morze zakorzeniony w panoramie ... - Świat Architektury

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
swiatarchitektury.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

6 (36) / 2013<br />

ISSN: 2081-6413<br />

ROZSTĄPIONE MORZE<br />

Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie<br />

ZAKORZENIONY W PANORAMIE<br />

Sky Tower we Wrocławiu<br />

ARCHITEKTURA ZRÓWNOWAŻONA

CREATE THE DIFFERENCE.<br />

ARCHITEKTURA<br />

ZRÓWNOWAŻONA<br />

Krzywoliniowe płaszczyzny, płynne, miękkie ściany holu, rozcinające połyskliwą<br />

i rozświetloną bryłę, pełną ostrych kątów – Muzeum Historii Żydów Polskich<br />

w Warszawie budzi zachwyt i skłania do refleksji. W wywiadzie dla naszego<br />

miesięcznika projektant Marcin Ferenc z pracowni Kuryłowicz & Associates, która<br />

współpracowała z fińskimi projektantami z biura Lahdelma & Mahlamäki nad<br />

realizacją ich koncepcji, dzieli się spostrzeżeniami, obserwacjami i doświadczeniem.<br />

Polecam też Państwu artykuł o wrocławskim kompleksie Sky Tower, którego<br />

srebrnoszara wieża mocno zmieniła krajobraz Wrocławia. Bryła, fasady i aspekty<br />

realizacyjne przyciągają uwagę nie tylko krytyków.<br />

W nurt architektury dedykowanej rozwojowi technologii dla innowacyjnych<br />

firm wprowadzi Państwa artykuł traktujący o projekcie Zespołu Inkubatorów<br />

Wysokich Technologii w Poznaniu, gdzie dla budynków badawczych z zespołami<br />

laboratoriów oraz biurowych zastosowano optymalne rozwiązania funkcjonalne.<br />

Dlaczego architekt najbardziej zaawansowanej technologicznie sali<br />

widowiskowo-koncertowej w Polsce zdecydował się na odrzucenie sprawdzonych<br />

przez stulecia rozwiązań scenicznych, dowiedzą się Państwo z wywiadu z Maciejem<br />

Jacaszkiem na temat obiektu Suwalskiego Ośrodka Kultury.<br />

Polecam również dział Specjalizacje, w którym znajdą Państwo artykuły<br />

Magdaleny Muszyńskiej-Łanowy i Wacława Jedleckiego – na temat rozwiązań<br />

związanych z pozyskiwaniem prądu z odnawialnych źródeł energii, z wykorzystaniem<br />

ogniw fotowoltaicznych oraz architektonicznej integracji fotowoltaiki. Technologie<br />

te, uznawane za kluczowe dla energetyki XXI w., znajdują szczególnie szerokie<br />

zastosowanie w budownictwie.<br />

Zapraszam do czerwcowego świata architektury<br />

Patrycja Fabiańska<br />

Keystone Office, Prague I winner best architect award 2013 I ALUCOBOND ® Anodized Look C0/EV1 I EM2N Architekten AG, Zurich I © Simon Menges<br />

ALUG<br />

Lech Godlewski<br />

3A Composites Representative<br />

Tel +48 609 400 470<br />

Fax +48-22 741 9109<br />

lech.godlewski@alug.pl<br />

www.alucobond.com<br />

www.facebook.com/alucobond.europe

NOWY SYMBOL WROCŁAWIA<br />

Kompleks Sky Tower we Wrocławiu<br />

składa się z trzech połączonych obiektów.<br />

Wieża – najwyższy budynek w Polsce – ma<br />

wysokość 212 metrów (50 pięter). Na jej<br />

niższych kondygnacjach mieszczą się biura,<br />

a nad nimi – luksusowe apartamenty. Funkcję<br />

mieszkalno-biurową pełni także kaskadowy<br />

żagiel (19 pięter). Z kolei w podeście<br />

(3 piętra) znajduje się nowoczesna galeria<br />

handlowa (24 000 m 2 powierzchni) z częścią<br />

biurową oraz parkingi. Wszystkie te funkcje<br />

sprawiają, że w południowej części stolicy<br />

Dolnego Śląska powstało rozbudowane<br />

centrum usługowo-rekreacyjne.<br />

neutralnego szkła z lekkim odcieniem szarości.<br />

Sky Tower jest też jednym z najbardziej<br />

zaawansowanych technologicznie budynków<br />

w naszym kraju. Mieszkańcy 171 apartamentów<br />

mają do dyspozycji 38 wind, temperatura<br />

w każdym pomieszczeniu może<br />

być zmieniana według potrzeb, a ponadto<br />

obiekt jest wyposażony w zaawansowany<br />

system bezpieczeństwa, który składa się<br />

z instalacji przeciwpożarowej, monitoringu<br />

i kontroli dostępu.<br />

Zajmująca trzy kondygnacje galeria handlowa<br />

została zaaranżowana bardzo nowocześnie.<br />

Wnętrza ścian i posadzek wykonane<br />

są z materiałów w szarej kolorystyce. Uwagę<br />

przykuwają wyspowe sufity podwieszane,<br />

w moduły których zostały wmontowane<br />

oprawy oświetleniowe. W centralnej części<br />

umiejscowiono świetlik, który dobrze doświetla<br />

wnętrza światłem naturalnym. Przez jego<br />

dużą przezierną powierzchnię można również<br />

podziwiać najwyższy element założenia,<br />

czyli wieżę. Atrakcją centrum jest zapewne<br />

największa w Europie instalacja interaktywna,<br />

zajmującą łącznie powierzchnię 40 m 2 .<br />

W wystroju wnętrz galerii zauważalna jest<br />

dbałość w doborze rozwiązań materiałowych.<br />

Na uwagę zasługuje zastosowana w sanitariatach<br />

stolarka drzwiowa marki Porta KMI<br />

Poland. Zdecydowano się na drzwi techniczne<br />

z kolekcji Enduro w okleinie HPL Formica w kolorach<br />

czerwonym i zielonym. Rozwiązanie to<br />

dedykowane jest pomieszczeniom narażonym<br />

na intensywne użytkowanie, a z uwagi na<br />

wymagania wytrzymałościowe może być<br />

stosowane w warunkach odpowiadających<br />

III klasie wymagań wg PN-EN 1192:2001.<br />

Stolarka oferowana jest w wersji jedno- i dwuskrzydłowej<br />

– przylgowej i bezprzylgowej.<br />

Do wydzielenia stref przeciwpożarowych<br />

(przedsionki windowe) zastosowano natomiast<br />

drzwi o odporności ogniowej EI 60<br />

w okleinie naturalnej Dąb Select. Produkty<br />

z tej kolekcji stanowią doskonałą ochronę<br />

od ognia oraz szczególnie niebezpiecznego<br />

zjawiska zaczadzenia. Rama skrzydła została<br />

wykonana z klejonki drewna iglastego i dodatkowo<br />

wyposażona w uszczelkę puchnącą.<br />

Strefa handlowa to niejedyna powierzchnia,<br />

która została wyposażona w stolarkę<br />

marki Porta. W przeważającej części biur,<br />

głównie typu open space, zastosowano<br />

dwuskrzydłową stolarkę z kolekcji Drzwi<br />

Techniczne o izolacyjności akustycznej<br />

Rw=27 dB, w okleinie naturalnej Orzech<br />

Amerykański (lakier matowy). Dla potrzeb<br />

realizacji na skrzydłach pojawił się logotyp<br />

Sky Tower, wykonany ze stali nierdzewnej.<br />

Ponadto w strefie biurowej (w salach<br />

konferencyjnych, sanitariatach i pomieszczeniach<br />

gospodarczych) zastosowano<br />

stolarkę z kolekcji Porta Nova Natura w okleinie<br />

naturalnej Orzech Amerykański (lakier<br />

matowy). Produkt oferowany jest w wersji<br />

jedno- i dwuskrzydłowej, z możliwością<br />

wyboru usłojenia (pionowego, poziomego<br />

lub pionowo-poziomego albo w wersji<br />

z elegancką płyciną).<br />

Stolarka drzwiowa jako istotny element<br />

architektoniczny każdej realizacji powinny<br />

podlegać starannemu doborowi przez<br />

projektantów i inwestorów. Przykładem<br />

umiejętnego doboru jest wrocławska realizacja.<br />

Firma Porta, mając to na uwadze,<br />

wspiera architektów fachową poradą ekspertów<br />

w zakresie rozwiązań katalogowych<br />

i nietypowych.<br />

Odniesieniem dla galerii jest stojący 750<br />

metrów dalej budynek Arkad Wrocławskich<br />

– fasady obu obiektów są z piaskowca. Do<br />

budowy elewacji wieży zużyto 20 000 m 2<br />

www.portacad.eu<br />

Aby skontaktować się z Szefem Nadzoru Inwestycji Porta<br />

w wybranym regionie, proszę dzwonić pod numer telefonu:<br />

Region ZACHÓD (Poznań) – Dariusz Piechowiak: 601 994 396<br />

Region CENTRUM (Warszawa) – Mariusz Fijałkowski: 601 994 395<br />

Region POŁUDNIE (Wrocław) – Sławomir Wójs: 601 994 398

W numerze:<br />

12<br />

Fot. Wojciech Kryński<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

52<br />

WYDARZENIA 8<br />

DLA NAUKI I BIZNESU 52<br />

Zespół Inkubatorów Wysokich Technologii w Poznaniu<br />

NOWOŚCI PRODUKTOWE 10<br />

PEŁEN KOLORÓW 60<br />

Hotel Słoneczny Zdrój Medical Spa & Wellness w Busku-Zdroju<br />

PROJEKT Z OKŁADKI<br />

ODRZUCAJĄC KANONY 70<br />

Sala widowiskowo-koncertowa w Suwałkach<br />

ROZSTĄPIONE MORZE 12<br />

Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie<br />

SPECJALIZACJE<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

ZAKORZENIONY W PANORAMIE 30<br />

Sky Tower we Wrocławiu<br />

HARMONIJNE CENTRUM 44<br />

Galeria Veneda w Łomży<br />

30<br />

44<br />

Fot. Bartosz Makowski Fot. Lech Kwartowicz<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

Fot. archiwum ML System<br />

60<br />

78<br />

BIPV FOTOWOLTAIKA 78<br />

– REALIZACJE W POLSCE<br />

ARCHITEKTONICZNA INTEGRACJA 84<br />

FOTOWOLTAIKI<br />

6 7

WYDARZENIA<br />

WYDARZENIA<br />

Wroclove Design<br />

Europejska Fasada Roku<br />

9-12 maja 2013 r. we Wrocławiu odbyła<br />

się I edycja Międzynarodowego<br />

Festiwalu Dobrych Projektów „Wroclove<br />

Design”. Impreza zainaugurowała<br />

cykl całorocznych działań o charakterze<br />

wystawienniczym, edukacyjnym i happeningowym<br />

pod nazwą Laboratorium<br />

Designu i Sztuki – projektu realizowanego<br />

w ramach programu Europejskiej Stolicy<br />

Kultury Wrocław 2016. W interaktywnych<br />

strefach w Hali Stulecia, CRZ Krzywy Komin<br />

i przestrzeniach miejskich zaprezentowano<br />

design, obejmujący różnorodne<br />

dziedziny życia: od przedmiotów codziennego<br />

użytku, poprzez sztukę, przestrzeń<br />

w architekturze, po procesy biznesowe.<br />

Podczas festiwalu pokazano premiery<br />

polskiego designu, które miały miejsce<br />

na Salone del Mobile w Mediolanie<br />

w kwietniu, oraz efekty działań realizowanych<br />

w obszarze projektu „Aktywni<br />

i Kreatywni – Polacy w Europie” – wystawa<br />

prac ponad 20 twórców. Odbyła<br />

się również ekspozycja konkursowa<br />

„Design-Open Space”, podczas której<br />

zaprezentowano najwyżej ocenione<br />

projekty.<br />

www.wroclovedesign.pl<br />

Projektujesz! Zyskujesz!<br />

Konkurs Baumit Life Challenge rozgrywany<br />

będzie w czterech kategoriach:<br />

„Dom jednorodzinny”, „Dom wielorodzinny”,<br />

„Budynek niemieszkalny” oraz<br />

„Renowacja budynku zabytkowego”.<br />

Każdy kraj powinien stworzyć reprezentację<br />

składającą się z 12 obiektów (trzy<br />

realizacje przyporządkowane do każdej<br />

z kategorii). Ostateczny termin nadsyłania<br />

zgłoszeń mija 28.02.2014 r. Jeśli dany<br />

kraj organizuje konkurs Fasada Roku,<br />

to Life Challenge jest traktowany jako<br />

międzynarodowe rozszerzenie plebiscytu.<br />

Warto podkreślić, że obiekty zostaną<br />

dopuszczone do konkursu, jeśli spełnią<br />

podstawowe wymogi. Warunkiem<br />

koniecznym jest ukończenie realizacji<br />

do końca 2013 r., wykorzystanie podczas<br />

remontu elewacji produktów firmy Baumit<br />

oraz zakwalifikowanie projektu do jednej<br />

z czterech konkursowych kategorii. Zgłoszenie<br />

obiektu do konkursu wymaga dostarczenia<br />

dokumentacji zdjęciowej, obrazującej<br />

walory budynku, oraz opisu projektu sporządzonego<br />

przez architekta, który będzie<br />

przybliżać zamierzenia inwestora, filozofię<br />

wykonania oraz szczególne cechy przeprowadzonych<br />

prac. Konkursowe jury,<br />

złożone z siedmiu wybitnych architektów<br />

z Europy, wybierze spośród wszystkich<br />

zgłoszeń jednego zwycięzcę danej kategorii.<br />

Dodatkowo z grona czterech faworytów<br />

zostanie wybrany zdobywca Life<br />

Challenge Award, czyli bezapelacyjny<br />

zwycięzca międzynarodowej edycji konkursu<br />

Fasada Roku. Obrady jury odbędą<br />

się w Wenecji w lipcu 2014 r., podczas<br />

trwania 14. Biennale <strong>Architektury</strong>.<br />

www.fasadaroku.pl<br />

www.baumit.com<br />

Znamy już zwycięzców konkursu firmy<br />

Zehnder Polska, polegającego na<br />

zaprojektowaniu aranżacji wnętrza, której<br />

jednym z elementów będzie grzejnik<br />

Charleston – pierwowzór wszystkich<br />

grzejników stalowych i klasyk gatunku.<br />

Dzięki elastyczności umożliwia on ogromną<br />

różnorodność projektów. Występuje<br />

w wielu formach specjalnych: pod kątem,<br />

jako łuki, ścianki działowe, a także ławki,<br />

co pozwala na dopasowanie do prze-<br />

różnych typów wnętrz. Produkt ten jest<br />

dostępny w palecie ponad 50 kolorów<br />

oraz wariantów powierzchni. Podczas<br />

gali, która odbyła się w hotelu Platinum<br />

Palace we Wrocławiu, wręczono nagrody<br />

Annie Nowak-Paziewskiej (MAF Group<br />

Warszawa), Magdzie Piotrowskiej i Mariuszowi<br />

Wrzeszczowi oraz Marcie Praszczyk<br />

i Arturowi Borkowiczowi (Archiside).<br />

www.zehnder.pl<br />

Wnętrze z wyobraźnią<br />

1 czerwca 2013 r. wystartował konkurs<br />

„Wnętrze z wyobraźnią”, będący wspólną<br />

inicjatywą marek AMF i Heradesign, które<br />

od stycznia roku 2013 działają w ramach<br />

jednej organizacji biznesowej, wchodzącej<br />

w skład grupy Knauf. Ideą konkursu jest<br />

zaprojektowanie na zadany temat aranżacji<br />

wnętrza na podstawie dostarczonego przez<br />

organizatora zdjęcia. Nagradzane będą najbardziej<br />

kreatywne, nawet szalone pomysły<br />

projektowe. Jedynym ograniczeniem jest konieczność<br />

uwzględnienia w pracy przynajmniej<br />

jednego produktu z asortymentu marek AMF<br />

i Heradesign. Zabawa potrwa do 31 lipca br.<br />

W tym czasie na stronie www.wnetrzezwyobraznia.pl<br />

dostępne będą do pobrania zdjęcia<br />

przedstawiające różnego rodzaju niekompletne<br />

realizacje oraz tekstury wybranych produktów.<br />

Zwyciężą ci uczestnicy, którzy uzupełnią<br />

zdjęcia zgodnie z zaproponowaną tematyką,<br />

a przy tym wykażą się największą kreatywnością.<br />

Nagrodami w konkursie są tablety<br />

Galaxy Note 10.1 marki Samsung. Konkurs<br />

adresowany jest do architektów, projektantów<br />

wnętrz oraz studentów architektury.<br />

www.wnetrzezwyobraznia.pl<br />

Konferencje Virtus<br />

Wielkim zainteresowaniem cieszył się<br />

wiosenny cykl seminariów zorganizowany<br />

przez Virtus Studio. Inicjatywą tego<br />

przedsięwzięcia były firmy Equitone oraz<br />

Isover – producenci płyt włókno-cementowych<br />

i izolacji termicznych. Przedstawione<br />

rozwiązania Equitone w układzie pełnego<br />

systemu fasady wentylowanej z izolacją<br />

Isover, opisane w Aprobacie Technicznej,<br />

gwarantują estetyczny wygląd obiektu<br />

przez wiele lat, doskonałe parametry<br />

termiczne, umożliwiające zastosowanie<br />

systemu nawet w technologii pasywnej,<br />

a także uwzględniają wpływ punktowych<br />

mostków termicznych.<br />

Obliczenia przygotowane przez Instytut<br />

Techniki Budowlanej uniemożliwiają zmianę<br />

koncepcji architekta poprzez opisanie fasady<br />

jako systemu z Aprobatą Techniczną,<br />

dają więc pewność inwestorowi i architektowi,<br />

że fasada ta spełnia wszystkie<br />

wymagane prawem warunki techniczne,<br />

w tym przeciwpożarowe. Poruszane na<br />

spotkaniach zagadnienia fasady wentylowanej<br />

były dla projektantów na tyle<br />

interesujące, że temat ten będzie kontynuowany<br />

jesienią. Tym razem wszystkich<br />

zainteresowanych organizator zaprosi do<br />

Krakowa, Warszawy, Opola, Olsztyna<br />

i Szczecina.<br />

www.virtus.com.pl<br />

Dom Zeroenergetyczny Green Power<br />

Green Power to sposób na zmniejszenie<br />

zużycia energii w budynku poprzez<br />

zastosowanie energooszczędnych materiałów<br />

konstrukcyjnych i wysoko wydajnych<br />

instalacji produkujących energię<br />

na jego potrzeby. Budynek Green Power<br />

powstanie z materiałów budowlanych<br />

ogólnodostępnych, ale zdefiniowanych<br />

w formule domu energooszczędnego<br />

(20 kWh/m 2 /rok). Konstrukcja budynku<br />

zostanie postawiona na specjalnej płycie<br />

nośnej żelbetowej o współczynniku<br />

U=0,07 W/m 2 K. Modernistyczna bryła domu<br />

została podzielona na dwie osobne, niezależne<br />

energetycznie konstrukcje – jedna wykonana<br />

z ceramiki, a druga stalowa. Budynek<br />

będzie wyposażony w wiele innowacyjnych<br />

urządzeń, m.in.: wiatrak z turbiną, ustawiony<br />

na 8-metrowym maszcie i produkujący<br />

prąd na potrzeby c.w.u., system diodowy<br />

oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego,<br />

zasilany przez panele fotowoltaiczne, oraz<br />

system zarządzania energią w budynku,<br />

pompy ciepła i specjalne sondy promieniowe.<br />

System grzewczy budynku opiera<br />

się na innowacyjnych panelach sufitowych.<br />

www.domzeroenergetyczny.org.pl<br />

8 9

NOWOŚCI PRODUKTOWE<br />

NOWOŚCI PRODUKTOWE<br />

Konstrukcje harmonijkowe<br />

Wielkoformatowe drukarki<br />

Farba antykorozyjna<br />

Kostki Aspero<br />

Cement workowany<br />

Seria drzwi harmonijkowych jest najczęściej<br />

stosowana w hotelach, restauracjach,<br />

sklepach i prywatnych domach,<br />

gdzie istnieje konieczność otwarcia całej<br />

ściany, aby stworzyć więcej przestrzeni<br />

użytkowej, a także w zabudowach<br />

ogrodów zimowych. Producent zaprojektował<br />

nowe zintegrowane okucia,<br />

które poprawiają funkcjonalność konstrukcji:<br />

zawias z dolnym wózkiem, zawias<br />

z pochwytem oraz niskie klamki.<br />

System Visofold Panorama będzie dostępny<br />

w ofercie Aliplast do września<br />

br., a Visofold do końca 2013 r. Zostaną<br />

zastąpione przez nowy – Panorama.<br />

Firma HP przedstawiła dwie nowe oryginalnych atramentów HP i głowica HP<br />

drukarki z dostępem do internetu, przeznaczone<br />

dla architektów, projektantów rości, głęboką czerń i wyraziste kontury.<br />

gwarantują żywe kolory, neutralne sza-<br />

i inżynierów. Dzięki ergonomicznej budowie<br />

HP Designjet T920 i T1500 ePrinter zakładania roli papieru z przodu oraz po-<br />

Producent wprowadził nowy mechanizm<br />

usprawniają drukowanie materiałów wielkoformatowych<br />

i są bardziej przyjazne<br />

jemnik na gotowe wydruki.<br />

w użyciu. Ponadto mają intuicyjne, kolorowe<br />

wyświetlacze dotykowe, które zapewniają<br />

użytkownikom większą kontrolę<br />

nad procesem drukowania. Urządzenia<br />

umożliwiają zarządzanie kolejką zadań,<br />

śledzenie kosztów drukowania i wyświetlanie<br />

podglądu wydruku. Zestaw sześciu<br />

www.hp.pl<br />

Zaprawa klejąca<br />

Farba Silvermont zabezpiecza metalowe<br />

powierzchnie. Może być używana<br />

bezpośrednio na rdzę, bez wcześniejszego<br />

oczyszczania podłoża, a także służyć<br />

jako farba nawierzchniowa grunt oraz<br />

podkład. Dzięki specjalnej formule wiąże<br />

rdzę z powierzchni metalu, gruntując ją<br />

i poprawiając tym samym przyczepność<br />

dalszych warstw do malowanej struktury.<br />

Produkt występuje w wersjach<br />

młotkowy, półmat oraz połysk, z których<br />

każda ma bogatą gamę kolorów<br />

w standardzie RAL. Firma Den Braven<br />

daje 8-letnią gwarancję skuteczności.<br />

Wśród dekoracyjnych kostek brukowych<br />

Libet Decco pojawiła się nowa grupa<br />

produktów – kostki Aspero wyróżniają się<br />

lekko porowatą i szorstką powierzchnią<br />

śrutowano-szczotkowaną, dzięki czemu<br />

są antypoślizgowe. Bezfazowe krawędzie<br />

sprawiają, że przylegają one do siebie<br />

i tworzą równą nawierzchnię. Produkt<br />

został wzbogacony impregnatem już podczas<br />

procesu produkcji. Zastosowany<br />

system ALS (Anti Liquid System) uszczelnia<br />

kostki od wewnątrz, zmniejszając nasiąkliwość.<br />

ALS ogranicza powstawanie<br />

trwałych plam, wykwitów i zazielenień.<br />

Majster to cement remontowo-budowlany<br />

o uniwersalnym przeznaczeniu,<br />

dostępny w ergonomicznym opakowaniu<br />

z rączką, która umożliwia wygodne<br />

i bezpieczne przenoszenie. Produkt klasy<br />

32,5 o składzie zgodnym z wymaganiami<br />

normy PN-EN 197-1 wyróżnia się również<br />

mniejszą objętością worka – 20 kg. Dzięki<br />

parametrom technicznym sprawdza<br />

się przy większości prac remontowo-<br />

-budowlanych. Wśród wielu zalet, m.in.<br />

ogranicza konieczność stosowania wapna<br />

hydratyzowanego oraz ryzyko wystąpienia<br />

wykwitów węglanowych, a także<br />

poprawia komfort pracy dzięki dobrej<br />

urabialności i plastyczności zapraw i mieszanek<br />

betonowych.<br />

Oferta firmy quick-mix została rozszerzona<br />

o nowy produkt z grupy zapraw murarskich<br />

– DBM-10. To biała, cienkowarstwowa,<br />

modyfikowana polimerami zaprawa<br />

www.aliplast.pl<br />

Masy szpachlowe<br />

Systemy suchej zabudowy to najprostszy<br />

i najszybszy sposób budowy<br />

oraz wykończenia ścian. Świetnie w tego<br />

typu pracach sprawdzają się produkty<br />

gipsowo-włóknowe fermacell. Producent<br />

poleca masy szpachlowe (do spoinowania<br />

płyt), masy szpachlowe finalne<br />

(do ostatecznego wygładzania) oraz<br />

masy szpachlowe do szpachlowania<br />

powierzchniowego (do stosowania na<br />

całych powierzchniach ścian i stropów).<br />

www.fermacell.pl<br />

o zwiększonej przyczepności do murowania<br />

ścian z bloczków silikatowych. Jest łatwa<br />

w obróbce i zapobiega powstawaniu mostków<br />

technicznych. Przeznaczona jest do<br />

murowania warstwą o grubości do 3 mm,<br />

zapewnia zmniejszone zużycie zaprawy<br />

w stosunku do murowania metodami tradycyjnymi.<br />

Wytrzymałość na ściskanie wynosi<br />

10 N/mm 2 , a uziarnienie – 0-1,2 mm.<br />

www.quick-mix.pl<br />

Wentylatory Rimera<br />

Ta seria urządzeń o nowoczesnym wyglądzie<br />

dopełni wystrój łazienki, kuchni czy<br />

salonu kąpielowego. Urządzenia wyposażono<br />

w układ elektroniki, który na bieżąco<br />

kontroluje impulsy świetlne z zewnątrz,<br />

poziom wilgotności w pomieszczeniu oraz<br />

obroty silnika przystosowanego do pracy<br />

w dwóch konfiguracjach. Pierwsza z nich<br />

dostosowana jest do momentu, gdy zostanie<br />

przekroczony poziom wilgotności w powietrzu.<br />

Druga natomiast reaguje na pojawienie<br />

się impulsu światła. Oba rozwiązania<br />

pozwalają na dopasowanie ustawień do<br />

indywidulanych preferencji mieszkańców.<br />

www.dospel.com<br />

www.denbraven.pl<br />

www.libet.pl<br />

www.lafarge.pl<br />

10

PROJEKT Z OKŁADKI<br />

ROZSTĄPIONE MORZE<br />

Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie<br />

„Przygotowując złożony, ciekawy projekt i rozwiązując<br />

setki detali, nie można zapomnieć o ogólnej wizji budynku”<br />

– opowiada Marcin Ferenc z pracowni Kuryłowicz & Associates,<br />

która współpracowała z fińskimi projektantami z biura<br />

Lahdelma & Mahlamäki nad realizacją ich koncepcji.<br />

Fot. Wojciech Kryński<br />

• Obiekt w <strong>panoramie</strong> Warszawy<br />

12 13

Muzeum Historii Żydów Polskich powstało<br />

na warszawskim Muranowie, w sąsiedztwie<br />

pomnika Bohaterów Getta. Nadziemna<br />

część jest prostopadłościanem, pokrytym<br />

miedzianą blachą i szkłem, zaś bryłę niemal<br />

na całej wysokości budynku rozcinają dwie<br />

falujące ściany, które wyznaczają wejście<br />

główne i pomiędzy którymi znajduje się hol<br />

o wysokości 20 m. Powierzchnia użytkowa<br />

obiektu to 16 000 m 2 , z czego jedną czwartą<br />

zajmie wystawa główna, którą według<br />

koncepcji firmy Event Communications zaprojektowało<br />

i zrealizuje biuro Nizio Design<br />

International.<br />

Patrycja Fabiańska: Międzynarodowy<br />

konkurs na projekt muzeum i jego<br />

otoczenia wygrała w 2005 r. fińska pracownia<br />

Lahdelma & Mahlamäki.<br />

Marcin Ferenc: Profesor Rainer Mahlamäki<br />

na polskiego partnera do kontynuowania<br />

prac nad projektem wybrał<br />

wówczas Stefana Kuryłowicza i biuro<br />

Kuryłowicz & Associates. Tak rozpoczęła się<br />

nasza przygoda z tym budynkiem.<br />

PF: Jaka część prac przypadła polskiemu<br />

zespołowi?<br />

MF: W oparciu o szczegółowe wytyczne<br />

pokonkursowe przedstawicieli Muzeum,<br />

Stołecznego Zarządu Rozbudowy Miasta<br />

oraz Żydowskiego Instytutu Historycznego<br />

opracowaliśmy z fińskim biurem kolejną<br />

wersję koncepcji projektowej. W roku<br />

2007 został wykonany projekt budowlany,<br />

a rok później wykonawczy. Nam przypadło<br />

przygotowanie większej części dużych<br />

opracowań, takich jak rysunki plan zagospodarowania,<br />

rzuty i przekroje, natomiast<br />

nasi partnerzy z Finlandii opracowywali<br />

większość wytycznych dla wnętrz i nadali<br />

formy ścianom budynku. Rozwiązania obu<br />

stron były wspólnie dyskutowane, po czym<br />

ostateczną wersję dokumentacji tłumaczyliśmy<br />

na język polski.<br />

PF: Czy w trakcie tych prac koncepcja<br />

ulegała zmianom?<br />

MF: Były tylko niewielkie korekty dotyczące<br />

funkcji, wprowadzane w miarę tego,<br />

jak użytkownikowi krystalizowała się koncepcja<br />

funkcjonowania budynku. Jedyna<br />

większa zmiana wiązała się z tym, że w stosunku<br />

do projektu konkursowego nieco<br />

zmieniono układ zagospodarowania terenu<br />

– część komercyjna ostatecznie znalazła się<br />

na północnej części działki. Koncepcja była<br />

na tyle przemyślana, że stanowiła mocne<br />

oparcie dla projektu budowlanego. Gdy porówna<br />

się realizację – zwłaszcza w zakresie<br />

ukształtowania bryły i rozdysponowania<br />

funkcji – z ogólnymi założeniami konkursu,<br />

nie widać znacznych różnic.<br />

PF: Architekturę i rozkład funkcjonalno-przestrzenny<br />

podporządkowano<br />

ekspozycji głównej?<br />

MF: Budynek jest specyficzny, ponieważ<br />

został zaprojektowany pod wystawę,<br />

choć często bywa odwrotnie. Plany wobec<br />

przestrzeni ekspozycji były częścią założeń<br />

konkursowych. Przemyślanym pomysłem<br />

było zlokalizowanie jej na najniższym piętrze<br />

– przestrzeń wystawy głównej może tam<br />

wypełnić cały obrys głównej bryły. Wraz<br />

z zapleczem, pomieszczeniami konserwacji<br />

i warsztatami zajmuje ona blisko 1/3 powierzchni<br />

budynku – niemal całe podziemia.<br />

PF: Jak rozdysponowano pozostałe<br />

funkcje?<br />

MF: Na parterze znajduje się hol główny<br />

skomunikowany z restauracją, salą wystaw<br />

czasowych, biblioteką, pomieszczeniem<br />

opieki nad dziećmi oraz kilkoma pomieszczeniami<br />

sklepów i administracji. Na poziomie<br />

pierwszego piętra do strefy holu przylega<br />

audytorium na 480 widzów, ciąg sal projekcyjnych<br />

i wystawowych. Hol rozcina budynek<br />

niemal na całą wysokość i dzieli go na<br />

dwie części: w północnej (trzy kondygnacje<br />

nadziemne) mieszczą się pomieszczenia dostępne<br />

dla odwiedzających oraz magazyny<br />

i maszynownie, a w południowej (cztery<br />

kondygnacje nadziemne) – biura i zespół<br />

edukacyjny.<br />

PF: Najbardziej charakterystycznym<br />

elementem obiektu są krzywoliniowe,<br />

falujące ściany. Ta przestrzeń holu została<br />

nazwana „Yam Suf”, co w języku<br />

hebrajskim oznacza Morze Czerwone.<br />

MF: Inspiracją dla takiego sposobu określenia<br />

tej przestrzeni była historia narodu<br />

żydowskiego, związana z rozstąpieniem<br />

się Morza Czerwonego przed Izraelitami<br />

prowadzonymi przez Mojżesza.<br />

PF: Muzeum można więc odbierać<br />

dwojako – dosłownie, widząc przywołanie<br />

konkretnej historii, lub jako czystą<br />

abstrakcję…<br />

MF: Tak, ale nie tylko ta metafora była<br />

istotna. Wprowadzenie takiego ukształtowania<br />

holu pozwoliło fińskim autorom koncepcji<br />

na uwolnienie głównej przestrzeni budynku<br />

i skontrastowanie jej z prostopadłościenną<br />

bryłą zewnętrzną. Ta przestrzeń może kojarzyć<br />

się też z wnętrzem wąwozu. Ponadto<br />

rozcięcie budynku łączy przestrzeń placu<br />

pomnika Bohaterów Getta ze znajdującym<br />

się po drugiej stronie parkiem. W tym zabiegu<br />

też można doszukać się metafory<br />

– połączenia przeszłości, teraźniejszości<br />

i przyszłości. Tę ostatnią symbolizuje zieleń<br />

trawy i drzew zaglądających do holu przez<br />

duże zachodnie przeszklenie.<br />

PF: Dzięki rozcięciu budynek stał się<br />

bardziej przejrzysty?<br />

MF: Są punkty wokół budynku, skąd<br />

można dojrzeć teren po drugiej stronie.<br />

Przezierna jest też zewnętrzna powłoka<br />

elewacji, którą zbudowano ze szkła i miedzi<br />

perforowanej.<br />

PF: Jest tam złożony z łacińskich<br />

i hebrajskich liter napis „Polin” – Polska.<br />

MF: Litery formują abstrakcyjny ornament,<br />

nałożony na szkło techniką sitodruku.<br />

Został on zastosowany głównie ze<br />

względu na chęć zróżnicowania wyglądu<br />

pasów fasady i kontrolę stopnia jej przezierności.<br />

PF: Wyraz formy zewnętrznej nie oddaje<br />

funkcji tego budynku.<br />

• Dialog przestrzenny z placem<br />

i pomnikiem Bohaterów Getta<br />

144 15

MF: W miejscu, gdzie go zlokalizowano,<br />

PF: Charakter budynku zmienia się<br />

bardziej swobodnie, narysował odręczne<br />

istniało getto. Dzisiaj jest tam park otoczony<br />

w zależności od kąta patrzenia.<br />

krzywizny, które ją ukształtowały. Na tej<br />

modernistyczną zabudową z lat 50. i 60. XX<br />

MF: Rzeczywiście tak jest. Zewnętrz-<br />

podstawie wykonano pierwszy model, który<br />

wieku. Nowoczesna, prostopadłościenna<br />

ną powłokę muzeum tworzy zygzakowata<br />

w miarę postępu prac był podstawą nie<br />

bryła wpisuje się we współczesny kontekst<br />

struktura z pionowych paneli szklanych i mie-<br />

tylko do rysunków architektury – określone<br />

urbanistyczny, natomiast rozcięcie w nim<br />

dzianych, ustawionych do siebie pod ką-<br />

nim powierzchnie wyznaczały uwarunko-<br />

otwiera to miejsce na plac Pomnika Bo-<br />

tem prostym. Dzięki temu elewacja z jednej<br />

wania dla modelu konstrukcyjnego. Kon-<br />

haterów Getta, zapraszając do środka, ale<br />

strony budynku jest refleksyjna, a z drugiej<br />

strukcja ścian była też modelowana w 3D.<br />

i wiążąc budynek z historią tego miejsca.<br />

tworzy rdzawą, rozpływającą się mgiełkę.<br />

Model był stale awansowany, wyciągaliśmy<br />

PF: Proszę opowiedzieć o fasadach.<br />

PF: Falujące ściany w holu głównym<br />

z niego również zestawy współrzędnych<br />

MF: Prostopadłościan jest ze swej na-<br />

wykonano technologią natryskiwania<br />

geodezyjnych, które służyły do kontroli<br />

tury formą ciężką, dlatego aby uczynić ją<br />

betonu. Co zadecydowało o wyborze<br />

realizacji poszczególnych etapów: konstruk-<br />

nieco lżejszą i skontrastować z betonowymi<br />

tego sposobu?<br />

cji, kolejnych warstw ściany i jej krzywizny.<br />

ścianami holu, fasady wykończono szkłem<br />

MF: Najpierw zastanawialiśmy się nad<br />

Model towarzyszył więc projektowi od sa-<br />

i miedzią. Te materiały zostały ułożone na-<br />

betonem szalowanym, a potem nad prefa-<br />

mego początku i przetrwał zmiany koncepcji<br />

przemiennie w formie pionowych paneli<br />

brykowanymi płytami wieszanymi podczas<br />

wykonania tej ściany.<br />

– jedna ścianka to mocowane punktowo<br />

budowy. Ostatecznie wybraliśmy natrysk<br />

Zastanawialiśmy się nad szalowaniem,<br />

szkło hartowane, druga – perforowana<br />

betonowy, co pozwoliło wykonawcy działać<br />

po uzgodnieniu z konstruktorami przeszli-<br />

blacha miedziana. Płynne i miękkie ściany<br />

sprawnie i, w miarę konieczności, korygować<br />

śmy na system konstrukcji stalowej, na<br />

holu rozcinają bryłę, która z kolei jest pełna<br />

kształt ścian na bieżąco.<br />

którym miało być wieszane wykończenie.<br />

kątów ostrych, ale połyskliwa i rozświetlo-<br />

PF: Jak odbywał się proces ich wzno-<br />

Stanęło jednak na tym, że na konstrukcji<br />

na. Dzięki perforacjom miedzi oraz użyciu<br />

szenia i modelowania?<br />

stalowej zawisły wstępnie modelowane<br />

szkła refleksyjnego to wnętrze wydaje się,<br />

MF: Gdy na etapie koncepcji Rainer<br />

płyty OSB i na nich wykonano natrysk be-<br />

paradoksalnie, cięższe i poważniejsze od<br />

Mahlamäki stwierdził, że przestrzeń holu<br />

tonowy. Geodeci wyznaczali współrzędne,<br />

zewnętrza.<br />

głównego powinna być ukształtowana<br />

według których weryfikowano konstrukcję<br />

AGC GLASS EUROPE<br />

• Kompozycja i rozwiązania materiałowe fasady<br />

International<br />

Building<br />

Projects Team<br />

Wykorzystaj naszą sieć specjalistów<br />

do szkła architektonicznego<br />

AGC Glass Europe.<br />

AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o.<br />

ul. Bysławska 73<br />

04-993 Warszawa<br />

tel.: + 48 22 872 02 23<br />

fax: + 48 22 872 97 60<br />

e-mail: dariusz.podobas@eu.agc.com<br />

www.YourGlass.com<br />

16

• Przezierna powłoka fasady: szkło i miedź<br />

• Rozcięcie prostopadłościennej bryły<br />

• Ujęcie z narożnika. Świetlista bryła pełna ostrych kątów<br />

18

SPRAWDZONA<br />

JAKOŚĆ<br />

• Klimat holu głównego<br />

• Falujące ściany, rysunek żłobień i mostek<br />

spinający dwie części kondygnacji +1<br />

nośną, układ zbrojenia rozproszonego i natrysku. Na samym końcu<br />

powierzchnię ścian modelowano ręcznie. Wykonawcy konsultowali<br />

się z geodetami, co do ich dokładnego przebiegu, i z nami<br />

– w kwestii rytmu zacierania, sposobu prowadzenia tekstury<br />

i niwelowania niedokładności.<br />

PF: Czy to był najbardziej pracochłonny element projektu?<br />

MF: Zdecydowanie. Ściany krzywoliniowe przechodzą przez całą<br />

wysokość i szerokość budynku, stanowiąc także część konstrukcji<br />

nośnej. To dla projektantów i wykonawców ogrom pracy.<br />

PF: Jaka kolorystyka buduje klimat wnętrz?<br />

MF: Posadzka holu głównego została wyłożona trawertynem,<br />

który swoim zgaszonym, przypominającym piaskowiec kolorem<br />

koresponduje z barwą natrysku betonowego. Posadzki w sali audytoryjnej,<br />

projekcyjnej i biurach są wyłożone parkietem dębowym.<br />

Fornir dębowy jest zastosowany również na ścianach poza przestrzenią<br />

wystawową. Natomiast w sali audytoryjnej po raz kolejny<br />

pojawia się miedź: ściany i sufit są wykończone siatką miedzianą.<br />

Ściany nie mogły być pełne, ze względu na znajdujące się za nimi<br />

kurtyny akustyczne. Skupiliśmy się na prostych zestawieniach,<br />

nie chcieliśmy mnożyć materiałów. Poza pojedynczymi akcentami<br />

kolorystycznymi większość ścian jest tynkowana na biało.<br />

PF: Muzeum ma obrazować 1000-letnią historię Żydów<br />

na ziemiach polskich. Wspomniał Pan, że aranżację wystawy<br />

głównej określono już na etapie konkursu.<br />

MF: Organizatorzy wiedzieli, jaki będzie mieć ona charakter<br />

i rozmiar. 4000 m 2 to olbrzymia powierzchnia w skali budynku, dlatego<br />

już na etapie konkursu podjęto decyzję, że cała kondygnacja<br />

podziemna zostanie zagospodarowana na ekspozycję. Po wejściu<br />

do holu głównego zwiedzający przejdą przez mostek rozpięty nad<br />

miejscem, gdzie posadzka opada miękkimi krzywiznami w dół,<br />

ukazując znajdujące się w podziemiu pierwsze galerie wystawy.<br />

Kolejne sale opowiadają o okresach współegzystencji Polaków<br />

i Żydów. Pozostałe funkcje budynku są zlokalizowane już nad ziemią.<br />

Koncepcja wystawy powstała w biurze Event Communications<br />

w Londynie, natomiast projekt kontynuuje warszawska pracownia<br />

Nizio Design, konsultując z Rainerem Mahlamäkim i naszym biurem<br />

rozwiązania, mogące wpłynąć na pozostałą część budynku.<br />

PF: Ważnym elementem architektonicznym muzeum i jednocześnie<br />

eksponatem jest rekonstrukcja dachu synagogi.<br />

MF: Wykonywano ją przez kilka lat. Zrekonstruowany dach,<br />

który od wewnątrz ma piękne polichromie, wychodzi z wystawy<br />

głównej przez otwór w stropie aż do przestrzeni parteru. Od strony<br />

wystawy widać więc jego spód, tak jak widzieli go ludzie zgromadzeni<br />

w synagodze w Gwoźdźcu. Na poziomie parteru widzimy<br />

odsłoniętą, ładną konstrukcję drewnianą.<br />

PF: Jak ukształtowano oświetlenie?<br />

MF: Koncepcja przyszła z Finlandii, potem, już wspólnie z wykonawcami,<br />

weryfikowaliśmy te założenia podczas prób na budynku.<br />

Obiekt ma trzy rodzaje iluminacji: oprawy w chodnikach podświetlają<br />

elewację wschodnią i zachodnią, reflektory na otaczających<br />

Płyty gipsowo-włóknowe FERMACELL<br />

Idealne rozwiązanie do<br />

efektywnej suchej zabudowy<br />

Płyta gipsowo-włóknowa do<br />

wszechstronnego zastosowania –<br />

od piwnicy aż po dach<br />

Już od ponad 40 lat firma FERMACELL przoduje<br />

w produkcji wysokiej jakości systemów suchej<br />

zabudowy a płyty FERMACELL,<br />

z uwagi na ich skład można stosować jako płyty<br />

budowlane, ognioodporne, dzwięko izolacyjne<br />

i odporne na wilgoć. Sprawdzono je pod względem<br />

biologiczno-budowlanym i wyróżniono certyfikatem<br />

ekologicznym.<br />

FERMACELL – oryginał wśród płyt gipsowo-<br />

-włóknowych<br />

Fermacell systemy suchej zabudowy<br />

ul. Migdałowa 4, 02-796 Warszawa<br />

Tel. +48-22-645 13 38,-9<br />

fermacell-pl@xella.com<br />

www.fermacell.pl www.budowaniedoskonale.pl<br />

Możliwość<br />

zastosowania w<br />

pomieszczeniach<br />

wilgotnych<br />

Wysoka nośność<br />

Przyjemny klimat<br />

wnętrz<br />

Łatwe w obróbce<br />

Najlepsza<br />

dostępna na<br />

rynku izolacja<br />

akustyczna<br />

Ochrona<br />

przeciwpożarowa<br />

Wysoka<br />

obciążalność<br />

Bezproblemowe<br />

spoinowanie<br />

TESTOWANE PRODUKTY<br />

20

obiekt słupach podkreślają rytm elewacji<br />

„zygzaka”, a pod fasadą szklaną, „skórą”<br />

budynku, znajdują się ciągi lamp LED, które<br />

w różnych kolorach mogą podświetlać<br />

elewację od wewnątrz.<br />

PF: Pierwotny projekt oświetlenia<br />

nie został zaakceptowany ze względu<br />

na przepisy ppoż.<br />

MF: Po zmianie koncepcji ścian krzywoliniowych<br />

musieliśmy odstąpić od pierwotnie<br />

zaprojektowanych rozwiązań. Ściany<br />

chcieliśmy wykonać z prefabrykowanych<br />

płyt – wewnątrz miały się znaleźć wnęki na<br />

oświetlenie. Gdy podjęto decyzję o użyciu<br />

technologii betonu natryskiwanego, okazało<br />

się, że wykonanie wnęk nie będzie możliwe<br />

z powodu braku miejsca między profilami<br />

podkonstrukcji. Wtedy zaczęliśmy się zastanawiać<br />

nad wprowadzeniem do holu ciągu<br />

świetlnego w postaci węża obłożonego<br />

półprzejrzystym materiałem. Jednak jego<br />

konstrukcja musiałaby być odpowiednio zabezpieczona<br />

przeciwpożarowo – miała nieść<br />

też oświetlenie awaryjne, co sprawiłoby, że<br />

pas oświetlenia (w zamierzeniu lekki) byłby<br />

dość solidny i ciężki.<br />

PF: Czy w budynku znalazły się jakieś<br />

niekonwencjonalne technologie?<br />

MF: Warte uwagi pod względem technicznym<br />

jest przeszklenie elewacji północnej.<br />

Jego konstrukcję tworzą szklane filary podwieszone<br />

do kratownicy w dachu. Przeszklenie<br />

nie opiera się więc na posadzce, a przechodząca<br />

przez cały budynek dylatacja wyprowadzona<br />

została na obwód tego przeszklenia,<br />

aby nie zaburzać rytmu podziałów szkła.<br />

PF: Jaką konstrukcję przyjęto?<br />

Rys. archiwum Architects Lahdelma & Mahlamäki<br />

• Szkice koncepcyjne<br />

MF: Budynek jest posadowiony na płycie<br />

dennej (o grubości od 60 do 80 cm) i oparty na<br />

słupach żelbetowych w module 9-metrowym.<br />

Hol główny jest zbudowany na konstrukcji<br />

stalowej, która przejmuje też część obciążeń<br />

stropów. Nad sekcjami technicznymi dach jest<br />

żelbetowy, m.in. ze względów akustycznych,<br />

a nad pozostałymi częściami budynku ma<br />

konstrukcję stalową. Między pasami konstrukcji<br />

mieliśmy możliwość przeprowadzenia<br />

instalacji. Pokrycie dachu to papa z białą<br />

posypką – jest on z widoczny z okolicznych<br />

budynków, dlatego nie chcieliśmy, aby był<br />

czarny. Ma charakter techniczno-użytkowy<br />

i nie jest dostępny dla zwiedzających.<br />

• Wnętrze „wąwozu” – Yam Suf<br />

Widoczne na zewnątrz części konstrukcji<br />

są zrealizowane w betonie architektonicznym<br />

rozbielonym tlenkiem tytanu. Konstrukcja<br />

ścian zewnętrznych jest żelbetowa, podobnie<br />

jak większość schodów, natomiast stalowe<br />

są konstrukcje ścian krzywoliniowych i mostek<br />

spinający przez hol główny dwie części<br />

kondygnacji +1. Oprócz ścian krzywoliniowych<br />

wyzwaniem dla konstruktorów było<br />

wpięcie w konstrukcję budynku wspomnianego<br />

już wiszącego przeszklenia, konstrukcja<br />

wejścia głównego oraz zadaszenie sali<br />

audytoryjnej strukturą, która z jednej strony<br />

mogłaby być rozpięta na całej jej szerokości,<br />

a z drugiej utrzymałaby wyposażenie techniczne<br />

tej przestrzeni.<br />

PF: Jak poradzili sobie Państwo z akustyką?<br />

MF: Problemem mogło być echo w wysokiej<br />

przestrzeni holu głównego. Sytuację<br />

polepszał fakt, że jego ściany nie tworzą<br />

prostych, wysokich powierzchni, lecz<br />

22 23

płynnie się gną. Oczywiście ryzyko z tym związane jest takie,<br />

że mogą się tworzyć tzw. kieszenie akustyczne, które potęgują<br />

hałas. Jednak materiał wprowadzony na ścianę nie jest gładki (natrysk<br />

ma przecież strukturę porowatą, jak ukruszony piaskowiec)<br />

i redukuje rewerberację. Ponadto w częściach niewidocznych<br />

dla zwiedzających, w górnej części ścian, natrysk betonowy<br />

zastąpiono akustycznym, czego nikt poza służbami technicznymi<br />

raczej nie ma szansy zobaczyć. To rozwiązanie znacznie wpływa<br />

na redukcję pogłosu. Ustroje akustyczne sali audytoryjnej zostały<br />

tak zaprojektowane, by umożliwić adaptację do różnych funkcji,<br />

co uzyskano poprzez możliwość regulacji rozwinięcia zespołu<br />

kurtyn, które pokrywają niemal wszystkie ściany i dosyć gęsto<br />

występują też w sufi cie.<br />

PF: W przestrzeni holu pojawi się aranżacja imitująca las.<br />

Dlaczego?<br />

MF: Projektanci wystawy w porozumieniu z radą muzeum<br />

chcieli nawiązać do czasów, gdy Żydzi przybyli na polskie ziemie.<br />

A wtedy nasz kraj był po prostu porośnięty lasami. Zostało to<br />

dość dosłownie zinterpretowane przez fi rmę Event. Pierwszą<br />

koncepcją było wprowadzenie jako pni słupów opatrzonych cytatami.<br />

Ostateczny wygląd aranżacji jest jeszcze przedmiotem<br />

dyskusji między projektantami wystawy a Rainerem Mahlamäkim.<br />

Profesorowi zależy, żeby wpisywała się ona w przestrzeń holu<br />

głównego.<br />

• Rozwiązania rozrzeźbionej przestrzeni holu<br />

Rys. archiwum Architects Lahdelma & Mahlamäki<br />

• Zagospodarowanie terenu<br />

24<br />

SELLA ul. Tarnowska 8, 85-375 Bydgoszcz; tel. +52 379 75 49; fax +52 379 83 09<br />

systemowe<br />

fotele<br />

widowiskowe<br />

audytoryjne<br />

kinowe<br />

www.krzesla.com.pl

PF: Czy kształtowali Państwo wnętrza<br />

ogólnodostępne?<br />

MF: Aranżacja holu głównego to nasz<br />

projekt. Hol przechodzi w przestrzeń wystawy<br />

w taki sposób, że kamień z parteru jest<br />

powtórzony w pierwszej galerii, do której<br />

wchodzą zwiedzający.<br />

PF: Jak powstał rysunek żłobień na<br />

ścianach holu?<br />

MF: W koncepcji konkursowej ściany<br />

miały rytm ukośnych linii, które podkreślały<br />

ich kształt. Oku łatwiej zinterpretować<br />

kształt przestrzeni, gdy istnieją na niej<br />

punkty czy linie odniesienia. Gdy doszliśmy<br />

do etapu nowego opracowania ściany, do<br />

technologii betonu natryskiwanego, pojawił<br />

się problem dylatacji materiałowych. Z jednej<br />

strony mieliśmy dylatacje konstrukcji<br />

głównej (musiały występować co kilkanaście<br />

metrów), z drugiej – pola natrysku<br />

nie mogły być zbyt duże, bo popękałyby.<br />

Ponieważ mieliśmy już zaplanowany rytm<br />

podziałów ukośnych, koordynowaliśmy je<br />

z podziałami pionowymi i poziomymi, które<br />

w większości wynikały z potrzeb konstrukcji<br />

materiału. Złożenie tego wszystkiego<br />

otworzyło dość skomplikowany rysunek,<br />

który teraz oglądamy na ścianach.<br />

PF: Z czego wynika ich kolorystyka?<br />

MF: W koncepcji ściany miały kolor<br />

piaskowca, co wynikało ze skojarzeń z wąwozem<br />

skalnym, ale też z tego, że Rainer<br />

Mahlamäki nie chciał kształtować tej przestrzeni<br />

jak betonowego bunkra.<br />

PF: Jesteśmy już przyzwyczajeni, że<br />

beton w muzeum żydowskim symbolizuje<br />

Holokaust. Tyle że to nie jest muzeum<br />

Holokaustu, ale całej historii Żydów na<br />

ziemiach polskich.<br />

MF: Dlatego z jednej strony wybrano<br />

formę przywodzącą na myśl naturalne ściany<br />

kamienne, a z drugiej zastosowano ciepły,<br />

pogodny odcień betonu, by uciec od najpopularniejszych<br />

skojarzeń. Gdy doszliśmy do<br />

momentu testowania powierzchni betonu<br />

natryskiwanego i sprawdzania mieszanki,<br />

która nadaje kolor, najbardziej byliśmy zadowoleni<br />

z barwy piaskowca.<br />

PF: Ściany nie mają jednak jednolitego<br />

koloru.<br />

MF: Nie sposób w ramach natrysku ściany<br />

o powierzchni 6000 m 2 utrzymać ten sam kolor.<br />

Nawet jeśli utrzyma się identyczny skład mieszanki,<br />

to zmiana temperatury czy wilgotności<br />

skutkuje innym kolorem gotowej powierzchni.<br />

W utrzymaniu spójności pomagają dylatacje.<br />

Poszczególne pola natrysku powstawały podczas<br />

realizacji kolejnych pól dylatacji, więc<br />

nie następowało zakłócenie ciągłości koloru.<br />

Jednak tak naprawdę nie zależało nam, żeby<br />

ta ściana była jednolita. Gdyby natryskiwany<br />

beton był wszędzie identyczny, wyglądałby<br />

jak tynk. Oczywiście czasem coś się nie udawało<br />

i trzeba było powierzchnię poprawiać,<br />

nakładać jeszcze raz. Tam, gdzie pojawiały<br />

się uszkodzenia punktowe, w celu zniwelowania<br />

rażących kontrastów, podmalowywano<br />

wierzchnią warstwę. W całej realizacji były to<br />

jednak pojedyncze miejsca.<br />

• Biel – dominująca barwa wnętrz muzeum<br />

26

Lokalizacja/adres<br />

Pracownie projektowe<br />

Architekt prowadzący<br />

Warszawa, ul. Anielewicza<br />

Architects Lahdelma & Mahlamäki<br />

Kuryłowicz & Associates<br />

Rainer Mahlamäki<br />

Architects Lahdelma & Mahlamäki:<br />

Rainer Mahlamäki, Riitta Id, Maritta Kukkonen, Miguel Silva,<br />

Jukka Savolainen, Markus Wikar, Mirja Sillanpää<br />

Architekci<br />

Kuryłowicz & Associates:<br />

Stefan Kuryłowicz , Ewa Kuryłowicz, Paweł Grodzicki,<br />

Marcin Ferenc, Piotr Kuczyński, Tomasz Kopeć,<br />

Michał Gratkowski, Magdalena Rostowska, Piotr Kudelski<br />

Data opracowania 2005-2008<br />

Data realizacji 2009-2013<br />

Inwestor<br />

Miasto Stołeczne Warszawa<br />

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego<br />

Powierzchnia całkowita 18 300 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 4400 m 2<br />

Kubatura brutto 123 000 m 3<br />

Generalny wykonawca<br />

Aluminiowy sufit rastrowy OPEN LINE 50x300x40 biały mat – 4800 m 2<br />

Szkło:<br />

– fasady: 12 ESG HST Planibel Clear i 10 ESG HST Planibel Clear<br />

– świetliki: 8 ESG HST Planibel Energy NT<br />

– podwójna skóra: 10 ESG HST Planibel Clear<br />

– mocowanie punktowe szkła: structura duo + 10 ESG HST Planibel Top NT<br />

– mocowanie punktowe szkła: żebra szklane + Stratobel 1919,4 ESG HST – folia Sentryglas Szkło<br />

Ochrona przeciwpożarowa oraz odciążenie konstrukcji ciągów komunikacyjnych – pomostów do<br />

zwiedzania, zawieszonych nad ekspozycją na poziomie -1, wykonanych w systemie konstrukcji stalowej<br />

i żelbetowej; zastosowano elementy jastrychowe 2E31 o wymiarach 1500x500x30 mm, na warstwie<br />

podsypki wyrównującej Fermacell – ok. 400 m 2<br />

Fotele kinowe i audytoryjne<br />

Wykonanie oraz montaż ścianek i okien stalowych przeciwpożarowych<br />

Modułowe centrale wentylacyjne EU<br />

Producent metalowych sufitów podwieszanych z siatki architektonicznej (materiał: miedź)<br />

Polimex-Mostostal SA<br />

BARWA SYSTEM sp. z o.o.<br />

AGC Polska sp. z o.o.<br />

Fermacell Systemy Suchej Zabudowy<br />

Sella s.c.<br />

OPEUS<br />

Fläkt Bovent sp. z o.o.<br />

Progress Eco SA<br />

• Zrekonstruowany dach synagogi<br />

• Audytorium na pierwszym piętrze<br />

PF: Taka ściana krzywoliniowa w tej technologii to unikalne<br />

rozwiązanie. Czy osiągnięcie takiego poziomu wykończenia<br />

było trudne?<br />

MF: Przygotowując złożony, ciekawy projekt i rozwiązując<br />

setki detali, nie można zapomnieć o ogólnej wizji budynku. We<br />

współpracy z utalentowanymi ludźmi większość problemów da<br />

się rozwiązać, rzecz polega na utrzymaniu spójnego charakteru<br />

wszystkich części obiektu. Jeśli chodzi o nadzór, trudne było opracowywanie<br />

i dyskutowanie niektórych rozwiązań wykonawczych<br />

– część z nich było wykonywanych w Polsce pierwszy raz. Ale też<br />

mieliśmy szczęście trafić na naprawdę dobrych wykonawców. Co<br />

dwa tygodnie z Finlandii przyjeżdżali Rainer Mahlamäki lub Maritta<br />

Kukkonen, która prowadziła z nami nadzory. Ze strony Kuryłowicz<br />

& Associates prace realizacyjne nadzorowałem ja oraz Piotr Kudelski<br />

i z czasem normą stały się dwie lub trzy wizyty w tygodniu.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

28

• Dominanta wysokościowa w <strong>panoramie</strong> Wrocławia<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

ZAKORZENIONY<br />

W PANORAMIE<br />

Sky Tower we Wrocławiu<br />

Kompleks, w którym mieszczą się apartamenty, biura oraz galeria handlowa, składa<br />

się z trzech połączonych budynków. Pierwszy projekt budowlany opracowała<br />

wrocławska pracownia Walas, jednak ostatecznie zrealizowano koncepcję Studia<br />

Architektonicznego Fold, która bazowała na konstrukcji projektu pierwotnego.<br />

O wyzwaniu opowiadają architekci Dariusz Dziubiński i Mariusz Korszorsz.<br />

Fot. archiwum LC Corp Sky Tower<br />

30 31

Patrycja Fabiańska: Gdy przejęli Panowie<br />

ten projekt, wiele decyzji zostało<br />

już podjętych.<br />

Dariusz Dziubiński: Tak, to prawda.<br />

Miasto sporządziło plan zagospodarowania<br />

tego terenu, który określał warunki dotyczące<br />

funkcji i gabarytu obiektu. Gdy powstał<br />

pierwszy projekt Sky Tower, sytuacja na rynku<br />

budowlanym była jeszcze stabilna. Były to lata<br />

2006-2007, natomiast od roku 2009 do dzisiaj<br />

to już zupełnie inne czasy. Decyzję o zatrzymaniu<br />

budowy i zmniejszeniu budynku inwestor<br />

podjął w wyniku zmiany sytuacji ekonomicznej.<br />

Nasza pracownia rozpoczęła prace, gdy były<br />

już zrealizowane dwie kondygnacje podziemne.<br />

PF: Liczba budynków została zredukowana<br />

z sześciu do trzech, zmieniono<br />

formę i elewacje. Były to decyzje czysto<br />

biznesowe?<br />

Mariusz Korszorsz: Tak, inwestor zmienił<br />

część funkcji i wielkości kubaturowe<br />

– z niemal 350 000 m 2 powierzchnię obiektu<br />

zredukowano do 170 000 m 2 . Pierwotne plany<br />

zakładały, że najwyższa wieża z iglicą będzie<br />

miała wysokość 258 m. Ostatecznie całkowita<br />

wysokość wynosi 212 m. Pod koniec kwietnia<br />

2010 r. wydano pozwolenie na budowę,<br />

a konstrukcja żelbetowa była gotowa we<br />

wrześniu 2011 r. Jej wysokość to 205,82 m.<br />

PF: Co się zmieniło w programie funkcjonalno-przestrzennym?<br />

MK: Od samego początku budynek był<br />

przeznaczony dla funkcji handlowej, usługowej,<br />

biurowej i mieszkalnej. To pozostało<br />

bez zmian, natomiast zmieniły się proporcje.<br />

DD: W stosunku do pierwotnej wersji<br />

zwiększyła się wielkość przestrzeni biurowych.<br />

Poza tym przy pierwszych koncepcjach<br />

i założeniach programowych mówiło<br />

się również o funkcjach publicznych, takich<br />

jak basen czy lodowisko. Zrezygnowano<br />

jednak z tego pomysłu.<br />

PF: Na dachu kompleksu została zrealizowana<br />

zielona przestrzeń rekreacyjna.<br />

MK: Budynek zajmuje całą działkę po<br />

obwodzie w linii zabudowy. Jednym z wymogów<br />

warunków technicznych była realizacja<br />

25% powierzchni biologicznie czynnej na<br />

terenie inwestycji. Z powodu braku innych<br />

możliwości zaplanowano zielone dachy, które<br />

mają charakter rekreacyjny. Jeden z nich<br />

przeznaczony jest wyłącznie dla mieszkańców<br />

apartamentów (jest tam plac zabaw), inny – na<br />

budynku B1, czyli galerii handlowej – zarówno<br />

dla mieszkańców, jak i pracowników biur.<br />

PF: Mieli Państwo jakiś wpływ na<br />

wyraz architektoniczny?<br />

MK: Wszystkie decyzje dotyczące konstrukcji<br />

i struktury budynku były podjęte przed<br />

naszym przystąpieniem do projektu. Zmieniliśmy<br />

układ niższego budynku, który został<br />

„zwrócony” do wieży. Dzięki temu stał się<br />

bardziej dynamiczny. Budynek wieży został<br />

skierowany wyższą częścią w stronę Rynku<br />

Starego Miasta. Poza doborem szkła na fasady<br />

budynków wysokościowych kluczowych wyborów<br />

dokonywał inwestor – decydowały jego<br />

preferencje materiałowe. Odniesieniem dla<br />

Sky Tower jest budynek Arkad Wrocławskich,<br />

który znajduje się 750 metrów dalej. Elewacje<br />

obu obiektów są z piaskowca.<br />

PF: Co więc było dla Państwa priorytetem<br />

podczas pracy?<br />

MK: Trudnością i wyzwaniem był czas,<br />

logistyka i zarządzanie projektem, przy którym<br />

pracuje łącznie z branżami od 60 do<br />

90 osób.<br />

DD: Chciałbym też podkreślić, że nowy<br />

projekt sporządzaliśmy w momencie, gdy<br />

realizowano jeszcze poprzedni. Musieliśmy<br />

więc uwzględnić wykonane już prace. Do<br />

rozwiązania mieliśmy problemy typowe<br />

dla obiektu wysokościowego, choć to akurat<br />

jedyny taki we Wrocławiu. Dotyczyły<br />

one również funkcjonowania budynku, np.<br />

ochrony ppoż., ewakuacji czy oddymiania. To<br />

ostatnie sporządzono jako bardzo nowatorskie<br />

i pilotażowe, podobnie jak fasady, które<br />

indywidualnie zaprojektowała Grupa Kęty.<br />

PF: Kompleks składa się z trzech połączonych<br />

budynków. Jaki jest rozkład<br />

funkcji na poszczególnych kondygnacjach?<br />

MK: Budynek B1 to 3-piętrowy podest,<br />

w którym znajdują się galeria handlowa z częścią<br />

biurową oraz parkingi. B3 to 19-piętrowy<br />

kaskadowy „żagiel”, gdzie mieszczą się biura<br />

(poziomy 4-10) i 52 apartamenty (poziomy<br />

11-19). Na jego dwóch ostatnich kondygnacjach<br />

znajduje się apartament dwupoziomowy.<br />

B2 to 50-piętrowa wieża, w której<br />

poziomy od 4 do 26 zajmują funkcje biurowe,<br />

a od 28 do 48 apartamenty w liczbie 179.<br />

Do tego mamy tam jeszcze pośrednie kondygnacje<br />

techniczne.<br />

PF: Jak wygląda układ komunikacyjny?<br />

DD: W budynku wieży jeden trzon wind<br />

obsługuje część biurową, a osobny wydzielono<br />

dla mieszkańców. W żaglu (budynek B3)<br />

wszystkie funkcje opierają się na jednym<br />

pionie. Są też oczywiście niezbędne windy<br />

pożarowe. W galerii handlowej mamy rzecz<br />

jasna schody ruchome i windy. Dostawcą<br />

dźwigów jest firma Schindler, z którą inwestor<br />

współpracował przy realizacji Arkad<br />

Wrocławskich.<br />

PF: A jak to wygląda w strefie zewnętrznej?<br />

MK: Budynek wypełnia cały teren, dlatego<br />

strefa parkingowa została zrealizowana<br />

z wjazdem od kondygnacji -1. Jest tam<br />

również wydzielona strefa dostaw (o powierzchni<br />

blisko 800 m 2 ) z rampami i windami<br />

towarowymi, przewidziano także miejsca<br />

postojowe dla rowerów. Mamy też sporo<br />

• Widok z lotu ptaka<br />

• Ujęcie od strony wejścia głównego do pasażu handlowego<br />

Fot. archiwum LC Corp Sky Tower<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

32 33

ezerwowych pomieszczeń i zespołów, więc<br />

istnieje możliwość zrealizowania np. szatni<br />

dla rowerzystów lub innych funkcji.<br />

PF: Co podyktowało dobór rozwiązań<br />

materiałowych dla fasad?<br />

DD: Zastosowaliśmy kolor zgodny z preferencjami<br />

inwestora, choć kolorystykę<br />

elewacji wyobrażaliśmy sobie nieco inną<br />

– ciemny, a nawet czarny kolor kamienia<br />

z żywymi, barwnymi akcentami. Ostatecznie<br />

zostały wybrane szare odcienie<br />

piaskowca.<br />

PF: Czym charakteryzuje się szkło?<br />

DD: Choć zazwyczaj dla tego typu budynków<br />

stosuje się szkło barwione, głównie<br />

ze względu na ograniczenie nasłonecznienia,<br />

to w tym przypadku użyto szkła neutralnego<br />

z lekkim odcieniem szarości.<br />

PF: Czy były problemy z posadowieniem<br />

obiektu?<br />

DD: Oczywiście fundament jest potężny,<br />

ale nie jest to ewenement. W naszych<br />

warunkach wykonanie go to jednak ogrom<br />

pracy i kosztów. Budynek posadowiony jest<br />

na palach i płycie fundamentowej. Wieża<br />

wznoszona była za pomocą ślizgowego szalunku,<br />

zaprojektowanego przez firmę PERI.<br />

Wykonywany był trzon, strop, a następnie<br />

rusztowanie – poszczególne elementy podnoszono<br />

do góry.<br />

PF: Wspomniał Pan, że specjalnie dla<br />

tego budynku zaprojektowano system<br />

oddymiania.<br />

DD: Skorzystaliśmy z propozycji firmy<br />

Smay. Ten system był wcześniej przećwiczony,<br />

testowany i przeanalizowany na budynku<br />

„Szkieletora” w Krakowie, gdzie miał ustawioną<br />

stację badawczą. Natomiast został<br />

wdrożony dopiero w Sky Tower.<br />

PF: Czy zastosowano nietypowe rozwiązania<br />

w konstrukcji?<br />

DD: Dla tego typu budynków stosuje się<br />

najczęściej konstrukcję stalową – lżejszą,<br />

bardziej otwierającą rzut. Jako kompromis<br />

między efektywnością wykorzystania powierzchni<br />

a bezpieczeństwem konstrukcji<br />

inwestor zdecydował się jednak na solidniejszą<br />

konstrukcję żelbetową.<br />

PF: Bez obliczeń numerycznych i programowania<br />

można zaprojektować taki<br />

obiekt?<br />

MK: Projekt konstrukcji opiera się na<br />

programach obliczeniowych. Przeprowadzane<br />

były symulacje w tunelach aerodynamicznych.<br />

Stan konstrukcji i odchyleń<br />

cały czas jest monitorowany geodezyjnie.<br />

W tym celu została zrealizowana stacja<br />

bazowa.<br />

PF: Jak wyposażono obiekt pod kątem<br />

technologicznym?<br />

MK: Można wymienić: pompy ciepła,<br />

centrale z rekuperatorami, oddymianie, wentylację<br />

pełną mechaniczną w całym budynku,<br />

klimatyzację, system BMS, SAP, DSO,<br />

kontrolę dostępu, monitorowanie i zliczanie<br />

osób, kontrolę parkingową, ewidencję miejsc<br />

parkingowych. W części biurowej okna są<br />

nieotwieralne, natomiast w apartamentowej<br />

wychylne, automatycznie zamykane czujką<br />

wiatru i deszczu; z możliwością otwierania,<br />

ale za zgodą zarządcy obiektu. Sufity akustyczne<br />

w przestrzeni galerii oraz w strefach<br />

ogólnodostępnych biur i apartamentów to<br />

płyty Ecophon. Tarasy apartamentów w budynku<br />

B3 są mocno osłonięte attyką.<br />

PF: Obiekt wyróżnia się w <strong>panoramie</strong><br />

dzięki swojej wysokości. Czy nie przewidywali<br />

Państwo bardziej rozbudowanego<br />

systemu iluminacji?<br />

DD: Iluminacja fasady dotyczyła głównie<br />

elewacji galerii, gdzie zaproponowaliśmy<br />

punkty rozmieszczenia, dobór świateł oraz<br />

symulacje. Choć były koncepcje i przymiarki,<br />

to ze względu na wysokie koszty iluminacji<br />

o funkcji dekoracyjnej nie zrealizowano.<br />

PF: Które wnętrza znalazły się w zakresie<br />

Państwa opracowania?<br />

DD: Części wspólne w pasażu handlowym<br />

i w strefach biurowych: korytarze,<br />

toalety, kuchnie.<br />

MK: Aranżacją apartamentów zajmowały<br />

się dwie firmy: CoolartDesign z Warszawy<br />

oraz Pracownia <strong>Architektury</strong> Wnętrz<br />

Jeżewska i Zakrawacz z Wrocławia. Ta<br />

druga projektowała też lobby wejściowe.<br />

Wszystkie projekty powstawały pod naszą<br />

koordynacją.<br />

PF: Jakie założenia estetyczne kierowały<br />

rozwiązaniem wnętrz galerii?<br />

MK: Nasza koncepcja zakładała, że każdy<br />

najemca będzie miał swoją fasadę i witrynę<br />

wejściową. Zrobiliśmy 2-3 projekty, jednak<br />

ostatni ujednolicił całość. W efekcie pasaż<br />

ma minimalistyczny wyraz, a kolorowe i ekspresyjne<br />

witryny najemców działają mocniej.<br />

Dla galerii handlowej było też przewidziane<br />

dynamiczne, bardziej kolorystyczne umeblowanie,<br />

ale na razie nie zostało to w pełni<br />

zrealizowane. Wprowadzony został tylko<br />

detal w postaci stali nierdzewnej i malowania<br />

w kolorach imitujących blachę. Mocne kolory<br />

charakteryzują tylko strefę toalet.<br />

Dzięki sufi towi, który został zdeterminowany<br />

przez warunki ochrony pożarowej,<br />

uzyskaliśmy dobrą jakość akustyczną. Zastosowano<br />

panele akustyczne, więc w galerii<br />

nie ma pogłosu, a słyszalność mowy też jest<br />

wyjątkowa, podobnie jak muzyki.<br />

PF: Strefa oddziaływania budynku<br />

jest stosunkowo duża. Czy cień rzucany<br />

przez wieżę, gdy zgodnie z polskim<br />

prawem w pomieszczeniach mieszkalnych<br />

w zabudowie śródmiejskiej należy<br />

zapewnić niezakłócony dopływ światła<br />

słonecznego przez co najmniej 90 minut,<br />

może naruszać przepisy?<br />

DD: Zacienienie budynku było badane,<br />

zanim przystąpiliśmy do projektu. Wszystkie<br />

warunki dla otaczającej zabudowy są<br />

spełnione.<br />

MK: Po przeprowadzeniu badań sprawdzających<br />

strefa oddziaływania, zwłaszcza hałasu,<br />

urządzeń technicznych znajdujących się na<br />

budynku jest poniżej dopuszczalnej normy.<br />

PF: W związku z powstaniem Sky<br />

Tower sąsiadujące osiedle mocno zmieniło<br />

swój charakter. Czy w tej strefie<br />

powstaną kolejne wysokie biurowce?<br />

• Ujęcie obiektu od strony ulicy Gwiaździstej<br />

• Wieża i żagiel<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Fot. archiwum LC Corp Sky Tower<br />

34 35

WYPOWIEDŹ EKSPERTA<br />

Gerad Plaze - kierownik ds. promocji, PRESS GLASS SA<br />

• Styk obiektów kompleksu<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Nasza firma dostarczyła do Sky Tower 70 000 m 2 szyb zespolonych.<br />

Produkowaliśmy szyby o wysokim stopniu przetworzenia<br />

i dużych wymiarach przez półtora roku. Proces wymagał więc zachowania<br />

wysokiej stabilności i jakości obsługi. Czas od otrzymania<br />

zamówienia do dostawy produktu na plac budowy był bardzo krótki,<br />

musieliśmy więc sprawnie działać.<br />

Zastosowane konstrukcje zawierały szyby poddane procesowi<br />

hartowania i testom termicznym HST oraz szyby laminowane, wytwarzane<br />

na wymiar w zakładach firmy. W procesie projektowania<br />

przeszkleń brano pod uwagę aspekty energetyczne, wytrzymało-<br />

• Kompozycja i rytm szklanej fasady budynku wieży<br />

ściowe, akustyczne, a także stabilność pracy szyb w długim okresie.<br />

Inwestor oraz projektanci szczególną wagę przywiązali również do<br />

estetyki fasady wykonanej ze szkła hartowanego. Hartowanie metodą<br />

tradycyjną – w piecach rolkowych – wywołuje efekt pofalowania<br />

powierzchni szyb, który objawia się w postaci zniekształceń odbitego<br />

obrazu. Dlatego zaproponowaliśmy inwestorowi hartowanie<br />

metodą PREMIUM ESG, co pozwoliło na wyeliminowanie tego<br />

niekorzystnego zjawiska.<br />

Budowa Sky Tower wymagała od dostawcy szyb dużego potencjału<br />

produkcyjnego i kooperacyjnego, szerokiego asortymentu,<br />

nowoczesnej logistyki i wykorzystywania najnowszych technologii.<br />

PRESS GLASS od momentu swojego powstania stawiał na stały<br />

rozwój i budowanie przewagi nad konkurencją właśnie w tych elementach.<br />

Doświadczenia zebrane przy budowie m.in. wrocławskiego<br />

wieżowca sprawiły, że firma jest gotowa do realizacji największych<br />

obiektów w całej Europie.<br />

• Ujęcie obiektu<br />

z dachu galerii<br />

Rys. archiwum Studio Architektoniczne Fold<br />

• Rzut kondygnacji ± 0,00, budynków B1, B2 i B3,<br />

skala 1:1050<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

36 37

Klimatyzacja w Sky Tower<br />

Rys. archiwum Studio Architektoniczne Fold<br />

• Rzut budynek B2 i B3 – rzut powtarzalnej kondygnacji biurowej,<br />

budynek B1 – rzut dachu, skala 1:800<br />

Efektowna i pozbawiona elementów akumulacyjnych szklana fasada<br />

Sky Tower wymusza od instalacji klimatyzacyjnej szybką reakcję na warunki<br />

powstające w pomieszczeniach. Przy wyborze instalacji chłodzącej dla<br />

tego typu obiektu nie bez znaczenia są ograniczenia techniczne dla układu,<br />

takie jak: przestrzeń montażowa, rozmieszenie źródła chłodu, ciśnienie<br />

panujące na wysokościach, przyszłe funkcje pomieszczeń oraz możliwe<br />

zmiany w aranżacji, a także ilość powierzchni, którą inwestor zamierza<br />

przeznaczyć dla takiego rozwiązania.<br />

Układy chłodnicze VRV III<br />

Po analizach i przeprowadzeniu symulacji uwzględniających powyższe kryteria<br />

i zadania stawiane przed instalacją wybrano system rozproszony w oparciu<br />

o układy bezpośredniego odparowania – VRV III firmy Daikin. System ten składa<br />

się z agregatu zewnętrznego, połączonego instalacją chłodniczą z jednostkami<br />

wewnętrznymi. Jego zaletą jest zminimalizowanie wymaganej przestrzeni<br />

montażowej, średnicy przewodów chłodniczych oraz przestrzeni potrzebnej na<br />

maszynownie. Układ rozproszony działa w taki sposób, że chłód nie wytwarza<br />

się w jednym miejscu, a jego źródła są rozproszone po budynku. W przypadku<br />

kompleksu Sky Tower zastosowano blisko 160 niezależnych układów chłodniczych,<br />

których podział zachodzi w obrębie kondygnacji. Rozwiązanie to redukuje do<br />

minimum straty wynikające z rozległych instalacji, a co za tym idzie – zwiększa<br />

efektywność energetyczną zarówno systemu klimatyzacji, jak i całego budynku.<br />

Jednostki kanałowe<br />

Dzięki kompleksowej ofercie firmy Daikin, w zależności od możliwości<br />

architektonicznych i wymogów inwestora, zastosowane zostały różne odbiorniki<br />

– jednostki wewnętrzne. Do budynku B3, czyli w żaglu, firma Daikin<br />

dostarczyła 180 sztuk jednostek kanałowych niskich FXDQ o wysokości<br />

198 mm. Ze względu na bardzo korzystny współczynnik mocy chłodniczej do<br />

wymiaru i emitowanego hałasu są to jedne z najbardziej pożądanych obecnie<br />

jednostek na rynku.<br />

W budynku B2, czyli w wieży, zastosowano 542 jednostki kanałowe<br />

FXSQ. Nowa generacja tych jednostek wyposażona została w wentylatory<br />

sterowane inwerterem, dzięki czemu można dopasować wymagany spręż<br />

dyspozycyjny do wykonanej instalacji, znacznie redukując hałas i podnosząc<br />

komfort użytkownika. W częściach wspólnych (korytarzach) zastosowano<br />

86 sztuk jednostek kasetonowych dwukierunkowych FXCQ, a dla przedsionków<br />

windowych – 22 sztuki jednostek kasetonowych FXZQ.<br />

Kompleks Sky Tower to także galeria handlowa. Dla wybranych przestrzeni<br />

handlowych firma Daikin dostarczyła wytwornicę wody lodowej oraz<br />

agregaty sprężarkowo skraplające ERQ, które współpracują z chłodnicami<br />

w centralach wentylacyjnych.<br />

W podziemiach kompleksu znajdują się stacje trafo, serwerownie<br />

i inne pomieszczenia techniczne. Pomieszczenia te są obsługiwane przez<br />

unikatowe rozwiązania, np. systemy VRV III HR Technical Cooling, które<br />

gwarantują prace układu w trybie chłodzenia przy temperaturach – 20 °C.<br />

Całości dostaw dopełnia instalacja kilkudziesięciu systemów Split oraz Sky<br />

Air, zamontowanych w różnych innych niezbędnych do funkcjonowania tak<br />

dużego obiektu pomieszczeniach. Łączna moc chłodnicza wynosi 5,3 MW.<br />

Centrale wentylacyjne VAM<br />

Nie mniej istotną decyzją było ustalenie sposobu realizacji dostaw świeżego<br />

powietrza. Wysokie budynki wymagają zupełnie innego podejścia do tego zagadnienia,<br />

co wynika z ciśnienia atmosferycznego oraz siły wiatru na wysokości<br />

100-200 m. Dla przestrzeni biurowych zdecydowano się na zastosowanie mak-<br />

symalnie elastycznego rozwiązania z wykorzystaniem podwieszanych central<br />

wentylacyjnych z odzyskiem ciepła VAM. Wybór takiego rozwiązania zapewnił<br />

odpowiedni komfort akustyczny, niezależność poszczególnych przestrzeni<br />

biurowych, możliwość sterowania i osiągnięcia wysokich współczynników<br />

efektywności energetycznych. Wszystkie przestrzenie biurowe w kompleksie<br />

obsługiwane są przez centralki wentylacyjne typu VAM. W sumie 300 centralek<br />

realizuje dostawy 140 400 m 3 powietrza na godzinę.<br />

Dlaczego Daikin<br />

Firma Daikin zaprezentowała pierwszy na świecie system VRV w 1982 r.<br />

Dzięki konsekwentnej polityce rozwoju produktu i wysokiej jakości dostarczanego<br />

sprzętu zyskała ona grono zadowolonych klientów, liczne obiekty<br />

referencyjne oraz doświadczenie, w tym również w stosowaniu układów<br />

VRV w obiektach wysokich. Obecnie mimo dużej konkurencji firma Daikin<br />

utrzymuje pozycję lidera na rynku europejskim. Jej wielką wartością jest<br />

szerokie grono autoryzowanych partnerów serwisowych, których poziom<br />

wiedzy technicznej i znajomość produktów są nieustannie podnoszone<br />

i aktualizowane poprzez kursy w centrach szkoleniowych.<br />

W zakresie urządzeń pracujących w oparciu o technologię bezpośredniego<br />

odparowania oferta Daikin zawiera takie urządzenia, jak:<br />

Split, Multi Split, Sky Air, VRV i agregaty sprężarkowo skraplające do<br />

central. W segmencie Aplied producent oferuje agregaty wody lodowej<br />

– chłodzone powietrzem o mocy do 2 MW, chłodzone wodą do<br />

10 MW. Ponadto Daikin oferuje centrale wentylacyjne, zarówno podwieszane<br />

w przestrzeni międzystropowej typu VAM, wyposażone w wymiennik krzyżowy,<br />

jak i tradycyjne – do wydatku powietrza osiągającego 180 000 m 3 /h. Całość<br />

oferty uzupełniają rozwiązania z segmentu Refrigerations oraz Heating.<br />

www.daikin.pl<br />

38 39

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

• Akcenty kolorystyczne w galerii<br />

• Spokojny i elegancki klimat pasażu<br />

DD: Przy ulicy Powstańców Śląskich planowano<br />

rząd wyższych budynków biurowych<br />

i apartamentowych. Niestety pierwszy z nich,<br />

który jest realizowany od 2007 r., nie ma nic<br />

poza fundamentami. Tuż obok Sky Tower<br />

miała przebiegać obwodnica śródmiejska<br />

i przy wejściu głównym planowano zlokalizowanie<br />

przystanków tramwajowych. Miało<br />

powstać miejsce tętniące życiem, z dużą<br />

ilością przestrzeni publicznej, jednak na razie<br />

tylko Sky Tower sprzyja tym planom. Obecnym<br />

problemem tego obiektu jest więc to, że<br />

nie ma układu przestrzeni, który naprowadza<br />

strumień ludzi. Tak jak to się dzieje chociażby<br />

w przypadku Pasażu Grunwaldzkiego.<br />

PF: Kto jest pomysłodawcą umieszczenia<br />

przed wejściem do galerii rzeźby<br />

zaczerpniętej z obrazu Salvadora Dali?<br />

MK: To decyzja inwestora. Rzeźbę zakupiono<br />

już wcześniej i była tymczasowo<br />

wystawiana w Arkadach Wrocławskich. Były<br />

różne koncepcje dotyczące jej lokalizacji, ale<br />

ostatecznie stanęła od frontu.<br />

PF: Jak przebiegała realizacja?<br />

MK: Obiekt nie był realizowany przez<br />

generalnego wykonawcę, ale przez zespół<br />

inwestora, który kontraktował firmy na poszczególne<br />

partie robót. To już samo w sobie<br />

stanowi problem, ze względu na liczbę<br />

podmiotów, jaka się pojawia. Współpraca<br />

z kierownikiem budowy była na tyle dobra,<br />

że życzyłbym sobie, aby przy innych realizacjach<br />

było podobnie.<br />

DD: Sprzężenie było naprawdę duże.<br />

W takim systemie część pracy operacyjnej<br />

dotyczącej koordynacji budowy spadała na<br />

nas i projektantów branżowych. Nasz udział<br />

w procesie budowy okazał się niezbędny.<br />

PF: Wieża zbiera przychylne opinie,<br />

jednak krytykowane bywają proporcje<br />

najniższej części budynku, elewacja oraz<br />

ukształtowanie parteru. Jak Panowie<br />

oceniają realizację i przyjmują te opinie?<br />

DD: Nie śledzimy forów internetowych,<br />

natomiast rozrzut opinii w społeczeństwie<br />

jest zapewne duży. Z tego, co słyszałem<br />

od ludzi spoza branży, obiekt się podoba.<br />

Jeszcze jednak nie funkcjonuje, jak należy, bo<br />

nie ma Centrum Południowego, obwodnicy,<br />

mieszkańców ani pracowników w biurach.<br />

MK: Będzie ożywał stopniowo. Do końca<br />

roku potrwa zasiedlanie biur, trzeba je<br />

teraz aranżować pod konkretnego najemcę.<br />

W tej chwili w wieży pracuje ok. 1000 osób.<br />

Podobny proces dotyczy też apartamentów.<br />

DD: Obiekt nie jest szczytem moich ambicji<br />

i marzeń, ale odzwierciedla konkretne<br />

warunki czasowe i finansowe. W tych realiach<br />

staraliśmy się pracować jak najlepiej.<br />

Chcieliśmy, żeby kompleks w swojej wielkiej<br />

masie był w miarę neutralny, nie krzyczał<br />

elewacjami, nie był zbyt ekspresyjny. Ważniejsze<br />

było, jak działa, w sensie przyciągania<br />

ludzi, niż to, jak wygląda.<br />

O powodzeniu tego typu obiektu decyduje<br />

najczęściej parter. Namówiliśmy<br />

więc inwestora do otwarcia budynku na<br />

ulicę, co w przypadku galerii handlowej<br />

jest rzadkością. Co prawda kryzys nie<br />

pozwolił na skomercjalizowanie wszystkich<br />

przestrzeni od strony ul. Powstańców<br />

Śląskich, planowanych na funkcję<br />

gastronomiczną, ale wszystkie te lokale<br />

dostępne są z dwóch stron. Dzięki temu<br />

strefa wejścia na parterze „zaprasza”<br />

klienta do środka. Gdy pogoda dopisuje,<br />

najemcy mogą wystawić na zewnątrz<br />

stoliki, tak jak w Rynku.<br />

PF: Jak wspominają Panowie doświadczenia<br />

z pracy nad Sky Tower?<br />

• Owalny świetlik w galerii handlowej<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

40 41

MK: Praca przy tego typu obiekcie uczy sztuki kompromisu. Im<br />

mocniej coś jest przedyskutowane, tym podjęte decyzje okazują<br />

się bardziej trafne. To jest obiekt komercyjny, a takie generują dużo<br />

problemów. Na etapie projektu nie sposób przewidzieć wszystkich<br />

pomysłów, na które później wpada klient. Potem zmiany trzeba<br />

synchronizować z toczącą się równolegle budową i pilnować, aby<br />

realizacja zakończyła się w terminie.<br />

DD: Projektując, pełnimy przede wszystkim funkcję usługową<br />

– nie chcemy głównie zaspokajać swojego ego. Oczywiście są obiekty,<br />

dla których szuka się odpowiedniej rangi, np. muzea czy inne budynki<br />

użyteczności publicznej. W tym przypadku podejście było jednak<br />

zupełnie inne. Liczyły się zysk i rentowność inwestycji oraz jej walory<br />

użytkowe. Czasu było mało, a ze względu na zmieniające się warunki<br />

rynku oraz konieczność uwzględniania oczekiwań i wymogów klienta,<br />

które pojawiły się w trakcie realizacji, ilość zmian była olbrzymia. Cieszy<br />

nas, że po czterech latach udało się zakończyć pracę sukcesem.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

• Strefa wejścia i monitoring<br />

• Recepcja biurowca<br />

Lokalizacja/adres<br />

Pracownia projektowa<br />

Architekci prowadzący<br />

Wrocław, ul. Powstańców Śląskich<br />

Studio Architektoniczne Fold s.c.<br />

Dariusz Dziubiński, Mariusz Korszorsz<br />

Kamil Salanyk, Paweł Orłowski,<br />

Katarzyna Rycerz, Piotr Korejwo,<br />

Dawid Urbaniak, Wojciech Szubiński,<br />

Paweł Wręczycki, Elżbieta Jabłońska,<br />

Agnieszka Marcinkowska,<br />

Artur Michurski, Marcin Czemplik,<br />

Architekci (opracowanie)<br />

Jakub Świerczyński. Marcin Perka,<br />

Bartosz Szczepański, Marcin Szymański,<br />

Wojciech Robak, Anna Drutko,<br />

Adam Kazuro, Dawid Huczyński,<br />

Adam Niburski, Agnieszka Jabłońska,<br />

Irena Dzierwa, Tadeusz Dziuganowski<br />

Data opracowania 2009/2010<br />

Data realizacji 2007-2013<br />

Inwestor<br />

LC Corp Sky Tower sp. z o.o.<br />

• Aranżacje wnętrz biurowych<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Powierzchnia całkowita 171 900 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 19 100 m 2<br />

Kubatura brutto 788 000 m 3<br />

Sufity podwieszane:<br />

– część handlowa: wyspy akustyczne<br />

Ecophon Solo<br />

– część biurowa: sufity akustyczne<br />

Ecophon Advantage E, Ecophon<br />

Focus E, Ecophon Focus Dg<br />

Ecophon<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

Stolarka drzwiowa<br />

Szyby zespolone<br />

Dach parkingu, ochrona ppoż. do NRO,<br />

REI 60/EI 60 wg EN<br />

Dach z częścią nośną z blachy trapezowej:<br />

• przykrycie od góry: system podpodłogowy<br />

Fermacell typ 2E22<br />

+ system przykrycia EPDM<br />

pod tzw. dach zielony ułożony<br />

z warstwy ziemi<br />

• osłona od dołu: system samodzielnego<br />

sufitu o konstrukcji stalowej<br />

typ 2S11 wg EN,<br />

wykonawca: Zeman HDF<br />

Świętochłowice/Faber Gliwice<br />

Zastosowano ok. 10 000 m 2 płyt<br />

gipsowo-włóknowych FC 12,5 mm<br />

i FC 10 mm<br />

Klimatyzacja: system VRV III generacji<br />

– łączna moc chłodnicza 5,3 MW<br />

Wentylacja: centralki wentylacyjne<br />

typu VAM – 300 sztuk<br />

PORTA KMI POLAND SA<br />

PRESS GLASS SA<br />

Fermacell Systemy Suchej Zabudowy<br />

Daikin Airconditioning Poland sp. z o.o.<br />

• Sala konferencyjna<br />

Fot. Lech Kwartowicz<br />

42 43

• Strefa wejścia głównego<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

HARMONIJNE CENTRUM<br />

Galeria Veneda w Łomży<br />

Nazwa tego nowoczesnego obiektu handlowego wywodzi się<br />

z prastarej terminologii – słowem Veneda starożytni Germanie<br />

określali plemiona słowiańskie zamieszkujące obszary nad<br />

Wisłą i Bałtykiem. Projekt powstał w warszawskiej pracowni<br />

Mąka Sojka Architekci. Z architektem prowadzącym Pawłem<br />

Pyłką rozmawia Patrycja Fabiańska.<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

44 45

• Ujęcie nocne. Fasada od północy<br />

Patrycja Fabiańska: Zróżnicowany kontekst i topologia działki<br />

musiały sprawić, że stanęli Państwo przed nie lada wyzwaniem.<br />

Paweł Pyłka: Rzeczywiście tak było. Plan miejscowy definiował<br />

parametry zabudowy w sposób dosyć przewrotny: narożnik budynku,<br />

który zwykle jest podwyższany w celu utworzenia dominanty, miał<br />

pozostać odpowiednio niski, aby nie zasłaniał widoku na znajdujące<br />

się w sąsiedztwie Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. Akcent wysokościowy<br />

budynku miał się więc znaleźć w głębi działki. Ponadto teren<br />

ma nieregularny kształt, a różnica poziomu terenu sięga kilku metrów.<br />

Te uwarunkowania znacznie utrudniły projektowanie na etapie koncepcji,<br />

ale narzuciły też horyzontalną formę „spinacza”, który dosłownie<br />

i w przenośni łączy okoliczne strefy zabudowy. Poruszaliśmy się<br />

w dość wąskich ramach, które należało wypełnić bryłą.<br />

PF: Ostatecznie architektura obiektu nie nawiązuje do<br />

otaczającej zabudowy.<br />

PP: Natomiast podkreśla ona funkcję obiektu. Działka położona<br />

jest na granicy różnych stref zabudowy miejskiej – intensywnej<br />

i ekstensywnej. Nasz budynek miał je połączyć – kubatura o funkcji<br />

handlowej idealnie do tego pasuje. Od strony południowej znajdują<br />

się park oraz kościół, którego ekspozycję należało uszanować, od<br />

zachodu osiedle domów jednorodzinnych i ruchliwe skrzyżowanie<br />

ulic Sikorskiego i Zawadzkiej, a tuż przy obiekcie – stacja benzynowa.<br />

Zaprojektowaliśmy obiekt, którego poszczególne części odróżniają<br />

się od siebie, ale zarazem łączą w harmonijną całość.<br />

PF: Czy przebudowano istniejący układ drogowy?<br />

PP: Tak, zakres był rozległy i obejmował fragmenty ulic Zawadzkiej,<br />

Sikorskiego i Katyńskiej wraz ze skrzyżowaniami oraz sygnalizacją<br />

świetlną. Przy okazji zrealizowano również ścieżki rowerowe,<br />

miejsca dla taksówek, wzdłuż modernizowanych ulic wykonano<br />

też granitowe krawężniki. Parking, do którego prowadzą dwa<br />

wjazdy, zaprojektowaliśmy pod budynkiem. Obiekt ma dwie strefy<br />

dostaw – jedną dla hipermarketu Tesco, a drugą dla pozostałych<br />

najemców.<br />

PF: Jakiego programu funkcjonalnego oczekiwał inwestor?<br />

PP: Należało przewidzieć określoną powierzchnię komercyjną,<br />

która pozwoliłaby na dokonanie podziałów i scaleń podczas komercjalizacji.<br />

Istotne było także sprawne wkomponowanie w przestrzeń<br />

galerii hipermarketu z własną strefą dostaw, a także możliwość<br />

wydzielenia części, która mogłaby funkcjonować 24 godziny<br />

na dobę. Te oczekiwania udało się spełnić.<br />

PF: Czy były jakieś inspiracje?<br />

PP: Bardziej można mówić o idei. Galeria handlowa to rodzaj<br />

maszyny działającej przez kilkanaście godzin dziennie niemal przez<br />

cały rok. Musi być widoczna w dzień i w nocy, a jej immanentną cechą<br />

jest zmienność. Należy przewidzieć miejsce na reklamy, ozdoby<br />

świąteczne, imprezy, koncerty, promocje i inne formy aktywności<br />

związane z handlem. Przy tym wszystkim istotne jest też zadbanie<br />

o odpowiednią oprawę obiektu.<br />

• Iluminacja obiektu. Strefa wjazdu do garażu<br />

• Rozwiązania kolorystyczne fasady z blachy perforowanej<br />

46 47

Rys. archiwum Mąka Sojka Architekci<br />

• Rzut parteru i zagospodarowanie terenu<br />

PF: Wnętrza bazują na kilku materiałach<br />

wykończeniowych i ograniczonej<br />

palecie barw. Ich stylistyka jest minimalistyczna,<br />

pozbawiona chaosu. Co<br />

stanowiło priorytet dla aranżacji przestrzeni<br />

ogólnodostępnych?<br />

PP: Projekt wnętrz powstał we współpracy<br />

z zespołem architektów Echo Investment.<br />

Pomysły rodziły się podczas długich dyskusji<br />

oraz naszych doświadczeń z wyjazdów,<br />

dzięki którym poznaliśmy aktualne trendy<br />

w projektowaniu podobnych obiektów na<br />

świecie. Zależało nam na tym, aby przestrzeń<br />

wewnętrzna była elegancka i monochromatyczna,<br />

z nutą ożywiającego koloru – zieleni.<br />

Dopełnienie wnętrza stanowią elementy małej<br />

architektury z naturalnego drewna. Byliśmy<br />

świadomi, że inwencja projektantów witryn<br />

będzie trudna do poskromienia, dlatego staraliśmy<br />

się, by wnętrza galerii były stonowane<br />

i stanowiły dla sklepów jedynie ramę. Stąd<br />

wzięło się użycie ograniczonej palety kolorów<br />

i materiałów. Efekt jest satysfakcjonujący,<br />

a różnorodność i ewentualna zmienność<br />

witryn wręcz pożądana. Zdecydowane kolory<br />

pojawiają się tylko w strefach wejść do budynku,<br />

będąc także elementem identyfikacji<br />

i orientacji w przestrzeni obiektu.<br />

PF: Powierzchnia fasady została przyszykowana<br />

pod kątem montażu reklam.<br />

Z jakich materiałów wykończeniowych<br />

ją zaprojektowano?<br />

PP: Wybraliśmy formę, w której reklamy<br />

korespondują ze szkłem. Stało się tak<br />

z dwóch powodów. Po pierwsze – by reklamy<br />

były w budynku, a nie na nim. Po<br />

drugie – pozwala to bez szkody dla obiektu<br />

na ewentualne zmiany podczas użytkowania.<br />

W obecnej formie dodatkowa reklama może<br />

zostać zainstalowana w dowolnym momencie.<br />

Pozostałe elewacje zostały wykonane<br />

z blachy perforowanej o różnych stopniach<br />

perforacji i różnych kolorach.<br />

PF: Sufity zwracają uwagę ciekawie<br />

zaaranżowanymi powierzchniami i licznymi<br />

świetlikami, co wpływa na klimat<br />

wnętrz.<br />

PP: Ażurowy sufit zestawiliśmy z gładkimi,<br />

białymi świetlikami, uzyskując estetyczny<br />

efekt kompozycyjny. Świetliki są powiązane<br />

z przestrzeniami, którym towarzyszą. Charakterystyczny<br />

jest zwłaszcza ten, który znajduje się<br />

przy głównym wejściu. Jest rozległy, trójkątny,<br />

porządkuje przestrzeń, organizując kilka kierunków<br />

ruchu krzyżujących się w tym miejscu. jest niezależnie poprzez system BMS.<br />

stronach wejścia. Każda z grup sterowana<br />

Efektowne są również okrągłe świetliki, które PF: Czy wprowadzono nowoczesne<br />

doświetlają pasaże. Oprawy umieszczone technologie, pozwalające na oszczędność<br />

energii?<br />

w ich wnętrzu oraz wokół nich pozwalają na<br />

zmianę charakteru światła w rytmie dobowym. PP: Instalacje zostały zaprojektowane<br />

PF: Dlaczego zaprojektowali Państwo w sposób, który pozwoli zminimalizować<br />

kilka grup oświetlenia iluminacyjnego? koszty eksploatacji. Woda w częściach sanitarnych<br />

jest ogrzewana energią odzyskaną<br />

PP: Aby stworzyć możliwość nadawania<br />

obiektowi różnego charakteru. Zastosowaliśmy<br />

reflektory punktowe z soczewkami połączonych wewnętrzną magistralą i zarzą-<br />

ze zużytego powietrza. System pomp ciepła<br />

Fresnela do oświetlenia logo obiektu, reflektory<br />

o bardzo szerokim kącie świecenia, nie energii z oświetlenia i przekazywanie jej<br />

dzanych przez BMS pozwala na odzyskiwa-<br />

oświetlające kolorową elewację z blachy perforowanej,<br />

oraz linie świetlne na bazie LED, PF: Jak wyglądała współpraca z in-<br />

w miejsca niedoboru.<br />

oświetlające podwójną fasadę po dwóch westorem i wykonawcą?<br />

• Zestawienia kolorystyczne i rozwiązania materiałowe<br />

48 49

PP: Inwestor ma wypracowane standardy i duże doświadczenie<br />

w realizacji centrów handlowych. Oczekiwania były jasno wyrażone,<br />

nie traciliśmy więc czasu na dyskusje, tylko skupiliśmy się na projekcie.<br />

Jesteśmy zadowoleni ze współpracy, była ona inspirująca. Cieszy nas<br />

ostateczny efekt i pochlebne recenzje użytkowników.<br />

PF: Kontekst sąsiedniej zabudowy i topologia działki to<br />

jedyne wyzwania, czy były też inne?<br />

PP: W tego typu obiektach zawsze wyzwaniem jest skoordynowanie<br />

projektów przestrzeni najemców – zmieniają się one niemal do dnia otwarcia.<br />

Tak też było w Łomży. Na przykład część najemców wyrażała chęć<br />

zwiększenia pierwotnie planowanych powierzchni. Projekt został więc na<br />

tyle elastycznie wykonany, aby wprowadzanie takich zmian było możliwe.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

Lokalizacja/adres<br />

Pracownia projektowa<br />

Projektanci generalni<br />

Architekci prowadzący<br />

Architekci<br />

Współpraca<br />

Data opracowania 2012<br />

Łomża, ul. Zawadzka<br />

Mąka Sojka Architekci<br />

Data realizacji 2012/2013<br />

Maciej Mąka, Radosław Sojka<br />

Artur Paczkowski, Paweł Pyłka<br />

Dagmara Witczak, Kacper Matysiak,<br />

Aleksandra Rutecka, Małgorzata Trybulska,<br />

Adam Baczewski, Paweł Balcerzak,<br />

Dariusz Anisiewicz, Krzysztof Giemza,<br />

Milena Sabat<br />

Rafał Gołębiewski, Jakub Kalinowski,<br />

Grzegorz Madejski, Piotr Straszak,<br />

Wojciech Sosnowski<br />

Inwestor<br />

Echo Investment<br />

Powierzchnia całkowita 39 694 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 19 981 m 2<br />

Kubatura brutto 230 831 m 3<br />

Generalny wykonawca<br />

Instal Białystok SA<br />

Farba lateksowa PROLATEX<br />

oraz farba dyspersyjna,<br />

akrylowa BUGOFLEX<br />

Farby KABE Polska sp. z o.o.<br />

Sufity rastrowe – 2600 m 2<br />

Punto Pruszyński sp. z o.o.<br />

• Przestronny, doświetlony pasaż<br />

Płyty warstwowe ścienne<br />

(KS1000 AWP, KS1000 RW)<br />

Kingspan sp. z o.o.<br />

• Przeszklona winda osobowa<br />

• Świetlik nad centralną częścią i ażurowy sufit<br />

METALOWE SUFITY PODWIESZANE<br />

PANELOWE ELEWACJE LISTWOWE<br />

ŚCIANY LAMELOWE (ŻALUZJOWE)<br />

PROFILE DO G-K<br />

BLACHA TYTANIUM „NA RĄBEK STOJĄCY”<br />

• Wnętrze Galerii Veneda w Łomży<br />

PUNTO PRUSZYŃSKI SP. Z O.O. Al. JEROZOLIMSKIE 268, 05-816 MICHAŁOWICE punto@punto.pl, tel. (22) 753 25 34-45<br />

50<br />

www.punto.pl

REALIZACJE W POLSCE<br />

DLA NAUKI<br />

I BIZNESU<br />

Zespół Inkubatorów Wysokich<br />

Technologii w Poznaniu<br />

• Ujęcie nocne kompleksu<br />

To największy w stolicy Wielkopolski<br />

kompleks laboratoryjny dla innowacyjnych<br />

firm. Zostały w nim wyodrębnione cztery<br />

strefy: informatyki, biotechnologii, chemii<br />

oraz pomieszczeń ogólnoużytkowych.<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

52 53

Oprócz nowoczesnej infrastruktury<br />

przedsiębiorstwa będą miały dostęp do<br />

pakietu usług wspierających rozwój, takich<br />

jak doradztwo, szkolenia czy usługi<br />

badawcze. Nowo powstałym firmom park<br />

oferuje działania inkubacyjne, ułatwiające<br />

przetrwanie wstępnej fazy funkcjonowania,<br />

i dalszy rozwój. Na temat obiektu rozmawiamy<br />

z architektem Filipem Buszkiewiczem<br />

z pracowni H.J. Buszkiewicz.<br />

Patrycja Fabiańska: Obiekt, będący<br />

największą inwestycją PPNT, powstał<br />

na podstawie konkursowego projektu.<br />

Jakie były jego wytyczne?<br />

Filip Buszkiewicz: Miał powstać kompleks,<br />

obejmujący cztery strefy funkcjonalne<br />

– budynki badawcze z zespołami laboratoriów<br />

o profilu biotechnologicznym, chemicznym<br />

i informatycznym, a także obiekt o funkcji biurowej<br />

z pomieszczeniami ogólnoużytkowymi.<br />

PF: Został on zlokalizowany w pobliżu<br />

Kampusu Morasko UAM oraz Wielkopolskiego<br />

Centrum Zaawansowanych Technologii<br />

– multidyscyplinarnego ośrodka<br />

grupującego najlepszych specjalistów<br />

z nauk ścisłych, przyrodniczych i technicznych,<br />

skoncentrowanego na tworzeniu<br />

najnowocześniejszych technologii.<br />

FB: Teren inwestycji znajduje się też<br />

w sąsiedztwie jednorodzinnej zabudowy<br />

mieszkalnej, dlatego obiekt zaprojektowaliśmy<br />

o podobnych gabarytach, jako<br />

dwukondygnacyjny. Natomiast do budynków<br />

przemysłowo-gospodarczych fundacji<br />

UAM nawiązujemy poprzez użyty materiał.<br />

PF: Skąd czerpali Państwo inspiracje?<br />

FB: Nasze założenia wynikały z doświadczenia<br />

w projektowaniu budynków<br />

laboratoryjnych – po Wydziale Chemii UAM<br />

i budynku UMCS w Lublinie to już nasz trzeci<br />

obiekt tego typu. Ponadto próbowaliśmy<br />

wykorzystać specyfikę miejsca i jego klimat<br />

przemysłowo-mieszkaniowy.<br />

PF: Pod względem architektonicznym<br />

budynek zawiera optymalne rozwiązania<br />

funkcjonalne – możliwość akredytacji<br />

laboratoriów, dostęp do gazów technicznych,<br />

dygestoriów, mebli, wyposażenia<br />

oraz usług dodatkowych. W jaki sposób<br />

rozdysponowano powierzchnie?<br />

FB: Program funkcjonalno-przestrzenny<br />

był określony przez inwestora już na etapie<br />

konkursu. Kompleks składa się z dwóch budynków,<br />

które są połączone przeszklonym holem.<br />

W mniejszym obiekcie znajdują się pomieszczenia<br />

związane z laboratoriami informatycznymi<br />

i serwerownią, natomiast w większym<br />

mieszczą się laboratoria biologiczno-chemiczne,<br />

magazyny chemiczne i dwukondygnacyjna<br />

hala maszyn (przeznaczona do specyficznych<br />

badań, wymagających większej przestrzeni)<br />

oraz pomieszczenia biurowe. Cały program<br />

jest uzupełniony o zlokalizowaną blisko holu<br />

salę konferencyjną na 100 osób, z małym<br />

bufetem oraz zapleczem gastronomicznym.<br />

Strefa informatyczna to zespół serwerowni<br />

oraz pracownie o łącznej powierzchni 534 m 2 .<br />

Serwerownia obejmuje przestrzeń około 120 m 2 .<br />

W części biotechnologicznej znajdują się<br />

powierzchnie laboratoryjne, biurowe i magazynowe<br />

o łącznej powierzchni 1025 m 2 oraz<br />

laboratorium mikrobiologiczne o pow. 150 m 2 .<br />

Strefa chemiczna ma powierzchnię o wielkości<br />

1040 m 2 , wyposażona jest w przestrzenie<br />

laboratoryjne, biurowe i magazynowe. W części<br />

tej strefy utworzona została również hala<br />

technologiczna o powierzchni 164 m 2 .<br />

PF: Inwestor chciał stworzyć platformę<br />

dla różnych grup badawczych.<br />

FB: W niektórych zakresach inwestor już<br />

na etapie konkursu miał dobranych przyszłych<br />

użytkowników, np. dla części informatycznej.<br />

Pozostali najemcy pojawią się w momencie,<br />

gdy obiekt będzie skończony – wtedy ocenią,<br />

czy im odpowiada, i podejmą decyzję o wynajmie.<br />

W związku z tym inwestor poczynił<br />

ogólne założenia, a my, bazując na doświadczeniu,<br />

rozwinęliśmy je.<br />

PF: Na czym polega kreowanie przyjaznego<br />

środowiska dla rozwoju nowoczesnych<br />

technologii?<br />

FB: W Poznaniu pojawiło się ostatnio<br />

dużo obiektów, które funkcjonują na podobnej<br />

zasadzie, jak Zespół Inkubatorów Wysokich<br />

Technologii – jako elastyczne laboratoria przeznaczone<br />

na wynajem. Szczerze mówiąc, nie<br />

oglądałem pozostałych, bo niemal wszystkie<br />

powstawały jednocześnie. My założyliśmy, że<br />

architektura będzie spokojna, zrównoważona<br />

i logiczna, bez awangardowych rozwiązań.<br />

Ze względu na specyficzną funkcję ważne<br />

było stworzenie pracownikom właściwego<br />

klimatu i komfortowych warunków. Staraliśmy<br />

się czerpać ze skandynawskich rozwiązań.<br />

PF: Charakter fasad wynika tylko z kontekstu<br />

przemysłowo-mieszkaniowego?<br />

FB: Staramy się projektować fasady ponadczasowe,<br />

które szybko się nie pobrudzą<br />

i nie zniszczą. W związku z tym użyte materiały,<br />

np. beton, stanowiący większą część elewacji,<br />

są odporne na działanie czasu. Ponadto beton<br />

kojarzy się z klimatem industrialnym, a jednocześnie<br />

ze spokojną pracą laboratoryjną.<br />

PF: Dobór specjalistycznego oświetlenia<br />

wszedł w zakres Państwa prac?<br />

FB: Tak, wybór był jednak bardzo ograniczony,<br />

ponieważ oświetlenie musiało mieć<br />

odpowiednie zabezpieczenie związane z użytkowaniem<br />

w laboratoriach. Kolejnym aspektem<br />

było właściwe oświetlenie pracowni i wnętrz<br />

specjalistycznych. Oprawy w tych pomieszczeniach<br />

miały być skromne, estetyczne<br />

i ekonomiczne. W przestrzeniach wspólnych<br />

– np. w holach i korytarzach – również nie<br />

stosowaliśmy wysublimowanych rozwiązań.<br />

• Narzucony kontekstem, mieszkaniowo-przemysłowym, spokojny klimat obiektu<br />

• „Atrium” utworzone przez skrzydła połączonych budynków<br />

54 55

Rys. archiwum Pracownia Autorska i Biuro Prawne H.J. Buszkiewicz<br />

• Rzut kondygnacji ± 0,00, skala 1:560<br />

56 57

PF: Czy kompleks wymagał specjalistycznych<br />

rozwiązań?<br />

FB: Obiekt został zaprojektowany zgodnie<br />

ze standardami inteligentnego budownictwa.<br />

Jest zarządzany za pomocą zintegrowanego<br />

systemu sterującego, któremu podlegają:<br />

instalacje elektryczne, alarmowe, wentylacji,<br />

kontroli dostępu, audio-wideo, sterowania<br />

ogrzewaniem, roletami, monitoring, sieć<br />

teleinformatyczna. Na zewnątrz jest zlokalizowany<br />

sterowalny agregat prądotwórczy,<br />

który zapewnia ciągłość pracy w serwerowni.<br />

PF: Co podyktowało kolorystykę i wyposażenie<br />

wnętrz?<br />

FB: Zastosowaliśmy białoszarą gamę<br />

kolorów, ponieważ naszym zamiarem w aranżacji<br />

wnętrz laboratoriów i pomieszczeń biurowych<br />

było uzyskanie neutralności tych<br />

pomieszczeń. Jednak nie wszystko udało się<br />

w tym klimacie utrzymać, gdyż część mebli<br />

laboratoryjnych nie była projektowana przez<br />

nas i względem projektu pojawiły się pewne<br />

odstępstwa w zakresie kolorystyki mebli.<br />

PF: Nie ma przeciwwskazań, żeby<br />

w obiekcie mogli pracować niepełnosprawni?<br />

FB: Żadnych – budynek nie jest wyniesiony<br />

nad teren, znajdują się w nim windy,<br />

odpowiednie toalety, są także wydzielone<br />

miejsca parkingowe. Gdy projektowaliśmy<br />

Wydział Chemii UAM, dowiedzieliśmy się,<br />

że ze względu na specyfikę tej dziedziny naukowej<br />

liczba studentów niepełnosprawnych<br />

jest znikoma. Natomiast w przypadku branży<br />

informatycznej jest trochę inaczej – zatrudnia<br />

się więcej osób o obniżonej sprawności.<br />

Dlatego mam nadzieję, że będą czuli się oni<br />

dobrze podczas pracy w tym kompleksie.<br />

PF: Centralnym miejscem założenia<br />

jest hol wejściowy – szklana kostka łącząca<br />

dwa obiekty.<br />

FB: Hol znajduje się pośrodku pasażu<br />

biegnącego przez całą działkę, leży więc na<br />

przebiegu ciągu komunikacji pieszej. Prowadzi<br />

z niego dosyć czytelny układ obwodowych<br />

korytarzy. W większym budynku, ze względu<br />

na jego szerokość, korytarze są dodatkowo<br />

doświetlone poprzez dwa patia. Do szklanej<br />

kostki holu wchodzi się od frontu (od strony<br />

ulicy) lub od tyłu (od strony parkingu). Z łącznika<br />

można się skierować do obu budynków.<br />

PF: Jak została rozwiązana komunikacja<br />

zewnętrzna?<br />

FB: Zapewniono niezbędną ilość miejsc<br />

postojowych, natomiast strefa dostaw znajduje<br />

się z tyłu i ma specjalny podjazd, z którego<br />

mogą korzystać zarówno laboratoria,<br />

jak i hala maszyn. Do pozostałych dostaw<br />

służy oddzielna brama.<br />

PF: Jakie elementy projektu uważa<br />

Pan za szczególnie ważne?<br />

FB: Przestrzeń przeznaczona pod wynajem<br />

powinna być tania w eksploatacji i racjonalnie<br />

zaprojektowana, tzn. elastyczna, jeśli chodzi<br />

o zakres możliwych zmian. Ważne jest też<br />

przygotowanie techniczne, aby obiekt umożliwiał<br />

przeprowadzanie różnego rodzaju badań.<br />

PF: Jak przebiegała współpraca z inwestorem?<br />

FB: Bezbłędnie, mieliśmy duży kredyt<br />

zaufania. Na etapie budowy inwestor nie<br />

zawsze był w stanie pewne rzeczy sobie<br />

wyobrazić, ale wystarczyło zapewnienie<br />

z naszej strony, że wszystko jest w porządku.<br />

PF: Czy projektowanie tego obiektu<br />

było zadaniem wymagającym?<br />

FB: Nie jest on skomplikowany, więc nie<br />

stanowił szczególnego wyzwania w sensie<br />

projektowym. Natomiast było nim zapewnienie<br />

odpowiedniej jakości prefabrykatów<br />

betonowych i nadzór nad ich dobrym wykonaniem.<br />

Niepokoiliśmy się, ale ostatecznie<br />

wszystko się udało.<br />

PF: Co dało Panu największą satysfakcję?<br />

FB: Pierwszym najemcą został klient z zagranicy,<br />

który poszukiwał pomieszczeń laboratoryjnych<br />

do specyficznych badań. Najpierw<br />

przejrzał ofertę, a po jakimś czasie wrócił do<br />

naszego obiektu, stwierdzając, że jest tutaj tak<br />

dobrze, jak u niego w kraju. Ucieszyło mnie to.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

Lokalizacja/adres<br />

Pracownia projektowa<br />

Architekt prowadzący<br />

Architekci<br />

Data opracowania 2009<br />

Data realizacji 2012<br />

Inwestor<br />

Poznań, ul. Rubież<br />

Pracownia Autorska i Biuro Prawne H.J. Buszkiewicz sp. z o.o.<br />

Jacek Buszkiewicz<br />

Powierzchnia całkowita 5710 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 3110 m 2<br />

Kubatura brutto 27 251 m 3<br />

Generalny wykonawca<br />

Wykonanie oraz montaż:<br />

• fasad aluminiowych<br />

• drzwi i ścianek aluminiowych<br />

przeciwpożarowych<br />

• aluminiowych świetlików dachowych<br />

Filip Buszkiewicz, Piotr Ostrowski<br />

Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu<br />

Budimex SA<br />

OPEUS<br />

• Strefa wejścia głównego<br />

• Przeszklona „kostka” holu wejściowego.<br />

Design i rozwiązania materiałowe<br />

58 59

• Ujęcie resortu od strony wejścia głównego<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

PEŁEN KOLORÓW<br />

Hotel Słoneczny Zdrój Medical Spa & Wellness<br />

w Busku-Zdroju<br />

Bryła tego czterogwiazdkowego hotelu przykuwa uwagę.<br />

Obok sektora konferencyjnego atutem obiektu jest centrum<br />

balneologiczne, wellness i spa. O wyzwaniach związanych<br />

z projektem i realizacją rozmawiamy z Katarzyną Kowalską<br />

i Borysem Czarakcziewem.<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

60 61

• Fasada części hotelowej<br />

Patrycja Fabiańska: Słyszałam, że początkowo miało to<br />

być małe założenie hotelowe.<br />

Borys Czarakcziew: Rzeczywiście, inwestor życzył sobie,<br />

żeby w jego zakresie znalazły się baza noclegowa i centrum konferencyjne.<br />

Jednak ze względu na unikatowe walory Buska-Zdroju<br />

zdecydowano się poszerzyć program o funkcje spa i balneologii.<br />

PF: Co miało wpływ na kształt zabudowy?<br />

BC: Inwestycja była realizowana na podstawie decyzji o warunkach<br />

zabudowy. Przyznam, że byłoby nam dużo łatwiej, gdyby<br />

istniał plan zagospodarowania przestrzennego, który być może<br />

przesądzałby o pewnych gabarytach budynku, niewynikających<br />

z bezpośredniego sąsiedztwa.<br />

Katarzyna Kowalska: Ze względu na sąsiedztwo pojawiło się<br />

poważne ograniczenie wysokościowe, gdyż jedynym większym<br />

budynkiem w pobliżu jest market budowlany. Poza nim istnieje tu<br />

tylko zabudowa jednorodzinna.<br />

BC: Budynek został więc wtopiony w teren, choć wyglądałby<br />

znacznie lepiej i byłby prostszy w realizacji, gdyby go podniesiono<br />

o metr lub półtora. Ze względu na zapisy w warunkach zabudowy,<br />

gdzie określono wysokość względną, nie wygląda tak, jakbyśmy<br />

chcieli.<br />

PF: Czy wpasowanie obiektu w teren wpłynęło na rozkład<br />

funkcji?<br />

KK: Pokoje hotelowe zostały zlokalizowane od nasłonecznionej<br />

strony, natomiast wszystkie funkcje towarzyszące, takie<br />

jak kawiarnia, balneologia czy spa, umiejscowiono w przyziemiu<br />

i doświetlono tylko niewielkimi świetlikami oraz przeszkleniami<br />

od strony ogrodu, gdzie teren został celowo obniżony.<br />

BC: Od frontu działki, czyli ulicy Bohaterów Warszawy, istniał<br />

naturalny spadek, więc od tej strony obiekt jest dwukondygnacyjny,<br />

z użytkowym poddaszem, natomiast od strony zaplecza i ogrodu<br />

ma trzy kondygnacje.<br />

PF: Co podyktowało sposób zagospodarowania terenu?<br />

BC: Funkcja. Trudno było rozwiązać kwestie odwodnienia terenu,<br />

które narzucały rzędne. Charakterystyczny dla gmin rozwijających<br />

się jest brak infrastruktury kanalizacyjnej. Mieliśmy problem ze<br />

zrzutem wody opadowej – nasz pomysł, by robić to do szczelnego<br />

zbiornika, zaowocował powstaniem oczka wodnego.<br />

KK: Inwestor bierze udział w programie „Hotel przyjazny<br />

rodzinie”, więc rekreacja miała być dedykowana każdemu jej<br />

członkowi. Ta funkcja znalazła się od strony południowej, a jej<br />

atutem jest widok na Dolinę Nidy. Nie wszystkie elementy są<br />

już zrealizowane, bo pojawią się jeszcze szachy terenowe, bule<br />

i plac zabaw. Ponadto inwestor jest właścicielem działek wokół<br />

hotelu i ma w planach realizację części grillowej, kortów tenisowych<br />

oraz innych funkcji towarzyszących. Odrębny projekt<br />

poświęcono również zieleni – po jego realizacji estetyka tego<br />

miejsca jeszcze się poprawi.<br />

PF: Jak rozwiązali Państwo fasady?<br />

BC: Chcieliśmy użyć materiałów estetycznych i trwałych,<br />

dlatego niemal na całej elewacji zaprojektowaliśmy okładzinę<br />

z cegły klinkierowej, a niektóre fasady ze szkła. Przewidzieliśmy<br />

szkło niskoemisyjne oraz lekko przyciemniane – w zależności<br />

od strony świata. Aby to wszystko ożywić, pasmowo zastosowaliśmy<br />

kolor.<br />

PF: Właśnie, hotel jest pełen kolorów. Z czego wynikają<br />

barwy na fasadach i we wnętrzach?<br />

KK: Aranżacja wynikała z przyjętej konwencji hotelu. Inwestor<br />

nazwał obiekt „Słoneczny Zdrój” i stąd wzięło się zastosowanie<br />

ciepłych kolorów w holu i na elewacjach.<br />

BC: Gdy wprowadzaliśmy te żywe, radosne kolory trochę się<br />

niepokoiliśmy, jaki będzie odbiór tej dość śmiałej aranżacji.<br />

PF: Barwne światło sprawia, że hotel żyje.<br />

BC: Po raz pierwszy zastosowaliśmy na taką skalę światło ledowe.<br />

Dzięki współpracy z firmą ES-System w budynku znalazło się<br />

rozwiązanie, umożliwiające w większości pomieszczeń wspólnych<br />

regulację koloru światła, które może być pomarańczowe, zielone czy<br />

niebieskie. Choć początkowo odnosiliśmy się do tego sceptycznie,<br />

to inwestor i personel hotelu chwalą sobie ten pomysł.<br />

• Kontekst przestrzenny i zagospodarowanie terenu. Fasada północna<br />

• Fasady południowe kompleksu<br />

62 63

PF: Program funkcjonalny był z góry<br />

określony przez inwestora?<br />

BC: Mieliśmy świadomego partnera.<br />

Dyrektor Agnieszka Dąbrowska od lat pracuje<br />

w branży hotelarskiej i trzeba przyznać, że na<br />

udany efekt końcowy złożyło się połączenie<br />

naszej wizji wnętrza z jej pragmatycznym<br />

spojrzeniem. Program ciągle ewoluował<br />

– od kilkupokojowego obiektu dla osób<br />

przyjeżdżających na szkolenia przez hotel<br />

trzygwiazdkowy aż do czterogwiazdkowego<br />

ze spa i balneologią.<br />

PF: Budynek tworzą trzy segmenty,<br />

które różnią się przeznaczeniem i programem<br />

użytkowym. Proszę przybliżyć<br />

najważniejsze rozwiązania funkcjonalno-<br />

-przestrzenne.<br />

• Patio przed obiektem. Strefa rekreacji i wypoczynku<br />

• Zestawienia kolorystyczne widoczne dzięki przeszkleniom<br />

KK: Część główna obiektu to reprezentacyjna<br />

strefa wejściowa w segmencie A,<br />

który został zaprojektowany w układzie<br />

korytarzowym. Znajdują się w nim pokoje<br />

hotelowe (na parterze, pierwszym piętrze i na<br />

poddaszu) oraz pomieszczenia biurowe (na<br />

parterze), a w części przyziemia ulokowano<br />

inne funkcje, takie jak: studium rehabilitacyjne,<br />

pomieszczenia magazynowe, kotłownia,<br />

maszynownia czy hydrofornia. Z holu przez<br />

przeszklony łącznik zapewniony jest dostęp<br />

do każdego piętra.<br />

W parterze segmentu B znajduje się hol<br />

główny, z którego można dojść do części<br />

hotelowej, studium rehabilitacyjnego i restauracji,<br />

mającej także osobne wejście. Stanowi<br />

on trzon komunikacyjny całego założenia.<br />

W przyziemiu znajduje się klub z bilardem<br />

i bowlingiem, który połączyliśmy z zapleczem<br />

kuchni, dzięki czemu można serwować<br />

w nim ciepłe posiłki. Pierwsze piętro i część<br />

poddasza przeznaczono na 18 pokoi biznesowych<br />

i cztery apartamenty, na poddaszu<br />

są także sale wielofunkcyjne, w tym trzy<br />

konferencyjne.<br />

Segment C składa się z dwóch części<br />

o odrębnych funkcjach. Od strony wschodniej<br />

jest zlokalizowana niższa część obiektu,<br />

w której ulokowano zaplecze kuchni. Tam też<br />

znajdują się wejścia dla personelu restauracji<br />

oraz strefa dostaw. Od strony ogrodu mieści<br />

się przeszklona bryła główna budynku – z halą<br />

basenową, jacuzzi, zespołem saun i słonecznym<br />

tarasem. W przyziemiu będą się znajdo-<br />

PP6<br />

• Rzut kondygnacji parteru, skala 1:660<br />

• Przekrój PP6, skala 1:660<br />

PP6<br />

Rys. archiwum GPP Grupa Projektowa<br />

64 65

• Hol komunikacyjny<br />

• Miękki i przyjemny klimat wnętrz<br />

wały gabinety odnowy biologicznej i spa oraz pomieszczenia zaplecza<br />

technicznego basenu.<br />

PF: Od stron południowej i północnej zaprojektowano<br />

przeszklone elewacje hali basenowej.<br />

BC: Z tym że od północnej, przylegającej do oranżerii, mamy<br />

zamontowany system żaluzji. Dzięki temu została zachowana prywatność<br />

osób korzystających z oranżerii i przylegającej do basenu<br />

restauracji, a jednocześnie wnętrze jest lekkie i wieloplanowe.<br />

PF: Czy podczas powstawania projektu dla stref programu<br />

uzupełniającego konsultowali się Państwo ze specjalistami?<br />

BC: Oczywiście, to było niezbędne, szczególnie do opracowania<br />

balneologii. Z usług profesjonalnych fi rm korzystaliśmy<br />

w kwestiach związanych z lecznictwem oraz technologią kuchni<br />

i wyposażenia pomieszczeń gastronomicznych.<br />

PF: Jaka jest konstrukcja obiektu?<br />

BC: Stropy są żelbetowe, w części wyższej zastosowaliśmy<br />

konstrukcję słupowo-płytową. Budynek jest niski, więc w większości<br />

ściany są z sylikatów. Natomiast w samym basenie<br />

mamy konstrukcję z drewna klejonego oraz elementy wsparte<br />

i przykryte konstrukcją stalową. Dach jest pokryty blachą tytanowo-cynkową.<br />

PF: Czy do obiektu wprowadzono nowoczesne technologie?<br />

BC: Zastosowaliśmy nową generację oświetlenia – wszędzie<br />

zainstalowano ledy, zarówno pokojach, jak i w częściach ogólnodostępnych.<br />

KK: Do podgrzewania wody basenowej służy system solarów.<br />

Budynek jest też wyposażony w system kontroli.<br />

PF: Jaka idea przyświecała kreowaniu stylistyki wnętrz?<br />

KK: Wnętrza miały budować przyjemny i miękki klimat, a pomogły<br />

nam w tym tapety o różnych strukturach – zarówno płaskie,<br />

jak i 3D. Inwestor chciał stworzyć przestrzeń, w której przyjemnie<br />

spędzą czas różne grupy osób. W strefi e rekreacji oprócz<br />

części ogólnej powstały klub męski i damski, pijalnia wina. Te<br />

pomieszczenia mają odmienny charakter, różnią się rozwiązaniami<br />

technologicznymi, designem i wykończeniem. Pijalnia wina została<br />

utrzymana w tonacji bordowej, jest częściowo wykończona<br />

drewnem i imitacją korków. Klub męski jest utrzymany w chłodnej<br />

szaro-fioletowej stylistyce, natomiast damski – w ciepłej złotobursztynowej.<br />

W klubach jest dość nisko, dlatego, aby stworzyć<br />

wrażenie przestrzenności, zastosowaliśmy czarne sufity napinane,<br />

dające efekt lustra, i panele gipsowe 3D, które zmieniają charakter<br />

pomieszczenia.<br />

BC: Nie baliśmy się też dość śmiałych zestawień kolorystycznych,<br />

np. obudowy całego trzonu windowego, znajdującego się<br />

w samym sercu hotelu. To mocny akcent, widoczny z zewnątrz<br />

przez szklaną ścianę doświetlającą hol wejściowy, główny korytarz<br />

i klatki schodowe na wszystkich kondygnacjach.<br />

PF: Jak zaaranżowano apartamenty?<br />

KK: Składają się one z sypialni, dużego pokoju wypoczynkowego,<br />

garderoby, łazienki i toalety. Każdy apartament ma inny<br />

odcień i dodatki utrzymane wyrazistych kolorach oraz w tonacji<br />

biało-brązowej.<br />

• Restauracja<br />

• Liczne przeszklenia doskonale<br />

doświetlające wnętrza<br />

66 67

Knauf AMF Sp. z o.o.<br />

Al. Jerozolimskie 195B<br />

02-222 Warszawa<br />

e-mail: info@knaufamf.pl www.knaufamf.pl<br />

• Aranżacja recepcji<br />

Lokalizacja/adres<br />

Pracownia projektowa<br />

Architekt prowadzący<br />

Busko-Zdrój, ul. Bohaterów Warszawy<br />

GPP Grupa Projektowa sp. z o.o.<br />

Borysław Czarakcziew<br />

Sławomir Kogut, Katarzyna Kowalska, Maciej Kociołek,<br />

Architekci<br />

Monika Czubińska-Kwiatkowska, Magdalena Budzoń,<br />

Magdalena Zygier, Kinga Trąbińska, Mikołaj Iwańczuk<br />

Data opracowania 2009-2011<br />

Data realizacji 2013<br />

Inwestor<br />

Słoneczny Zdrój SA<br />

Powierzchnia całkowita 10 013 m²<br />

Powierzchnia zabudowy 2765 m²<br />

Kubatura brutto 38 879 m 3<br />

Generalny wykonawca<br />

Sufity podwieszane:<br />

• AMF – THERMATEX Acoustic,<br />

SK (przestrzenie korytarzowe)<br />

• AMF – THERMATEX Varioline<br />

Motiv (sauna – strefa wypoczynku)<br />

• Heradesign Superfine, AK-01<br />

(nad halą basenową)<br />

• Strefa SPA z basenem<br />

Condite sp. z o.o. SKA<br />

Knauf AMF sp. z o.o.<br />

PF: Co według Państwa wyróżnia ten<br />

obiekt i stanowi o jego wyjątkowości?<br />

BC: Inwestycja wprowadziła nową jakość<br />

w Busku-Zdroju – to pierwszy w tym<br />

mieście hotel czterogwiazdkowy. Cieszy<br />

nas jego przyjazny odbiór i słowa, że to<br />

radosny obiekt pełen kolorów i optymizmu.<br />

KK: Z punktu widzenia użytkowego stanowi<br />

miejsce, gdzie czas może spędzić<br />

cała rodzina. W Busku-Zdroju mieszczą się<br />

sanatoria kierowane tylko do pacjentów,<br />

którym przepisano świadczenia medyczne.<br />

W naszym hotelu wszyscy mogą zażywać<br />

kąpieli solankowych i brać udział w zajęciach<br />

rehabilitacyjnych.<br />

BC: Jeszcze jedna ciekawostka: patrząc<br />

z zewnątrz, trudno poprawnie ocenić powierzchnię<br />

i kubaturę tego obiektu. Wydaje<br />

się, że są dużo mniejsze.<br />

PF: Z czego wynika to złudzenie?<br />

KK: Z podziału hotelu na segmenty,<br />

ukrycia pewnych jego części (np. jednej<br />

kondygnacji od strony frontu) i przełamania<br />

bryły. Są miejsca, z których pewnych części<br />

obiektu nie widać.<br />

PF: Co sprawiło największą trudność<br />

w pracy nad tą inwestycją?<br />

BC: O problemach z odwodnieniem<br />

już wspominałem, na dodatek po obfi tych<br />

opadach deszczu uaktywniał się spływ<br />

wody. Woda pojawiała się w szczelinach<br />

warstw skalnych, na których hotel jest posadowiony.<br />

Po dłuższym kontakcie z wodą<br />

te skały ulegają uplastycznieniu, dlatego<br />

zastosowany został dodatkowy system<br />

odwodnienia, z przepompowniami. Z technicznego<br />

punktu widzenia nieproste było<br />

kotwienie ściany z okładziny klinkierowej<br />

montowanej jak cegła.<br />

PF: Najwięcej satysfakcji sprawiło...<br />

KK: …projektowanie wnętrz przestrzeni<br />

wspólnych i wizyty na budowie, gdy widzieliśmy,<br />

jak wszystko się urzeczywistnia.<br />

BC: Byliśmy pod wrażeniem firmy budowlanej,<br />

która z wyjątkową precyzją ułożyła<br />

bardzo drobną mozaikę, rozrysowaną<br />

w przestrzeni basenu. Był to trudny melanż<br />

czterech kolorów: ciemnego, niebieskiego,<br />

jasnego i szarego.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

<br />

68

• Fasada frontowa i aranżacja strefy wejściowej<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

ODRZUCAJĄC<br />

KANONY<br />

Sala widowiskowo-koncertowa<br />

w Suwałkach<br />

W obiekcie Suwalskiego Ośrodka Kultury zastosowano najnowocześniejsze<br />

rozwiązania sceniczne w kraju, a sala główna na 700 miejsc robi olbrzymie<br />

wrażenie. O inwestycji opowiada autor projektu Maciej Jacaszek.<br />

Fot. Bartosz Makowski<br />

70 71

Patrycja Fabiańska: Przełamali Państwo<br />

stereotypy projektowania teatrów<br />

w Polsce.<br />

Maciej Jacaszek: Rzeczywiście, to<br />

było największe wyzwanie tego projektu.<br />

Główne elementy sceniczne zostały zrealizowane<br />

wbrew pewnym kanonom. Znacznie<br />

powiększyliśmy okno sceniczne (wysokość<br />

i szerokość) w proporcji do sceny i widowni,<br />

nie wydzieliliśmy też ścianami kieszeni<br />

bocznych przy scenie. Takie rozwiązania<br />

powiększają pole działań artystycznych<br />

i multifunkcjonalność obiektu. Staraliśmy<br />

się likwidować jak najwięcej stałych elementów<br />

konstrukcyjnych, które mogłyby<br />

stanowić barierę w realizacji artystycznych<br />

wydarzeń. Funkcję kadrowania okna<br />

scenicznego, zamykania niepożądanych<br />

wglądów w głąb sceny i kieszeni bocznych<br />

pełni nowoczesna technologia sceniczna.<br />

Wyszliśmy z założenia, że konstrukcja<br />

obiektu ma odgrywać rolę służebną wobec<br />

wyobraźni artystów. Dzięki konsekwentnym<br />

decyzjom projektowym można sobie np.<br />

wyobrazić wydarzenie artystyczne, które<br />

widzowie oglądają z mobilnych trybun<br />

zlokalizowanych w kieszeniach bocznych.<br />

PF: To pierwszy obiekt w naszym<br />

kraju z tak zaawansowaną mechaniką<br />

sceny.<br />

MJ: Rozwiązania sali widowiskowo-koncertowej<br />

są z założenia oparte<br />

na działalności impresaryjnej, która polega<br />

na prezentowaniu spektakli przez różne<br />

zespoły teatralne z Polski i zagranicy.<br />

Będą tu organizowane przedstawienia<br />

teatrów dramatycznych, teatrów tańca,<br />

koncerty (w tym filharmoniczne) i wystawy.<br />

W obiekcie będzie także możliwość<br />

organizowania konferencji, festiwali<br />

lokalnych i międzynarodowych, a także<br />

widowisk telewizyjnych.<br />

PF: Budynek, a w szczególności scena,<br />

musiał być zatem wielofunkcyjny.<br />

MJ: I technologicznie przygotowany do<br />

organizacji, często w krótkim czasie, różnych<br />

wydarzeń.<br />

PF: Były jakieś wzorce przy podejmowaniu<br />

decyzji projektowych?<br />

PF: Dobrym przykładem były dla nas<br />

realizacje tego typu obiektów w krajach<br />

Beneluksu. Tam standardem jest organizacja<br />

nawet 300 różnorodnych spektakli, koncertów<br />

i konferencji rocznie. Najważniejszą<br />

decyzją było wykonanie mechaniki sceny<br />

w standardzie europejskim. W Polsce jest<br />

to technologia nowatorska, która oznacza<br />

realizację sztankietów w module co 20 cm,<br />

obsługiwanych przez specjalistyczne napędy<br />

o odpowiednim udźwigu, prędkości<br />

i standardzie akustycznym. Dzięki temu<br />

zespoły artystyczne, realizując jakikolwiek<br />

spektakl w Suwalskim Ośrodku Kultury,<br />

będą funkcjonowały w takich samych ramach<br />

technologicznych, jakie znajdujemy<br />

na scenach holenderskich, belgijskich,<br />

niemieckich czy angielskich. Daje to możliwość<br />

sprawnej i szybkiej organizacji oraz<br />

zaplanowania różnorodnego i międzynarodowego<br />

programu artystycznego.<br />

PF: Jak zatem została wyposażona<br />

sala główna?<br />

MJ: W oparciu o rozwiązania holenderskiej<br />

firmy Trekwerk salę wyposażono w 45<br />

sztankietów głównych, cztery sztankiety<br />

boczne, trzy sztankiety prosceniowe i jeden<br />

zerowy – wszystkie są obsługiwane przez<br />

zespoły napędowe o prędkości podnoszenia<br />

od 0 do 2 m/s ciężaru do 500 kg,<br />

sterowane synchronicznie drogą radiową<br />

ze zdalnego pulpitu. Daje to nieograniczone<br />

możliwości techniczne. Przewidzieliśmy<br />

także realizację wież i mostu portalowego,<br />

muszlę koncertową, fosę dla orkiestry<br />

z demontowalnym podestem scenicznym,<br />

odpowiednie okotarowanie, przedzielenie<br />

widowni mobilną kurtyną (w przypadku<br />

imprez dla mniejszej widowni). Natomiast<br />

wyposażenie sal edukacyjnych, czyli tanecznej<br />

i muzycznej, pozostało w gestii<br />

Suwalskiego Ośrodka Kultury.<br />

PF: Akustyka to również doskonale<br />

opracowany element przedsięwzięcia. Który<br />

aspekt z tej dziedziny był najistotniejszy?<br />

MJ: Niezwykle istotną cechą każdego<br />

systemu nagłośnieniowego w pomieszczeniach<br />

zamkniętych jest parametr określający<br />

zrozumiałość mowy STI (ang. Speech<br />

Transmission Index). System zrealizowany<br />

w suwalskim obiekcie charakteryzuje się<br />

wysokim współczynnikiem STI – jego średnia<br />

wartość osiąga 0,67, co klasyfikuje się jako<br />

dobrą zrozumiałość mowy dla pomieszczeń<br />

teatralnych z przeznaczeniem wielofunkcyjnym.<br />

Z kolei wartość przejrzystości brzmienia<br />

wskazuje na uniwersalność akustyki<br />

pomieszczenia oraz systemu nagłośnieniowego<br />

– uzyskano kompromis pomiędzy krótkim<br />

a długim czasem pogłosu. Dzięki temu<br />

obydwie funkcje sali – teatralna ze słowem<br />

mówionym oraz koncertowa z muzyką na<br />

żywo – sprawdzają się doskonale.<br />

Na głównej scenie zastosowano system<br />

nagłośnienia GeoS12 firmy NEXO, który zapewnia<br />

doskonałą jakość dźwięku na całej<br />

widowni. Dzięki dużej elastyczności systemu<br />

(charakterystyka promieniowania grona<br />

głośników) można optymalnie nagłośnić<br />

zarówno balkon, jak i pierwsze rzędy.<br />

PF: Kompozycja przestrzeni urbanistycznej,<br />

stanowiącej przedpole dla Suwalskiego<br />

Ośrodka Kultury, podkreśla<br />

rangę obiektu. Mieli Państwo spory teren<br />

do zagospodarowania.<br />

MJ: Tak się złożyło, że nasz zespół<br />

wygrał dwa konkursy architektoniczne na<br />

sąsiadujące ze sobą obiekty użyteczności<br />

publicznej – aquapark i salę widowiskowo-<br />

-koncertową. Dlatego zaprojektowaliśmy<br />

większy fragment miasta, z jego nowym<br />

centrum rekreacyjno-kulturalnym. Na etapie<br />

konkursowej koncepcji, analizując układ urba-<br />

• Subtelna iluminacja. Ujęcie z narożnika<br />

• Kompozycje i rozwiązania materiałowe fasady<br />

72 73

• Klatka schodowa. Rozwiązania materiałowe<br />

nistyczny otoczenia, wykształciliśmy główne osie kompozycyjne,<br />

ciągi piesze i reprezentacyjny plac teatralny. Zaprojektowaliśmy<br />

fontannę naprowadzającą na wejście do Suwalskiego Ośrodka<br />

Kultury, a w celu podkreślenia rangi sali przed elewacją frontową<br />

zróżnicowaliśmy poziomy placu, tworząc kamienny podest.<br />

PF: Udało się stworzyć przestrzeń przyjazną i żywą.<br />

MJ: Dodatkowo wzbogacają ją rzeźby artystów z Polski, Białorusi<br />

i Litwy, które powstały z inicjatywy Jana i Rafała Strumiłłów.<br />

Zorganizowali oni warsztaty artystyczne, podczas których powstały<br />

wielkogabarytowe kamienne rzeźby wkomponowane w przestrzeń<br />

przed SOK.<br />

PF: Czy to kontekst podyktował charakter fasady wykonanej<br />

z jasnego piaskowca?<br />

MJ: Tak, stanowił główną inspirację. Z jednej strony z inwestycją<br />

sąsiadują zabytkowe obiekty koszarowe o charakterystycznej architekturze,<br />

z drugiej wspomniany aquapark, który zaprojektowaliśmy<br />

dwa lata przed salą. Do ich kolorystyki (budynki koszarowe to żółta<br />

cegła klinkierowa, a aquapark beżowo-szare płyty włókno-cementowe)<br />

nawiązaliśmy poprzez użycie na elewacji specyficznego piaskowca<br />

Luna. Ten neutralny, jasny materiał został uzupełniony dominantą kolorystyczną<br />

drewnopodobnych płyt HPL Akro Rubin firmy Fundermax.<br />

PF: Jaka idea determinowała aranżację wnętrz?<br />

MJ: Jednym z ważniejszym czynników kształtujących jakość przestrzeni<br />

jest spójność i czytelność. Pomiędzy wnętrzem i zewnętrzem<br />

musi istnieć zaplanowana relacja. Chcieliśmy podkreślić widownię<br />

oraz scenę zarówno w bryle, jak i we wnętrzach. Przenikająca się<br />

z wielopoziomowym foyer bryła widowni jest wyraźnie wyeksponowana<br />

i stanowi centralny element całego założenia. Sama widownia<br />

została zrealizowana w ciemnych barwach, z wykorzystaniem naturalnego<br />

drewna wenge, uzupełnianego dominantą kolorystyczną<br />

– barwą pomiędzy czerwienią a różem. Dzięki ograniczeniu się do<br />

tych dwóch kolorów stworzono stonowane i eleganckie wnętrze<br />

o wyraźnej i czytelnej koncepcji. Te kolory i materiał powtarzają się<br />

w całym obiekcie w postaci różnorodnych detali.<br />

PF: W kolejnej ważnej przestrzeni, którą jest atrium w części<br />

edukacyjnej, przewidzieli Państwo hol doświetlony przeszklonym<br />

dachem.<br />

MJ: Pełni on również funkcję galerii sztuki. Ściany przestrzeni<br />

wystawienniczej zrealizowano w jasnych, neutralnych barwach,<br />

aby stanowiły odpowiednie tło dla dzieł sztuki. W kontrze do ścian<br />

zaprojektowaliśmy posadzki – naturalne linoleum w kolorze ciemnego<br />

grafitu wyraźnie odcina się od pionowych płaszczyzn. Funkcję<br />

dominanty przestrzennej we wnętrzach pełnią główne klatki schodowe<br />

– monolityczne, wykończone naturalnym drewnem wenge.<br />

PF: Proszę przybliżyć najistotniejsze rozwiązania konstrukcyjne.<br />

MJ: Obiekt zaprojektowano w konstrukcji monolitycznej żelbetowej,<br />

co jest standardem dla sal koncertowych. Nad atrium<br />

• Przestrzeń wystawowa w holu<br />

• Hol komunikacyjny<br />

• Sala ćwiczeń. Rozwiązania techniczne i wyposażenie<br />

74 75

• Fragment widowni<br />

zrealizowano szklany stropodach w systemie aluminiowym na<br />

podkonstrukcji drewnianej z cięgnami stalowymi. Z uwagi na akustykę<br />

stropodach nad widownią to płyta żelbetowa podwieszana<br />

do stalowej kratownicy. Z kolei nad samą sceną zaprojektowaliśmy<br />

stalową kratownicę, której górny pas stanowi konstrukcję stropodachu,<br />

a dolny jest elementem konstrukcyjnym stropu technicznego,<br />

na którym zlokalizowano urządzenia mechaniki sceny.<br />

PF: Co stanowiło główną wytyczną projektowania?<br />

MJ: Stworzenie obiektu, który stanowiłby jedną, integralną<br />

bryłę. Dla podkreślenia podziału funkcjonalnego zaprojektowano<br />

dwa wejścia główne. Jedno służy widzom, którzy udają się do sali<br />

głównej, drugie – osobom korzystającym z sal kameralnych oraz<br />

domu edukacji w zakresie jego codziennej działalności. W ramach<br />

funkcji sali widowiskowo-koncertowej przewidziano widownię, wielopoziomowe<br />

foyer, scenę, kieszenie boczne, zascenie, garderoby i sale<br />

prób teatralnych. Z kolei w części edukacyjnej zaprojektowaliśmy<br />

wielofunkcyjną salę kameralną, salę kameralną koncertową, sale<br />

muzyczne, sale taneczne, galerię oraz biura. Funkcje te uzupełniane<br />

są pomieszczeniami socjalnymi, sanitarnymi i technicznymi.<br />

PF: Jak skomunikowano główne kubatury użytkowe obiektu?<br />

MJ: Chodziło przede wszystkim o funkcjonalność. Komunikacja<br />

w obiekcie musi być zaprzeczeniem labiryntu. Należy zapewnić wzajemne<br />

przenikanie się różnych funkcji i widoków, aby adepci sztuk<br />

artystycznych mogli z przestrzeni ogólnodostępnych podpatrywać<br />

profesjonalnych aktorów i tancerzy ćwiczących w salach prób.<br />

PF: Jak z perspektywy czasu ocenia Pan to wyzwanie<br />

projektowe i realizacyjne?<br />

MJ: W trakcie dwóch lat prowadzenia nadzoru autorskiego<br />

musieliśmy podejmować stresujące decyzje, często sprzeciwiając<br />

się proponowanym zmianom w projekcie. Wykonawca forsował<br />

rozwiązania zamienne w technologii mechaniki sceny. Do końca<br />

pracowaliśmy też nad kolorystyką wnętrz obiektu i dopracowywaliśmy<br />

różne detale. W trakcie spektaklu Teatru Muzycznego<br />

z Gdyni, którego występ uświetnił ceremonię otwarcia obiektu,<br />

uświadomiłem sobie, że w całym tym procesie niemal straciłem<br />

z pola widzenia cel naszej pracy. Skoncentrowany byłem na zagadnieniach<br />

technicznych, inżynieryjnych i estetycznych. Dopiero gdy<br />

zobaczyłem na scenie artystów, dotarło do mnie, po co to wszystko<br />

robiliśmy. Była to naprawdę wielka satysfakcja.<br />

PF: Dziękuję za rozmowę.<br />

Lokalizacja/adres<br />

Pracownia projektowa<br />

Architekci prowadzący<br />

Architekci<br />

Data opracowania 2009<br />

Data realizacji 2013<br />

Inwestor<br />

Suwałki, ul. Jana Pawła II<br />

Restudio <strong>Architektury</strong><br />

Rafał Jacaszek, Maciej Jacaszek<br />

Grzegorz Porębski, Roland Kwaśny,<br />

Bartosz Zamorski, Jarosław Folwarski<br />

Miasto Suwałki<br />

Powierzchnia całkowita 6539 m 2<br />

Powierzchnia zabudowy 2918 m 2<br />

Kubatura brutto 47 738 m 3<br />

Fotele kinowe i audytoryjne<br />

Sella s.c.<br />

• Sala główna. Widok na scenę<br />

• Sala kameralna<br />

76 77

SPECJALIZACJE<br />

Fot. archiwum ML System<br />

BIPV FOTOWOLTAIKA<br />

REALIZACJE W POLSCE<br />

Ostatnie lata przyniosły niewątpliwy wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa,<br />

a co za tym idzie - zwiększenie zainteresowania nowoczesnymi rozwiązaniami, zwłaszcza<br />

w zakresie pozyskiwania prądu z odnawialnych źródeł energii, z wykorzystaniem<br />

ogniw fotowoltaicznych. Brak w Polsce przepisów w tym zakresie powoduje, że<br />

z niecierpliwością oczekiwana jest ustawa OZE (Odnawialne Źródła Energii). Powoli<br />

nadchodzi również czas, gdy trzeba będzie stosować dyrektywę UE (2010/31/UE).<br />

Do tej pory stosowanie ogniw fotowoltaicznych<br />

kojarzone było z nieco ograniczonymi<br />

możliwościami ich montażu, głównie do<br />

dachów budynków czy tzw. wolno stojących<br />

farm słonecznych. Rozwiązania, jakie<br />

przynoszą możliwości zastosowania ogniw<br />

BIPV (Building Integrated Photovoltaics), są<br />

wszechstronne i chcąc się z nimi zapoznać,<br />

• Moduły polikrystaliczne WSPiA w Rzeszowie<br />

nie trzeba uciekać się do przykładów zagranicznych,<br />

gdyż w Polsce można już znaleźć<br />

sporo realizacji.<br />

Wyższa Szkoła Prawa i Administracji<br />

w Rzeszowie przy ul. Cegielnianej zrealizowana<br />

została w latach 2010-2011. Wykonane<br />

zostały tam instalacje fotowoltaiczne<br />

w kilku częściach o łącznej mocy 24774<br />

Wp. W ich skład wchodzą:<br />

– moduły elewacyjne – wykorzystano panele<br />

elewacyjne typu ML 3020L, wytworzone<br />

w technologii cienkowarstwowej<br />

z krzemu amorficznego. Panele składają<br />

się z połączonych szeregowo/równolegle<br />

ogniw, zespolonych z obu stron szkłem o ni-<br />

skiej zawartości żelaza. Całość mocowana<br />

jest punktowo do elewacji na podkonstrukcji<br />

ze stali nierdzewnej. Moc nominalna<br />

panelu P mpp<br />

= 62 Wp, napięcie nominalne<br />

U mpp<br />

= 42 V. Wielkość paneli wynosi<br />

900 x 1920 mm, a ogniw 630 x 1670 mm.<br />

Dzięki mocowaniu punktowemu i zastosowaniu<br />

przeziernych ogniw (20% przezierności)<br />

uzyskano ciekawy efekt architektoniczny,<br />

wrażenie lekkości oraz grę światłocienia,<br />

w zależności od punktu patrzenia. Stosując<br />

podobne rozwiązanie, wykonano część<br />

„balustrad” zwieńczających attyki, co zaowocowało<br />

uzyskaniem nie tylko akcentu<br />

architektonicznego, ale również pozwoliło<br />

zamaskować urządzenia techniczne zainstalowane<br />

na dachu. Z zastosowaniem<br />

ogniw o mocy nominalnej panelu P mpp<br />

=<br />

149 Wp, napięciu nominalnym U mpp<br />

= 195 V<br />

wykonane zostały „balustrady”, stanowiące<br />

wykończenie ściany nad elewacją z żaluzjami<br />

przeciwsłonecznymi. W tym przypadku<br />

ogniwa wykonano z zastosowaniem ramki<br />

aluminiowej umieszczonej wokół. Obecnie<br />

w technologii cienkowarstwowej z krzemu<br />

amorficznego można wykonywać moduły<br />

o wymiarach 2200 x 2600 mm (pojedynczy<br />

moduł) jako nieprzezierne lub przezierne<br />

o stopniu przezierności od 10 do 40%;<br />

– ogniwa fotowoltaiczne, stanowiące<br />

wypełnienie nieprzezierne fasad słupoworyglowych.<br />

W tym przypadku zastosowane<br />

zostały również ogniwa cienkowarstwowe<br />

amorficzne. Ich moc nominalna wahała się<br />

w przedziale 14-63 Wp, a napięcie nominalne<br />

23-83 V, w zależności od wielkości<br />

wypełnienia. Łącznie wypełnionych zostało<br />

prawie 99 m 2 fasad. W tego typu rozwiązaniach<br />

stosowanie ogniw jest praktycznie<br />

nieograniczone (uwzględniając oczywiście<br />

nasłonecznienie). Można je wykorzystać<br />

w każdym rozwiązaniu, w którym istnieje<br />

możliwość wypełnienia szkłem. Dotyczy<br />

to zarówno rozwiązań nieprzeziernych<br />

(w tym rozwiązań stosowanych jako pasy<br />

oddzielenia ppoż.), jak i przeziernych.<br />

W tym przypadku ograniczeniem może<br />

być tylko przezierność celek fotowoltaicznych.<br />

W przypadku rozwiązań opartych<br />

na ogniwach amorficznych, można uzyskać<br />

przezierność na poziomie 10-40%.<br />

Natomiast w przypadku ogniw monokrystalicznych<br />

i polikrystalicznych przezierność<br />

można regulować, zwiększając lub<br />

zmniejszając odległość pomiędzy celkami<br />

(standardowo ich wymiar wynosi 5 x 5 lub<br />

6 x 6 cala). Wpływa to jednak na moc uzyskiwaną<br />

z m 2 powierzchni. Same szyby<br />

mogą być wykonywane zarówno jako zestawy<br />

jednoszybowe (zimne), jak i dwuszybowe<br />

czy trójszybowe (ciepłe), osiągając<br />

współczynnik przenikania ciepła na<br />

• Moduły cienkowarstwowe amorficzne<br />

(ściana). WSPiA w Rzeszowie<br />

poziomie odpowiednio 1,0 i 0,6 W/m 2 K.<br />

Na budynku WSPiA moduły fotowoltaiczne<br />

zamocowane zostały w fasadzie słupowo-<br />

-ryglowej ze szkleniem zarówno standardowym<br />

(z wykorzystaniem zewnętrznych<br />

klipsów), jak i strukturalnym. Jest to rozwiązanie,<br />

które wymaga szczególnej uwagi<br />

i doświadczenia przy projektowaniu i realizacji.<br />

Wynika to między innymi z faktu,<br />

że szyba mocowana jest wewnątrz, gdzie<br />

• Lampy monokrystaliczne. WSPiA w Rzeszowie<br />

78 79

• Moduły monokrystaliczne.<br />

Budynek Zarządu Dróg Miejskich w Gliwicach<br />

nad lampą ładuje akumulator znajdujący<br />

się w szafie automatyki. Inwerter solarny<br />

kontroluje ładowanie akumulatora. Automatyka<br />

(miniukład SZR z priorytetem)<br />

przełącza zasilanie lampy pomiędzy zasilaniem<br />

bateryjnym a sieciowym. Lampa<br />

załącza się wraz z pojawieniem się napięcia<br />

sieciowego. Automatyka załącza lampę<br />

na pracę z baterii. Oświetlenie pracuje<br />

na baterii, aż do rozładowania akumulatora<br />

(proces rozładowania akumulatora jest<br />

kontrolowany przez inwerter solarny). Po<br />

kontrolowanym rozładowaniu akumulatora<br />

następuje przełączenie na pracę z sieci<br />

energetycznej.<br />

Dachowe i fasadowe moduły fotowoltaiczne<br />

spięte zostały z siecią energetyczną<br />

za pomocą inwerterów z serii Powador<br />

o zakresie napięcia wejściowego<br />

125-600 V, dzięki czemu są duże możliwości<br />

konfiguracji modułów, w celu osiągnięcia<br />

maksymalnej efektywności pracy.<br />

Każdy inwerter ma izolację galwaniczną<br />

strony AC od DC. Mają one również autonomiczną<br />

akwizycję danych. Instalacja inwerterów<br />

została dobezpieczona poprzez<br />

SolarBoxy. Średnia sprawność inwerterów<br />

wynosi 96%.<br />

tyce mamy do czynienia z całą gamą różnych<br />

warunków, nieraz znacznie odbiegających<br />

od parametrów wyjściowych.<br />

OPROGRAMOWANIE<br />

MONITORUJĄCE<br />

Elementem wartym uwagi, a często pomijanym<br />

jest sprawa oprogramowania<br />

monitorującego. W tym przypadku zastosowany<br />

został autorski program firmy ML<br />

System wizualizujący on-line uzysk energetyczny<br />

z instalacji fotowoltaicznej oraz<br />

innych systemów, mający zdolność komunikacji<br />

z systemem nadrzędnym. Udostępnia<br />

on monitoring oraz sterowanie instalacją<br />

fotowoltaiczną (System Zarządzania<br />

Energią) dla służb technicznych budynku.<br />

Trzon systemu stanowi stacja serwerowa,<br />

która bezpośrednio komunikuje się ze sterownikami<br />

obiektowymi. Za pomocą protokołu<br />

TCP/IP i sieci Ethernet można też monitorować<br />

i zarządzać obiektami poprzez<br />

łącza WAN. Używając oprogramowania<br />

SZE z poziomu centrów nadzoru, można<br />

uzyskać dostęp do instalacji w czasie rzeczywistym.<br />

System haseł i zabezpieczenia<br />

systemowe z wykorzystaniem protokołu<br />

TCP/IP gwarantują, że tylko osoby uprawnione,<br />

znające hasło, będą miały dostęp<br />

do danej instalacji.<br />

System Zarządzania Energią synchronizuje<br />

energię dostarczaną do sieci energetycznej<br />

budynku poprzez sterowanie cos<br />

energii oraz redukcję mocy czynnej i biernej<br />

w systemie inwerterów. SZE nadzoruje<br />

sektorowe odladzanie paneli grzewczo-fotowoltaicznych<br />

(jeżeli taka opcja<br />

jest zainstalowana). Sewer systemu ma<br />

centralną szafę automatyki/diagnostyki.<br />

Komunikacja z sterownikami obiektowymi<br />

może się odbywać poprzez medium<br />

światłowodowe lub miedziane z prędkością<br />

50 Mb/s.<br />

MODUŁY FOTOWOLTAICZNE<br />

W FORMIE ŻALUZJI<br />

PRZECIWSŁONECZNYCH<br />

Innym ciekawym przykładem zastosowania<br />

BIPV może być realizacja przejścia granicznego<br />

w Budomierzu, biurowiec Zarządu<br />

Dróg Miejskich w Gliwicach czy Instytut<br />

Teologiczno-Pastoralny w Rzeszowie.<br />

W Budomierzu i Gliwicach zastosowano<br />

moduły fotowoltaiczne w formie żaluzji<br />

przeciwsłonecznych w systemie ML System-P<br />

solar. Jest to kompletny system żaluzji,<br />

wykonany ze stopu aluminium AW-6060.<br />

Kształt wszystkich profili bazuje na przekroju<br />

prostokątnym z wyoblonymi krawędziami<br />

o promieniu 10 mm. Elementem nośnym<br />

są słupy aluminiowe, pomiędzy którymi<br />

rozpięte są poziome profile aluminiowe,<br />

stanowiące podstawę pod panele PV. Panele<br />

PV mocowane są za pośrednictwem<br />

wsporników aluminiowych. Okablowanie<br />

• Moduły monokrystaliczne.<br />

Budynek Zarządu Dróg Miejskich w Gliwicach<br />

w niewielkiej przestrzeni trzeba zmieścić<br />

nie tylko mocowanie szkła i uszczelnienie<br />

silikonem, ale również okablowanie;<br />

– moduły polikrystaliczne, zastosowane<br />

na dachu płaskim. Mają moc nominalną<br />

panelu P mpp<br />

= 233 Wp i napięcie nominalne<br />

U mpp<br />

= 29,5 V. Sprawność pojedynczego<br />

ogniwa wynosi 16%, sprawność całego modułu<br />

14,3%. Jako mocowanie wykorzystana<br />

została konstrukcja tworzywowa z mocowaniem<br />

mechanicznym o nachyleniu 12,5°,<br />

co pozwoliło na ograniczenie obciążenia<br />

połaci dachowej. Dzięki szeregowemu połączeniu<br />

elementów konstrukcji ograniczona<br />

została ilość łączników z dachem;<br />

– zewnętrzne lampy solarne, zaadaptowane<br />

indywidualnie pod projekt. Wykonane<br />

zostały moduły fotowoltaiczne laminowane<br />

w szkle dwustronnym o niskiej<br />

zawartości żelaza, z wykorzystaniem celek<br />

monokrystalicznych. Lampy wyposażone<br />

zostały w diody LED i charakteryzują<br />

się dookólną dystrybucją światła. Każda<br />

lampa została wyposażona w zestaw<br />

automatyki do pracy bateryjnej. W ciągu<br />

dnia panel fotowoltaiczny umieszczony<br />

Instalacja na omawianym obiekcie zajęła<br />

łącznie 263,21 m 2 . W praktyce, dzięki<br />

w pełni konfi gurowalnemu i elastycznemu<br />

połączeniu, udało się uzyskać<br />

efektywność na poziomie 90% projektowanych<br />

rocznych uzysków energii.<br />

W trakcie eksploatacji prowadzona była<br />

optymalizacja ustawień. Było to możliwe,<br />

jak wcześniej wspomniano , dzięki<br />

elastycznemu i konfi gurowalnemu wykonaniu<br />

projektu instalacji fotowoltaicznej.<br />

Niewątpliwie wielu osobom nasuwa<br />

się pytanie, dlaczego nie 100%? Na<br />

odpowiedź składa się kilka czynników.<br />

Przede wszystkim warunki pogodowe –<br />

pomimo powtarzalności, nie są co roku<br />

identyczne. Poza tym parametry ogniw<br />

fotowoltaicznych podawane są dla założonych<br />

warunków dotyczących temperatury<br />

i nasłonecznienia (do celów badań<br />

laboratoryjno-porównawczych), w prak-<br />

80 81

paneli prowadzone jest wzdłuż słupów<br />

w specjalnie zaprojektowanych korytach<br />

zakrywanych klipsem maskującym. Wykończeniem<br />

profili aluminiowych jest powłoka<br />

lakiernicza, zgodna (w kolorach RAL) z wymogami<br />

technicznymi Qualicoat. Wszystkie<br />

elementy złączne wykonane są ze stali nierdzewnej<br />

A2.<br />

Żaluzje łączą w sobie dwie funkcje ochrony<br />

przeciwsłonecznej pomieszczeń oraz produkcji<br />

energii elektrycznej. Wymiary żaluzji<br />

można swobodnie dostosowywać do wymagań<br />

projektu. Jedynym parametrem<br />

stałym jest szerokość lameli wynosząca<br />

380 mm. Na obiekcie w Gliwicach zastosowane<br />

były lamele o długości 1499 mm<br />

i 1544 mm, natomiast w przypadku Budomierza<br />

ich długość mieściła się w przedziale<br />

1460-2405 mm. W obu przypadkach<br />

w modułach fotowoltaicznych zastosowane<br />

zostały celki monokrystaliczne Back<br />

Contact. Charakteryzują się one bardzo<br />

wysoką sprawnością na poziomie 22,5%<br />

oraz działaniem w szerszym zakresie długości<br />

fal. Możliwe jest to między innymi<br />

dzięki wyprowadzeniu elektrody na tył<br />

ogniwa, dzięki czemu większa jest powierzchnia<br />

aktywna warstwy wierzchniej.<br />

W DPG Budomierz wykonano 107 m 2<br />

modułów fotowoltaicznych, moc zainstalowana<br />

wyniosła 10839 Wp, przewidywany<br />

roczny uzysk energii to 9200 kWh.<br />

W Gliwicach, odpowiednio, powierzchnia<br />

modułów wyniosła 90,99 m 2 , moc zainstalowana<br />

to 10910 Wp, natomiast przewidywany<br />

roczny uzysk energii jest na poziomie<br />

6700 kWh. Na przykładzie obu realizacji<br />

warto zwrócić uwagę na kilka wartości.<br />

Firma ML System produkuje moduły fotowoltaiczne,<br />

uwzględniając oczekiwania<br />

inwestora oraz wymagania konkretnych<br />

realizacji. Tak więc np. w Gliwicach, pomimo<br />

mniejszej powierzchni modułów niż<br />

w Budomierzu, osiągnięta została wyższa<br />

moc zainstalowana. Wynika to z innego<br />

rozstawu celek fotowoltaicznych w modułach,<br />

który podyktowany był oczekiwanym<br />

przez inwestora stopniem przezierności<br />

(zacienienia) lameli przeciwsłonecznych.<br />

Natomiast przewidywany roczny uzysk<br />

energii przewidywany jest większy w Budomierzu<br />

(odwrotnie niż z zainstalowaną<br />

mocą), a wynika to z większego nasłonecznienia<br />

w porównaniu z Gliwicami.<br />

MODUŁ FOTOWOLTAICZNY<br />

NO FROST<br />

Instytut Teologiczno-Pastoralny w Rzeszowie<br />

jest przykładem realizacji, gdzie zastosowano<br />

inne ciekawe rozwiązanie, jakim<br />

jest moduł fotowoltaiczny No Frost – z funkcją<br />

zapobiegania powstawania pokrywy<br />

śnieżnej i szronu. Dzięki temu znacznie<br />

zwiększa się efektywność instalacji fotowoltaicznej.<br />

Moduły mogą być także używane<br />

do „odśnieżania” połaci dachowych,<br />

świetlików, żaluzji itp. Takie rozwiązanie<br />

może być również źródłem ogrzewania/<br />

dogrzewania pomieszczeń oraz przeciwdziałać<br />

zaparowaniu fasad szklanych (np.<br />

baseny). Dzięki zastosowanej technologii<br />

rozwiązanie to nie wpływa na przezierność<br />

szyb, nie pojawiają się na jej powierzchni<br />

żadne dodatkowe elementy, które mogłyby<br />

wpłynąć na estetykę. Podgrzewana jest<br />

równomiernie cała powierzchnia szyby, co<br />

zwiększa skuteczność działania, ograniczając<br />

zużycie energii elektrycznej. Pobór<br />

mocy standardowo waha się w granicach<br />

150-300 W/m 2 , w zależności od przyjętych<br />

ustawień i warunków pracy.<br />

ZASTOSOWANIA DLA<br />

MAŁEJ ARCHITEKTURY<br />

Ostatnim rozwiązaniem, które warto przedstawić,<br />

jest zastosowanie ogniw fotowoltaicznych<br />

w małej architekturze. Przykładem<br />

może być Filharmonia Rzeszowska, gdzie<br />

z paneli fotowoltaicznych wykonano zadaszenie<br />

nad zejściem do parkingu podziemnego.<br />

W tym wypadku skonstruowano przestrzenną<br />

konstrukcję ze stali nierdzewnej, na<br />

której zamocowano punktowo szkło o wymiarach<br />

do 1790 x 3380 mm, z ogniwami<br />

fotowoltaicznymi. Łączna powierzchnia<br />

przeszklenia wynosi 115 m 2 . Celki fotowoltaiczne<br />

w szkle rozmieszczone zostały w taki<br />

sposób, aby zmniejszyć nasłonecznienie<br />

wewnątrz parkingu, jednocześnie nie zacieniając<br />

go zbyt mocno. Wykorzystane zostały<br />

ogniwa monokrystaliczne o łącznej mocy<br />

8100 Wp i przewidywanym rocznym uzysku<br />

energii na poziomie 4920 kWh.<br />

Dużo nowych możliwości stosowania<br />

BIPV otworzy wprowadzenie do produkcji<br />

ogniw typu DSSC (Dye Sensitized Solar<br />

Cells). Są to ogniwa barwnikowe, których<br />

działanie oparte jest na zasadzie sztucznej<br />

fotosyntezy. Będą one umożliwiały dobór<br />

barwy i wzorów oraz charakteryzowały<br />

się wysoką transparentnością, działaniem<br />

w obniżonych warunkach promieniowania,<br />

w świetle rozproszonym i odbitym (będzie<br />

można je stosować na każdej elewacji,<br />

również w miejscach zacienionych).<br />

Wacław Jedlecki<br />

ML System<br />

• Moduły w formie żaluzji przeciwsłonecznych. Przejście graniczne w Budomierzu<br />

• Moduły monokrystaliczne. Budomierz<br />

82 83

SPECJALIZACJE<br />

ARCHITEKTONICZNA<br />

INTEGRACJA FOTOWOLTAIKI<br />

Fotowoltaika (PV) umożliwia bezpośrednią<br />

konwersję promieniowania słonecznego<br />

w elektryczność. Na miejscu, bez hałasu, bez<br />

szkodliwych emisji i zanieczyszczeń. Technologia<br />

ta, uznawana za jedną z kluczowych dla<br />

energetyki XXI w., jest szczególnie odpowiednia<br />

do zastosowań w środowisku zabudowanym.<br />

Wprowadzona w świat architektury<br />

Musimy rozumieć i stosować technologię, musimy tworzyć budynki bezpieczne i trwałe,<br />

pełne poszanowania dla kontekstu i otoczenia, musimy stawiać czoło tysiącom<br />

problemów odpowiedzialności społecznej, a nawet podobać się klientowi.<br />

może brać udział w rozwiązywaniu różnych<br />

problemów związanych z funkcjonowaniem budynków<br />

i ich oddziaływaniem na środowisko.<br />

Jeszcze całkiem niedawno fotowoltaika<br />

nie wzbudzała wśród architektów większego<br />

zainteresowania ani akceptacji. Początkowo<br />

instalacje solarne projektowano wyłącznie<br />

w jednym celu – generowania czystej energii.<br />

Frank Gehry<br />

Typowe rozwiązania, polegające na nakładaniu<br />

standardowych paneli na dachy lub<br />

elewacje budynków, były problematyczne<br />

zarówno pod względem techniczno-konstrukcyjnym,<br />

jak i estetycznym. Przełom nastąpił<br />

na początku lat 90. wieku XX, gdy po raz<br />

pierwszy zintegrowano system fotowoltaiczny<br />

bezpośrednio ze skórą budynku. Innowacyjna<br />

metoda, nazwana BiPV (Building Integrated<br />

Photovoltaics) efektywnie połączyła różne<br />

światy zaawansowanych technologii, ochrony<br />

środowiska i nowoczesnej architektury. Materiały<br />

fotowoltaiczne stały się integralnym,<br />

wielofunkcyjnym komponentem struktury<br />

budynku, który produkując energię prosto<br />

ze Słońca, jednocześnie chroni przed warunkami<br />

atmosferycznymi, reguluje widoczność<br />

i przepływ energii przez powłokę, kształtuje<br />

estetykę. Postęp technologiczny, nowe uregulowania<br />

prawne oraz systemy wsparcia<br />

finansowego przyczyniły się w ostatnich<br />

latach do silnego wzrostu popularności systemów<br />

zintegrowanych.<br />

TECHNOLOGIE<br />

I MATERIAŁY<br />

Najważniejszym elementem technologii<br />

PV jest ogniwo fotowoltaiczne, które wystawione<br />

na działanie promieni słonecznych<br />

wytwarza prąd elektryczny. Większe struktury<br />

ogniw osadzone w transparentnym materiale<br />

i zamknięte w hermetycznej obudowie<br />

ochronnej tworzą podstawowy element dla<br />

integracji z budynkiem – moduł PV. Kompletny<br />

system fotowoltaiczny składa się z większej<br />

ilości modułów połączonych w panele oraz<br />

dodatkowych komponentów instalacji elektrycznej<br />

(elektryczne skrzynki przyłączowe,<br />

okablowanie, falowniki, regulatory napięcia,<br />

w niektórych wypadkach akumulatory).<br />

Z architektonicznego punktu widzenia<br />

użycie modułów PV stanowi interesującą<br />

alternatywę dla tradycyjnych rozwiązań.<br />

W wielu wypadkach mogą one bez problemu<br />

zastąpić niektóre komponenty powłoki, częściowo<br />

przejmując ich funkcje. Szczególnie<br />

atrakcyjna jest możliwość wyprodukowania<br />

modułów w postaci trwale zintegrowanej<br />

z konwencjonalnym tworzywem budowlanym.<br />

Rezultatem są prawdziwie wielofunkcyjne<br />

materiały BiPV, takie jak szkło<br />

fotowoltaiczne, solarne dachówki, membrany<br />

dachowe czy płyty warstwowe.<br />

Materiały solarne są dostępne na rynku<br />

komercyjnym tak samo, jak każdy inny<br />

materiał budowlany. Z roku na rok paleta<br />

produktów jest coraz bardziej zróżnicowana.<br />

Najbardziej powszechne i najtańsze są<br />

masowo produkowane standardowe moduły<br />

PV, jednak ich cechy często nie spełniają<br />

kompleksowych wymagań projektantów.<br />

Do integracji architektonicznej częściej wykorzystuje<br />

się moduły specjalne (masowo<br />

produkowane dla określonych zastosowań<br />

budowlanych) lub materiały specjalistyczne<br />

o indywidualnie dobieranych parametrach.<br />

Moduły PV mają międzynarodowe certyfi -<br />

katy jakości i bezpieczeństwa, muszą także<br />

spełniać odpowiednie normy i standardy<br />

lokalnego prawa budowlanego. Materiały<br />

specjalistyczne wymagają zazwyczaj indywidualnych<br />

uzgodnień i aprobat technicznych.<br />

Parametry modułów można dopasować<br />

do konkretnych potrzeb poprzez wybór:<br />

• materiału i struktury ogniw, ich wielkości,<br />

kształtu, koloru, układu w module,<br />

• struktury i koloru układów elektrycznych,<br />

• budowy modułu, jego kształtu, wielkości<br />

i ciężaru,<br />

• Szklane lamele zacieniające z ogniwami PV SCHEUTEN SOLAR, Gelsenkirchen<br />

Fot. Magdalena Muszyńska-Łanowy<br />

• Nieprzezroczysta ściana osłonowa,<br />

semitransparentna okna i nachylona szklana<br />

struktura BiPV SCHEUTEN SOLAR, Gelsenkirchen<br />

84 85

• rodzaju materiału laminującego ogniwa,<br />

• rodzaju przedniej i tylnej obudowy modułu,<br />

• okablowania i systemu złączy elektrycznych,<br />

• mocy modułu.<br />

Najbardziej popularnym materiałem<br />

ogniw jest krzem krystaliczny. Monokrystaliczne<br />

(m-Si) i polikrystaliczne (p-Si) ogniwa<br />

osiągają najwyższe sprawności energetyczne<br />

rzędu 11-20%. Zalaminowane w transparentnej<br />

folii termoplastycznej (EVA, PVB) lub<br />

płynnej żywicy obudowane są z obu stron<br />

szkłem (moduły typu szkło-szkło) lub szkłem<br />

i materiałem polimerowym (laminaty szkło-<br />

-folia). Ogniwa można zintegrować z wieloma<br />

rodzajami szkła budowlanego, np. izolacyjnym,<br />

laminowanym, antywłamaniowym,<br />

kuloodpornym, a nawet giętkim. Szklany<br />

moduł może też zastąpić zewnętrzną taflę<br />

szkła w szybach zespolonych. Szczególnie<br />

atrakcyjne dla zastosowań architektonicznych<br />

są materiały semitransparentne. <strong>Świat</strong>ło<br />

przedostaje się przez wolne przestrzenie<br />

pomiędzy rozstawionymi ogniwami, które<br />

z natury są nieprzezroczyste, ale można je<br />

dodatkowo perforować. Transparentność<br />

szklanego modułu zazwyczaj kształtuje się<br />

na poziomie 5-30%. Standardowo produkowane<br />

w formie prostokątów moduły mogą<br />

mieć też inne kształty. Wymiary są takie<br />

same, jak dla zwykłego szkła budowlanego.<br />

Niektórzy dostarczają większe elementy<br />

zbudowane z kilku bazowych modułów<br />

– tzw. patchworki.<br />

Inną grupę ogniw stanowią materiały<br />

cienkowarstwowe – głównie krzem amorficzny<br />

(a-Si) i selenek indowo-miedziowy (CIS).<br />

Ogniwa tego typu w trakcie produkcji osadzane<br />

są na specjalnym podłożu, a następnie<br />

zalaminowane z drugą warstwą obudowy.<br />

Materiałem nośnym może być szkło, giętkie<br />

taśmy stalowe lub plastikowe. Pomimo niższych<br />

sprawności energetycznych (5-13%)<br />

moduły cienkowarstwowe są szczególnie<br />

korzystne dla integracji z budynkiem. Lekkie,<br />

cienkie, mogą być częściowo transparentne<br />

i przybierać zakrzywione kształty, dobrze<br />

funkcjonują w gorszych warunkach nasłonecznienia.<br />

Rewolucji na rynku materiałów BiPV<br />

dokonały giętkie laminaty Uni-Solar ® z trójzłączowymi<br />

ogniwami a-Si. Cienki, rolowany<br />

materiał jest półproduktem, który wykorzystują<br />

producenci materiałów budowlanych,<br />

trwale łącząc go za pomocą specjalnych substancji<br />

klejących ze swoim standardowym<br />

materiałem – blachą (stalową, aluminiową,<br />

cynkowo-tytanową), płytą warstwową, tworzywem<br />

sztucznym, materiałem bitumicznym,<br />

kompozytowym.<br />

Przykładowe materiały BiPV dostępne<br />

na rynku komercyjnym:<br />

• szkło fotowoltaiczne OPTISOL ® , prod.<br />

Scheuten Solar,<br />

• membrana dachowa EVALON ® Solar,<br />

prod. Alwitra,<br />

• płyta warstwowa METENERGY ® , prod.<br />

Metecno Industrie,<br />

• blacha aluminiowa Kalzip ® AluPlusSolar,<br />

prod. Corus Bausysteme,<br />

• dachówka C21 Solar Roof Tile, prod.<br />

Solarcentury.<br />

METODY INTEGRACJI<br />

Projektowanie systemów BiPV jest procesem<br />

złożonym i skomplikowanym, łączy<br />

bowiem aspekty techniczne, funkcjonalne,<br />

estetyczne, prawne, finansowe i wiele innych.<br />

Osiągnięcie odpowiedniego rezultatu<br />

wymaga wiedzy i synergii działań specjalistów<br />

różnych branż, najlepiej już na etapie<br />

planowania i projektowania inwestycji. Dla<br />

architektów szczególnie ważne są aspekty<br />

estetyczne i konstrukcyjne, dlatego mogą<br />

oni preferować pewne rozwiązania dotyczące<br />

doboru materiałów czy sposobu ich<br />

integracji. Jednak w każdym przypadku BiPV<br />

to urządzenia elektryczne, które dla sprawnego<br />

funkcjonowania wymagają spełnienia<br />

konkretnych warunków.<br />

Każda powierzchnia skóry budynku, dobrze<br />

wyeksponowana na działanie promieni<br />

słonecznych, może być miejscem dla integracji<br />

systemu fotowoltaicznego. Ilość wygenerowanej<br />

przez moduły energii zależy od<br />

ich orientacji i nachylenia względem słońca,<br />

co wiąże się z odpowiednim ukształtowaniem<br />

solarnej powłoki. Optymalne warunki<br />

zapewni orientacja w stronę równika, ale<br />

niewielkie odchylenia w kierunku zachodnim<br />

lub wschodnim będą również korzystne. Nachylenie<br />

powierzchni recepcyjnej modułów<br />

pod kątem odpowiadającym szerokości geograficznej<br />

lokalizacji budynku pozwoli lepiej<br />

wykorzystać promieniowanie bezpośrednie<br />

(najważniejsze dla konwersji PV). Należy<br />

pamiętać, że zyski energii solarnej ulegają<br />

zmianom w cyklu dobowym i sezonowym.<br />

Cień i wysoka temperatura to czynniki<br />

redukujące efektywność energetyczną systemu<br />

fotowoltaicznego. Zacienienia ogniw,<br />

nawet częściowego, należy unikać. Wymaga<br />

to zwrócenia uwagi na sąsiedztwo innych<br />

budynków, zieleni, instalacji technicznych,<br />

ale też na konstrukcję samej powłoki BiPV.<br />

Cień może być spowodowany osadzającym<br />

się na powierzchni modułu brudem czy zalegającym<br />

śniegiem, nachylenie struktury ułatwi<br />

jej samooczyszczanie. Najmniej czułe na<br />

cień są materiały cienkowarstwowe, bardzo<br />

dobrze wykorzystujące światło rozproszone.<br />

Parametry modułów optymalizowane są<br />

dla warunków standardowych, które zakładają<br />

temperaturę +25 °C. W praktyce ogniwa<br />

pracują w znacznie wyższych temperaturach,<br />

co powoduje spadek ich wydajności.<br />

• Zadaszenie BiPV. SMA SOLAR TECHNOLOGY AG, Niestetal<br />

• Szklany dach BiPV. Akademia Mont-Cenis, Herne<br />

86 87

• Semitransparentne okna i nachylona szklana<br />

struktura BiPV. SCHEUTEN SOLAR, Gelsenkirchen<br />

• Szklana fasada BiPV (widok z wnętrza).<br />

SMA SOLAR TECHNOLOGY AG, Niestetal<br />

Problem dotyczy w szczególności materiałów krystalicznych. Przy<br />

wyborze tej technologii najkorzystniejsze dla integracji są zatem<br />

konstrukcje wielowarstwowe, wentylowane. Przepływ powietrza<br />

chłodzi wówczas moduły, zapobiegając jednocześnie nadmiernemu<br />

nagrzewaniu się całej przegrody.<br />

Możliwości integracji jest wiele. BiPV wykorzystuje się zarówno<br />

w nowo projektowanych budynkach, jak i tych istniejących, nawet<br />

o charakterze historycznym (np. w ramach rewitalizacji, termomodernizacji).<br />

Ogólnie techniki konstrukcyjne mogą polegać na:<br />

nałożeniu, zastąpieniu lub bezpośrednim połączeniu materiałów<br />

fotowoltaicznych z elementami powłoki. Preferowane są rozwiązania,<br />

które pozwolą w harmonijny sposób połączyć funkcje energetyczne<br />

z projektem architektonicznym.<br />

Miejscem najczęściej wykorzystywanym dla instalacji fotowoltaicznych<br />

są dachy. Znaczący potencjał powierzchni oferują budynki<br />

halowe (fabryki, centra komercyjne, magazyny itp.), których płaskie<br />

przekrycia zapewniają dużo wolnego miejsca i dobre warunki. Na<br />

rozległych płaszczyznach instalowane są nawet dziesiątki tysięcy<br />

modułów. Interesującym rozwiązaniem dla płaskich dachów jest lekka,<br />

rolowana polimerowa membrana BiPV, po której można chodzić.<br />

Dobre zyski energii solarnej zapewniają dachy spadziste, których<br />

konstrukcja determinuje nachylenie i orientację modułów<br />

PV. W praktyce bardzo często wykorzystuje się odpowiednio<br />

zorientowane połacie dachowe budynków mieszkalnych, w sektorze<br />

industrialnym konstrukcje szedowe. Na rynku komercyjnym<br />

pojawiło się wiele materiałów oraz systemów mocujących – od<br />

małych dachówek, gontów, łupków solarnych po elementy dużego<br />

formatu typu blachy dachowe, izolowane płyty warstwowe itd. BiPV<br />

mogą tworzyć wodoszczelne pokrycie dachu, wówczas w zależności<br />

od zastosowanej technologii układane są np. na zakładkę lub<br />

osadzane w plastikowej obudowie z listwami maskującymi. Innym<br />

rozwiązaniem jest mechaniczne przytwierdzenie modułów PV do<br />

istniejącego pokrycia za pomocą specjalnych szyn montażowych,<br />

haków, klipsów, wsporników itp.<br />

W konstrukcjach transparentnych typu atria, świetliki czy szklane<br />

zadaszenia zazwyczaj bez problemu można zastąpić konwencjonalne<br />

panele semitransparentnym modułem. Struktury zawieszone nad<br />

głową (nawet dużej powierzchni szklane fasady) wymagają zastosowania<br />

specjalnych materiałów z laminowanym szkłem bezpiecznym.<br />

Niezależnie od metody integracji i rodzaju konstrukcji dachu należy<br />

zapewnić do niego dostęp, jak również swobodny odpływ wody<br />

opadowej oraz usuwanie śniegu.<br />

W ostatnich latach rośnie liczba fasadowych instalacji BiPV.<br />

Dobrze widoczne dla obserwatora wymagają dużej staranności<br />

wykonania i odpowiednich rozwiązań technicznych, tym bardziej że<br />

często wykorzystywane są do celów marketingowych lub edukacyjnych.<br />

Różnego rodzaju struktury będą odpowiednie dla integracji<br />

z modułami PV. Wszystkie muszą być właściwie zorientowane<br />

w stronę słońca i wolne od cienia. Większość zewnętrznych ścian<br />

stanowią wertykalne konstrukcje, które nie są idealne z punktu<br />

widzenia zysków solarnych. Ich wady kompensuje wielofunkcyjność<br />

fotowoltaicznej przegrody. Nachylenie całej struktury pozwala<br />

lepiej wykorzystać promieniowanie słoneczne, zarówno w sposób<br />

aktywny, jak i pasywny, dlatego mimo wyższych kosztów budowy<br />

jest to korzystne rozwiązanie, chętnie stosowane. W nowoczesnych<br />

powłokach o coraz bardziej wyszukanych kształtach czasami zaciera<br />

się granica pomiędzy ścianą a dachem. Integracja ze strukturą<br />

zakrzywioną jest skomplikowana z uwagi na różne kąty nachylenia<br />

modułów, ale możliwa do wykonania. Nowej generacji materiały<br />

BiPV, takie jak giętkie laminaty na taśmach stalowych czy plastiku,<br />

mogą być stosowane na powierzchniach każdego kształtu, nawet<br />

wklęsłych czy wypukłych.<br />

Najprostszą metodą wykorzystania modułów PV na fasadach<br />

jest ich użycie w roli zewnętrznej okładziny w konstrukcjach wentylowanych.<br />

Tak jak w zwykłych systemach ścian osłonowych, mocuje<br />

się je na lekkiej podkonstrukcji. Cyrkulacja powietrza w pustej<br />

przestrzeni chłodzi moduły, zwiększając ich wydajność, zapobiega<br />

kondensacji wilgoci. Najczęściej stosuje się laminaty typu szkłofolia<br />

z ogniwami krystalicznymi, choć ostatnio popularne stają się<br />

też szklane okładziny (a-Si, CIS). Mogą pokrywać całe powierzchnie<br />

ścian lub ich mniejsze fragmenty, np. pasy między kondygnacjami.<br />

W fasadach ciepłych, pełniących funkcję izolacji termicznej,<br />

wykorzystuje się różnego typu materiały BiPV, nieprzezroczyste i częściowo<br />

transparentne. Mogą to być nowoczesne płyty warstwowe<br />

zintegrowane z cienkowarstwowym laminatem fotowoltaicznym lub<br />

szklane moduły o złożonej, wielowarstwowej konstrukcji (szyby zespolone,<br />

szkło izolacyjne itd.). W strukturach ciepło-zimnych moduły<br />

PV mogą być użyte zarówno w oknach, jak i w postaci spandreli.<br />

Jednym z najczęściej stosowanych systemów fasadowych<br />

są konstrukcje słupowo-ryglowe, gdzie materiały BiPV tworzą<br />

wypełnienie aluminiowego szkieletu. Z kolei w fasadach strukturalnych<br />

moduły klejone są na rantach do profili nośnych specjalnym<br />

szczeliwem silikonowym i dodatkowo mocowane mechanicznie ze<br />

względów bezpieczeństwa. W przypadku mocowania punktowego<br />

laminaty przytwierdzane są do znajdującej się z tyłu konstrukcji<br />

nośnej. Niezależnie od wyboru technologii PV i konstrukcji fasady<br />

trzeba pamiętać o takich kwestiach, jak dodatkowe obciążenie (np.<br />

szkło fotowoltaiczne jest zazwyczaj cięższe i grubsze od zwykłego)<br />

czy zabezpieczenie elementów instalacji elektrycznej. Okablowanie<br />

zintegrowane w sposób zapewniający bezpieczeństwo, ochronę od<br />

• Standardowe panele PV na<br />

dachu budynku mieszkalnego<br />

88 89

wilgoci i UV ze względów estetycznych ukrywa<br />

się w metalowych profilach konstrukcji<br />

lub pod listwami maskującymi.<br />

Poza typowymi konstrukcjami dachów<br />

i fasad są też inne miejsca odpowiednie<br />

dla integracji z fotowoltaiką – zewnętrzne<br />

struktury osadzone na powłoce budynku,<br />

takie jak markizy, balustrady czy systemy<br />

zacieniające, zazwyczaj bardzo dobrze wyeksponowane<br />

w kierunku słońca. Mogą<br />

być interesującym rozwiązaniem do zastosowania<br />

zarówno w obiektach nowych, jak<br />

i istniejących.<br />

Szczególnie efektywne jest wykorzystanie<br />

zewnętrznych systemów przeciwsłonecznych:<br />

systemów brise-soleil, żaluzji,<br />

okiennic, ekranów, zadaszeń nad oknami<br />

i wejściami do budynku. Oprócz indywidualnych<br />

koncepcji, na rynku dostępnych jest<br />

szereg rozwiązań standardowych, które<br />

pozwalają na wymienne użycie materiałów<br />

konwencjonalnych i BiPV. Elementy systemu<br />

• SCHEUTEN SOLAR, Gelsenkirchen<br />

mocowane w różnym układzie (wertykalnym,<br />

horyzontalnym, w różnej odległości<br />

od powłoki) mogą być nieruchome lub<br />

mobilne. Systemy śledzące ruch słońca są<br />

z pewnością najbardziej efektywne, ale dość<br />

kosztowne. Poszczególne lamele obraca<br />

się osiowo w taki sposób, aby na ogniwa<br />

padało promieniowanie bezpośrednie. Ruch<br />

można generować za pomocą systemów<br />

termohydraulicznych, które nie wymagają<br />

dodatkowego zasilania.<br />

EKOLOGIA<br />

Sam proces konwersji fotowoltaicznej<br />

jest czysty, bezpieczny, nieszkodliwy dla<br />

człowieka i środowiska. Wykorzystuje darmowe,<br />

w skali ludzkiej niewyczerpywalne,<br />

odnawialne źródło energii. Analizy cyklu życia<br />

technologii PV wykazują, że większych zagrożeń<br />

dla środowiska nie ma, choć jednym<br />

z największych problemów pozostaje recykling<br />

i zagospodarowanie zużytych materiałów.<br />

W tym celu prowadzonych jest aktualnie<br />

szereg działań na arenie międzynarodowej.<br />

W kontekście wpływu na środowisko<br />

systemy zintegrowane są efektywniejsze<br />

niż dodane do budynku, ponieważ pozwalają<br />

zredukować ilość zużytych materiałów,<br />

przestrzeń, energię i koszty. Dzięki integracji<br />

z fotowoltaiką budynek przestaje być<br />

wyłącznie konsumentem energii, staje się<br />

jej producentem. Powłoka BiPV jest solarną<br />

elektrownią generującą zieloną energię<br />

elektryczną, która w zależności od potrzeb<br />

może być użyta na miejscu lub sprzedana<br />

do sieci.<br />

Integracja fotowoltaiki pozytywnie wpływa<br />

na bilans energetyczny budynku oraz<br />

komfort jego użytkowników. Systemy BiPV<br />

wykorzystują promieniowanie słoneczne nie<br />

tylko do konwersji PV, ale także do oświetlenia<br />

światłem dziennym i zysków z energii<br />

cieplnej. Najbardziej wielofunkcyjne są<br />

• Szklany moduł OPTISOL ®<br />

materiały semitransparentne. Odpowiednio<br />

zaprojektowane regulują przepływ energii<br />

przez przegrodę, wpływając na optymalizację<br />

komfortu wewnątrz budynku: zapewniają<br />

widoczność, kontrolują nasłonecznienie,<br />

ruch powietrza, temperaturę, oświetlenie.<br />

Jednocześnie pozwalają ograniczyć zużycie<br />

energii konwencjonalnej wykorzystywanej<br />

w mechanicznych systemach (chłodzenia,<br />

ogrzewania, wentylacji, oświetlenia).<br />

PODSUMOWANIE<br />

Instalacje zintegrowane pozwalają budynkom<br />

uzyskać wyższy poziom wydajności<br />

energetycznej, wykorzystać potencjał generowania<br />

energii ze źródeł odnawialnych na<br />

miejscu i zaopatrywać sieć energetyczną.<br />

Zastosowanie technologii BiPV wiąże się<br />

nie tylko z szeroko pojętą ochroną środowiska,<br />

ale też z pojawieniem się nowego<br />

narzędzia projektowego dla kształtowania<br />

rozwiązań materiałowych, konstrukcyjnych<br />

czy estetycznych. Ponieważ BiPV wchodzą<br />

w interakcję nie tylko z samym budynkiem<br />

i jego użytkownikiem, ale też otoczeniem,<br />

dlatego oprócz aspektów funkcjonalnych niezwykle<br />

ważna jest kwestia wyglądu solarnej<br />

powłoki. Lepsza jakość architektoniczna korzystnie<br />

wpływa na wzrost zainteresowania<br />

technologią, często też symbolicznie kreuje<br />

pozytywny, nowoczesny image inwestora.<br />

Z roku na rok materiały BiPV są coraz<br />

bardziej dostępne i zróżnicowane, jednak ich<br />

ceny nadal wysokie. Niezbędne są systemy<br />

wsparcia dla inwestorów (taryfy feed-in, preferencyjne<br />

kredyty, ulgi podatkowe), które<br />

stymulują budowę i efektywne działanie instalacji<br />

zintegrowanych. Przykładowo we Francji,<br />

po wprowadzeniu w 2006 r. korzystnych taryf<br />

skupu i sprzedaży energii faworyzujących<br />

systemy BiPV, już w 2009 r. stanowiły one<br />

59% francuskiego rynku PV. Wg różnych<br />

raportów rynek BiPV, choć wciąż niewielki,<br />

w najbliższych latach osiągnie znaczący<br />

wzrost, szczególnie w krajach europejskich.<br />

dr Magdalena Muszyńska-Łanowy<br />

Politechnika Wrocławska<br />

Bibliografia:<br />

• Sj Fassadensysteme. ThyssenKrupp, Gelsenkirchen<br />

[1] HAGEMANN I.B., Gebäudeintegrierte<br />

Photovoltaik. Architektonische<br />

Inte gration der Photovoltaik in die<br />

Gebäudehülle, Müller, Köln 2002.<br />

[2] MARTÍN CHIVELET N., FERNÁN-<br />

DEZ SOLLA I., La envolvente fotovoltaica<br />

en la arquitectura, Editorial<br />

Reverté, Barcelona 2007.<br />

[3] MUSZYŃSKA-ŁANOWY M.,<br />

Energooszczędność, komfort i efekty<br />

specjalne: Szkło z elementami fotowoltaicznymi,<br />

<strong>Świat</strong> Szkła nr 1/2012.<br />

[4] PRASAD D., SNOW M. (eds.), Designing<br />

with solar power. A Source Book<br />

for Building Integrated Photovoltaics<br />

(BIPV), Images Publishing, Mulgrave,<br />

Earthscan, London, Sterling 2005.<br />

[5] http://www.epia.org/<br />

90 91

6 (36) / 2013<br />

Wydawca:<br />

W.A. sp. z o.o.<br />

ISSN: 2081-6413<br />

Adres Wydawcy i Redakcji:<br />

ul. Krakowska 19-23, 50-424 Wrocław<br />

tel. 71 369 93 49<br />

fax 71 369 93 31<br />

Redaktor naczelna:<br />

Patrycja Fabiańska<br />

Sekretarz redakcji:<br />

Szymon Ciach<br />

tel. 71 369 93 49<br />

sz.ciach@swiatarchitektury.com<br />

Korekta:<br />

Małgorzata Wieliczko<br />

ROZSTĄPIONE MORZE<br />

Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie<br />

ZAKORZENIONY W PANORAMIE<br />

Sky Tower we Wrocławiu<br />

ARCHITEKTURA ZRÓWNOWAŻONA<br />

„świat architektury”<br />

miesięcznik dla architektów<br />

OTWARTA PRZESTRZEŃ DLA TWOICH POMYSŁÓW!<br />

Jesteś autorem ciekawego projektu, którego realizacja<br />

została już ukończona, i chcesz go opublikować bezpłatnie<br />

na naszych łamach? Chciałbyś otrzymywać nieodpłatnie<br />

miesięcznik „świat architektury”?<br />

Skontaktuj się z nami!<br />

biuro@swiatarchitektury.com<br />

tel. 71 369 93 30<br />

„świat architektury” to miesięcznik<br />

dla architektów, w którym prezentujemy<br />

najnowsze realizacje polskich biur projektowych.<br />

Magazyn dystrybuowany jest do biur<br />

architektonicznych, jak również inwestorów,<br />

właścicieli firm budowlanych i deweloperskich,<br />

wydziałów architektury urzędów miast oraz banków.<br />

Redakcja językowa:<br />

Adam Osiński<br />

Dział marketingu i reklamy:<br />

Szymon Ciach<br />

tel. 71 369 93 49<br />

sz.ciach@swiatarchitektury.com<br />

Paweł Cząstkiewicz<br />

tel. 71 369 93 48<br />

p.czastkiewicz@swiatarchitektury.com<br />

Koordynacja produkcji:<br />

Ewa Skowron<br />

Agnieszka Zienkiewicz<br />

Redaktor techniczny:<br />

Tomasz Głowicki<br />

Współpracownicy:<br />

Anna Bocian, Błażej Ciarkowski, Marta Głowacka,<br />

Ewa Gwóźdź, Magdalena Hoppe, Joanna Jabłońska,<br />

Paweł Kraus, Ołeksij Kopyłow, Grzegorz Mazur,<br />

Adam Osiński, Katarzyna Sobuś, Paweł Sulik,<br />

Marcin Szczelina, Krzysztof Szozda, Marcin Twardowski,<br />

Katarzyna Walaszek, Radosław Żubrycki<br />

Fot. okładka:<br />

Wojciech Kryński<br />

Druk:<br />

MeCo Media Communications GmbH<br />

Wiedeń, Austria<br />

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania<br />

i adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz<br />

niepublikowania ich bez podania przyczyny.<br />

Wszystkie materiały publikowane na łamach<br />

„świata architektury” objęte są prawem autorskim.<br />

Przedruk i udostępnianie wyłącznie<br />

po uzyskaniu zgody redakcji.<br />

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności<br />

za treść zamieszczanych ogłoszeń i reklam.<br />

©Wszelkie prawa zastrzeżone W.A. sp. z o.o.<br />

Wrocław 2013<br />

92

Wielofunkcyjny budynek mieszkalny na ulicy Mosfılmowskaja w Moskwie, Rosja | Sergey Skuratov Architects | www.skuratov-arch.ru | Foto © Ilya Ivanov<br />

ArchiCAD 17 to unikalne środowisko projektowania, ustanawiające nowe<br />

standardy technologii BIM. Możliwość przestrzennego zobrazowania detali<br />

konstrukcji, instalacji i wyposażenia ułatwia przygotowanie najbardziej<br />

szczegółowej dokumentacji. Zintegrowanie informacji o budynku w formie<br />

inteligentnego modelu BIM zapewnia samoczynne zachowanie aktualności<br />

projektu w każdej fazie jego wykonywania.<br />

www.archicad.pl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!