swiat 18 - Świat Architektury

11 (18) / 2011 

ISSN: 2081-6413 

INDYWIDUALIZM JAKO 

CZĘŚĆ CAŁOŚCI 

19. Dzielnica w Warszawie 

GIGANT W ZIELENI 

Stadion Narodowy w Warszawie 

MAŁA ARCHITEKTURA

Dyskutując na temat Stadionu Narodowego – kolejnego z polskich stadionów piłkarskich 

powstających w ostatnim czasie – warto zastanowić się, czy tego typu obiekty należy tworzyć 

jako monumentalne i długotrwałe czy tymczasowe i poddające się adaptacjom. Mariusz Rutz 

z pracowni JSK Architekci mówi o tej realizacji: 

„Nie budowaliśmy oczywiście obiektu wyłącznie na Euro 2012, bo to tylko trzytygodniowa 

impreza. Naszym zadaniem było zbudowanie czegoś, co będzie służyć ludziom przez wiele lat 

i do różnych celów”. 

Arena gladiatorów, boisko piłkarskie, ring bokserski, scena – to miejsca skupiające uwagę 

widza, będące tłem dla rozgrywających się wydarzeń. Erupcja emocji tłumu czerpiącego energię 

z doświadczenia uczestnictwa w ważnym widowisku wypełnia obiekt, nadając mu znaczenie. Na 

skutek tego zjawiska generuje się w nim przestrzeń kulturotwórcza o oddziaływaniu metropolitalnym. 

Powstaje struktura, która wyrasta na styku ludzkich ambicji, tęsknot i marzeń. Ponieważ jej 

oddziaływanie nie jest już limitowane przez kontakt bezpośredni z widzem, architekt, który ją 

tworzy, musi spełnić szereg wymagań i wytycznych związanych z jej przystosowaniem do coraz 

bardziej ekspansywnych technologii i systemów transmisji danych. Jest to struktura dynamiczna, 

nacechowana przepływem informacji. Jako taka w pewnym sensie odwzorowuje ruch. 

Z jednej strony chcemy, żeby była symbolem, czyli znakiem, który w zmitologizowany sposób 

tworzy nową jakość – punkt szczególny w przestrzeni. Z drugiej zaś dostrzegamy potrzebę jej 

otwartości, elastyczności na zmiany i adaptacje oraz strumień przepływających przez nią informacji 

i kodów kulturowych. Poszukujemy przestrzeni sportu zdefiniowanej przez to, co w sobie zawiera. 

Kaya Brzezicka 

Product designed by Sottsass Associati · www.kaldewei.com 

Ekstremalnie paski brodzik Cono at wyznacza nowe standardy prysznicowej przyjemnoci. 

Idealnie wkomponowany odpyw z emaliowan pokryw w jednej paszczynie z brodzikiem 

zapewnia komfort i bezgraniczn swobod ruchów. Wszystko to w niepowtarzalnym, eleganckim wzornictwie 

z wyjtkowej stali emaliowanej Kaldewei o gruboci 3,5 mm. Z 30 letni gwarancj. 

IDEAŁ. POD PRYSZNICEM 

Conoflat – Perfekcja u Twych stóp.

26 

Fot. Piotr Krajewski 

Fot. Lech Kwartowicz 

52 

W numerze: 

SECESYJNE INSPIRACJE DLA WNĘTRZ 66 

Klimt House w Warszawie 

FORMY W RUCHU 72 

Rozbudowa Lotniska Okęcie w Warszawie 

WYDARZENIA 6 

NOWOŚCI PRODUKTOWE 12 

PROJEKT Z OKŁADKI 

INDYWIDUALIZM JAKO CZĘŚĆ CAŁOŚCI 16 


30 

wiz. JSK Architekci 

Fot. Sebastian Oleksik 

72 

CZYTELNOŚĆ IDEI 80 

Regionalne Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne 

i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki Rzeszowskiej 

SPECJALIZACJE 

ODWODNIENIA LINIOWE 86 

W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ 

REALIZACJE W POLSCE 

POSZUKIWANIA WŁAŚCIWEJ SKALI 26 

Promenada w Międzyzdrojach 

HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ 

EKSPOZYCJA STRUKTUR 88 

Przebudowa schronu strzegomskiego na potrzeby 

Muzeum Współczesnego Wrocław 

GIGANT W ZIELENI 30 


WNĘTRZA 

MATERIALNE – PRAWIE NIEMATERIALNE 46 

Gmach Naukowo-Dydaktyczny Biotechnologii Katolickiego 

Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 

KINO DLA KONESERA 52 

Rozbudowa Kina Warszawa – Dolnośląskie Centrum Filmowe 

we Wrocławiu 

ATMOSFERA „CIENIA WIATRU” 62 

Regionalne Centrum Kulturalno-Biblioteczne w Brzesku 

46 

Fot. Paweł Mierzwa 

Fot. Sasinowska/Wójcicki 

94 

PLASTYCZNE STRUKTURY W SUROWYM 94 

KONTEKŚCIE 

Restauracja zmianatematu w Łodzi 

Z WIZYTĄ W FIRMIE 

SUKCES TWORZĄ LUDZIE 100 

Swegon sp. z o.o. 

4 5

Wydarzenia 

Wydarzenia 

Mieszkanie pofabryczne 

Poznaliśmy dwie laureatki IV kategorii 

cyklu konkursów „Drewno w architekturze”, 

organizowanego przez firmę DLH Poland. 

To Sylwia Sobotka i Marta Socha, które 

wspólnie prowadzą Studencką Grupę Projektową 

SO.SA.ARCH. Zadanie polegało 

na zaprojektowaniu nowej aranżacji dowolnie 

wybranego wnętrza. Warunkiem uczestnictwa 

w konkursie było przesłanie fotografii 

wnętrza przed wprowadzonymi zmianami 

oraz projektu-zdjęcia, w którym wnętrze 

zaaranżowano na nowo, wykorzystując 

deski podłogowe DLH. 

Zwycięski zespół zainteresował się niszczejącą 

fabryką ślusarską i pokazał, jak zaniedbane 

pomieszczenia można przebudować 

w modne mieszkania. Laureatki wykorzystały 

wysokość wnętrza i pokusiły się 

o wprowadzenie antresoli. W projekcie 

prosty rysunek drewnianej podłogi wyraźnie 

kontrastuje z meblami. Efekt wyrazistości 

uzyskany został dzięki wykorzystaniu 

egzotycznego drewna podłogowego z orzecha 

amerykańskiego. 

www.dlh.pl 

Jubileusz Domu 

Korkowego 

7 października br. firma świętowała 

20-lecie istnienia. Impreza odbyła się 

w zabytkowym Dworze w Sierakowie, 

który położony jest pośród oryginalnego 

starego parku w gminie Dobczyce. Wśród 

zaproszonych gości byli m.in. Bogusław 

Kośmider – przewodniczący Rady Miasta 

Krakowa, Andrzej Zdebski – prezes IPH 

w Krakowie, a także klienci z Polski, Ukrainy, 

Białorusi, Litwy i Kalingradu. 

Dom Korkowy jest największym w Polsce 

dystrybutorem produktów z korka. 

W ofercie firmy znajdują się przede wszystkim 

podłogi i okładziny korkowe, podpodłogowe 

podkłady wygłuszające z korka 

i gumo-korka, korek aglomerowany 

w rolach i arkuszach, płyty izolacyjne z aglomerado 

negro, granulaty korkowe, zatyczki 

do butelek, kora surowa, a także cały szereg 

produktów komplementarnych (kleje, 

lakiery i środki konserwujące). 

www.wicanders.pl 

Architektura 

z wykorzystaniem 

szkła 

Firma Pilkington Polska opublikowała 

album „Glass in Architecture”, który prezentuje 

najciekawsze realizacje architektoniczne 

wykorzystujące szkło. W katalogu 

przedstawione zostały nowe realizacje 

obiektów biurowych, użyteczności publicznej 

oraz domów prywatnych, których 

projektanci połączyli funkcjonalność z ciekawym 

designem. Album prezentuje przykłady 

budynków, w których nowoczesność 

harmonizuje z dziedzictwem historycznym 

(jak w przypadku The Kymenlaakso University 

of Applied Sciences w Finlandii), 

infrastrukturą miejską (Presbyterian Hospital 

w centrum Nowego Jorku) czy pięknem 

przyrody (Hotel Spa Dr Irena Eris w Krynicy 

Górskiej). W każdym przypadku zastosowane 

rozwiązania szklane pełnią wiele 

różnych funkcji, które podnoszą estetykę 

oraz wartość użytkową pokazanych obiektów 

i wpisują je w nurt zrównoważonego 

budownictwa. 

www.pilkington.com 

W poszukiwaniu 

najlepszej przestrzeni 

Rozstrzygnięto tegoroczną edycję konkursu 

na „Najlepszą Przestrzeń Publiczną 

Województwa Śląskiego”. Zwycięzców 

wyłoniono spośród 60 zgłoszonych projektów 

z 34 gmin regionu. Za najlepszy 

projekt urbanistyczny uznano zagospodarowanie 

terenu rekreacji rodzinnej w Koziegłowach. 

Nagroda marszałka w kategorii 

architektura trafiła do architektów z Pracowni 

Projektowej Maćków za projekt 

wielofunkcyjnej hali sportowej „Na Skarpie” 

w Bytomiu. Podczas konkursu jury 

wyłoniło najlepsze przedsięwzięcia w kategorii 

rewitalizacji przestrzeni i obiektu. 

W pierwszym przypadku nagroda główna 

powędrowała do gminy Ornontowice za 

rewitalizację parku gminnego, w drugim 

zaś nagrodę przyznano za renowację Willi 

Fitznera w Siemianowicach Śląskich. Swojego 

faworyta wskazali również internauci, 

którzy oddali ponad 6 tys. głosów na 

przedsięwzięcia biorące udział w konkursie. 

Nagroda trafiła do Żor za projekt 

siłowni na wolnym powietrzu. 

Fasada Roku 

Organizowany rokrocznie przez firmę 

Baumit konkurs Fasada Roku docenia elewacje, 

na których zastosowano kompletną 

technologię tego producenta: system ociepleń, 

system tynkowy z wykończeniem lub 

program produktów renowacyjnych 

z wykończeniem. Termin zgłaszania do 

konkursu obiektów oddanych do użytku 

w 2011 roku upływa 31 stycznia 2012. Zwycięzcy 

zostaną wyłonieni w lutym. Jury 

ocenia dbałość i trudność wykonanych prac 

renowacyjnych, oszczędną, ale gustowną 

grę kolorów, a także podkreślanie walorów 

estetycznych remontowanych budynków. 

Dotychczasowe zwycięskie fasady to dopracowane 

w szczegółach, stonowane realizacje. 

Konkurs od 5 lat przyciąga architektów 

oraz inwestorów, którzy chcą się 

pochwalić swoimi realizacjami i zdobyć prestiżowy 

tytuł. Producenta cieszy coraz większa 

liczba zgłoszonych obiektów, a przede 

wszystkim świadomość, że nagradzane 

budynki poprawiają estetykę przestrzeni 

w całej Polsce. 

www.baumit.com 

www.fasadaroku.pl 

Wygraj 

konkurs Oras 

Firma Oras wprowadziła do sprzedaży 

superekologiczną baterię Eterna, która 

wskazuje idealny czas brania natrysku. 

Producent od lat jest liderem w projektowaniu 

armatury łączącej ekologiczne rozwiązania 

i nowoczesny design. Aby dodatkowo 

zachęcić Polaków do oszczędzania 

wody, firma ogłosiła właśnie konkurs. 

Poprzez formularz na stronie internetowej 

www.oras.com można zgłaszać ciekawe 

pomysły na to, jak oszczędzać wodę 

w domu. Uczestnicy powinni odpowiedzieć 

na pytanie: „Jak moja rodzina oszczędza 

wodę” i do końca listopada przesłać 

swoje zgłoszenie. Na autorów 10 najciekawszych 

odpowiedzi czekają ekonagrody: 

baterie łazienkowe Eterna, 

a także 5 elektronicznych wag do bagażu. 

Ogłoszenie wyników nastąpi 15 grudnia 

2011 r. Ze szczegółami konkursu można 

zapoznać się na stronie: 

http://www.oras.com/pl/consumer/products/productfamilies/Pages/rules.aspx 

www.oras.com 

Hydroizolacje • Parkingi • Dachy Zielone • Fundamenty • Izolacje Mostowe • Dachy Przemysłowe • Remonty Dachów 

VEDAG dostarcza perfekcyjne produkty 

Nasze produkty spełniają bardzo 

wysokie wymagania co do trwałości i skuteczności, 

umożliwiają także łatwą czystą 

i szybką obróbkę. Oprócz wymaganych 

właściwości, wykonawcy oczekują od 

naszych produktów zapewnienia maksymalnej 

efektywności pracy. 

Firma VEDAG jest niekwestionowanym 

specjalistą w zakresie dachów płaskich, 

spełniając złożone oczekiwania 

Klientów od 160 lat i tym samym należy 

w Niemczech do przedsiębiorstw przemysłowych 

o najbogatszej tradycji. Firma 

VEDAG działa w Polsce od 16 lat. 

Zdolność wytwórcza sięgająca 50 

milionów metrów kwadratowych rocznie 

stawia VEDAG w pierwszym rzędzie największych 

europejskich producentów 

materiałów izolacyjnych z bitumu i polimeru. 

Ofertę uzupełniają membrany 

z tworzyw sztucznych. Wszystkie materiały 

znajdują zastosowanie w nowym 

budownictwie oraz przy remontach 

i modernizacjach budowli. 

VEDAG Polska Sp. z o.o. 

ul. Prądzyńskiego 20, 63-000 Środa Wielkopolska 

tel. 61 285 30 79, fax 61 285 30 78 

vedag@vedag.com.pl 

Fachowe doradztwo sprzyja osiągnięciu sukcesu 

i długotrwałego zadowolenia 

W zależności od przeznaczenia 

produkty VEDAG muszą spełnić różne 

wymogi. Można je stosować szybko 

i pewnie, właściwie w każdym czasie, 

niezależnie od warunków atmosferycznych. 

Ważną rolę odgrywają przy tym 

serwis i doradztwo. VEDAG jako partner 

oferuje kompetentne wsparcie na 

wszystkich etapach, od początku do 

końca realizacji inwestycji: 

• planowanie 

• analiza danych dotyczących budowy 

• opracowanie koncepcji projektowej 

• instruktaż na budowie dla wykonawcy 

• zapewnienie i kontrola jakości 

• gwarancja 

Dach zielony Taras Parking Systemy z klasyfikacją nierozprzestrzeniania ognia (NRO) 

6

Wydarzenia 

Szymon Ciach: W grupie Luxiona zachodzą 

duże zmiany, polegające głównie na łączeniu 

się poszczególnych marek. Jaki jest cel tej fuzji? 

Rafał Wesołowski: Mamy do czynienia z połączeniem 

polskiej firmy Aga Light z hiszpańską 

Troll. Zdecydowaliśmy się na to, ponieważ miały 

one bardzo podobną ofertę techniczną – promowanie 

dwóch katalogów prezentujących zbliżone 

rozwiązania nie miało sensu. Podjęliśmy 

decyzję o powstaniu marki Aga Light-Troll oraz 

co za tym idzie – wspólnego katalogu, który 

zawiera najlepsze rozwiązania tych producentów. 

Naszym celem jest również wyeksponowanie 

różnych marek w taki sam sposób na różnych 

rynkach. Chcemy osiągnąć synergię firm oświetleniowych, 

należących do grupy, pod jednym 

szyldem. Dzięki temu nasza firma Luxiona Poland 

będzie przygotowywać dla naszych klientów 

rozwiązania komplementarne. 

Z pewnością odegramy dużą rolę w grupie 

Luxiona. Wprowadzamy do niej bowiem prężnie 

rozwijający się zakład produkcyjny oraz zbudowaną 

przez nas sieć dystrybucji na rynkach 

Europy Środkowo-Wschodniej. Mamy wielu 

klientów w krajach o bardzo dużych wymaganiach 

jakościowo-technologicznych, takich jak: 

Niemcy, Francja, Szwecja, Holandia. W Polsce 

zbudowaliśmy silne centrum kompetencyjne, 

które realizuje rozwiązania oświetleniowe na 

światowym poziomie, łącznie z nowym, opartym 

na technologii LED, inteligentnym sterowaniu 

oświetleniem. 

• Biuro Handlowe Luxiona Poland S.A. w Macierzyszu 

AGA LIGHT S.A. 

WSPÓŁTWORZY 

GRUPĘ LUXIONA 

O dynamicznym rozwoju firmy i sposobie jej funkcjonowania opowiada 

Rafał Wesołowski – dyrektor generalny Luxiona Poland S.A. 

Dzięki obecności w Grupie i powiązaniu kapitału 

możliwy jest stabilny i optymalny rozwój produktów, 

prowadzący do stworzenia pełnej i zrównoważonej 

oferty, a także efektywnego zarządzania 

łańcuchem dostaw. 

SC: Co daje Luxionie Poland przynależność 

do hiszpańskiej grupy? 

RW: Aby odpowiedzieć na to pytanie, 

musimy przybliżyć nieco historię firmy. Aga Light 

S.A. powstała jako firma polska i do niedawna 

należała do polskich wspólników. W ciągu 

20 lat swojej działalności zajmowała dobrą pozycję 

na polskim rynku oświetleniowym, oferując 

solidne produkty. Jednakże w zderzeniu 

z nowymi oczekiwaniami klientów, po wstąpieniu 

Polski do Unii Europejskiej, zaistniała potrzeba 

kompleksowego rozwoju oferty. Postanowiliśmy 

wejść na wyższy poziom funkcjonowania i dzięki 

wsparciu płynącemu z Grupy przeszliśmy drogę 

od dostawcy solidnych rozwiązań oświetleniowych 

do roli doradcy i eksperta współpracującego 

z architektami i inwestorami. To dla nas 

szansa na dalszy rozwój biznesu, który w dotychczasowej 

sytuacji był limitowany przez ograniczone 

możliwości badań i rozwoju technologii. 

Jako Aga Light zdobywaliśmy doświadczenie na 

przestrzeni 20 lat, a teraz jako grupa czerpiemy 

wiedzę od firm z 80-letnim stażem. Ponadto 

współpraca z wybitnymi projektantami, takimi jak 

Jean Nouvel czy Jaime Hayon, prowadzi do 

estetycznego uszlachetnienia solidnych rozwiązań 

technologicznych, które oferujemy. Dzięki temu 

stajemy się interesującym partnerem dla architektów, 

a to oni kreują otaczający nas świat. 

SC: Jaka przyszłość czeka zakład produkcyjny 

pod Ostrowcem Świętokrzyskim, czy 

w planach jest jego rozbudowa? 

RW: Luxiona Poland zatrudnia obecnie ok. 

250 osób, z których dużą część stanowią pracownicy 

zakładu produkcyjnego pod Ostrowcem 

Świętokrzyskim. W momencie gdy dochodziło 

do fuzji, pojawiły się naturalne w tej sytuacji obawy 

o przyszłość zakładu i pracujących w nim ludzi. 

Wielu pracowników spodziewało się, że znaczenie 

zakładu zostanie zmarginalizowane i pozostaną 

bez pracy. Stało się jednak inaczej. Zapotrzebowanie 

na produkty, które wytwarzamy, wzrosło, 

rozwija się nasza sieć dystrybucji na rynki zachodnie. 

Obecnie planowana jest rozbudowa zakładu, 

aby wzmocnić produkcję, co wiąże się ze zwiększeniem 

zatrudnienia. Nasz zakład przejął kompetencje 

produkcyjne związane z oświetleniem 

tzw. powierzchni czystych, w szczególności sal 

operacyjnych oraz fabryk farmaceutycznych i chemicznych. 

SC: Czy mają Państwo w planach przejęcie 

innych polskich firm funkcjonujących w branży 

oświetleniowej? 

RW: Po wstąpieniu do Grupy Luxiona nasza 

oferta rozszerzyła się o kolejne segmenty produktów. 

Nadal brakowało jednak architektonicznego 

oświetlenia zewnętrznego. Rozważaliśmy 

współpracę z dostawcą produktów tego typu, 

ale nie znaleźliśmy odpowiedniego partnera. 

Polskie przestrzenie publiczne wymagają zmian 

w podejściu do iluminacji, która powinna stanowić 

element architektury, a nie tylko „dawać światło” 

zgodne z Polskimi Normami. Dlatego podpisaliśmy 

umowę z firmą Heper+Moonlight, 

która oferuje wysokiej jakości rozwiązania technologiczne, 

nie zapominając o architektonicznych 

walorach produktów. Są one porównywalne 

z ofertami światowej klasy producentów, ale 

w cenach przystających do realiów rynków, na 

których działamy. 

Obecnie nie planujemy przejmowania firm 

w Polsce, nie wykluczam jednak tego w Rosji. 

SC: Jakie obszary Państwa działalności mają 

największy potencjał rozwojowy? 

RW: W naszym rozwoju kładziemy nacisk 

na oświetlenie architektoniczne. Staramy się 

docierać do inwestorów i architektów tworzących 

piękne miejsca, których urodę chcemy 

podkreślać za pomocą światła. Technologia LED 

to tylko część naszej oferty, stanowiąca jej uzupełnienie, 

a nie główny cel. Widoczna jest tendencja 

do promowania technologii LED jako 

zastępstwa dla oświetlenia tradycyjnego. Aby 

jednak taki przeskok nastąpił, koszty obu rozwiązań 

musiałyby osiągnąć porównywalny 

poziom. Obecnie koszt oświetlenia np. supermarketu 

z użyciem wyłącznie źródeł LED jest 

cztery razy wyższy niż przy zastosowaniu rozwiązań 

tradycyjnych. Jeśli nawet nastąpiłoby 

powszechne zastąpienie tradycyjnych technologii 

przez LED-y, to stanie się to poprzez kanibalizację 

rynku, a nie jego znaczny rozwój. Technologia 

LED nie jest obecnie głównym motorem 

napędowym, a raczej wzbogaceniem dostępnej 

oferty. Sprawdza się idealnie w oświetleniu dekoracyjnym, 

iluminacyjnym oraz w przypadkach, 

gdy szczególnie ważne są niskie koszty eksploatacji 

i serwisu. Na tę chwilę ważne jest, by doradzać 

naszym klientom, gdzie opłaca się stosować 

te rozwiązania, w niektórych sytuacjach jest to 

bardziej uzasadnione niż rozwiązania świetlówkowe. 

Wiele firm przedstawia dzisiaj nieprawdziwe 

dane techniczne, próbując uzyskać nieuczciwą 

przewagę konkurencyjną. Gdyby jednak 

na życzenie naszych klientów przyszło nam się 

przezbroić na LED-y, jesteśmy na to gotowi. 

Warto podkreślić, iż w ramach Grupy mamy bardzo 

rozbudowane linie technologiczne, przeznaczone 

właśnie do ich produkcji. 

SC: Jak wygląda sieć sprzedaży (czy produkty 

Luxiona Poland trafiają także do sklepów 

typu Castorama itp.)? 

RW: Działalność Luxiona Poland skoncentrowana 

jest na segmencie B2B, pracujemy 

bowiem z profesjonalistami rynku elektrotechnicznego 

i architektami. Nie zamierzamy tego 

zmieniać, z uwagi na specyfikę i złożoność 

technologiczną naszej oferty. Sprzedaż tego 

typu rozwiązań jest tym trudniejsza, że nie 

zawsze oczywiste jest, kto przy danej inwestycji 

jest finalnym decydentem. 

• Zakład Produkcyjny Luxiona Poland S.A. w Jacentowie 

Dlatego mamy rozbudowaną sieć przedstawicieli 

w całym kraju i docieramy do profesjonalistów, 

którzy oczekują nie tylko oferty 

produktowej, ale także wsparcia technicznego 

i doradztwa. W ten sposób sprzedajemy raczej 

usługi doradztwa niż same produkty, które 

coraz częściej stają się tylko narzędziem do 

uzyskania oczekiwanego efektu. Mamy również 

możliwości, aby stworzyć rozwiązania zaprojektowane 

specjalnie na potrzeby konkretnej 

inwestycji. Lista rozwiązań zawartych w katalogu 

to jedynie punkt wyjściowy do tworzenia 

projektu oświetleniowego. Zamierzamy rozwijać 

ten właśnie model działania, zamiast stać 

się jednym z wielu dostawców produktów do 

supermarketów budowlanych, bez możliwości 

zagwarantowania właściwego serwisu finalnemu 

odbiorcy. 

SC: Czy spółka często realizuje większe 

zlecenia, np. na oświetlenie budynków użyteczności 

publicznej, ulic i placów? 

RW: Realizujemy potężne i coraz bardziej 

prestiżowe, kompleksowe rozwiązania oświetleniowe, 

wymagające zastosowania nowoczesnych 

technologii. Dostarczyliśmy m.in. rozwiązania dla 

Dworca Centralnego w Warszawie. Inwestycja ta 

stanowiła dla nas duże wyzwanie, ponieważ założeniem 

było dostosowanie oferty do istniejących 

warunków technicznych. Oświetliliśmy również 

wiele innych realizacji, m.in.: halę Atlas Arena 

w Łodzi, Centrum Profilaktyki Nowotworów 

w Warszawie, biurowiec Catalina w Warszawie, 

sieć salonów Era GSM, sieć sklepów Levi’s czy 

niedawno otwarty, pierwszy w Polsce sklep GAP. 

Jako Grupa możemy się również pochwalić 

dostarczeniem oświetlenia dla takich obiektów, 

jak katedra Sagrada Familia projektu Antonia Gaudiego 

czy Kompleks Sprawiedliwości zaprojektowany 

przez Davida Chipperfielda. 

Warto również wspomnieć, że jesteśmy 

niekwestionowanym liderem na rynku rozwiązań 

oświetleniowych, skierowanych do tzw. 

obiektów czystych, takich jak szpitale czy fabryki 

farmakologiczne w Polsce. 

SC: W jakich przetargach biorą Państwo 

udział? 

RW: Z uwagi na specyficzny przebieg procesu 

decyzyjnego nie możemy brać udziału 

w przetargach dotyczących inwestycji budowlanych. 

Pełnimy za to często funkcję dostawcy 

rozwiązań. Dostarczamy też nasze rozwiązania 

jako preferowany dostawca, co jest możliwe 

właśnie dzięki dotarciu do inwestorów, czyli 

do osób, które doceniają użyteczność naszych 

rozwiązań, oraz dodatkowe korzyści płynące 

z naszego serwisu, warunków gwarancyjnych 

i unikatowej jakości w akceptowalnych ramach 

finansowych. Naszą siłą jest szczególna oferta, 

nie staramy się jednak konkurować ceną. Uważamy, 

że producenci rozwiązań oświetleniowych 

powinni raczej stworzyć wspólny front 

i konkurować z innymi branżami, dążąc do 

rozwijania rynku oświetleniowego. Oświetlenie 

jest bowiem pozycją, na której wykonawcy 

starają się zaoszczędzić, podczas gdy udział 

kosztów tego elementu w całości inwestycji to 

zaledwie 2-5%. Można zastosować szereg 

najdroższych rozwiązań budowlano-architektonicznych, 

które tracą sens, jeśli nie nadamy 

im ostatecznego szlifu poprzez zastosowanie 

właściwego oświetlenia. 

SC: Dziękuję za rozmowę. 

Fot. archiwum Aga Light 

8 9

w budynkach użyteczności publicznej, w których 

niezmiernie istotne są wymogi określone 

w warunkach technicznych, ze szczególnym 

uwzględnieniem przepisów przeciwpożarowych 

i bezpiecznej ewakuacji z obiektu. W ofercie 

dostępne są skrzydła w okleinie: drewnopodobnej 

PVC (płaskie i frezowane), CPL HQ 

(płaskie), naturalnej standard (płaskie i z ramkami), 

satin oraz select (płaskie z pionowym 

Z PLANU 

FILMOWEGO 

ułożeniem słojów). Łącznie 47 opcji kolorystycznych, 

a w tym 6 tegorocznych nowości. 

W sanitariatach zastosowano natomiast 

kolekcję okleinowaną CPL, w której zarówno 

skrzydło, jak i ościeżnica pokryte są okleiną CPL 

HQ. To rozwiązanie wraz z wykończeniem 

taśmą brzegową ABS zapewnia optymalną 

ochronę skrzydeł przed uszkodzeniami mechanicznymi, 

co sprawia, że stolarka jest chętnie 

stosowana w strefach intensywnie użytkowanych. 

Drzwi, jako istotny detal architektoniczny, 

podlegają starannemu projektowaniu nie tylko 

w przypadku łódzkiej realizacji. Dlatego tak 

ważne jest wsparcie architektów fachową poradą 

ekspertów w zakresie rozwiązań nietypowych. 

Kampus Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, 

Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona 

Schillera w Łodzi powiększył się ostatnio 

o nowoczesny gmach Centrum Dydaktyki 

Nowych Mediów. Architektura obiektu nawiązuje 

do łódzkiej zabudowy industrialnej. 

Prostopadłościenna, czterokondygnacyjna 

i bardzo współczesna bryła budynku, z jedną 

kondygnacją ukrytą pod ziemią, idealnie wpisuje 

się w kontekst miejsca. Elewację kompleksu 

wykonano w całości z cegły klinkierowej 

i „poprzecinano” licznymi przeszkleniami 

doświetlającymi wnętrza. Zestawienie tych 

dwóch materiałów pobudza wyobraźnię oraz 

stanowi doskonałe tło dla funkcjonowania 

wydziału, kształcącego w zakresie nowych technologii 

wykorzystywanych w produkcjach filmowych 

i telewizyjnych. 

We wnętrzach zespołu dominuje spokojna, 

monochromatyczna kolorystyka. W aranżację 

tę idealnie wpisuje się indywidualnie dobrana 

stolarka marki PORTA KMI Poland, bazująca na 

szarej okleinie firmy Egger. Architekci musieli 

tak dobrać drzwi, aby kierunek otwierania skrzydeł, 

ich osadzenie w ścianie oraz odległość 

otworu od elementów wyposażenia nie utrudniały 

korzystania z obiektu. 

Ze względu na chęć zapewnienia komfortu 

dźwiękowego sale wykładowe oraz pomieszczenia 

biurowe zostały wyposażone w drzwi 

wewnętrzne o izolacyjności dźwiękowej 

R w =42 dB. Rozwiązania tej serii montowane 

są wraz z metalową ościeżnicą i zapewniają 

odporność ogniową w klasie EI 30 oraz dymoszczelność. 

Drzwi doskonale sprawdzają się 

www.portacad.eu 

Wszystkie pytania dotyczące oferty niestandardowej prosimy kierować 

do Działu Kontraktów: tel. (+48) 58 6778 140, e-mail: kontrakt@porta.com.pl

Nowości produktowe 

Nowości produktowe 

GWARANCJA NA 100 000 

PEŁNYCH CYKLI 

Stalowe bramy przemysłowe MakroPro 

100 stworzono z myślą o firmach logistycznych 

oraz produkcyjnych. W porównaniu 

ze sprężynowymi rozwiązaniami produkty 

z tej serii są obliczone na wykonanie pięciokrotnie 

większej liczby cykli. Bramy 

można wyposażyć w drzwi przejściowe, 

okienka, panele przeszklone, kratki wentylacyjne 

czy klapę odciągu spalin. Korzystanie 

ułatwiają nowoczesne rozwiązania technologiczne, 

takie jak sterowanie za pomocą 

pilota, system kurtyny świetlnej, zamek 

szyfrowy oraz czytnik kart magnetycznych. 

STYL PROWANSALSKI WE WNĘTRZU 

Trend aranżacyjny, który odwołuje się do 

sielskiego klimatu francuskiej Prowansji, dąży 

do stworzenia domowego ciepła i przytulnych, 

choć z pewnością nie kiczowatych wnętrz. Do 

takiej idei nawiązuje stół Queen firmy Jadik. 

Produkt wykonany jest ręcznie z litego drewna. 

Ładnie będą na nim wyglądać wszelkie narzuty, 

np. boutis. Ozdobą stołu są oryginalne, lekko 

wygięte nogi. Dzięki manualnemu wykonaniu, 

na meblu widoczne są naturalne przebarwienia 

i sęki drewna. Queen w atmosferę Prowansji 

wpisuje się również tym, że jego 

powierzchnia jest niezwykle przyjemna 

w dotyku, a sam blat jest prosty i gładki. 

www.jadik.pl 

DESIGNERSKIE MEBLE DO WYNAJĘCIA 

Z NACISKIEM NA 

STRUMIEŃ WODY 

Deque – nowa armatura łazienkowa 

firmy Dornbracht – wyróżnia się surową 

formą, zredukowaną do płaskiej, szerokiej 

wylewki. Niska, znajdująca się tuż nad umywalką 

czy wanną bateria kieruje wzrok na 

formę strumienia wody. Seria reprezentuje 

kontynuację kanonu form tego producenta 

z awangardowym wzornictwem. 

W oczy rzuca się kontrast pomiędzy płaszczyzną 

wylewki a cylindrycznymi elementami 

obsługowymi. Obok rzeźby Deque 

zaprojektowano cztery indywidualne wersje 

różniące się rozmiarem, ale mające 

jednolity rys architektoniczny i stworzone 

z tych samych materiałów. Produkt jest 

dostępny w wersji chromowanej oraz 

matowej czarnej. 

Nowe, szczelne i energooszczędne 

płyty warstwowe Ruukki zmniejszają 

koszty ogrzewania budynków oraz redukują 

emisję dwutlenku węgla. Są to prefabrykowane 

elementy konstrukcyjne 

składające się z rdzenia izolacyjnego 

umieszczonego pomiędzy dwoma arkuszami 

blachy. System płyt tego producenta 

stanowi dobry wybór przy budowie 

m.in. obiektów przemysłowych, 

centrów logistycznych, magazynów oraz 

budynków handlowych. Rozwiązanie 

zapewnia także wyższą jakość powietrza 

wewnątrz obiektów, gdyż temperatura 

jest tam stała i nie występują zimne ciągi 

NIŻSZE KOSZTY EKSPLOATACJI 

www.ruukki.pl 

NOWA WERSJA LSC 

powietrza. W ofercie dostępne są trzy 

poziomy szczelności płyt do wyboru: Premium, 

Plus oraz Basic. 

www.wisniowski.pl 

STÓŁ W NOWEJ ODSŁONIE 

Marmurowe i granitowe blaty RR Granity 

charakteryzują się niepowtarzalną 

fakturą i głębią koloru, a także wytrzymałością 

na zadrapania i uderzenia. Twarda 

i gładka powierzchnia kamiennych płyt 

dzięki wdrażanej już w czasie obróbki 

surowca impregnacji skutecznie zabezpiecza 

materiał przed niszczącym działaniem 

wysokiej temperatury, środków czystości 

oraz detergentów. Elegancki i nasycony 

mleczną barwą marmur Coffee Cream 

z wdziękiem wpasuje się we wnętrza, 

które pełnią reprezentacyjną funkcję. Mniej 

oficjalny, lecz równie interesujący granit 

Imperial Gold ma odcień przetykany ciemnymi 

akcentami złocistomiodowymi. 

Design4rent udostępnia produkty światowej 

sławy firm i designerów. W ofercie ma 

m.in. meble Moroso, Kartell, Driade, Serralunga, 

Vitra czy Heller, zaś niektóre z nich 

zaprojektowali choćby: Verner Panton, Phi- 

Termalica z oferty Bruk-Bet to kompletny 

system budowlany z betonu komórkowego. 

W jego skład wchodzą elementy murowe, 

nadproża okienne i drzwiowe, stropy, a także 

pustaki szalunkowe do wznoszenia ścian fundamentowych 

i piwnicznych. Najnowszy 

produkt firmy, bloczek Termalica 350 o grubości 

48 cm, dedykowany jest do wznoszenia 

murów jednowarstwowych bez dodatkowego 

ocieplania wełną lub styropianem. Energooszczędna 

ściana zbudowana z tego produktu 

charakteryzuje się rewelacyjnym współczynnikiem 

przenikania ciepła – U=0,172 W/m 2 K. 

Niewielkie zapotrzebowanie bloczków na 

1 m 2 ściany (6,67 szt.) oraz profilowanie typu 

www.design4rent.pl 

ENERGOOSZCZĘDNY BLOCZEK 

lippe Starck, Maarten Van Severea, Frank 

Gehry, Tokujina Yoshioka, Mario Bellini i Mika 

Astori. Duża część kolekcji została stworzona 

wyłącznie dla Design4rent. Większość mebli 

jest tak opracowana, aby można podświetlić 

je na wybrany kolor oraz obrendować. Firma 

proponuje produkty „przyjazne” środowisku 

z materiałów o najwyższej jakości – mogą one 

służyć latami. Design4rent wynajmuje oryginalne 

meble na targi, prezentacje, konferencje, 

przyjęcia, wesela, sesje zdjęciowe, imprezy 

plenerowe, festiwale, premiery filmowe, 

muzyczne, teatralne itp. W ofercie znajduje 

się również profesjonalny serwis, m.in. 

obsługa, transport, montaż, a także pomoc 

firmowego koordynatora. 

pióro-wpust bez stosowania spoiny pionowej 

zapewniają szybkie wznoszenie ścian i oszczędność 

na kosztach robocizny. 

www.dornbracht.com 

www.dhpolska.pl 

W ofercie firmy D+H pojawił się system 

oddymiania szybów windowych LSC Basic 

– przeznaczony do szybów o wysokości do 

20 metrów. Jego zasada działania jest taka 

sama jak w przypadku tradycyjnego LSC, jednak 

parametry oraz komponenty zostały przystosowane 

do obiektów o mniejszej kubaturze. 

Dzięki temu połączono skuteczność 

dotychczasowego systemu ze stosunkowo 

niskimi kosztami. Nowa wersja ma możliwość 

rozbudowy, a jej funkcjonalność można rozszerzyć 

za pomocą takich elementów, jak 

regulator temperatury, sygnalizatory optyczne 

i akustyczne, przyciski, a nawet czujki pogodowe, 

które zapobiegają zalaniu szybu bądź 

uszkodzeniu klap lub okien oddymiających. 

www.rrgranity.pl 

www.bruk-bet.pl 

12

FASADY ALUMINIOWE 

JAKO OCHRONA 

PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI I SMOGIEM 

Alcoa Architectural Products wprowadziła na rynek aluminiową płytę fasadową Reynobond ® |Reynolux ® 

with EcoClean. Płyta ta redukuje smog oraz samoistnie oczyszcza siebie i środowisko. 

Tym samym po raz pierwszy na świecie powstała 

aluminiowa fasada, która jest ekonomiczna i przyjazna 

dla środowiska. Pod wpływem słońca i wilgoci 

unieszkodliwia ona cząstki zanieczyszczeń i smogu, 

samooczyszczające się oraz czyszczące otaczające ją 

powietrze. 

„Te właściwości fasady sprawiają, że budynek 

nie jest jedynie konstrukcją” – mówi Guy Scheidecker, 

dyrektor ds. sprzedaży i marketingu firmy 

Alcoa Architectural Products. – Stosując płyty 

Reynobond ® |Reynolux ® with EcoClean, architekci 

mogą tworzyć wysokojakościowe i trwałe projekty.” 

Właściwości samooczyszczania obniżają koszty 

czyszczenia w okresie użytkowania budynku. Jedyną 

wadą tego rozwiązania jest nieco większy nakład pracy 

na etapie produkcji, który ma jednakże minimalny wpływ 

na całkowity koszt fasady. W zależności od rodzaju systemu 

fasadowego firma Alcoa zakłada wzrost ceny na 

poziomie od 1,5 do 5 procent. Nie powoduje to zwiększenia 

nakładu pracy na etapie obróbki i układania. Płyty 

te można obrabiać i montować tak samo łatwo, jak 

standardowe produkty fasadowe. Przy uwzględnieniu 

całkowitych kosztów generowanych w trakcie użytkowania 

płyty Reynobond ® lub Reynolux ® są nawet bardziej 

opłacalne. Ponadto dzięki ciągłemu samooczyszczeniu 

wzrasta i utrzymuje się atrakcyjność budynku 

Alcoa Architectural Products 

1 rue du Ballon 

68500 Merxheim, Francja 

tel. +33 (0) 3 89 74 47 63 

fax +33 (0) 3 89 74 46 90 

Reynobond.Service@alcoa.com 

Reynolux.Service@alcoa.com 

www.alcoaarchitecturalproducts.eu 

Aby uzyskać więcej informacji, 

Juliane Glauser 

team:penta GmbH & Co. KG 

Communication 

Seibertzweg 2 

44141 Dortmund 

Niemcy 

tel. +49 (0) 231 – 55 69 52 68 

e-mail: j.glauser@teampenta.de 

Duże zainteresowanie 

gospodarki i przemysłu 

Do właściwości samooczyszczania należy dodać 

możliwość oczyszczania powietrza. 1000 m 2 płyt 

Reynobond ® |Reynolux ® with EcoClean niweluje 

przy tym tyle samo smogu, co 80 drzew. To odpowiada 

ilości spalin generowanej każdego dnia przez 

cztery samochody. W odniesieniu do bilansu 

ochrony środowiska fasada EcoClean może być 

interesującym i pozytywnym czynnikiem wizerunku 

każdego inwestora. Dlatego już dzisiaj otrzymujemy 

konkretne zapytania od przedsiębiorstw, które 

chcą wykorzystać ten efekt w swoich komunikatach 

rynkowych. 

Właściwości nowej powłoki są następujące 

– pod wpływem promieni słonecznych i już przy niewielkiej 

wilgotności powietrza światłoczuła powłoka 

z dwutlenku tytanu, określana mianem EcoClean, 

działa jak katalizator. Elektrony uwolnione pod wpływem 

promieni UV tworzą rodniki, które rozkładają 

substancje organiczne, takie jak ptasie odchody, mech, 

spaliny i cząstki smogu. Dodatkowo powstaje superhydrofilowa 

(lubiąca wodę) i wyjątkowo gładka 

powierzchnia. Już przy niewielkiej ilości deszczu lub 

rosy rozłożone zanieczyszczenia po prostu ześlizgują 

się z budynku, pozostawiając fasadę czystą. 

Cztery lata trwały prace specjalistów amerykańskiego 

koncernu Alcoa, nad zastosowaniem 

technologii HYDROTECT japońskiej firmy 

TOTO ® , opartej na bazie dwutlenku tytanu, do 

lakierowanego aluminium. Dotychczas możliwe 

było pokrycie dwutlenkiem tytanu jedynie niektórych 

powierzchni, takich jak beton, szkło, tworzywo 

sztuczne bądź ceramika, ponieważ niszczy on każdą 

materię organiczną, a także warstwy lakieru. Metoda 

opracowana przez firmę Alcoa i zgłoszona do patentu 

zapobiega niszczeniu warstwy lakieru i umożliwia 

nanoszenie dwutlenku tytanu na aluminiowe płyty 

warstwowe Reynobond ® lub aluminiowe blachy 

Reynolux ® . 

Więcej informacji można znaleźć na stronie: 

www.excellence-in-innovation.eu. 

Alcoa Architectural Products w Merxheim we 

Francji jest spółką córką firmy Alcoa – wiodącego na 

światowym rynku producenta aluminium. 59 000 

pracowników w 31 krajach zajmuje się produkcją 

i dystrybucją szerokiej gamy produktów, sięgającej 

od płyt warstwowych do folii stosowanej w gospodarstwie 

domowym. 

This is how the EcoClean coating works. 

Otwarcie konkursu 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Terminy 

 

 

 

> 

> 

> 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cembrit.com/bullhorn 

14

Projekt z okładki 

INDYWIDUALIZM 

JAKO CZĘŚĆ 

CAŁOŚCI 


O stworzeniu przestrzeni, „która zapewnia 

użytkownikom poczucie prywatności, a jednocześnie 

jest otwarta na otaczające miasto”, opowiada Marcin 

Citko z pracowni architektonicznej Jems Architekci. 

• Fasady budynków C i D 

16 

17

ZESPÓŁ MIESZKANIOWY 

GRZYBOWSKA 4, WARSZAWA 

NEWTON, EDISON, 

KRAKÓW 

• Widok na wewnętrzny dziedziniec 

Kaya Brzezicka: Kompleks znajduje się w centrum Warszawy, na 

terenie sąsiadującym z ulicami Karolkową, Towarową i Kolejową. Pięć 

lat temu pracownia AMC wykonała projekt rozwoju dla tej części 

miasta, przewidujący przekształcenie nieużytków należących do PKP 

w nowoczesne, tętniące życiem tereny mieszkaniowe i usługowe. 

Jakie elementy tego projektu uwzględnili Państwo, planując realizację? 

Marcin Citko: Koncepcja urbanistyczna 19. Dzielnicy jest spójna 

z projektem Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego 

i z Autorskim Studium Przekształceń Rejonu Czyste arch. Andrzeja 

Chołdzyńskiego. Nasz projekt również zakłada dzielenie tego fragmentu 

miasta na kwartały zabudową o podobnej intensywności i skali. Ponadto 

zaproponowany przez nas sposób obsługi komunikacyjnej wpisuje się 

w planowany układ drogowy nowej dzielnicy. 

KB: Jakie czynniki miały znaczący wpływ na ukształtowanie 

urbanistyki założenia? Jaka była jej przewodnia idea? 

MC: Główną ideą było stworzenie otwartego fragmentu miasta 

z kwartałową zabudową w powściągliwej, miejskiej skali. Nie chcieliśmy 

tworzyć zamkniętej enklawy. Jednocześnie przyjęliśmy za konieczne 

zapewnienie mieszkańcom odpowiedniego poziomu prywatności. Od 

strony urbanistycznej koncepcja oparta jest na dwóch założeniach: 

wspomnianym podziale terenu na kwartały oraz pomyśle zorganizowania 

zabudowy wokół dwóch placów miejskich połączonych pasażem. 

Z tego wynikały następne decyzje projektowe. Wysokości zabudowy 

są tak kształtowane, aby najwyższe sekcje budynków – siódma i ósma 

kondygnacja znalazły się na obrzeżach osiedla i stopniowo malały w kierunku 

jego centrum. Pojawiające się lokalnie podwyższenia zabudowy 

do dziesięciu kondygnacji służą podkreśleniu miejsc ważnych dla przestrzeni 

osiedla – zamykają osie widokowe ulic lub placów. 

KB: W jaki sposób zaplanowano obsługę komunikacyjną terenu 

realizacji? 

MC: Lokalizacja osiedla na mapie miasta jest jedną z wielu zalet 

19. Dzielnicy, położonej w bezpośrednim sąsiedztwie centrum Warszawy 

(odległość do Pałacu Kultury to tylko niecałe 1500 m). Stąd wynika 

możliwość łatwego korzystania ze wszystkich środków komunikacji 

miejskiej, łącznie z metrem, którego stacja właśnie powstaje w odległości 

300 m od realizacji. Dla poruszających się samochodami osiedle 

podłączono do ul. Kolejowej, którą możemy dojechać do ul. Towarowej 

lub Prymasa Tysiąclecia oraz do ul. Karolkowej, przez którą dostaniemy 

się do ul. Prostej i Kasprzaka, a więc do głównych arterii miasta. Obecna 

sytuacja komunikacyjna będzie ulegała polepszeniu w miarę zbliżania się 

do końca prac związanych z budową metra i rozpoczęciem przebudowy 

skrzyżowania przy placu Zawiszy. 

KB: W odległości około 300 m od obszaru opracowania przebiegają 

tory kolejowe. Jak rozwiązali Państwo problem hałasu? 

MC: Na etapie projektu koncepcyjnego zleciliśmy wykonanie ekspertyz 

akustycznych badających wpływ otoczenia na planowaną zabudowę. 

Wyniki opracowań pokazały, że linia kolejowa stanowi mniejsze zagrożenie 

hałasem niż otaczające ulice i jej wpływ na komfort mieszkania 

w budynkach jest znikomy. Dzieje się tak głównie ze względu na zagłębienie 

torów poniżej otaczającego je terenu oraz fakt, że na tym odcinku 

pociągi poruszają się z niewielkimi prędkościami. Do wniosków i wytycznych 

z ekspertyz dostosowaliśmy parametry poszczególnych przegród 

budowlanych. Należy dodać, że wspomniane studium AMC zakłada 

przekrycie torów kolejowych na tym odcinku. 

KB: Projekt koncepcyjny został wykonany kompleksowo dla 

całości założenia. Czy praca nad projektem budowlanym została 

podzielona na etapy odpowiadające terminom realizacji poszczególnych 

obiektów? 

MC: Od początku projektowania zakładaliśmy podział zadania na 

etapy. Ich wielkość i kolejność realizacji to efekt koordynacji wielu różnych 

czynników występujących zarówno po stronie inwestora, jak i po stronie 

szeroko pojętego „miasta”, zaczynając od strategii sprzedaży mieszkań, 

kończąc na możliwości zaopatrzenia budynków w infrastrukturę. 

KB: W jaki sposób ukształtowano bryły poszczególnych obiektów 

i ich elewacje? 

MC: Układ i bryły poszczególnych budynków ujęte są w ramy całościowej 

koncepcji osiedla, o której już opowiadałem, natomiast architektura 

to każdorazowo inny pomysł zarówno pod względem kompozycji, 

jak i stosowanych materiałów. W pierwszym etapie pomysłem na 

ukształtowanie elewacji było złożenie budynku z klocków – każde 

mieszkanie to osobny moduł na elewacji. Obserwując budynek, dzięki 

ciemnym otworom wyciętym w białej ścianie, widzimy jego strukturę. 

KB: Obecnie zakończono realizację pierwszego etapu. Powstały 

dwa budynki – C i D. Jakie rozwiązania konstrukcyjne i materiałowe 

zastosowano? 

MC: Wbrew pozorom rozwiązania zastosowane przy projektowaniu 

i realizacji budynków w pierwszym etapie to klasyka budownictwa 

mieszkaniowego. Konstrukcję budynku stanowi regularny żelbetowy 

szkielet słupowo-płytowy z wypełnieniem ścianami murowanymi. Elewacje 

wykonano częściowo, używając tradycyjnego systemu izolacji 

ścian, częściowo w systemie elewacji wentylowanych z użyciem płyt 

z włóknocementu i paneli aluminiowych. 

KB: Osiedle nie jest ogrodzone, stanowi otwartą przestrzeń. 

Czy projekt kompleksu zakłada gradację stopnia prywatności poszczególnych 

obszarów? W jaki sposób zaprojektowano miejsca publiczne 

oraz strefy półprywatne? 

MC: Osiedle będzie funkcjonowało podobnie do klasycznego modelu 

miasta zabudowanego kwartałami kamienic, gdzie następuje gradacja: 

od publicznej przestrzeni ulic, poprzez półprywatne podwórka, do 

prywatnych wnętrz. Oczywiście opieramy się wyłącznie na zasadzie 

różnicowania przestrzeni, natomiast forma budynków jest całkowicie 

współczesna, odpowiadająca dzisiejszym standardom i przepisom. 

Układ komunikacyjny osiedla oparto na dwóch prostopadłych, ogólnodostępnych 

ulicach, połączonych z systemem dróg miasta, które 

umożliwiają dojazd do wszystkich kwartałów. Pozostałe ulice, połączone 

z placami, zaprojektowano w formie pasaży, z dopuszczeniem jedynie 

awaryjnego przejazdu, co pozwoliło na urządzenie ich w formie zieleńców 

i miejsc rekreacji. Przylegające do ulic partery we wszystkich budynkach 

zajmowane są wyłącznie przez lokale usługowe, które oddzielają 

przestrzeń zewnętrzna od znajdującej się powyżej części mieszkalnej. 

Fot. Andrzej Koperski 

• Detal elewacji 

sztuka tworzenia elewacji 

FASADY • ŚWIETLIKI • OKŁADZINY ELEWACYJNE 

DREWNO – ALUMINIUM 

ATELIER RESIDENCE 

WARSZAWA 

ZESPÓŁ MIESZKANIOWY 

DERENIOWA, WARSZAWA 

PLAZA, SOSNOWIEC 

AEROPARK OKĘCIE 

WARSZAWA 

PROJEKTOWANIE • PRODUKCJA • MONTAŻ 

CENTRUM BIUROWE 

KAZIMIERZ, KRAKÓW 

SALON BMW FUS, 

WARSZAWA 

DELL – ZAKŁAD 

PRODUKCYJNY, ŁÓDŹ 

ATLAS ARENA, ŁÓDŹ 

AL-BUD Spółka z o.o., ul. Łukasiewicza 7B, 05-200 Wołomin 

tel. (22) 787 54 58, (22) 776 07 20 do 24, (22) 776 19 30, 

fax (22) 776 07 36, tel. produkcja, serwis (22) 787 36 03 

www.albud.com.pl e-mail: albud@albud.com.pl 

18

We wnętrzu każdego kwartału zaprojektowaliśmy zielony dziedziniec, 

który jest przeznaczony do wyłącznej dyspozycji mieszkańców poszczególnych 

budynków. Ich poziom wyniesiony jest o jedną kondygnację 

ponad otaczające je ulice, co dodatkowo wzmacnia efekt ich wyodrębnienia 

z przestrzeni ogólnodostępnej, a jednocześnie zmniejsza wysokość 

zabudowy od wnętrza kwartału. 

KB: Jak oceniają Państwo zjawisko tworzenia zamkniętych osiedli 

w przestrzeni miejskiej? 

MC: Decyzje o zamykaniu osiedli są bardzo często wynikiem troski 

inwestorów o bezpieczeństwo mieszkańców i są kompromisem pomiędzy 

zleceniodawcą a architektem. Osobiście uważam, że budowanie 

zamkniętych obszarów szkodzi przestrzeni miasta i wolę model osiedla 

otwartego. Nasz projekt udowadnia, że można pogodzić ze sobą te dwa 

podejścia projektowe: życie w przestrzeni miejskiej i korzystanie ze 

wszystkich jej zalet oraz użytkowanie przestrzeni prywatnego, kameralnego 

podwórka. 

KB: Jakie elementy małej architektury stanowią część Państwa 

projektu? Czy pomysł na poszczególne rozwiązania związane z kreatywnym 

rozwojem dzieci jest również Państwa autorstwa? 

MC: Pomysł na wychowanie młodzieży poprzez architekturę jest 

wspólną ideą architektów i inwestora – stanowi odpowiedź na zapotrzebowanie 

przyszłych mieszkańców 19. Dzielnicy. Stosowaliśmy 

zarówno produkty z katalogów (np. charakterystyczne ławki na dziedzińcach), 

jak i elementy naszego pomysłu. 

KB: Realizacja kompleksu zakłada istnienie rozbudowanych 

powierzchni usługowych, stanowiących obsługę osiedla. Czy Państwa 

projekt definiuje lokalizację poszczególnych usług, czy są to powierzchnie 

przeznaczone pod swobodną aranżację, o której zadecydują 

najemcy? 

MC: Wspólnie z inwestorem uzgodniliśmy strategiczne dla funkcjonowania 

osiedla (szczególnie placów) lokale usługowe i stwierdziliśmy, 

że te miejsca warto przeznaczyć pod konkretny rodzaj usług (np. restaurację). 

Do tych założeń dostosowaliśmy projektowanie na etapie fazy 

budowlanej i wykonawczej. Oczywiście jest to model teoretyczny, który 

może być zweryfikowany przez rynek, ale dotychczasowy odzew ze 

strony klientów zdaje się potwierdzać słuszność naszych planów. Usługi 

w pozostałych lokalizacjach nie mają określonego programu i zostały 

zaplanowane w maksymalnie elastyczny sposób. 

KB: Jaki zakres usług podstawowych przewidzieli Państwo w projekcie? 

MC: Tak jak wspomniałem, nie określaliśmy konkretnego przeznaczenia 

lokali usługowych – ten program ułoży życie z pomocą działu 

sprzedaży inwestora. Czując w pytaniu troskę o zaspokojenie potrzeb 

przyszłych mieszkańców osiedla, mogę powiedzieć, że w kwartale 

zlokalizowanym najbliżej stacji metra jest przewidywany duży sklep 

typu delikatesy. Inwestor rozważa również przeznaczenie części 

powierzchni budynku w jednym z kwartałów na potrzeby małego, 

lokalnego przedszkola. 

fot. archiwum Flowcrete 

WYPOWIEDŹ EKSPERTA 

Małgorzata Zajkowska – architekt, Flowcrete Polska sp. z o.o. 

Parking podziemny w budynku mieszkalnym, 

jako część prywatnej przestrzeni, 

powinien zapewnić łatwy i komfortowy 

dostęp mieszkańców do ich samochodów. 

W związku z tym, zadaniem architektów jest zaprojektowanie go 

w taki sposób, aby niezależnie od wymagań technicznych, jakie musi 

spełniać, był miejscem przyjemnym w odbiorze, ciepłym i dobrze 

oświetlonym. Zastosowana w nim posadzka powinna być trwała, 

ładna, sucha, czysta i łatwo zmywalna. 

19. Dzielnica jest wyjątkowym osiedlem, stwarzającym ekskluzywne 

warunki do mieszkania w samym centrum Warszawy. Dopełnieniem 

wysokiej klasy materiałów użytych do wykończenia budynków zrealizowanych 

w I etapie było zastosowanie w garażach powłoki z żywic 

syntetycznych firmy Flowcrete. Na powierzchni ok. 8000 m² dwupoziomowego 

parkingu podziemnego, na drogach jezdnych, miejscach 

postojowych i rampach zjazdowych wykonano posadzkę Deckshield 

w kolorze szarym. 

Jest to pięciowarstwowa, elastyczna powłoka o grubości 2 mm z bezrozpuszczalnikowych 

żywic poliuretanowych i piasku kwarcowego, 

zapewniająca wieloletnią trwałość posadzki garażowej dzięki takim cechom, 

jak: szczelność nawet przy mikropęknięciach podłoża, wodoodporność, 

nienasiąkliwość, odporność na ścieranie i zaplamienia, na działanie soli 

i wszelkiego rodzaju płynów samochodowych – benzyny, oleju napędowego 

i silnikowego, płynu hamulcowego oraz płynu do spryskiwaczy. 

Odpowiednia antypoślizgowość posadzki Deckshield zapewnia 

bezpieczeństwo, zarówno w ruchu kołowym, jak i pieszym. Błyszcząca 

powierzchnia jest łatwa do utrzymania w czystości i odbija światło, dzięki 

czemu rozjaśnia wnętrze, a nawet pozwala na oszczędności w zużyciu 

energii na oświetlenie garażu. Elastyczna powłoka tłumi hałas, wynikający 

z ruchu pojazdów. Inwestorowi starającemu się o certyfikat LEED 

(Leadership in Energy and Environmental Design) dla budynku Deckshield 

zapewnia dodatkowe punkty. Jest to rozwiązanie nowoczesne, estetyczne 

i podnoszące standard parkingu jako przedsionka mieszkania w budynku 

wysokiej klasy. 

20 

• Elewacja od strony wewnętrznego dziedzińca

• Elewacja zrealizowanej części założenia 

KB: Projekt uwzględnia istnienie parkingu podziemnego. Czy 

jego przestrzeń będzie podzielona na odrębne strefy, obsługujące 

poszczególne budynki? Jakiego przelicznika miejsc parkingowych 

użyto? 

MC: Podział parkingów podziemnych wynika z podziału funkcjonalnego 

na poszczególne budynki, jak i ze względu na przepisy przeciwpożarowe. 

Bilans miejsc postojowych wyliczono ze wskaźnika 1:1 w przypadku 

mieszkań i 15 miejsc na 1000 m 2 powierzchni w przypadku usług. 

Należy dodać, że potrzeby parkingowe użytkowników budynków są 

zaspokojone wyłącznie w parkingach podziemnych, a miejsca postojowe 

zlokalizowane na terenie nie były ujmowane w bilansach i są przeznaczone 

dla gości osiedla. 

KB: W jaki sposób zaplanowano strukturę mieszkań – ich 

powierzchnie, ilość i sposób kształtowania przestrzeni? 

MC: Można powiedzieć, że strukturę mieszkań ukształtowały możliwości 

kredytowe Polaków. Większość mieszkań (ok. 75%) to powierzchnie 

w najpopularniejszym na rynku zakresie, czyli jedno- (średnia 

powierzchnia 38 m 2 ) i dwupokojowe (średnio 49 m 2 ). Strukturę uzupełniają 

chętnie kupowane mieszkania trzypokojowe (73 m 2 ) oraz pojedyncze 

mieszkania z czterema lub więcej pokojami. W ofercie znalazło 

się również kilka mieszkań dwupoziomowych. 

KB: Czy inwestor sprecyzował grupę docelową, stanowiącą 

potencjalnych mieszkańców osiedla? 

MC: Na początku naszej współpracy inwestor zlecił badania rynkowe, mające 

na celu określenie tzw. grupy docelowej, ale nie potrafię powiedzieć, w jaki 

sposób przełożyło się to na strategię marketingową. Myślę, że zdecydowana 

i niecodzienna formuła architektoniczna budynków sprawia, że ta grupa wykształca 

się sama. Z ostatnich raportów sprzedaży wynika, że jest całkiem spora. 

KB: Czy projekt osiedla przewiduje istnienie mieszkań w szczególności 

przystosowanych dla osób niepełnosprawnych? 

MC: To wymóg wynikający wprost z przepisów prawa budowlanego. 

Wszystkie części budynków, w tym mieszkania, są dostępne dla osób 

niepełnosprawnych, a więc każde z nich może być zaaranżowane dla 

osoby niepełnosprawnej. Standardowo mieszkania są sprzedawane 

w tzw. wykończeniu deweloperskim, a więc po stronie klienta pozostaje 

docelowe wykończenie i wyposażenie. Opcjonalnie inwestor oferuje 

wykończenie pod klucz i z pewnością wówczas możliwe będzie zamówienie 

przystosowania mieszkania do dowolnych potrzeb. 

KB: Czy wykonywali Państwo również projekt wnętrz obiektów? 

Jakie materiały wykończeniowe przewidziano? 

MC: Projektowaliśmy tylko tzw. części wspólne, czyli hole mieszkaniowe, 

korytarze etc. Generalnie, we wnętrzach zostały powtórzone 

materiały użyte na elewacjach, czyli płyty włóknocementowe i kamień. 

Dodatkowo pojawiło się drewno dla ocieplenia ich klimatu. 

KB: Co stanowiło największe wyzwanie projektowe dotyczące 

tego tematu? 

MC: Upakowanie zadanej przez inwestora struktury mieszkań 

w zaprojektowane kształty budynków [śmiech]. A mówiąc poważnie, 

nie potrafię wyróżnić konkretnego problemu natury projektowej. 

Każdy etap prac stawiał inne pytania, na które trzeba było znaleźć 

odpowiedzi. Myślę, że każdy z kolegów związanych z tym tematem 

mógłby poruszyć inną kwestię. Do każdego zadania staramy się 

podchodzić z maksymalnym zaangażowaniem. 

Gdyby jednak pytanie było zadane bardziej ogólnie i dotyczyło wszystkich 

zagadnień związanych z projektowaniem tego osiedla, jako największe 

wyzwanie wskazałbym przebrnięcie przez procedury urzędowe. 

22 23

Fot. Pro Urba – Piotr Tuora 

Rzut górnej kondygnacji, skala 1:800 

• Strefa wejściowa 

Lokalizacja/adres Warszawa, ul. Kolejowa 47 

Pracownia projektowa 

Architekt prowadzący 

Architekci 

Jems Architekci 

Olgierd Jagiełło 

Małgorzata Charazińska, Marcin Citko, 

Marta Frejda, Paweł Gozdyra, 

Urszula Kos, Wojciech Kotecki, 

Piotr Lisowski, Paweł Majkusiak, 

Dariusz Wasak, Izabela Wencel 

Data opracowania 2006-2010 

Data realizacji 2010-2011 

Rzut dolnej kondygnacji, skala 1:800 

• Korytarz 

Inwestor 

Pro Urba Invest 

Rys. archiwum Jems Architekci 

Przekrój podłużny, skala 1:800 

KB: Jakie elementy dobrej, przyjaznej użytkownikowi przestrzeni 

mieszkaniowej uważają Państwo za najważniejsze? 

MC: To bardzo szerokie zagadnienie. Trudno odpowiedzieć na 

to pytanie jednoznacznie i krótko. Myślę, że w każdym projekcie są 

to inne elementy, zależne od wielu czynników (chociażby takich, jak 

lokalizacja w mieście, otoczenie etc.). Te składniki każdorazowo 

staramy się wykorzystać i podkreślać w naszych projektach. Gdybym 

musiał wskazać konkretny, uniwersalny element, to myślę, że w przypadku 

budownictwa wielorodzinnego będzie to stworzenie takiej 

przestrzeni, która zapewnia użytkownikom poczucie prywatności, 

a jednocześnie jest otwarta na otaczające miasto. 

Mam nadzieję, że udało się to w przypadku 19. Dzielnicy. 

KB: Dziękuję za rozmowę. 

Powierzchnia całkowita 41 120 m 2 

Powierzchnia zabudowy 4550 m 2 

Kubatura brutto 127 000 m 3 

Generalny wykonawca 

Kompleksowe wykonanie 

stolarki okiennej, projekt 

warsztatowy, produkcja, 

montaż 

Posadzki przemysłowe 

żywiczne 

Budimex SA 

AL-BUD sp. z o.o. 

Flowcrete Polska sp. z.o.o. 

24 25

Realizacje w Polsce 

POSZUKIWANIA WŁAŚCIWEJ SKALI 

Promenada w Międzyzdrojach 

• Ławki z elementami pergoli 

IDEA 

Atrakcyjność oraz funkcjonalność to podstawowe 

idee przyświecające nam w trakcie 

działań projektowych, zmierzających do stworzenia 

tej realizacji. Przede wszystkim chcieliśmy 

nadać przestrzeni i jej poszczególnym 

elementom właściwą skalę, budując nastrój 

miejsca, który zapewni poczucie komfortu 

mieszkańcom oraz odwiedzającym turystom. 

Podjęliśmy próbę stworzenia założenia 

budującego właściwe relacje z istniejącą zabudową. 

Efektem naszych działań jest przestrzeń 

publiczna o wysokich walorach architektonicznych, 

integrująca różne formy najczęściej eklektycznej 

zabudowy, nienawiązująca wyłącznie 

do jednej stylistyki przestrzennej, łącząca zróżnicowane 

formy. Ideowo rozwiązania projektowe 

nawiązują do trendów proekologicznych 

– użycie dużej ilości naturalnych materiałów 

i stosowanie zieleni jako podstawowego składnika 

przestrzeni publicznej. 

PROMENADA GWIAZD 

O zadaniu stworzenia miejsca 

różnorodnych aktywności wpisanego 

w przestrzeń publiczną 

w sposób wprowadzający 

jej strefowanie i nadający rytm 

głównym traktom pieszym opowiada 

Wojciech Dunaj z pracowni 

Domino Grupa Architektoniczna. 

• Przestrzeń placu 

Głównym elementem kształtującym Promenadę 

Gwiazd jest ciąg powtarzających się 

w różnych układach i konfiguracjach siedzisk 

i elementów fontann. Poszczególne elementy 

i rytm, w jakim występują, uczytelniają ciąg 

pieszy i stanowią umeblowanie pasażu. Początek 

i koniec głównego traktu pieszego zaakcentowaliśmy 

zespołem siedzisk z pergolą, 

fontanną oraz elementem informacyjnym 

w postaci słupa ogłoszeniowego. Pomiędzy 

dwoma zakończeniami ciągu pieszego zaprojektowaliśmy 

mniej rozbudowane siedziska 

z elementami pergoli. Ich ciąg został jedynie 

przerwany w obszarze placu, który zgodnie 

z historycznym położeniem zlokalizowaliśmy 

na wysokości mola. Obiekty małej architektury 

przybrały na tym odcinku formę ozdobnych, 

podświetlanych w czterech kolorach fontann 

nawiązujących do fal morskich. 

PLAC PRZED MOLO 

Przestrzeń placu została podzielona na trzy 

obszary: strefę komunikacji w formie głównego 

ciągu pieszego prowadzącego do mola, przestrzeń 

odpoczynku w formie kilku sektorów 

złożonych z terenów zieleni z miejscami do 

siedzenia i przestrzeń aktywności, zbudowaną 

ze sceny i widowni. 

W sąsiedztwie Domu Kultury i punktu informacyjnego 

zaprojektowano mały kameralny 

plac z siedziskami, mający swoją kontynuację 

po drugiej stronie promenady jako miejsce 

kameralnych imprez i spotkań. 

• Fontanna 

• wykorzystanie walorów krajobrazowych 

otoczenia, 

• stworzenie „żywego” ciągu pieszego wpisanego 

w krwiobieg miejski, 

• nawiązanie w projektowanym zagospodarowaniu 

terenu do krajobrazu nadmorskiego, 

• stworzenie oryginalnego, niepowtarzalnego 

ciągu pieszego, będącego uzupełnieniem 

wysokich walorów krajobrazowych 

i przestrzennych miejsca, 

• wprowadzenie elementów wzbogacających 

ciąg pieszy, zwiększających jego rangę, 

atrakcyjność, funkcjonalność, 

• wytworzenie zarówno przestrzeni ogólnomiejskich, 

jak i kameralnych, 

ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE: 

• „umeblowanie” ciągu pieszego różnymi 

elementami małej architektury, tworzącymi 

salon miejski z atrakcyjnym wyposażeniem, 

• uzupełnienie ciągu pieszego zielenią niską, 

średnią i wysoką, 

• nadanie ciągowi pieszemu znaczenia „miastotwórczego” 

poprzez kształtowanie 

przestrzeni publicznych w oparciu o wysoką 

jakość rozwiązań przestrzennych i materiałowych, 

• zastosowanie materiałów naturalnych, 

odnawialnych, w szczególności drewna, 

kamienia w postaci płyt i kostek, szkła oraz 

betonu architektonicznego i stali szlachetnej 

jako konstrukcji 

26 27

• Elementy tworzące 

Promenadę Gwiazd 

Uzupełnieniem projektowanego zagospodarowania 

terenu są pozostałe elementy małej 

architektury, współgrające z głównymi elementami 

tworzącymi Promenadę Gwiazd: kosze na 

śmieci, ławki, części oświetlenia ogólnego, jak 

również oświetlenia w posadzkach, siedziskach 

i fontannach. 

ZIELEŃ, ŚWIATŁO 

I GRADACJA PRZESTRZENI 

Jedną z podstawowych składowych kształtowania 

krajobrazu promenady jest zieleń 

istniejąca i projektowana. Ciąg pieszy został 

uzupełniony o zieleń wysoką, średnią i niską, 

a w przestrzeni placu przed molo wprowadziliśmy 

strefę tzw. odpoczynku, w której znajdują 

się drzewa, krzewy, trawniki i kwietniki. 

Nowe zagospodarowanie traktów wraz 

z elementami małej architektury oraz nowe 

nasadzenia drzew poprawiają walory wizualne 

otoczenia oraz stwarzają przyjazne warunki dla 

dodatkowych funkcji użytkowych przestrzeni 

jako miejsca spacerów i rekreacji oraz spotkań 

i aktywności mieszkańców i turystów. Zacienienie 

miejsc odpoczynku i naturalne wydzielenie 

przestrzeni publicznych oraz kameralnych 

stwarza komfortowe warunki zarówno dla 

relaksu, jak i integracji użytkowników. 

Uzupełnieniem elementów zagospodarowania 

jest oświetlenie zaprojektowane w formie 

lamp parkowych oraz opraw oświetleniowych, 

wbudowanych w nawierzchnie ciągów pieszych 

oraz konstrukcję siedzisk i fontann, a także ich 

iluminacje podwodne fontann i oświetlenie reflektorowe 

eksponujące zieleń i małą architekturę. 

• Plac przed molo 

• Ciąg fontann 

ROZWIĄZANIA 

MATERIAŁOWE 

Nawierzchnie, posadzki: 

• płyty kamienne granitowe wielkoformatowe, 

• kostka kamienna granitowa, 

• fragmenty posadzki w sąsiedztwie siedzisk 

z drewna egzotycznego olejowanego. 

Siedziska w ciągu pieszym: 

• główna konstrukcja wykonana z betonu 

licowego architektonicznego, 

• pergole, siedziska z drewna klejonego, 

• ławki z drewna egzotycznego olejowanego. 

Siedziska na placu głównym: 

• drewno klejone i drewno egzotyczne olejowane. 

Fontanny: 

• konstrukcja ze stali szlachetnej nierdzewnej 

szczotkowanej, 

• ściany boczne i stropy wykonane ze szkła 

hartowanego. 

Zieleń: 

• promenada: śliwa wiśniowa, 

• plac przy molo: klon zwyczajny oraz na 

granicy placu w zachodniej części sosna 

czarna, 

• jarząb pospolity jako uzupełnienie drzew na 

styku placu z promenadą. 

Wojciech Dunaj 

Domino 

Grupa Architektoniczna 

Lokalizacja/ 

adres 

Pracownia 

projektowa 

Architekt 

prowadzący 

Architekci 

Data 

opracowania 

Data 

realizacji 

Inwestor 

Powierzchnia 

całkowita terenu 

Generalny 

wykonawca 

Międzyzdroje, 

ul. Bohaterów Warszawy 

(Promenada Gwiazd) 

Domino 

Grupa Architektoniczna 



Izabela Chruściel, 

Maciej Borecki 

2007-2009 

2010-2011 

Gmina Międzyzdroje 

ok. 2,5 ha 

Specjalistyczne 

Przedsiębiorstwo Robót 

Inżynieryjnych Henryk 

Mazur 

Fot. Piotr Krajewski 

28 29


• Bryła stadionu 



„W sąsiedztwie nie znajdziemy wysokich budynków. Stadion 

rzeczywiście mocno »wychodzi« do góry z zieleni. 

Można powiedzieć, że trudno, aby słoń udawał, że jest 

małym kotkiem” – o stadionie opowiada Mariusz Rutz 

z pracowni architektonicznej JSK. 

Fot. Bartosz Makowski 

30 31

Kaya Brzezicka: Dyskusje na temat idei 

budowy Stadionu Narodowego w Warszawie 

trwały od połowy lat 90. Tematem spornym 

była jego lokalizacja. Duża kubatura oraz 

umieszczenie obiektu w niecce Stadionu Dziesięciolecia 

wywołuje wrażenie, że bardziej 

agresywnie drga on w otaczającej go zieleni 

i krajobrazie miejskim. Czy jego wycofanie na 

błonia złagodziłoby optycznie skalę założenia? 

Mariusz Rutz: On wcale nie byłby przez 

to mniejszy. I tak należałoby ustawić go na 

podobnej wysokości. Jednocześnie założenie 

urbanistyczne parku Skaryszewskiego przestałoby 

być zrozumiałe. Zignorowanie i niewykorzystanie 

układu funkcjonalnego istniejącego 

parku oraz postawienie stadionu obok niecki 

pierwotnie istniejącego obiektu, przy jednoczesnym 

niszczeniu drzew, uważam za nieuzasadnione. 

Nie wchodziło to z naszego punktu 

widzenia w rachubę. 

KB: Więc jest to sytuacja zbliżona do 

stadionu w Lipsku? 

MR: Rzeczywiście, tam też był stadion lekkoatletyczny… 

budowla ziemna, w którą włożono 

nowy stadion. Jest tylko mniejszy od 

warszawskiego. 

KB: Czy wybór lokalizacji miał wpływ na 

kształtowanie bryły i programu funkcjonalnego? 

MR: Załącznikiem do naszej umowy z klientem 

były wyłącznie wymogi UEFA i PZPN 

dotyczące sposobu projektowania współczesnych 

stadionów. Zamówiono u nas stadion 

– „sztuk jeden” i nic więcej. Musieliśmy zbadać 

działkę i możliwości, jakie daje lokalizacja stadionu 

w stadionie. Dzięki tej analizie powstały 

pewne założenia co do powierzchni i kubatury, 

które staraliśmy się realizować. 

KB: Stadion jest dosyć mocno podwyższony… 

MR: W stosunku do warunków zabudowy?… 

Nie, nie jest w stosunku do nich podwyższony. 

KB: Czy jego wysokość została zdeterminowana 

przez przyjętą pojemność, czy 

jest to zabieg estetyczny? 

MR: Wysokość wynika oczywiście 

z pojemności, z przyjętej koncepcji architektonicznej 

i z wybranego systemu konstrukcyjnego 

dla przekrycia dachu, który ma rozpiętość 

prawie 300 metrów, bez żadnego 

podparcia pośredniego. System konstrukcyjny 

dachu działa na zasadzie koła rowerowego 

opartego na słupach i wymagał masztów, 

które są wyższe. Kubatura stadionu, krawędź 

dachu i krawędź fasady są oczywiście niższe, 

ale maszty – 72 słupy okalające stadion mają 

większą wysokość. 

KB: Czyli logika konstrukcji miała największy 

wpływ na sposób kształtowania obiektu? 

PROJEKTY ELEKTROAKUSTYCZNE 

PROFESJONALNE NAGŁOŚNIENIE OBIEKTÓW 

KONSULTING 

fot.: Robert Jaźwiński 

• Struktura dachu 

Fot. www.stadionnarodowy.org.pl 

PGE ARENA - GDAŃSK, STADION MIEJSKI - WROCŁAW, STADION NARODOWY - WARSZAWA, TEATR IM. LUDWIKA SOLSKIEGO - TARNÓW, 

KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW - WARSZAWA, GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - WARSZAWA, REGIONALNE CENTRUM KULTURY - KOŁOBRZEG, HALA 

WIDOWISKOWO - SPORTOWA - OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI, SIEĆ SKLEPÓW H&M, FILHARMONIA BIAŁOSTOCKA - BIAŁYSTOK, FILHARMINIA SZCZECIŃSKA - SZCZECIN, 

ZAMEK KSIĄŻĄT POMORSKICH - SZCZECIN, KINOPLEX - GDAŃSK, KINO HELIOS - KATOWICE, KLUB PLATINIUM - WARSZAWA, RESTAURACJA SENSE - WARSZAWA 

05-092 Łomianki-Dąbrowa ul. Graniczna 17, tel.: 22 751 42 46, faks: 22 751 31 39 www.Essaudio.pl 

32

MR: Projektując duży stadion, nie sposób 

pominąć systemu konstrukcyjnego. Tworząc 

ten projekt, przyjęliśmy pewne założenia na 

samym początku. Ubiegając się o to zlecenie, 

pokazaliśmy pierwsze koncepcje i zasady konstrukcyjne, 

pierwsze szkice, obrazujące, jak 

ma być zbudowany. To było kluczowe dla kwestii 

dachu wewnętrznego, czyli tego nad 

murawą. Cechą tego stadionu miała być jego 

elastyczność funkcjonalna, przejawiająca się 

możliwością zamykania wnętrza – przeistoczenia 

obiektu w halę. Gra w piłkę nożną i oglądanie 

meczów nie jest jego jedynym przeznaczeniem. 

Dzięki zadaszeniu możemy uniezależnić 

widowiska od warunków atmosferycznych. 

Postanowiliśmy zbudować obiekt, który 

zaspokoiłby nie tylko ambicje, ale i potrzeby 

stolicy 40-milionowego kraju, który nie miał 

do tej pory takiej infrastruktury. 

KB: Koszt takiego przekrycia jest bardzo 

duży. Czy jego zastosowanie to Państwa 

pomysł czy nacisk ze strony inwestora? 

MR: Sprawa była w pewnym momencie 

otwarta. Ostatecznie była to decyzja podjęta 

przez inwestora. On o tym rozstrzyga i zamawia. 

System konstrukcyjny, który przyjęliśmy, sprawia, 

że stadion z dachem jest droższy jedynie o kilka 

procent od obiektu bez dachu. Jest on oparty na 

wspomnianej zasadzie koła rowerowego, które 

jest spięte w samym środku. Na nim oparliśmy 

lekką konstrukcję dachu ruchomego. Dach 

wewnętrzny to tkanina na bazie PVC, która może 

być, podobnie jak parasol, otwierana lub zamykana. 

Całość porusza się po stalowych linach, 

które są podpięte do systemu. 

KB: Wzniesiona konstrukcja została więc 

wykorzystana dodatkowo jako konstrukcja 

ruchomego dachu. Rozumiem, że dzięki temu 

cena przekrycia nie wpływała znacząco na 

cenę całego obiektu… 

MR: To jest właściwa konkluzja. Gdybyśmy 

nie robili wewnętrznego dachu, liny można by 

skrócić i nie spinać ich wewnątrz osi, która wisi 

nad stadionem, tylko zrobić rozciągany pierścień, 

który kończyłby się na pierwszym rzędzie trybun. 

Oszczędność sprowadziłaby się do lin, 

przekrycia z tkaniny oraz oczywiście samego 

napędu i sterowania. 

KB: Jak przebiegało projektowanie elewacji? 

Czy inwestor od początku sugerował 

barwy biało-czerwone? 

MR: Inwestor na to nie nalegał. Zaproponowaliśmy 

taką kolorystykę przy powstaniu 

pierwotnej koncepcji. 

KB: Jest ona intensywna. Z czego wynikała 

ta decyzja? 

MR: Można długo na ten temat dyskutować, 

znajdzie Pani przeciwników i zwolenników 

tej idei. Niektórzy uważają, że kolorystyka 

zbyt dosłownie nawiązuje do polskiej flagi, kojarzy 

się z kolorami ostrzegawczymi. 

KB: Albo z flagą Monako… 

MR: Tak [śmiech]. Trzeba dać ludziom trochę 

czasu, by obiektywnie i z perspektywy czasu 

ocenili naszą decyzję. Od początku nie zgadzaliśmy 

się z rozpowszechnioną opinią, że stadion 

tylko wtedy jest piękny, gdy jest podobny do 

Allianz Arena w Monachium. Szukaliśmy koncepcji, 

która do niego nie nawiązuje – szukaliśmy 

motywu przewodniego dla naszego projektu. 

Intrygująca wydała nam się forma kosza, ale nie 

w ujęciu rustykalnym, lecz nowoczesnym. 


• Stadion nocą 

AGC GLASS EUROPE 

International 

Building 

Projects Team 

Wykorzystaj naszą sieć specjalistów 

do szkła architektonicznego 

AGC Glass Europe. 

AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o. 

ul. Bysławska 73 

04-993 Warszawa 

tel.: + 48 22 872 02 23 

fax: + 48 22 872 97 60 

e-mail: dariusz.podobas@eu.agc.com 

www.YourGlass.com 

34 

35

Jakie produkty z Państwa oferty zostały 

zastosowane na Stadionie Narodowym? Co 

zadecydowało o ich wyborze? 

Na Stadionie Narodowym zastosowaliśmy 

panele systemowe ATOS na bazie płyty Fermacell 

w okleinie naturalnej, dzięki którym 

wnętrza loży prezydenckiej nabrały ekskluzywnego 

charakteru i zyskały ciepły klimat. Takie 

samo wykończenie zostało zastosowane 

w korytarzach i holach stadionu, aby nadać im 

elegancki wygląd oraz zapewnić optymalne 

warunki akustyczne. Wybrane dla tej realizacji 

panele spełniają wymagania stawiane wyrobom 

budowlanym stosowanym w obiektach użyteczności 

publicznej i mają atesty przeciwpożarowe 

oraz higieniczne. Dodatkowo, panele 

ATOS są trwałe, odporne na zniszczenia i długo 

zachowują swój wygląd, kształt i właściwości 

akustyczne. 

W jaki sposób prowadzą Państwo badania 

umożliwiające określenie współczynnika 

pochłaniania dźwięku paneli? 

Badania akustyczne określające współczynniki 

pochłaniania dźwięku przez różne typy 

paneli ATOS prowadzone są w Laboratorium 

Akustyki Technicznej Katedry Mechaniki i Wibroakustyki 

AGH w Krakowie, w specjalnie skonstruowanej 

w tym celu komorze pogłosowej. 

Za pomocą specjalistycznej aparatury wykonujemy 

pomiary, a następnie obliczenia i opracowanie 

wyników. Tworzymy również karty 

zawierające dane dotyczące metodyki oraz 

warunków, w jakich prowadziliśmy badania. 

WYWIAD Z EKSPERTEM 

Janusz Laskowski – dyrektor handlowy ATOS BH sp. z o.o. 

Dysponując tablicami współczynników pochłaniania 

dla danych perforacji, jesteśmy w stanie 

oferować również pomoc i wykonanie profesjonalnego 

projektu adaptacji akustycznej wnętrza 

na drodze wielowariantowej symulacji 

z użyciem specjalistycznego oprogramowania. 

Umożliwia to dobór właściwych materiałów 

wykończeniowych – odpowiednich rodzajów 

paneli czy ustrojów akustycznych, które pozwolą 

spełnić założenia projektowe. 

Jakie rodzaje wykończeń paneli mają 

Państwo w ofercie? Które z nich charakteryzują 

się najlepszymi parametrami akustycznymi? 

W naszych realizacjach stosujemy panele 

na bazie płyty Fermacell lub płyty MDF, a bogaty 

wybór ich wykończeń zaspokaja najbardziej 

wysmakowane gusta i uwzględnia różnorodne, 

często skomplikowane wymogi projektowe 

i rynkowe. Szeroka gama dostępnych oklein 

naturalnych, laminatów, melamin i lakierów 

sprawia, że nie jest możliwe zaprezentowanie 

w próbniku czy katalogu wszystkich typów 

i rodzajów wykończeń. Jeśli chodzi o parametry 

akustyczne paneli – nie ma tu najlepszych 

ani najgorszych, w zależności od przeznaczenia 

pomieszczenia, dobieramy inne produkty 

– panele o właściwościach pochłaniających lub 

odbijających i kierujących dźwięk w danym kierunku. 

Rozwiązanie jest dobierane pod kątem 

zapewnienia optymalnych parametrów akustycznych 

pomieszczenia. Odpowiednia perforacja 

paneli oraz rodzaj wypełnienia podkonstrukcji, 

zastosowanie fizeliny i wełny mineralnej 

o odpowiedniej grubości modyfikują akustykę 

pomieszczenia zgodnie z jego funkcją. 

Proszę opisać zalecany przez Państwa 

sposób montażu paneli. 

Panele ATOS montowane są na specjalnie 

zaprojektowanych profilach aluminiowych 

FIXAR chronionych patentem ATOS. Ich podkonstrukcję, 

montowaną bezpośrednio do ściany 

lub sufitu, stanowią stalowe profile, listwy drewniane 

lub sklejka. Dzięki wysokiej funkcjonalności 

systemu panele są odpowiednio przygotowane 

już na etapie produkcji, jedynie panele 

końcowe mogą zostać wykonane na miejscu, 

co pozwala na ich dopasowanie nawet do najbardziej 

nietypowych wnętrz. Sam sposób 

montażu jest efektywny, pozwala zredukować 

koszty oraz czas prac realizacyjnych. 

Czy współpracują Państwo z architektami 

na etapie tworzenia projektu, pomagając 

w wyborze systemów okładzin akustycznych 

optymalnie spełniających ich wymagania? 

Często bierzemy udział w tworzeniu realizacji 

budowlanych w zakresie projektowania i wykończenia 

wnętrz o specjalnych wymogach estetycznych 

i akustycznych. Dzięki temu zdobyliśmy 

doświadczenie i nasze produkty są znane i wybierane 

przez architektów i projektantów już na etapie 

koncepcyjnym. Współpracujemy z nimi przy 

tworzeniu projektów wykończeń wnętrz, wykorzystując 

zdobytą wiedzę i doświadczenie zarówno 

w zakresie aranżacji elementów akustycznych, jak 

i szczegółowych rozwiązań wykonawczych. 

Wykończenia pomieszczeń 

Nietypowe elementy wystroju wnętrz 

Panele ścienne i sufitowe 

ATOS to największy w Polsce producent paneli ściennych i sufitowych do wnętrz wielkopowierzchniowych obiektów użyteczności publicznej. Specjalizuje się 

w produkcji ustrojów akustycznych do pomieszczeń o szczególnych wymaganiach z zakresu akustyki. Oferuje nie tylko produkcję, ale również montaż produkowanych 

elementów z powodzeniem konkurujących jakością z producentami zagranicznymi. Produkty oferowane przez firmę ATOS są produktami polskimi. 

Fot. www.stadionnarodowy.org.pl 

• Iluminacja stadionu 

36 

ATOS BH Sp. z o.o. ul. Skośna 12a 30-383 Kraków, Poland tel. (+48 12) 262 14 54 fax (+48 12) 633 60 97 e-mail: info@atos.com.pl www.atos.com.pl

• Detal elewacji 

Wypracowaliśmy bryłę, która jest wyrazista, 

rozpoznawalna. Nie będzie można tego stadionu 

pomylić z żadnym innym. 

W bezpośrednim sąsiedztwie nie znajdziemy 

wysokich budynków. Stadion rzeczywiście mocno 

„wychodzi” do góry z zieleni. Można powiedzieć, 

że trudno, aby słoń udawał, że jest małym kotkiem. 

Jeśli spojrzymy na inne przykłady, np. Millenium 

Dome czy stadion Wembley w Londynie, 

to one też dominują nad otoczeniem. Można 

zresztą sięgnąć do klasyki: Koloseum w Rzymie. 

KB: Projektując stadion, należy zastanowić 

się, czy tworzyć obiekty monumentalne 

i długotrwałe czy tymczasowe i poddające 

się adaptacjom. Czy chcieli Państwo wprowadzić 

nową jakość, symbol wpisujący się 

w krajobraz Warszawy w sposób długowieczny? 

MR: To zależy od punktu odniesienia. 

Weźmy za przykład Londyn, gdzie kończy się 

budowa Stadionu Olimpijskiego… a oprócz 

niego istnieje Wembley, stadiony Arsenalu, 

Chelsea i kilku innych klubów. I wszystkie są 

większe od Stadionu Narodowego w Warszawie. 

Stadion Olimpijski rzeczywiście będzie po 

olimpiadzie zmniejszony, ale Warszawa jest 

miastem głodnym tego typu infrastruktury, 

ponieważ teraz nie ma obiektów o takich rozmiarach. 

Jeżeli naszą arenę zamkniemy dachem, 

to można w niej zorganizować imprezę nawet 

na 75 tysięcy ludzi. To jest coś, czego w Polsce 

nigdy nie mieliśmy. Nie budowaliśmy oczywiście 

obiektu wyłącznie na Euro 2012, bo to tylko 

trzytygodniowa impreza. Naszym zadaniem 

było zbudowanie czegoś, co będzie służyć 

ludziom przez wiele lat i do różnych celów. 

KB: Jakie cechy obiektu czynią go wielofunkcyjnym? 

MR: Jest ich cały szereg, część odnosi się do 

samej konstrukcji widowni. Arenę można przekryć 

dachem, zorganizować tam koncert lub 

operę. To są klasyczne sposoby użytkowania. 

Nasz obiekt ma tę zaletę, że pod trybunami 

mamy 200 tys. m 2 powierzchni. Nie budowaliśmy 

stadionu zlokalizowanego na obrzeżach 

miasta, gdzie ludzie przyjeżdżają tylko na wielką 

imprezę. Jest on w samym centrum aglomeracji 

i chcieliśmy, aby codziennie tętnił życiem. Umieściliśmy 

w nim kilkanaście tysięcy metrów kwadratowych 

powierzchni biurowej, centrum 

konferencyjne, powierzchnię wystawienniczą. 

Będzie tam klinika rehabilitacyjna, cały szereg 

pomieszczeń sportowych i infrastruktura gastronomiczna 

– usługi funkcjonujące niezależnie od 

siebie. W obrębie stadionu zaprojektowaliśmy 

1800 miejsc parkingowych. 

KB: Jaki był ustalany przelicznik? 

MR: Był uzgadniany z miastem, proszę także 

pamiętać, że stadion znajduje się w centrum, 

więc jest i będzie dobrze powiązany z komunikacją 

miejską. Pod rondem Waszyngtona planowana 

jest stacja metra. Druga stacja ma powstać 

w połączeniu ze stacją Stadion. To będzie popularny 

dworzec w najbliższej przyszłości. Niezależnie 

od tego, chociażby dla samych biur i sali 

konferencyjnej, miejsca parkingowe są niezbędne. 

Jest ich 1800 i świadomie zaprojektowaliśmy je 

w obrębie bryły stadionu, żeby z parku Skarszewskiego 

nie zrobić gigantycznego parkingu. Jestem 

przekonany, że po zakończeniu prac ten park 

wróci do dawnego blasku. 

KB: Czy mógłby Pan opowiedzieć o rozwiązaniach 

funkcjonalnych? W jaki sposób 

zaprojektowano trybuny, aby funkcje, o których 

mówiliśmy, można pod nimi zmieścić, 

doświetlić i wentylować? 

MR: Zacznijmy od układu funkcjonalnego 

stadionu. Widownia składa się z dwóch trybun. 

Z głównej promenady, możemy się dostać 

albo na dolną trybunę, albo za pomocą schodów 

na górną promenadę, a z niej przez womitoria 

na główną trybunę, która ma 30 tysięcy 

miejsc. Dolna ma 28 tysięcy. Jeśli chodzi 

o widownię, współczesne standardy wyzna- 

38 

Fot. Bartosz Makowski

czyła arena Ajaxu Amsterdam. Kierunek, 

w jakim zaczęły się zmieniać trybuny, został 

wytyczony przez nowatorskie rozwiązania 

teatralne i operowe. Wcześniej nie znaliśmy 

takich pojęć, jak loża czy business club. Czegoś 

takiego na stadionach kiedyś nie było. Poza 

tym konstrukcja płyty boiska, umożliwiająca 

m.in. rozwiązanie logistyki i dojazdu ciężkim 

sprzętem do centrum stadionu, pozwala na 

organizację różnego rodzaju imprez. 

KB: Nie ma tam jednak funkcji lekkoatletycznych... 

MR: Projektując stadion, należy zdefiniować 

grupę docelową, która jest w stanie go 

zapełnić oraz uwzględnić zyski i straty jakościowe 

w odbiorze danego widowiska. Na 

imprezy lekkoatletyczne przychodzi mało 

ludzi, ale jest także drugi argument: takie 

stadiony oprócz płyty boiska na środku mają 

bieżnię dookoła i odległość między krzesełkiem 

na widowni a boiskiem jest bardzo duża. 

Innymi słowy stadion lekkoatletyczny dobrze 

się nadaje w zasadzie wyłącznie do imprez 

lekkoatletycznych, ale ma wiele mankamentów 

w przypadku organizacji wszystkich innych 

imprez. Stadion o gabarytach wynikających 

z rozmiarów boiska piłkarskiego jest bardziej 

zwarty i zapewnia zdecydowanie lepsze 

warunki do przeżywania zdecydowanej większości 

różnorakich imprez. 

KB: Ten problem można rozwiązać 

poprzez zastosowanie ruchomych elementów 

składanych widowni. W rozmowach dotyczących 

projektu stadionu narodowego na 

etapie koncepcyjnym pojawił się taki pomysł 

autorstwa prof. Zabłockiego. 

MR: Znam Wojtka Zabłockiego, bardzo go 

cenię. Dyskutowaliśmy na ten temat. To nie jest 

takie proste. Robienie trybun dolnych nie zmienia 

faktu, że stadion musiałby być dużo większy, 

żeby zapewnić odpowiednią jakość odbioru. 

Efekt kotła, który jest generowany przez stadion 

typowo piłkarski, daje nieporównywalnie silniejsze 

wrażenia związane z odbiorem widowisk. 

Mamy wtedy do czynienia ze sceną 

teatralną, a nie z płytą lotniska. 

KB: Ma to też wpływ na krzywą widoczności. 

MR: Duże stadiony są mniej krytyczne, jeśli 

chodzi o krzywą widoczności. Mniejsze muszą 

się szybciej piąć do góry, żeby zapewnić jakość 

widoczności. 

KB: Czy właściwe zaprojektowanie dróg 

ewakuacyjnych wymaga przeprowadzenia 

symulacji uwzględniającej ruch spanikowanych 

ludzi? 

MR: To jest podstawa do pracy. Są oczywiście 

pewne generalne zasady określające 

sposoby kształtowania widowni, umieszczania 

w niej wyjść. Wszystko należy jednak dokładnie 

sprawdzić i przetestować. Obecnie służy 

do tego specjalistyczne oprogramowanie, dzięki 

któremu bada się sprawność ewakuacji. Przyjmuje 

się zasadę, że w ciągu ośmiu minut należy 

opróżnić widownię. Spełniliśmy ten wymóg 

bez problemu. 

KB: Jak rozwiązano oświetlenie tych 

potężnych powierzchni, zwłaszcza biurowych 

oraz centrum konferencyjnego? 


Tadeusz Wrzos – przedstawiciel regionalny, Remmers Polska sp. z o.o. 

Stadion Narodowy to największy z obiektów 

wznoszonych na Euro 2012. Skala realizacji 

wymagała m.in. zaizolowania imponującej 

powierzchni 100 tys m² ścian fundamentowych. 

Co zadecydowało o zastosowaniu 

produktów Remmers? 

Potrzebny był system materiałów do wykonywania 

powłoki hydroizolacyjnej nakładanej 

na betonowe elementy konstrukcyjne w możliwie 

krótkim czasie po ich wykonaniu. Zaproponowaliśmy 

powłokę z mineralnej, uelastycznionej 

masy izolacyjnej, nakładanej bezpośrednio 

po gruntowaniu betonowego podłoża 

unikalnym preparatem Kiesol – opatentowanym 

przez firmę Remmers. Ponadto na decyzję 

wpłynęło zaufanie inwestora i wykonawcy, 

wynikające z naszego indywidualnego podejścia 

do każdej realizacji. Każdorazowo nasi technolodzy 

dobierają odpowiedni do wymagań 

budowy rodzaj powłok izolacyjnych. Bardzo 

cenione jest również wsparcie firm wykonawczych 

przez naszych techników, bezpośrednio 

w trakcie realizacji. 

Proszę przybliżyć sposób wykonywania 

prac, bazujących na Państwa rozwiązaniach. 

Stosujemy jeden uniwersalny i niezawodny 

środek do gruntowania betonowych i mineralnych 

podłoży przed nakładaniem powłok 

z mineralnych i bitumiczno-polimerowych mas 

hydroizolujących. Nasz grunt nakładany jest 

techniką natryskową metodą „świeże na świeże” 

bezpośrednio przed pierwszą warstwą hydroizolacji. 

To sprawdzona, bardzo praktyczna 

i wysoce sprawna technologia, która jest najważniejszym 

elementem naszego systemu 

hydroizolacji Remmers Kiesol. 

Jednym z zastosowanych produktów był 

płynny koncentrat krzemionkujący Kiesol. 

W jakich warunkach zalecane jest stosowanie 

tego preparatu? 

Jego zastosowanie do gruntowania jeszcze 

mokrego betonowego podłoża umożliwia 

nakładanie mineralnych powłok izolacyjnych 

praktycznie bezpośrednio po gruntowaniu. 

Co stanowiło dla Państwa największe 

wyzwanie podczas tej realizacji? 

Trudnym zadaniem było zorganizowanie 

logistyki dostaw stosunkowo dużych ilości 

materiałów. Dzięki koordynacji prowadzonej 

przez naszego przedstawiciela regionalnego 

wypełniliśmy je zgodnie z harmonogramem 

wykonywania prac. 

• Schemat – przekrój przez stadion 

• Rys. archiwum JSK Architekci sp. z o.o. 

40 41

• Fragment stalowej konstrukcji dachu 


Tomasz Kwiatkowski – doradca techniczny, Rockwool Polska sp. z o.o. 


Stadion Narodowy jest obiektem użyteczności 

publicznej, w którym jednocześnie może 

przebywać około 60 tys. osób, zarówno na 

trybunach, jak i w pomieszczeniach pomocniczych. 

Dlatego właśnie powinien zapewniać 

najwyższe bezpieczeństwo pożarowe. Właściciel 

stadionu – Narodowe Centrum Sportu 

aktywnie obniża poziom ryzyka pożarowego 

w obiekcie, dzięki zastosowaniu zarówno 

pasywnych, jak i aktywnych metod ochrony 

przeciwpożarowej. Dobrano je odpowiednio 

do wymagań i przeznaczenia poszczególnych 

pomieszczeń. Do budowy stadionu wykorzystano, 

między innymi, niepalne produkty izolacyjne 

Rockwool o najwyższej klasie reakcji na 

ogień A1. Oznacza to, że nie płoną, nie przyczyniają 

się w znaczącym stopniu do wydzielania 

toksycznego dymu oraz nie rozprzestrzeniają 

ognia. W pomieszczeniach pod trybunami 

stadionu do zabezpieczeń przeciwpożarowych 

kanałów odymiania użyto systemu ogniochronnego 

Conlit Plus, który już przy grubości wełny 

6 cm zapewnia najwyższą klasę odporności 

ogniowej EIS 120. Podział pomieszczeń komercyjnych 

na biurowe i usługowe wykonano za 

pomocą lekkich ścianek działowych z wypełnieniem 

niepalną skalną wełną Superrock. Na 

stałej części dachu instalację odprowadzającą 

wodę deszczową zaizolowano samoprzylepną 

matą Klimafix. Ocieplenie ścian pod biało-czerwoną 

fasadową siatką stalową wykonano z płyt 

ze skalnej wełny mineralnej Wentirock F, które 

osłonięto płytami elewacyjnymi w systemie 

wentylowanym. 

Niepalna skalna wełna mineralna Rockwool 

to trwały, naturalny materiał, który dodatkowo 

wpływa na komfort akustyczny. Szeroka gama 

wyrobów daje swobodę projektowania, nie 

ogranicza kreatywności architektów, pozwalając 

realizować śmiałe i innowacyjne obiekty. 

We wszystkich obiektach, gdzie odbywają 

się masowe imprezy, warto upewnić się, że 

w procesie projektowania budynku przeprowadzono 

pełną ocenę ryzyka pożarowego również 

w zakresie użytych materiałów i rozwiązań. 

Większość pomieszczeń biurowych ma 

doświetlenie naturalne i widok na zewnątrz 

obiektu, część ma bardzo atrakcyjny wgląd do 

wnętrza stadionu i można je wykorzystać również 

jako loże. Powierzchnie z tego rodzaju 

widokiem mają przewagę nad każdym innym 

budynkiem biurowym – one million dollar view 

jest zapewniony. W centrum konferencyjnym 

też mamy częściowo naturalne doświetlenie, 

chociaż te pomieszczenia nie potrzebują tak 

naprawdę zbyt wiele światła dziennego. Światło 

naturalne jest raczej czynnikiem przeszkadzającym 

w organizacji konferencji. Nie da się 

go kontrolować. Centrum podpięte jest funkcjonalnie 

do części gastronomicznej. 

KB: Czy stadiony w Polsce wymagają 

bardziej wydajnych systemów podgrzewania 

murawy od stosowanych na Zachodzie? 

MR: W tym temacie zdobyliśmy już w Polsce 

szereg doświadczeń, ponieważ podgrzewaną 

murawę ma dziś każdy zespół ekstraklasy. 

Oczywiście wydajność systemu musi być dostosowana 

do naszej strefy klimatycznej i na to ich 

użytkownicy są już w Polsce przygotowani. 

KB: Nie zawsze wystarczająco… 

MR: To prawda. Trzeba dysponować 

doświadczeniem, żeby trawy nie ugotować, 

a jednocześnie przeciwdziałać wpływom niskiej 

temperatury. To będzie instalacja glikolowa, 

podpięta do systemu grzewczego i włączona 

okazjonalnie na potrzeby meczu i innych wydarzeń. 

Zastosowaliśmy system podgrzewanej 

płyty betonowej, na której będzie układana 

trawa. Można więc będzie ją zdjąć i mieć do 

dyspozycji gładką żelbetową płytę. 

KB: Czy dopuszcza Pan myśl, że trawę 

naturalną zastąpi sztuczna? 

MR: Obecnie UEFA odrzuca taką możliwość 

ze względów bezpieczeństwa piłkarzy (oparzenia 

w trakcie wślizgu). Jeżeli ewolucja w rozwoju 

systemów takiej trawy będzie dalej postępować 

i produkt będzie zaakceptowany przez UEFA, 

to pomysł wejdzie w życie. Utrzymanie naturalnej 

murawy jest oczywiście kosztowne. To 

nie tylko koszenie i nawożenie, ale i doświetlanie 

z użyciem energii, zwłaszcza w zaciemnionych 

miejscach. Trawa potrzebuje też przewiewu. 

KB: Jak to zostało rozwiązane? 

MR: Mamy tunele napowietrzające, których 

używa się również, żeby wjechać do wnętrza. 

One są skomunikowane z przestrzenią 

zewnętrzną. 

KB: Jeśli chodzi o warunki posadowienia, 

nie było to proste, bo Stadion Dziesięciolecia 

zbudowano w dorzeczu, na terenie składającym 

się z gruzów lewobrzeżnej Wisły. 

W jaki sposób rozwiązano problem nierównomiernego 

osiadania poszczególnych elementów? 

MR: Uniknęliśmy tego problemu, stosując 

rozwiązanie, które nie opiera się na tym niestabilnym 

gruncie, ale schodzi głębiej. Zanim 

przyjęliśmy odpowiedni sposób posadowienia 

budynku, wykonaliśmy szereg badań geotechnicznych. 

Dokonaliśmy próbnego posadowienia 

w krytycznych punktach, jeszcze zanim 

pokazaliśmy finalny projekt. Próbne pale zostały 

wykorzystane później. Sprawdziliśmy rzeczywistą 

nośność, a nie tę wynikającą ze statystyki 

i obliczeń. To spowodowało, że w pewnym 

stopniu zrewidowaliśmy projekt wykonawczy. 

Podłoże nie było tak złe, jak zakładaliśmy na 

początku. Sporo pieniędzy można było dzięki 

temu zaoszczędzić na etapie palowania. 

KB: Z czego wynikała podmiana sposobu 

wykonania schodów oraz problemy z ich 

osiadaniem? 

MR: Takich sytuacji jest zwykle sporo na 

budowie. Pierwotnie planowaliśmy wykonanie 

schodów w konstrukcji żelbetowej monolitycznej 

wylewanej na miejscu. Jest ich 18 sztuk, 

otaczają cały stadion. Trzy z nich były zaprojektowane 

w kombinacji ze schodami ruchomymi. 

Wykonano je z żelbetu i nie ma z nimi 

problemu. Ze względu na napięty harmonogram 

budowy wykonawca zaproponował zmianę 

schodów monolitycznych na prefabrykowane, 

aby przyspieszyć prace. Ponieważ jest to jak 

najbardziej możliwe, wyraziliśmy zgodę, pod 

warunkiem wykonania projektu, który przed 

realizacją musiał być zaakceptowany przez nas 

i inwestora. Projekt, który wykonała firma specjalizująca 

się w takich prefabrykatach, zaakceptowaliśmy, 

bo był w porządku. W końcu montaż 

tych elementów rozpoczęto, a diabeł tkwi 

w szczegółach. Pechowo, generalny wykonawca 

zlecił montaż prefabrykatów nie firmie, która 

je wyprodukowała, tylko innemu podwykonawcy. 

Sposób montażu polegał na tym, że 

słupy, podesty i biegi schodowe połączone były 

na specjalne zamki, tzw. robusta. Miejsca styku 

miały być zalane spoiwem betonowym o określonej 

wytrzymałości. Później okazało się, że 

podwykonawca miał problemy z wlaniem go 

• Plan zagospodarowania terenu 

42 

43

do środka i zaczął je rozcieńczać ponad dopuszczalny 

poziom. Na skutek zbyt silnego rozcieńczenia 

i niskiej temperatury, wlana substancja 

zamarzła. Na pierwszy rzut oka z zewnątrz nie 

wzbudzało to podejrzeń, ale gdy przyszła wiosna 

z miejsc styków coś zaczęło wypływać. To 

wzbudziło wątpliwości inspektorów nadzoru 

i naszych konstruktorów. Pobrano próbki i okazało 

się, że nie osiągnęła ona swojej wytrzymałości. 

Wyjaśnienie sprawy z podwykonawcą 

doprowadziło do porozumienia, ale schodów 

nie można było zdemontować, bo prace 

w obiekcie były już dalej posunięte. Dorobiono 

więc stalowy gorset wokół słupów i belek, na 

których spoczywają biegi schodów. 

KB: Czy tkanina, która przekrywa dach, 

jest odporna na działanie wiatru i śniegu? 

MR: Na dachu mamy dwa obszary. Jeden 

to zadaszenie stałe nad trybunami, a drugi 

– zadaszenie nad sceną, czyli boiskiem. Nad 

trybunami zbudowany jest z membrany PTFE, 

której podstawą konstrukcyjną jest włókno 

szklane – czynnik nośny. Pokryta jest związkami 

teflonowymi. To taka sama membrana 

jak na dachu stadionu Legii. Jest to materiał 

trwały, odporny na ultrafiolet. Po napięciu 

membrana jest sztywna, można po niej nawet 

chodzić. Jest odporna na obciążenie śniegiem. 

We wpustach dachowych mamy podgrzewane 

rynny, które umożliwiają topnienie śniegu. 

Stadion będzie można zamknąć dachem na 

całą zimę. Ważne jest jedno: proces zamykania 

i otwierania dachu musi odbywać się 

w temperaturze wyższej niż 5 °C. 

KB: Czy architekturę stadionów powinna 

determinować logika konstrukcji? 

MR: Architektura i konstrukcja zawsze oddziałują 

na siebie wzajemnie. Jedno bez drugiego nie 

może istnieć. W przypadku Stadionu Narodowego 

rozwiązanie konstrukcyjne jest dominujące, 

ale nie odczuwa się tego. Konstrukcja musi być 

potężna, ponieważ przekrywa przestrzeń o średnicy 

ok. 300 metrów, bez żadnej pośredniej 

podpory, unosząc się nad widzem. Siedząc 

w środku, nie odczuwa się jej ogromu, ponieważ 

widzi się nad sobą lekki biały dach. Widać tylko 

trochę lin, które nie nadają ciężkości. 

Przy tak dużych wyzwaniach konstrukcyjnych 

architektura w znacznej mierze jest 

determinowana przez konstrukcję. Istotną 

kwestią jest jednak zawsze klarowność rozwiązań 

funkcjonalnych, czytelność układu 

komunikacyjnego. Ludzie wtedy będą czuć 

się w nich bezpiecznie i w prosty sposób 

znajdą drogę do wyjścia. Całość rozwiązań 

funkcjonalno-przestrzennych musi być przejrzysta 

i zrozumiała. 

KB: Dziękuję za interesującą rozmowę. 

Lokalizacja/adres Warszawa , al. Księcia J. Poniatowskiego 1 


Architekci 

Kierownik projektu 

Data opracowania 

Data realizacji 2011 r. 

Inwestor 

JSK Architekci sp. z o.o. 

Zbigniew Pszczulny, Mariusz Rutz 

Marcin Chruśliński 

Powierzchnia całkowita 203 920 m 2 

2008 r. (projekt budowlany), 

2009 r. (projekt wykonawczy) 

Narodowe Centrum Sportu (NCS) 

Kubatura stadionu ponad 1 000 000 m 3 


Panele akustyczne ATOS PANEL SYSTEM 

Szkło: 8 mm ESG Stopray Vision 50 T /16Ar/ 55.2 

Stratobel – 10 000 m 2 , 6000 m 2 

spandrel – 6 mm ESG emaliowany, 

88.4 TVG VSG Planibel Clear – 3000 m 2 na dach 

Wykonawca elewacji aluminiowo-szklanej, 

wentylowanej z siatki cięto-ciągnionej, ścianek 

wewnętrznych, przegród i drzwi ppoż. oraz 

automatyki drzwiowej i okiennej. 

Konsorcjum Hydrobudowa Polska SA 

– PBG SA – Alpine Bau AG 

ATOS BH Sp. z o.o. 

AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o. 

Konsorcjum DEFOR S.A. – WIDOK sp.j. 

• FASADY I ŚWIETLIKI 

ALUMINIOWO-SZKLANE 

• KONSTRUKCJE CAŁOSZKLANE 

• ELEWACJE MOCOWANE PUNKTOWO 

• ŻALUZJE ELEWACYJNE 

I PRZECIWSŁONECZNE 

WIDOK Sp. J. 

ul. Łabiszyńska 21A, 03-204 Warszawa 

tel. +48 22 811 48 13, fax +48 22 614 21 34 

www.widok.eu 

Ściany zewnętrzne (WENTIROCK F) – 15 000 m 2 , 

lekkie ścianki działowe na ruszcie metalowym 

(SUPERROCK) – 5000 m 2 , kanały oddymiania 

(CONLIT PLUS) – 15 000 m 2 , instalacja deszczowa 

(KLIMAFIX) – 20 000 m 2 

Chemia budowlana 

Garaż wielopoziomowy: FASERFIX® SUPER KS 100, 

typ 80F. Instalacje wokół płyty i w tunelach obiektu: 

kanały instalacyjne FASERFIX® SUPER 200 typ 250E. 

Promenada górna i dolna wewnętrzna: RECYFIX® 

STANDARD 100 typ 60 i 80. Platforma spacerowa 

i tereny poza obiektem: systemy rozsączania DRAINFIX® 

TWIN 1/1 – oraz TWIN 1/0. Teren na poziomie płyty 

stadionu: FASERFIX® SUPER KS 100. Promenada dolna 

zewnętrzna: FASERFIX® SUPER KS 100 oraz FASERFIX® 

STANDARD E 100. Parking zewnętrzny: FASERFIX® 

SUPER KS 100 z oraz FASERFIX® SUPER KS 150. 

Platforma spacerowa: FASERFIX® SUPER KS 150, 

FASERFIX® STANDARD E 100 oraz RECYFIX® PLUS 100 

Grzejniki kanałowe Verano Konwektor 

System nagłośnienia 

Rockwool Polska sp. z o.o. 

REMMERS POLSKA sp. z o.o. 

HAURATON POLSKA SP. Z O.O. 

Verano 

ESS Audio sp. z o.o. 

44


LOKALIZACJA 

• Fasada 

Zestawienia antynomicznych wartości 

przestrzeni i materiałów, ciekawy rzut 

oraz spójność osiągnięta przez modularność 

zastosowanych podziałów to cechy 

tej realizacji. Nowoczesny budynek, 

wpisując się w kontekst urbanistyczny, 

stwarza ciekawą przestrzeń edukacyjną 

o dużej i różnorodnej funkcjonalności. 

MATERIALNE – PRAWIE 

NIEMATERIALNE 

Gmach naukowo-dydaktyczny Biotechnologii 

Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 

Obiekt jest kolejnym budynkiem zrealizowanym 

przez Katolicki Uniwersytet Lubelski 

Jana Pawła II w kampusie Konstantynów i pierwszym 

obiektem współfinansowanym przez PARP 

ze środków unijnych. Obszar inwestycji jest 

objęty planem miejscowym, ale dotychczas 

kompleksowa koncepcja zagospodarowania 

terenu kampusu nie była opracowana. 

Na etapie koncepcji programowo-przestrzennej 

wykonaliśmy kilka wariantów lokalizacji 

obiektu wraz z analizą całego obszaru pod 

kątem uporządkowania układu komunikacyjnego 

i wyznaczenia terenów pod ewentualne przyszłe 

inwestycje. Analizy wykazały, że wzniesienie 

budynku na planie trójkąta będzie rozwiązaniem 

optymalnym ze względu na relację formy 

obiektu do kształtu działki budowlanej, istniejącego 

układu zieleni (szpaler ponad 100-letnich 

lip), sąsiadującej zabudowy (hala sportowa, 

budynek laboratoryjny, korty tenisowe) oraz 

w najmniejszym stopniu ograniczy obszar przyszłych 

inwestycji na tym obszarze. Warto wspomnieć, 

że wyznaczenie terenu pod przyszłe 

realizacje obiektów współtworzących kampus 

w obszarze objętym obowiązującym planem 

miejscowym ułatwiło uniwersytetowi uzyskanie 

pozwolenia na budowę kolejnego obiektu 

– Interdyscyplinarnego Centrum Badań Naukowych 

oraz aplikowanie z sukcesem o dofinansowanie 

w ramach Programu Operacyjnego 

Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. 

KONTEKST PRZESTRZENNY 

Bryła budynku, przypominająca graniastosłup 

o podstawie trójkąta równoramiennego, wpisuje 

się naturalnie w północny narożnik trójkątnej 

działki budowlanej. Najważniejszym istniejącym 

elementem krystalizującym układ urbanistyczny 

jest szpaler drzew – pozostałość alei prowadzącej 

do dworu. Dawny trakt komunikacyjny 

stanowi obecnie główny kierunek ruchu studentów 

do domu akademickiego i budynków 

dydaktycznych Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego. 

Naturalnym wnioskiem z analizy 

było zwrócenie fasady nowego budynku w kierunku 

głównej osi komunikacyjnej i zaprojektowanie 

przed nią przestrzeni, która stanowiłaby 

centralny plac kampusu. Sąsiedztwo istniejącej 

hali sportowej i budynku dydaktycznego 

było przesłanką do zróżnicowania strefy placu 

poprzez wyodrębnienie obszaru ruchu 

o nawierzchni utwardzonej oraz części zadrzewionej, 

ze ścieżkami żwirowymi i ławkami, 

stanowiącej obszar rekreacji. Ze względu na 

zmianę stosunków wodnych, w wyniku realizacji 

budynku i dużych powierzchni utwardzonych, 

obniżona zachodnia część placu 

o nawierzchni przepuszczalnej ma stanowić 

dodatkowo zasobnik wilgoci dla sąsiadującego 

starodrzewu. 

• Część fasady z elementami typografii 

• Reprezentacyjny narożnik budynku 

46 47

• Sala audytoryjna 

Zrealizowany gmach Biotechnologii 

i obecnie realizowany budynek ICBN będą 

wspólnie tworzyły jednorodny kompleks, 

formujący pierzeję o wysokości ok. 25 m 

i długości ok. 125 m, stanowiącą tło dla drzewostanu 

i obudowę przestrzenną osi urbanistycznej 

obszaru. 

INSPIRACJE – FORMA 

Oceniliśmy, że najbardziej wartościowym 

istniejącym elementem otoczenia są szpalery 

drzew i skupiska zieleni, które powinny być 

zachowane i włączone do kompozycji urbanistycznej. 

Zaproponowaliśmy aleję spacerową 

pod lipami jako wyłączoną strefę ruchu pieszego, 

której ścianę wschodnią mają tworzyć gmach 

Biotechnologii i obecnie realizowany budynek 

ICBN. Uznaliśmy, że alternatywą dla przestrzeni 

na zewnątrz może być zaprojektowana, atrakcyjna 

przestrzeń wspólna wewnątrz budynku. 

Powstało atrium z kontrolowanymi widokami 

na zieleń i niebo, kadrowanymi przez okna 

i świetlik w dachu obiektu. Założony introwertyzm 

budynku przełamany jest jedynie w elewacji 

zachodniej przeszkleniem na długim fragmencie 

ściany parteru. Zaprojektowane na 

jednym poziomie płaszczyzny sufitu wewnątrz 

budynku i pod zewnętrznym podcieniem wejściowym 

podkreślają związek pomiędzy dwiema 

przestrzeniami publicznymi; zewnętrzną – placem 

przed budynkiem i wewnętrzną – atrium. 

Budynek zawiera funkcje o odmiennym 

charakterze, co staraliśmy się uwzględnić w rozwiązaniach 

projektowych. Praca w laboratoriach 

wymaga ciszy i skupienia. Jej przeciwieństwem 

jest aktywność studentów w przerwach pomiędzy 

zajęciami. Zaprojektowane przestrzenie 

atrium oraz otwarte galerie na czterech kondygnacjach 

sprzyjają integracji i rekreacji. W centralnym 

punkcie wewnętrznego dziedzińca, na 

stropie sali audytoryjnej zostało stworzone 

miejsce cichego wypoczynku. 

Uznaliśmy, że budynek o funkcji dydaktyczno- 

-naukowej powinien być racjonalny, spójny, 

powściągliwy oraz odporny na przyszłe ingerencje 

użytkowników. W uzyskaniu spójności miały pomóc 

powtórzenia modułu 110 cm w wielu elementach 

budynku, np. w podziałach elewacji (wysokość 

płyt 220 cm), wysokości i szerokości drzwi 

(220 cm i 110 cm), wysokości kondygnacji brutto 

(440 cm), wysokości pomieszczeń do sufitów 

podwieszonych (330 cm), wysokości balustrad 

w atrium (110 cm), a nawet wysokości gresów 

i tablic na ścianach galerii i sanitariatów (110 cm). 

Wnętrze i zewnętrzne powinny być jednorodne, 

dlatego podjęliśmy decyzję o wprowadzeniu 

do wnętrza części materiałów okładzinowych 

występujących na elewacjach (płyty włóknocementowe, 

siatki ze stali nierdzewnej, szkło) oraz 

przyjętej kolorystyki (grafit, RAL 9007, stal). 

Elewacje budynku są zróżnicowane ze 

względu na funkcję i otoczenie. Ściany skrzydeł 

z pomieszczeniami laboratoryjnymi są surowe 

i masywne, a okna czysto funkcjonalne. Ściana 

zachodnia z pomieszczeniami biurowymi na 

poziomach od +1 do +4 jest całkowicie przeszklona, 

a siatka stalowa stanowi filtr – transparentną 

firankę tworzącą przejście pomiędzy 

strefą publiczną na zewnątrz a półprywatną 

w skrzydle biurowym budynku. 

Atrakcyjność architektury postanowiliśmy 

osiągnąć przez zestawienia materiałowe o kontrastowym 

charakterze, pozostające w dynamicznym 

dialogu: masywne – lekkie, nieprzezierne 

– transparentne, ciepłe – zimne. W obiekcie 

można również odczytać zestawienie: materialne 

– prawie niematerialne. Przykładem jest sąsiedztwo 

pełnych ścian budynku z fragmentem ściany 

z elementami typografii, na które nakładają się 

cienie i odbicia drzew, w zależności od rodzaju 

i kąta padania światła słonecznego. 

FUNKCJA – ROZWIĄZANIA 

PRZESTRZENNE 

Przyjęty w wyniku analiz urbanistycznych 

trójkątny plan obiektu został zestawiony z tworzoną 

w tym samym czasie przez uczelnię 

technologią budynku. Proponowany program 

użytkowy został ułożony na sześciu kondygnacjach 

w prostym schemacie: na kondygnacji 

podziemnej – pomieszczenia techniczne 

i badawcze nieprzeznaczone do przebywania 

w nich ludzi, na poziomie 0 – szatnia, aula dla 

135 osób, 3 sale wykładowe dla 35 osób, czytelnia 

i przestrzeń komunikacyjna, na poziomach 

+1 do +4 – laboratoria i program biurowo-socjalny. 

W strukturze budynku 

wyodrębniliśmy i połączyliśmy galeriami 

w obszarze atrium trzy skrzydła zawierające 

jednostki laboratoryjne (skrzydła pn.-wsch. 

i płd.-wsch.) oraz pomieszczenia biurowe i sale 

seminaryjne (skrzydło zachodnie). Na poziomach 

+3 i +4 została wprowadzona kontrola 

dostępu do części galerii i laboratoriów o charakterze 

badawczym. 

Wszystkie kondygnacje połączone są komunikacyjnie 

dwiema klatkami schodowymi znajdującymi 

się w narożnikach budynku oraz 

przeszkloną windą zlokalizowaną w otwartej 

przestrzeni atrium, przeznaczoną do przewozu 

osób i wyposażenia laboratoryjnego. Uzupełnieniem 

programu użytkowego jest strefa 

rekreacyjna na poziomie +1, na stropie auli, 

przewidziana także do transmisji wykładów 

z auli w przypadku większej ilości studentów. 

Przyjęty schemat funkcjonalny jest czytelny 

• Rytm elewacji 

48 • Przestrzeń atrium 

49

w strukturze budynku, a przeszklone atrium 

ułatwia orientację w obiekcie. 

W związku z budową sąsiedniego budynku 

badawczego ICBN przewidzieliśmy wyjścia do 

łączników – korytarza podziemnego i obudowanych 

kładek zawieszonych na poziomach 

+3 i +4, które będą zrealizowane w ramach 

projektu ICBN. 

• Wnętrze łazienki 

Fot. Paweł Mierzwa (BLM Architekci) 

• Przestrzeń atrium 

ROZWIĄZANIA 

TECHNICZNE 

Konstrukcja budynku została zaprojektowana 

jako żelbetowa, monolityczna w układzie 

podłużnym. Jej autorem jest Biuro Konstrukcyjne 

Wójtowicz z Lublina. Głębokość modularna 

konstrukcji traktu laboratoryjnego wynosi 

5,40 m. Galerie komunikacyjne zaplanowano 

jako wspornikowe o wysięgu 2,15 m. Świetlik 

dachowy o powierzchni ok. 200 m 2 uzyskał 

konstrukcję stalową, spawaną, z przeszkleniami 

w polach o wymiarach 193,5 x 120 cm. Szyb 

windowy wzniesiono jako stalowy, spawany, 

wolno stojący. Wszystkie kondygnacje nadziemne 

tworzą jedną strefę pożarową, oddzielną 

stanowi jedynie podpiwniczenie. 

Projekty instalacji sanitarnych wykonał 

zespół projektowy z firmy HVAC S.C. z Chorzowa 

pod kierunkiem dr. inż. Wacława 

Nawrockiego. Budynek wyposażony został 

w podstawowe instalacje sanitarne, które 

w części laboratoryjnej spełniają wszystkie 

wymagania wynikające ze specyfikacji obsługiwanych 

pomieszczeń. Pomimo ograniczeń 

finansowych zastosowane rozwiązania instalacji 

spełniają warunki racjonalnego wykorzystania 

energii cieplnej i elektrycznej w maksymalnym 

stopniu. Ma to istotne znaczenie przy 

uzdatnianiu powietrza dla wentylacji i w procesach 

ochładzania, a w konsekwencji pozwala 

na racjonalną minimalizację kosztów eksploatacji 

instalacji. 

W rozwiązaniach architektonicznych zostały 

zastosowane niekonwencjonalne i kosztowne 

materiały, np. płyty włókno-cementowe, siatki 

ze stali nierdzewnej, płyty gipsowe fornirowane, 

elementy szklane z sitodrukiem, szklane balustrady, 

wolno stojący przeszklony szyb windowy 

oraz świetlik nad atrium. Użycie ich oraz realizacja 

większości założeń projektowych były 

możliwe dzięki ścisłej współpracy uczelni i architektów 

na etapie projektowania i realizacji 

obiektu. Efekt końcowy jest wynikiem procesu 

inwestycyjnego, w którym inwestor świadomie 

dążył do uzyskania obiektu funkcjonalnego, ale 

także trwałego i interesującego. 

Lokalizacja/adres Lublin, ul. Konstantynów 1 



Architekci – współautorzy 

Bieńkowski, Lis, Mierzwa – Architekci sp. z o.o. 

Paweł Mierzwa 



Inwestor 

Powierzchnia całkowita 4590 m 2 




Meble do recepcji 

BALUSTRADY SZKLANE z poręczą 

drewnianą na antresolach, BALUSTRADY 

stalowe na klatkach schodowych 

Świetlik ze szkła SGG Cool-Lite SKN 165 II 

Maria Podniesińska-Mierzwa 

współautor koncepcji – Jacek Bieńkowski 

współautor projektu wnętrz - Andrzej Lis, 

Marzena Chojecka 

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II 

Warbud SA 

MERIWA sp.j. 

RAIL-SERVICE sp. z o.o. 

Saint-Gobain Glass 

Meble dla Twojej fi rmy 

meble gabinetowe i biurowe 

krzesła i fotele, sejfy i szafy 

regały magazynowe, szafy ognioodporne 

Paweł Mierzwa, 

pracownia architektoniczna 

Bieńkowski, Lis, Mierzwa – Architekci sp. z o.o. 

Płyty ze skalnej wełny: WENTIROCK F 50 

– 395 m 2 , WENTIROCK F 120 – 3080 m 2 Rockwool Polska sp. z o.o. 

Systemy podłóg 

ERZET – PODŁOGI sp.j. Jarosław Zajączkowski 

Meriwa ® 

Meble dla Twojej Firmy 

MERIWA Sp.J. Aleja Warszawska 150 20-824 Lublin 

tel. +48 81 742 69 29, tel./fax + 48 81 746 67 97 

tel. kom. +48 662 201 310 

50


LOKALIZACJA 

Obiekt znajduje się we Wrocławiu, 

w bezpośrednim sąsiedztwie placu 

Kościuszki, przy ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 

64a, na działce wewnątrz kwartału 

zabudowy wielorodzinnej. Główne przejście 

do tego wnętrza urbanistycznego zlokalizowano 

od strony placu. Położenie 

budynku wewnątrz ścisłej zabudowy miejskiej 

powoduje brak możliwości objęcia 

wzrokiem całej jego bryły z perspektywy 

człowieka. Lokalizacja, miejscowy plan 

zagospodarowania terenu oraz zapisy prawa 

budowlanego stanowiły poważne ograniczenie, 

determinujące możliwości rozbudowy 

kina. Najistotniejsze zagadnienie 

projektowe, z którym się zmierzyliśmy, 

wynikało z konieczności rezygnacji z otworów 

okiennych w głównej części fasady 

obiektu oraz bardzo ograniczonego obszaru 

działki przeznaczonej pod rozbudowę. 

INSPIRACJE 

KINO DLA KONESERA 

Rozbudowa Kina Warszawa – Dolnośląskie 

Centrum Filmowe we Wrocławiu 

DCF to obiekt, który powstał w wyniku gruntownej przebudowy 

kina Warszawa. Jest to inwestycja Odry-Film – instytucji kultury, 

zajmującej się szeroko pojętą działalnością filmową na terenie 

województw dolnośląskiego i lubuskiego. W jej zakres wchodzi 

prowadzenie kin, współorganizacja przeglądów i festiwali 

filmowych oraz prowadzenie programów edukacyjnych. 

Projektując przebudowę tego obiektu, 

inspirację czerpaliśmy ze świadomości wielkiego 

dorobku polskiej oraz światowej kinematografii, 

w szczególności dokonań aktorów 

tworzących X muzę. Wykorzystaliśmy 

również wiedzę płynącą z doświadczeń, 

które zdobyliśmy w trakcie wcześniejszych 

realizacji obiektów o takim samym lub 

podobnym charakterze. Dolnośląskie Centrum 

Filmowe, nazywane przez nas roboczo 

„Złotą Ikoną Kina”, poprzez elementy budujące 

jego przestrzeń wewnętrzną nawiązuje 

do historii wielkiego ekranu. 

Bardzo ważnym zadaniem było maksymalne 

wykorzystanie niewielkiej przestrzeni, 

która została nam powierzona. 

Budynek od strony zachodniej i południowej 

został poszerzony do granicy działki, 

a od strony północnej powiększony o nową 

klatkę schodową. 

Sąsiedztwo zwartej śródmiejskiej zabudowy 

o ukształtowanej w latach 50. architekturze 

nie dawało wystarczającego „oddechu” 

potencjalnemu obserwatorowi. 

Postanowiliśmy przekształcić te utrudnienia 

w atut – pomysłem wiodącym był efekt 

„rozpychania się” budynku w istniejącej 

przestrzeni. Żartobliwie postanowiliśmy 

nawiązać do efektu szamoczących się za 

kurtyną teatralną aktorów, których chaotyczne 

działania mogą czasem obserwować 

widzowie przed spektaklem. Dlatego 

elewacja kina imituje miękką kurtynę sali 

widowiskowej, którą aktorzy miejscami 

„wypychają” od wewnątrz, tuż przed rozpoczęciem 

spektaklu. 

52 53 

• Elewacja 

Fot. Lech Kwartowicz


• Przestrzeń holu 


• Hol – strefa spotkań 


FUNKCJA 

Inwestor przedstawił nam swoją wizję rozwiązań 

funkcjonalnych, którą w generalnym 

zarysie pozostawiliśmy niezmienioną do końca 

realizacji projektu. W miejscu dawnego dwusalowego 

kina Warszawa stworzyliśmy obiekt, 

który obecnie mieści cztery sale kinowe wraz 

z zapleczem gastronomicznym, kawiarenką 

internetową, księgarnią filmową, wypożyczalnią 

filmów na różnych nośnikach, salą przeznaczoną 

na działalność Filmowego Klubu Dyskusyjnego 

oraz z pomieszczeniami biurowymi i socjalnymi, 

niezbędnymi do obsługi gości i pracowników. 

Zrealizowany w latach 70. budynek kina 

Warszawa miał prostą, modernistyczną bryłę. 

Pierwotnie znajdowały się w nim: widownia na 

600 miejsc, niewielki hol kasowy, przestronny 

hol główny oraz pomieszczenia administracyjno- 

-biurowe. W latach 90. przebudowano część 

pomieszczeń piwnicznych, w celu stworzenia 

dodatkowej małej sali studyjnej, liczącej około 

100 miejsc. Obecna realizacja związana była 

przede wszystkim z potrzebą wydzielenia z dużej 

sali kinowej dwóch dodatkowych sal o jednakowej 

powierzchni. W wyniku tego podziału 

powstały trzy odrębne sale. Główna, przeznaczona 

dla 250 widzów, oznakowana jest numerem 

2. i nazwą „Warszawa”. Dwie mniejsze to 

sala numer 3 – „Lwów”, w której znajduje się 

135 miejsc, oraz numer 4 – „Lalka” z widownią 

mieszczącą 141 użytkowników. Po przebudowie 

liczba miejsc w sali numer 1 „Polonia”, znajdującej 

się w piwnicy, wynosi 73 osoby. Sale zostały 

nazwane w taki sposób, w celu upamiętnienia 

zlikwidowanych we Wrocławiu kin. 

Hol główny został rozbudowany oraz 

wyposażony w nowoczesne kasy biletowe, 

część barową i księgarnię. Jego forma przestrzenna 

pozwala na organizowanie różnego 

typu imprez. Na pierwszym piętrze zlokalizowano 

Piano Bar, pomieszczenia konferencyjne 

oraz czytelnię. Na drugim hol, stanowiący 

strefę foyer, umożliwiającą swobodne gromadzenie 

się ludzi przed seansem oraz stwarzającą 

dogodne warunki do organizacji wystaw 

i wernisaży artystycznych. Na kolejnym poziomie 

zlokalizowaliśmy pomieszczenia biurowe, 

niezbędne do funkcjonowania obiektu. Część 

piwnicy została przekształcona tak, aby możliwe 

było wydzielenie szatni dla około 300 

osób. Dla wygody pracowników przewidzieliśmy 

pomieszczenie socjalne, znajdujące się 

na parterze. 

Ewakuacja obiektu odbywa się dwiema 

klatkami schodowymi. Północna została wybudowana 

w sposób umożliwiający jej wykorzystanie 

również jako drogi ewakuacyjnej dla 

części podziemnej budynku. Ze względów 

technologicznych w operatorniach i pomieszczeniach 

tłumaczy nie zastosowano oświetlenia 

światłem naturalnym. Konsekwencją ograniczenia 

liczby okien była konieczność zastosowania 

świetlików dachowych, doświetlających 

pomieszczenia biurowe na trzecim piętrze. 

Jedynie część pokoi znajdujących się od strony 

południowej, nad głównym wejściem, została 

wyposażona w okna, dające możliwość wglądu 

na otoczenie. Kino zostało dostosowane do 

potrzeb osób niepełnosprawnych. Nowa winda, 

zlokalizowana w części południowej, łączy ze 

sobą wszystkie kondygnacje nadziemne. Sale 

kinowe 1. i 3. są dostępne dla osób niepełnosprawnych 

poprzez platformy. 

Zadanie zaprojektowania akustyki istniejącego 

budynku, w którym wprowadza się tak 

dużo wzajemnie przenikających się podziałów, 

jest szczególnie trudne. Szczególnie wymagającym 

elementem realizacji jest w takim wypadku 

nadzór i egzekwowanie właściwego wykonania 

detali rozwiązań wykonywanych na budowie. 

• Motyw spływających pasów we wnętrzu 


54 

• Wnętrze klubokawiarni

Świadomi tych aspektów procesu projektowego, 

skorzystaliśmy ze sprawdzonych rozwiązań 

firmy Tubajfor, indywidualnie zmodyfikowanych 

przez współpracującego z nami 

specjalistę akustyka. 

FORMA I MATERIAŁY 

Obiekt po przebudowie stanowi zwartą, 

minimalistyczną bryłę, przekrytą płaskim 

dachem, nawiązującą do formy pierwotnie 

istniejącego w tym miejscu budynku. Elewacje 

kina zostały zaprojektowane ze swobodnie 

spływających pionowych pasów, tworzących 

wypukłości uplastyczniające bryłę i zapewniające 

subtelną grę światła i cienia. Elewację wykonano 

ze specjalnych, zbrojonych paneli firmy Austrotherm, 

których kształt został przez nas indywidualnie 

zaprojektowany. Zewnętrzna 

powierzchnia paneli została wykończona 

powłoką malarską firmy Baumit. Każdy panel 

miał swój cyfrowo zdefiniowany, indywidualny 

kształt i numer determinujący jego kolejność 

i sposób montażu na elewacji. Całość opisana 

była modelem cyfrowym, wykonanym w Revit 

Architecture . 

Nad wejściem głównym od strony południowej 

oraz od strony północnej zastosowano 

okładzinę elewacyjną z granitu. Jej gładka, polerowana 

powierzchnia odbija otaczające kamienice 

i kontrastuje z pofałdowaną strukturą paneli. 

WNĘTRZA 

• Fasada przed rozpoczęciem realizacji 

Chcieliśmy stworzyć kino odmienne od 

schematu znanego z multipleksów. W którym 

po opuszczeniu sali, wciąż pozostajemy w świecie 

kreacji filmowej i mamy wrażenie, że magia 

filmu nadal nas otacza. Kolorystyka i oświetlenie 

tworzą poczucie tajemniczości i ciepła, 

a jednocześnie dają możliwość skupienia się na 

projekcji. Klamrą spinającą wszystkie wnętrza 

ogólnodostępne jest aranżacja nawiązująca do 

historii kina. Wizerunki twarzy aktorów i muzyków 

filmowych zostały wplecione w przestrzenie 

holów na wszystkich kondygnacjach. Bar na 

pierwszym piętrze to nawiązanie do kina niemego 

– przestrzeni z pianinem tapera, tworzącego 

podkład muzyczny do wyświetlanych scen. 

Jego funkcję przejął barman, obsługujący gości 

zza kontuaru przypominającego klawiaturę fortepianu. 

W zakresie naszych działań była również 

kompleksowa aranżacja przestrzeni wewnętrznych 

obiektu. Powierzchnie ścian postanowiliśmy 

wykończyć tapetami firmy Muraspec, 

• Fasada po ukończeniu realizacji 

których trwałość zdążyliśmy zweryfikować 

podczas wcześniejszych realizacji. Dodatkowo 

zastosowaliśmy stropy napinane firmy Barrisol 

oraz elementy kształtujące miękkie formy, 

wykonane według indywidualnego projektu 

z paneli MDF. 

Istotnym elementem budującym atmosferę 

wnętrz jest właściwie zaprojektowane oświetlenie 

i elementy iluminacji eksponujące precyzyjny 

detal wykończeń. Od lat współpracujemy 

z firmą ES-System, której specjaliści 

doradzają nam w doborze opraw oświetleniowych 

i pomagają w podjęciu właściwych 

decyzji w zakresie zastosowanych źródeł światła, 

tak by ostateczny efekt był satysfakcjonujący 

dla inwestora. Wybraliśmy oprawy z ich oferty 

katalogowej, niektóre zmodyfikowaliśmy 

według naszych indywidualnych potrzeb. 

Dodatkowo, przeprowadziliśmy symulację, 

która pozwoliła na sprawdzenie ostatecznego 

efektu. W istocie nie odbiegał on od wykonanego 

dzieła. 

REALIZACJA 

Z okresu pracy nad wykonaniem projektu 

szczególnie utrwaliła się nam w pamięci 

konieczność zastosowania nietypowych rozwiązań 

komunikacyjnych, umożliwiających 

współdziałanie pierwotnej części kina z nowo 

powstałą. Budynek jeszcze przed adaptacją 

był podzielony na kilka poziomów. Po wprowadzeniu 

podziałów wewnętrznych uzyskaliśmy 

obiekt o prawdziwym labiryncie dojść 

i przejść. Istniejącą pierwotnie dużą salę kinową 

podzieliliśmy na trzy mniejsze, co spowodowało 

powstanie dodatkowych wtórnie wprowadzonych 

korytarzy. Jedynie projektowanie 

zintegrowane – praca na modelu przestrzennym 

obiektu w programie BIM – Revit Architecture 

umożliwiło nam wykonanie wystarczającej 

ilości przekrojów i rzutów koniecznych 

do zobrazowania całości zamierzenia. Skalę 

trudności zadania obrazuje fakt, że w projekcie 

zdefiniowaliśmy 18 poziomów dla budynku 

4-kondygnacyjnego. Długo także wspominać 

będziemy wielkie zaangażowanie inwestora 

w realizację obiektu. 

Zawsze myślimy, że znamy efekt swojego 

dzieła, zanim ono jeszcze powstanie, jednak 

ostateczny rezultat jest wypadkową tak wielu 

zmiennych, że dla nas projektowanie to… swoisty 

powrót do przyszłości. 

Radosław Kurzyp, 

biuro architektoniczne PLUS-ART 

• Wnętrza sal kinowych 


Fot. Radosław Kurzyp 




56 57


58 

Kinga 

Konopko 

– doradca ds. architektów 

Flügger 

Centrum Kultury 

pełne koloru 

Kina artystyczne, stanowiące alternatywę 

wobec multipleksów, już z założenia spełniają 

dodatkowe funkcje i wysoko ustawiają 

poprzeczkę zastosowanym materiałom 

wykończeniowym. Niełatwo połączyć wysublimowane 

oczekiwania estetyczne z wyjątkową 

funkcjonalnością – odpornością i trwałością 

materiałów. W takich obiektach będą 

organizowane nie tylko seanse, ale również 

konferencje prasowe, a także festiwale i przeglądy, 

których celem jest upowszechnianie 

kultury filmowej. Tutaj zatem liczy się komfort 

użytkownika i pozytywne oddziaływanie wnętrza 

na jego nastrój, dzięki zastosowanym 

barwom i fakturom. Ważne, aby wybrane 

farby spełniały wymogi estetyczne oraz 

zapewniały długotrwałe użytkowanie bez 

konieczności szybkiej renowacji. 

Funkcję dekoracyjną w budynku DCF 

odgrywają nie tylko forma i kolor, ale przede 

wszystkim motywy obrazujące ideę połączenia 

pozornie odległych wobec siebie czasów 

filmowych, poprzez przedstawienie osób związanych 

z kinematografią. Tak jest w czterech 

salach kinowych, gdzie królują głęboko nasycone, 

matowe i przyjemnie ciemne barwy 

potęgujące wrażenie przytulności. Przy dużym 

natężeniu ruchu, gdzie ważna jest długowieczność 

powłok malarskich, zdecydowanie polecamy 

farby dyspersyjne w 1. i 2. klasie odporności 

na szorowanie na mokro, a tam, gdzie 

pozwala na to koncepcja pracowni architektonicznej, 

farby w macie w połączeniu z satyną. 

Dlatego w miejscach narażonych na zabrudzenia 

zarekomendowaliśmy użycie między 

innymi farb Flügger Dekso 5 (mat) oraz 

Flutex 10, zapewniających piękne satynowe 

wykończenie ścian. Za takim wyborem przemówiła 

zarówno możliwość użycia efektownych, 

intensywnych kolorów, jak i odporność 

powłoki malarskiej na użytkowanie, dobra 

wydajność farby oraz łatwość renowacji pomalowanego 

podłoża. W tej realizacji, ciekawy 

efekt tablicy magnetycznej uzyskano przez 

zastosowanie jako podkładu farby Interior 

Magnetic Board. 


• Monitory w holu 

Lokalizacja/adres 



Architekci współpracujący 

Wrocław, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 64a 

PLUS-ART 

Data opracowania 2010 r. 


Inwestor 

Radosław Kurzyp 

Elżbieta Spież, Katarzyna Sziktanc, Angelika Kutzner, 

Maciej Wrzosek, Jakub Bebniarz, Maciej Człapiński 

Odra-Film 





Farby dekoracyjne do wnętrz 

Ekrany wielkoformatowe 

Grzejniki Zehnder Excelsior 

Austrotherm EPS 038 Fasada Super, 

Austrotherm FPP, Austrotherm EPS 

Fassada Premium 

Integer SA 

Flügger sp. z o.o. 

Samsung Electronics Polska sp. z o.o. 

Zehnder Polska sp. z o.o. 

Austrotherm sp. z o.o. 

TERAZ PRZESTRZEŃ NIE JEST WYZWANIEM 

Inwestycje w duże przekątne ekranów, niosą za sobą wiele pytań i wymagają rozważenia wielu plusów i minusów. 

Samsung UE rozwiązuje większość tych problemów. Najnowsza linia SAMSUNG UE to najnowocześniejsza 

technologia podświetlenia LED połączona z optymalną budową ekranu. Ultra cienka ramka 5,2 mm nie zakłóca 

swobodnego oglądania obrazów na ścianach wideo. 

Super-smukły profil i niewielka waga, ułatwiają znacząco instalację monitorów pojedynczo bądź na ścianach wideo. 

Seria UE 

- Wąskie ramki oraz niewielka grubość 

- Większa rozdzielczość zapewnia doskonałą czytelność 

- Ekologiczny 

- Wbudowany Media Player 

Monitory wielkoformatowe: 

Dobromir Maconko, tel. +48 600 099 121 

e-mail: d.maconko@samsung.com 

www.biznes.samsung.pl


Mariusz Majewski – menedżer produktu 

Fasadowych Profili Powlekanych (FPP), Austrotherm sp. z o.o. 

Bogactwo i różnorodność profili Austrotherm FPP pozwalają na 

wykorzystanie ich w realizacji najbardziej złożonych pomysłów architektonicznych. 

Elewacja Dolnośląskiego Centrum Filmowego (DCF) we Wrocławiu 

to efekt wspólnej koncepcji naszej firmy i biura architektonicznego 

Plus-Art z wykorzystaniem profili Austrotherm FPP. Pozornie prosta 

bryła sześcianu została uplastyczniona – ściany są pofalowane, co 

nadaje obiektowi niepowtarzalny, nowoczesny wygląd. Deformacje 

zostały wykonane z odpowiednio dociętego styropianu Austrotherm 

EPS 038 Fasada Super, na który następnie przyklejono zaprojektowane 

na specjalne zamówienie elastyczne profile. 

Projektantom zależało na wykonaniu elewacji lekkiej i łatwej w montażu. 

Dzięki wysokiej jakości, elastyczności i trwałości profili Austrotherm 

FPP udało nam się uzyskać zamierzony efekt. Bazowaliśmy na skutecznych 

rozwiązaniach. Styropian został odpowiednio ukształtowany i wyprawiony 

powłoką zewnętrzną, a wieloletnie doświadczenie w produkcji 

materiałów termoizolacyjnych oraz sztukaterii na bazie styropianu 

pozwoliło nam na wykorzystanie tego materiału w sposób niekonwencjonalny. 

Obiekt DCF pokazuje, że nasza firma jest otwarta na innowacyjne 

rozwiązania, a jej produkty znajdują zastosowanie w różnych, 

nawet najbardziej wyszukanych realizacjach. Austrotherm FPP są 

wykorzystywane nie tylko w renowacji starych kamienic, ale również 

w realizacjach nowoczesnych obiektów. 

• Elewacja wykończona Fasadowymi 

Profilami Powlekanymi 

• Fasadowy Profil Powlekany 

wykonany na specjalne zamówienie 

• Deformacje wykonane ze styropianu Austrotherm 

Fot. archiwum Austrotherm 

60 

61

• Elewacja 


ATMOSFERA Z „CIENIA WIATRU” 

Regionalne Centrum Kulturalno-Biblioteczne w Brzesku 

rekreacyjny, który jest widoczny z głównej alei 

parkowej i zamyka jej perspektywę. 

Od strony północnej zlokalizowaliśmy parkingi, 

natomiast w północno-zachodnim narożniku 

działki umieściliśmy miejsca parkingowe 

dla osób niepełnosprawnych, mające łatwy 

dostęp do wejścia głównego oraz bezpośrednio 

do sali audytoryjnej. Od strony wschodniej 

znajduje się ciąg pieszy, prowadzący do obiektu 

z brzeskiego rynku. Utworzony w strefie wejściowej 

plac rekreacyjny, został zaprojektowany 

jako miejsce spotkań i wypoczynku, z ławeczkami 

i gazonami kwiatowymi. Funkcją tej przestrzeni 

jest interakcja i wypoczynek osób w różnym 

wieku. 

• Nocna iluminacja fasady 

Nowoczesny obiekt łączy w sobie funkcje biblioteki oraz czytelni dla dorosłych i dzieci z przestrzenią 

konferencyjną, pracownią audiowizualną i miejscem spotkań. Jego prosta, zrytmizowana podziałami bryła 

wpisuje się w malowniczy krajobraz parku, kadrując pejzaż poprzez swoje przeszklenia. 

PROGRAM 

Oprócz biblioteki dla dorosłych i dla dzieci, 

w centrum znajdują się: uniwersytet III wieku, 

sala audytoryjna na 236 osób, sala wystawiennicza, 

czytelnie multimedialne, studio nagrań, 

pracownia sztuk wizualnych oraz niewielka, 

funkcjonująca niezależnie kawiarenka, dostępna 

również poza godzinami pracy Centrum. 

Dokonany przez inwestora wybór tego 

właśnie miejsca na realizację obiektu o funkcji 

kulturalno-bibliotecznej, pomimo ograniczonej 

powierzchni działki, okazał się decyzją trafną 

i uzasadnioną. 

Park i jego zagospodarowanie współgrają 

z projektowaną funkcją i pozwalają na poszerzenie 

zrealizowanych stref rekreacji i wypoczynku 

o tereny znajdujące się poza murami 

założenia. 

Forma budynku spowodowała, że stał się 

on elementem integralnym otaczającej go 

malowniczej przestrzeni krajobrazu miejskiego. 

ARCHITEKTURA 

• Przestrzeń holu głównego 

Projekt Regionalnego Centrum Kulturalno-Bibliotecznego 

został zrealizowany na zlecenie 

Gminy Brzesko. Prace projektowe były prowadzone 

od marca do sierpnia 2008 r. 

UWARUNKOWANIA 

Teren, na którym powstał obiekt, położony 

jest w obrębie zapadliska podkarpackiego, przylegającego 

od strony północnej do dużej jednostki 

tektonicznej – fliszowych Karpat Zewnętrznych. 

Obszar ten jest wypełniony osadami miocenu, 

wykształconymi w postaci iłów piaszczystych oraz 

iłów warstw skawińskich. Utwory głębszego podłoża 

przykryte są madami, mułkami, piaskami 

i żwirami rzecznymi. Powyżej nich występują piaski 

drobne, gliny pylaste, piaski gliniaste, gliny 

z otoczakami, pyły, torfy i namuły. Sączenia wody 

gruntowej obecne są na głębokości 0,9 m poniżej 

poziomu terenu. Ze względu na tak trudne 

warunki gruntowe budynek został posadowiony 

na 15- i 16-metrowych palach i płycie żelbetowej 

o gr. 20 cm, co wymagało wykonania specjalistycznych 

opracowań konstrukcyjnych. 

Założony przez inwestora budżet, ustalony 

w oparciu o dotację unijną, nie mógł przekroczyć 

17 mln zł. Przyjęta w programie funkcjonalnym 

i zrealizowana powierzchnia użytkowa 

obiektu to 3500 m 2 . 

Powyższe czynniki oraz niewielka działka 

o powierzchni ok. 2500 m 2 , a także brak możliwości 

wykonania kondygnacji podziemnej miały 

znaczący wpływ na formę budynku. Dodatkowym 

utrudnieniem był czas realizacji projektu. 

Dzięki ogromnemu zaangażowaniu inwestora 

i jego bardzo dobrej współpracy z firmą wykonawczą 

Budus z Katowic wszystkie terminy, 

zarówno na etapie projektowym, jak i realizacyjnym, 

zostały dotrzymane. 

LOKALIZACJA 

Działka, która przed rozpoczęciem realizacji 

pełniła funkcję placu targowego, położonego 

centralnie w układzie urbanistycznym tej 

części Brzeska, znajduje się przy ul. Targowej. 

Od strony południowej i wschodniej sąsiaduje 

z parkiem miejskim. Po stronie północnej 

i zachodniej – z obszarem zabudowy jednorodzinnej. 

Po przeprowadzonej analizie sformułowaliśmy 

założenia definiujące potrzebę 

stworzenia czytelnego ciągu pieszego, prowadzącego 

do projektowanego centrum, łączącego 

je z główną ulicą miasta, będącą trasą 

przelotową Kraków-Tarnów. Jednocześnie 

uznaliśmy, że projektowany budynek nie powinien 

stanowić dominanty w istniejącym parku. 

Postanowiliśmy wpisać go w zastany starodrzew. 

Podkreśliliśmy jego rangę, eksponując 

reprezentacyjne wejście oraz projektując plac 

Czterokondygnacyjny budynek o zwartej 

bryle, wzniesiony na planie zbliżonym do prostokąta, 

przekryto płaskim dachem. Ostatnie 

piętro znajduje się jedynie nad częścią obiektu 

i zawiera pomieszczenia techniczne. 

W narożniku południowo-wschodnim zlokalizowano 

wejście główne z otwarciem na plac 

rekreacyjny i główną aleję parkową. Z tego 

miejsca wchodzimy do przeszklonego na całej 

wysokości, doświetlonego od góry poprzez 

świetliki dachowe holu. Transparentne wydzielenie 

tej przestrzeni pozwala na przenikanie się 

wnętrza z zewnętrzem i swobodny wgląd w otaczający 

krajobraz. Strefa ta poprzez zastosowane 

otwarcie widokowe stanowi przedłużenie parku. 

Na wszystkich kondygnacjach w holu znajdują 

się miejsca wypoczynku i rekreacji. 

Na parterze zlokalizowaliśmy szatnię 

z recepcją oraz ogólnodostępnym zapleczem 

• Hol z otwarciem widokowym na park 

Fot. Marek Kotwis 

62 63

• Przeszklona fasada, widok z wnętrza • Wnętrze sali wykładowej • Sala wykładowa, przestrzeń widowni 

sanitarnym. W części centralnej umieściliśmy 

główną, otwartą klatkę schodową z przeszkloną 

windą, wyeksponowane wejście do 

sali audytoryjnej oraz wejście do wydzielonej 

gospodarczej części budynku. W niej zaprojektowaliśmy 

garderoby obsługujące salę, 

pokoje administracyjne, kotłownię z warsztatem 

konserwatora oraz dwie klatki schodowe 

i dodatkową windę. 

Obok recepcji zlokalizowaliśmy wejście 

do kawiarenki, która ma również wyjście 

bezpośrednio na zewnątrz budynku, umożliwiające 

jej autonomiczne funkcjonowanie. 

Sala audytoryjna ma również niezależne wejścia 

dostępne z zewnątrz za pomocą schodów 

i pochylni dla osób niepełnosprawnych. Czytelnie 

poprowadzona komunikacja łączy je 

z obszarem placu. 

Na I piętrze znajduje się biblioteka dla dorosłych 

i dla dzieci, pomieszczenia administracyjne 

oraz osobne węzły sanitarne. Przy bibliotece 

dla dorosłych zaprojektowaliśmy czytelnię 

z widokiem na park i strefę multimedialną. Jest 

ona oddzielona od wypożyczalni przeszkloną 

ścianą. Wypożyczalnia jest doświetlona światłem 

pośrednim poprzez czytelnię. Taki sposób jej 

lokalizacji był zabiegiem celowym. Staraliśmy 

się stworzyć miejsce, mające klimat starych 

bibliotek, z ich charakterystyczną grą światła, 

półmrokiem, „duszą” i zapachem przywodzącym 

na myśl „Cień wiatru” Ruiza Zatona Carlosa. 

Kolorystyka wnętrz utrzymana jest w barwach 

jesieni – od różnych odcieni żółci, beżu, 

poprzez zgaszoną zieleń, po kolory liści czerwonego 

klonu. Dzięki temu przestrzeń 

wewnętrzna integruje się z widoczną za oknami 

zielenią parku i stwarza atmosferę ciepła. 

Przy wypożyczalni dla dzieci, otwartej 

widokowo na park, znajduje się pokój bajek 

i czytelnia, również utrzymane w takiej konwencji, 

lecz o większym nasyceniu kolorów. 

Pomieszczenia administracyjne zostały 

wydzielone z części bibliotecznej. Mają osobne 

węzły sanitarne i odrębną komunikację, obsługiwaną 

przez boczne klatki schodowe. Jednocześnie 

strefa ta jest połączona z częścią biblioteki 

poprzez hol główny. 

Na II piętrze znajduje się uniwersytet 

III wieku z zapleczem sanitarnym dostępnym 

z holu. Ściany zewnętrzne jego pomieszczeń 

zostały również przeszklone. W części południowej 

umieściliśmy salę wystawienniczą, 

z aneksem kuchennym oraz z aneksem wypoczynkowym 

wydzielonym z przestrzeni holu. 

Od strony zachodniej znajdują się: studio 

nagrań i pracownia sztuk wizualnych, ze ścianami 

wyizolowanymi akustycznie, dostępne 

z holu głównego poprzez korytarz, stanowiący 

również śluzę akustyczną. 

W centralnej części zaprojektowaliśmy 

archiwa, pomieszczenia magazynowe i pokoje 

instruktorów, doświetlone od strony północnej. 

Na elewacji budynku umieściliśmy 

zewnętrzne oprawy oświetleniowe. Poprowadzone 

wokół niego ciągi piesze zawierają elementy 

iluminacji, które po zmroku oświetlają 

fasadę budynku i ożywiają jego bryłę. 

Zaangażowanie inwestora współtworzącego 

obiekt na każdym etapie realizacji 

pozwoliło nam na osiągnięcie jego ostatecznego 

kształtu. 

Agnieszka Bil, 

Autorska Pracownia Projektowa „ABIL” 

Lokalizacja/adres Nowy Sącz, ul. Narutowicza 3 



Architekci 

Autorska Pracownia Projektowa ABiL 

Agnieszka Bil 

Jakub Bil 



Inwestor 

Gmina Brzesko 





Katowickie Przedsiębiorstwo Budownictwa 

Przemysłowego BUDUS SA 

• Przestrzeń czytelni dla dzieci • Strefa zabaw • Czytelnia dziecięca i stanowiska multimedialne 

64 65


SECESYJNE 

INSPIRACJE 

DLA WNĘTRZ 

• Bryła apartamentowca widziana 

z ulicy Kazimierzowskiej 

Klimt House w Warszawie 

• Fasada 

Wewnętrzną przestrzeń prestiżowego apartamentowca budują mozaiki i motywy zaczerpnięte z malarstwa 

Gustawa Klimta. Gradacja otwartości przestrzeni zapewnia zarówno możliwość integracji mieszkańców, 

jak i zachowania prywatności ich indywidualnych światów. 

RYS HISTORYCZNY 

Historia urbanizacji terenów górnego Mokotowa 

jest stosunkowo krótka. Rozpoczyna się 

około roku 1910, kiedy to wytyczono kilkanaście 

ulic na południe od Rakowieckiej i na zachód od 

Puławskiej. Były to ulice prowadzone raczej zgodnie 

z uprzednio istniejącymi traktami rolniczymi. 

Powstanie ulic Narbutta, Madalińskiego, Różanej 

i Dąbrowskiego, a później, na skutek parcelacji, 

przecznic Sandomierskiej, Wiśniowej i Kazimierzowskiej 

umożliwiło zabudowę tej części Mokotowa. 

W tamtych czasach, w okolicy powstały 

liczne cegielnie i wyrobiska gliny. 

Plan zagospodarowania terenu z roku 1915 

ograniczył wysokość zabudowy do czterech 

kondygnacji. Obszary te zostały uznane przez 

inwestorów za bardzo atrakcyjne, co doprowadziło 

do stosunkowo szybkiego powstania 

zabudowy na większości parceli. Obecnie działki 

w tej części miasta mają wysoką cenę. Wolnych, 

przeznaczonych pod realizacje jest niewiele. 

Niekontrolowana zabudowa powojenna nie 

zniszczyła oryginalnego, przedwojennego charakteru 

tego miejsca. 

LOKALIZACJA 

Projektowany budynek sąsiaduje od północy 

z modernistyczną kamienicą wzniesioną 

w 1932 r. Jest ona najprawdopodobniej pierwszym 

obiektem, który powstał na tej działce. 

Na terenie przylegającym do obszaru inwestycji 

od strony południowej w latach 30. została 

wybudowana szkoła według projektu mistrza 

polskiego funkcjonalizmu Juliusza Żurawskiego. 

ZAŁOŻENIA 

URBANISTYCZNE 

Główna bryła obiektu od strony ulicy Kazimierzowskiej 

i budynku szkoły ma wysokość 5 kondygnacji 

– łącznie 17,07 m. Ostatnie dwie kondygnacje 

– 6. i 7. zostały wycofane o 3 metry. 

Całkowita wysokość budynku wynosi 24,10 m. 

Na elewacji wschodniej i wewnętrznych wycofania 

najwyższych kondygnacji występują tylko lokalnie, 

w miejscach gdzie jest to niezbędne do spełnienia 

wymogów dotyczących niezacieniania 

mieszkań. Naszym celem było umiejętne wpisanie 

nowej kubatury w kontekst przestrzenny, architektoniczny 

i historyczny ulicy Kazimierzowskiej. 

66 67 

• Wnętrze holu 

Fot. archiwum Echo Investment

ARCHITEKTURA 

Budynek został zaprojektowany w zgodzie 

z zapisami decyzji o warunkach zabudowy, przy 

jednoczesnej maksymalizacji wykorzystania 

powierzchni działki. 

Jego wyraz architektoniczny kształtują trzy 

główne bryły, zaprojektowane w formie wykuszy 

częściowo nadwieszonych nad chodnikiem 

ulicy. Ich dolna krawędź została dostosowana 

do wysokości wykusza budynku sąsiedniego. 

Szerokość nadwieszeń wynika z analizy skali 

obiektu. W tej części zastosowano dwa typy 

balustrad wprowadzających dodatkowy rytm 

elewacji. Elewacja została wykonana z piaskowca. 

INSPIRACJE 

Nazwa obiektu i charakter wnętrz nawiązuje 

do twórczości Gustawa Klimta. Elementy jego 

ornamentalnego, wręcz bizantyjskiego stylu 

zostały wprowadzone w holu wejściowym 

i klatkach schodowych. W przestrzeniach tych 

znajdują się mozaiki ze szkła, z elementami 

złoconymi. Ich wykonanie powierzono pracowni 

• Wnętrze salonu 

Moduł Mozaiki. Złota mozaika wypalana jest 

metodą szklarską z płynnego złota menniczego. 

Tak wykonana, ma kolor złota dukatowego. 

Każda z klatek jest ozdobiona innym motywem. 

Niewielkie różnice można dostrzec również 

pomiędzy każdą z kondygnacji. Dzięki temu 

poszczególne wnętrza zyskały indywidualny 

charakter. 

Dodatkowo, fragment posadzki na styku 

budynku z ulicą został ułożony z kostki granitowej 

w dwóch kolorach, we wzór zaczerpnięty 

z obrazów patrona realizacji. 

Eleganckie, reprezentacyjne wykończenie 

wnętrz podkreśliliśmy poprzez wybór szlachetnych 

materiałów. Wykonanie posadzek z dwóch 

rodzajów marmuru chorwackiego Selena 

pozwoliło nam na wyodrębnienie biegów schodów 

z przestrzeni holu. Ich detal stanowią 

ciemne pasy z marmuru Emperador. 

W centralnej części obiektu, tuż przy wyjściu 

z holu do ogrodu, umieszczono dwuczęściową 

rzeźbę z mosiądzu i bazaltu „W pocałunku 

całego świata” autorstwa Oskara de Sage, 

będącą przestrzenną interpretacją fragmentu 

„Fryzu Beethovena” Gustawa Klimta. 

ROZWIĄZANIA 

FUNKCJONALNO- 

-PRZESTRZENNE 

Obiekt zaprojektowaliśmy zgodnie z ideą 

stopniowania otwartości poszczególnych, skomunikowanych 

ze sobą przestrzeni: publicznej 

(ulica), ogólnodostępnej (wejście), społecznej 

(każda z klatek) i prywatnej (każde z mieszkań). 

Na parterze umieściliśmy dwa lokale usługowe, 

reprezentacyjną strefę wejściową, pięć 

mieszkań, komórki lokatorskie, recepcję, 

pomieszczenie ochrony, śmietnik, wózkownię 

i pomieszczenie na narzędzia ogrodnicze. 

Na kondygnacjach od 2. do 5. znajdują się 

44 mieszkania o powierzchni od 41,3 m 2 do 

112,6 m 2 . Lokale dwu- i trzypokojowe zostały 

zaprojektowane z aneksem kuchennym, w sposób 

umożliwiający jego wydzielenie jako odrębnej 

kuchni. 

Na kondygnacjach 6. i 7., w części zachodniej 

(od ulicy Kazimierzowskiej) i w części południowej, 

mieszczą się mieszkania dwupoziomowe 

o bardzo atrakcyjnym wnętrzu i układzie 

funkcjonalnym. W części pokoi dziennych 

zastosowaliśmy pustkę powietrzną na wyższej 


Jarosław Postaleniec – Direct Sales 

Manager, AE LG Electronics 

Jakie rozwiązania z palety Państwa produktów zostały zastosowane 

w apartamentowcu Klimt House? 

W budynkach apartamentowych najlepiej sprawdzają się systemy 

klimatyzacyjne typu Multi Split lub MultiV. Umożliwiają one podłączenie 

wielu jednostek wewnętrznych do jednej jednostki zewnętrznej, 

zapewniając wysoką sprawność oraz oszczędzając miejsce 

potrzebne do instalacji urządzeń. W apartamentowcu Klimt House 

zainstalowano system Multi Split, zawierający eleganckie jednostki 

wewnętrzne z serii ArtCool oraz jednostkę zewnętrzną MU4M25, 

która została zamontowana w specjalnie zaprojektowanej przestrzeni, 

tak by agregat był niewidoczny. 

Czy w Państwa ofercie znajdują się klimatyzatory, dedykowane 

ekskluzywnym wnętrzom, w których projektanci przykładają 

ogromną wagę do walorów estetycznych również urządzeń 

technicznych? 

Firma LG zwraca uwagę nie tylko na najlepsze parametry techniczne 

urządzeń, ale również na ich wygląd. Dowodem są liczne 

nagrody związane z designem naszych produktów, m.in. Reddot 

Design Award, International Forum Design czy Good Design Mark. 

W naszej ofercie znajdują się urządzenia serii ArtCool Galeria oraz 

ArtCool Libero przeznaczone dla osób zwracających szczególną 

uwagę na walory estetyczne. Seria ArtCool Galeria umożliwia ponadto 

dostosowanie wyglądu urządzenia do stylu wnętrza i preferencji estetycznych 

właściciela. 

Oferują Państwo projektantom system sieci domowej Homnet. 

Proszę przybliżyć sposób jego działania i przeznaczenie. 

System ten znajduje zastosowanie w najnowocześniejszych budynkach, 

takich jak apartamenty czy hotele. Dzięki niemu możliwe jest 

zarządzanie instalacją – systemem dostępu, alarmem, klimatyzacją, 

ogrzewaniem, oświetleniem, roletami, za pomocą smartfona lub 

w inny wybrany przez użytkownika sposób. 

Klimat, który 

inspiruje 

Nowoczesne rozwiązania klimatyzacyjne dedykowane 

dla apartamentów, biurowców, obiektów użyteczności 

publicznej, szpitali i centrów medycznych 

oraz obiektów wielkokubaturowych. 

Eleganckie wzornictwo 

Wysoka wydajność energetyczna 

Szybki i łatwy montaż 

• Klimatyzator w przestrzeni salonu 

Kompleksowe wsparcie: 

• doradztwo techniczne na etapie koncepcji projektu, 

doboru i projektowania systemów klimatyzacji 

• nadzór podczas uruchomienia 

• obsługa gwarancyjna i pogwarancyjna 

68 

Kontakt: 

LG Electronics Polska Sp. z o.o. 

Al. Jerozolimskie 162A, 02-342 Warszawa 

tel. +48 22 48-17-100, www.klimatyzacja.lge.pl

Na jakie wsparcie techniczne z Państwa strony mogą liczyć 

architekci? 

Zarówno architekci, jak i projektanci instalacji mogą liczyć na nasze 

pełne wsparcie w całym procesie projektowania systemów klimatyzacyjnych. 

Pomagamy w wyborze koncepcji systemu klimatyzacji, 

dobieramy urządzenia, ich lokalizację, uczestniczymy w tworzeniu 

projektów technicznych. Szczególną wagę przywiązujemy do sprawności 

energetycznej systemów i w tym zakresie nasze systemy 

MultiV są bezkonkurencyjne. 

W naszych trzech Akademiach Klimatyzacji (Warszawa, Wrocław, 

Gdańsk) prowadzimy regularne szkolenia dedykowane różnym grupom 

naszych klientów, w tym również projektantom. 

Które z proponowanych przez Państwa rozwiązań wpisują 

się w nurt ekologiczny? 

Właściwie wszystkie nasze urządzenia charakteryzują się wysokimi 

parametrami ekologicznymi, związanymi z ich eksploatacją, jak 

również z materiałami użytymi do ich budowy. Szczególną uwagę 

chcielibyśmy zwrócić na systemy z odzyskiem energii MultiV III Heat 

Recovery, stosowane najczęściej w nowoczesnych budynkach biurowych, 

gdzie występują jednocześnie potrzeby grzania i chłodzenia. 

MultiV III Heat Recovery fimy LG to w tej chwili najnowocześniejsze 

rozwiązanie tego typu na rynku. 

W jakie elementy dodatkowe wyposażono Państwa produkty 

przeznaczone dla alergików? 

LG dostarcza udoskonalony, 4-stopniowy system ochrony, wykraczający 

daleko poza standardy branży. Na system ten składają się: 

– filtry antyalergiczne, przechwytujące alergeny i wirusy, 

– potrójny filtr, usuwający m.in. zapach świeżo nałożonej farby, redukujący 

obecność składników organicznych, jak formaldehyd itp., usuwający 

nieprzyjemne zapachy, z którymi mamy do czynienia na co dzień, np. 

dym papierosowy, zapach ryb, żywności itp., 

– dodatkowo zastosowany filtr plazmowy spala mikroskopijne cząsteczki 

kurzu, roztocza, pyłki i sierść zwierząt, 

– funkcja automatycznego oczyszczania wymiennika, zapobiegająca 

rozwojowi pleśni osadzającej się na jego mokrej powierzchni po wyłączeniu 

klimatyzatora. 

Czy klimatyzatory pokojowe zawsze wymagają instalacji jednostki 

zewnętrznej? 

Tak, nowoczesne klimatyzatory pokojowe wymagają zastosowania jednostki 

zewnętrznej. Umożliwia to cichą pracę i zapewnia wyższą sprawność systemu. 

GUSTAW KLIMT – austriacki malarz i grafik, żył 

i tworzył w latach 1862-1918. Jest jednym z najwybitniejszych 

przedstawicieli secesji i autorów przemian 

artystycznych, które dokonały się w Wiedniu na przełomie 

XIX i XX w. Był inicjatorem powstania Stowarzyszenia 

Artystów Austriackich – Secesja. 

Uznany za kontrowersyjnego twórcę, odrzucał wszelkie 

konwencje i ograniczenia narzucone przez akademickie 

koncepcje. Dzieła artysty wyrażają bujność i złożoność 

epoki, w której tworzył. Tematy, jakie 

podejmował, to alegorie, portrety, pejzaże oraz wizerunki 

erotyczne. W swoich obrazach umieszczał postacie 

w przestrzeni abstrakcyjnej, zbudowanej z elementów 

geometrycznych i linearnych – przypominającej mozaiki 

bizantyjskie. Twórczość Klimta cechują: dekoracyjność, 

stylizacja, faliste linie, swobodne układy kompozycyjne, 

abstrakcyjna i roślinna ornamentyka. W jego pracach 

dominują żywe, ekspresyjne barwy, w szczególności 

kolor złoty, natomiast pejzaże i portrety tworzył w odcieniach 

pastelowych. 

• Wnętrze łazienki 

kondygnacji. W tej przestrzeni przewidzieliśmy bibliotekę. Na dwóch 

kondygnacjach podziemnych zlokalizowaliśmy parking i pomieszczenia 

techniczne. Decydując o ilości miejsc parkingowych, przyjęliśmy 

przelicznik przyporządkowujący 1,5 miejsca na jedno mieszkanie. 

Program funkcjonalny założenia poszerzyliśmy, projektując 

niewielki, ale w pełni funkcjonalny klub fitness z sauną i strefą relaksu. 

Najtrudniejszym zadaniem projektowym, z którym zmierzyliśmy 

się w trakcie tej realizacji, było harmonijne wkomponowanie budynku 

w historyczną tkankę urbanistyczną i zachowanie drzew na dziedzińcu. 

Jednocześnie, poszukując rozwiązań w zakresie tych zagadnień, 

staraliśmy się projektować przestrzenie ogólnodostępne w sposób 

przemyślany i świadomy, nadając im odpowiednią skalę i rangę. 

Paweł Pyłka, pracownia architekoniczna 

Mąka Sojka Architekci 

70 

Lokalizacja/adres Warszawa, ul. Kazimierzowska 46/48 

Pracownia projektowa Mąka Sojka Architekci 

Architekt prowadzący Paweł Pyłka 

Architekci 

Natalia Regulska, Magda Kuleczko, 

Krzysztof Henger 



Inwestor 

Echo Investment SA 

Powierzchnia całkowita 

nadziemna / podziemna 

8651 m 2 / 2911 m 2 

Powierzchnia zabudowy 1181 m 2 

Kubatura brutto 

nadziemna / podziemna 


Producent drzwi 

wewnętrznych 

Systemy klimatyzacji 

Stolarka okienna 

29 523 m 3 / 11 276 m 3 

Modzelewski & Rodek sp. z o.o. 

Barausse Polska 

LG Electronics Polska sp. z o.o. 

GORAN sp. z o.o. 

Grupa Stolbud Pruszyński


• Przestrzeń poczekalni 

FORMY W RUCHU 

Rozbudowa lotniska Okęcie w Warszawie 

W najbliższym czasie w Polsce do użytku zostanie oddanych kilka nowych oraz zmodernizowanych terminali 

lotniczych. Obecnie kończone są prace realizacyjne we Wrocławiu, Gdańsku i Lublinie. Pierluca 

Roccheggianni – architekt z Estudio Lamela dzieli się z nami swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami, 

zdobytymi w trakcie budowy pirsu centralnego i południowego lotniska Okęcie. 

Kaya Brzezicka: Jaki był zakres Państwa 

działań projektowych w procesie realizacji 

całości obiektu? 

Pierluca Roccheggianni: W 2003 r. Estudio 

Lamela, współtworząc konsorcjum z firmami 

wykonawczymi Ferrovial Agroman i Budimex 

SA, wygrało konkurs na projekt i budowę 

terminala 2. Koncepcja zakładała rozbudowę 

istniejącego obiektu terminala 1. lotniska Okęcie 

o całkowicie nowy budynek z nowoczesnymi 

rozwiązaniami funkcjonalnymi, które miały 

odpowiadać wysokim standardom właściwym 

dla tego typu obiektów najwyższej klasy. Za 

szczególnie istotny aspekt projektowy uznaliśmy 

funkcjonalność i przejrzystość komunikacji. 

Wyzwaniem, które podjęliśmy, było zaprojektowanie 

obiektu w taki sposób, aby mógł on 

obsługiwać zarówno pasażerów w ruchu krajowym, 

ruchu Schengen, jak i tych, którzy przybywają 

spoza europejskiego obszaru ruchu bezwizowego. 

Złożoność tego projektu potęgował 

fakt, że inwestor stawiał na stworzenie takiej 

funkcjonalności, aby możliwe było wprowadzenie 

wszelkich kombinacji przesiadkowych. Nasze 

biuro projektowe zaproponowało układ liniowy, 

gdzie pirs, do którego dokują samoloty, stanowi 

bufor pomiędzy budynkiem hali odpraw a płytą 

lotniska. Do naszych zadań należało zarówno 

zaplanowanie etapowości prac projektowych 

i realizacyjnych, skoordynowanie poszczególnych 

branż, jak i prowadzenie płynnej komunikacji 

z inwestorem na każdym etapie realizacji. 

W przypadku portu lotniczego oznacza to 

konieczność uzgadniania wszelkich decyzji projektowych 

z wieloma użytkownikami obiektu, 

takimi jak: Straż Graniczna, służby celne, Straż 

Ochrony Lotniska, agenci handlingowi, linie lotnicze 

oraz różnorodne departamenty należące 

do inwestora. Warto również dodać, że w trakcie 

prowadzenia prac budowlanych byliśmy 

odpowiedzialni za nadzór autorski, który staraliśmy 

się prowadzić w taki sposób, aby mieć 

zawsze możliwość natychmiastowej reakcji na 

dynamicznie zmieniającą się sytuację w czynnym 

obiekcie lotniska. 

KB: Prowadzenie inwestycji zlokalizowanej 

w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch 

działających terminali lotniczych czynnej 

płyty lotniska i związanej z nią granicą państwa 

było bardzo skomplikowanym przedsięwzięciem 

logistycznym. W jaki sposób 

zaplanowano etapowość realizacji? 

PR: Ze względu na bezwzględną konieczność 

utrzymania ruchu pasażerskiego na lotnisku 

prowadzenie całości prac zostało podzielone 

na kilka głównych etapów i szereg 

dodatkowych podetapów. Ponadto w trakcie 

robót zaangażowani byliśmy w rozwiązywanie 

nagłych i nieprzewidywalnych problemów związanych 

z koniecznością pogodzenia prowadze- 

nia prac budowlanych z ruchem pasażerskim. 

Podstawowy podział prac wyróżniał: 

1. Budowę terminala 2. oraz pirsu północnego. 

W ramach tego etapu wydzielono do 

wcześniejszej realizacji poziom przylotów, który 

został oddany do użytku jako pierwszy. 

W związku z tym, że znajduje się on na kondygnacji 

„0”, całość prac wykończeniowo-budowlanych 

na pozostałych poziomach była 

prowadzona niejako „nad głowami” pasażerów. 

W ramach tego etapu zbudowano również 

kilka nowych płyt postojowych dla samolotów, 

a także zrealizowano większość prac związanych 

z estakadami dojazdowymi. 

2. Wykończenie poziomu odlotów terminala 2. 

3. Budowę wielopoziomowego parkingu P2. 

4. Przebudowę płyty postojowej przed terminalem 

1. i pirsem południowym. Ten etap był 

możliwy do wykonania dopiero po otwarciu 

terminala 2. i pirsu północnego, co pozwoliło 

na czasowe wyłączenie z ruchu wyjść pasażerskich 

z istniejącego terminala 1. 

5. Budowę pirsu centralnego i południowego. 

W ramach etapu pierwszego powstał pirs południowy 

utrzymany w stanie surowym, natomiast 

z racji konieczności odcięcia istniejącego 

terminala 1. od płyty postojowej lotniska 

72 73

• Widok elewacji od strony płyty lotniska i mostku pasażerskiego 

najemcami stref handlowych. Precyzyjne 

wytyczne, jakie udało się wypracować na etapie 

projektowym w wyniku wielu rozmów i spotkań, 

dotyczyły jedynie salonów typu Executive 

Lounge, których operatorem jest użytkownik 

portu – spółka PPL. Pozostałe projekty wnętrz 

dla poszczególnych powierzchni komercyjnych 

uzgadnianie były na etapie nadzoru autorskiego. 

Dlatego już w fazie projektowej założyliśmy 

pewne wspólne ramy wizualne dla przestrzeni 

sklepowych, tak by wygląd zewnętrzny możliwie 

najpełniej komponował się z całością wnętrza. 

Zamierzenie, zostało osiągnięte niestety połowicznie, 

co widać w czynnych już częściach 

portu – w takich przypadkach najistotniejszą rolę 

po zakończeniu inwestycji odgrywa świadomość 

estetyczna inwestora. 

KB: Czy projektując rozwiązania funkcjonalno 

przestrzenne, korzystali Państwo 

z pomocy ekspertów specjalizujących się 

w tego typu realizacjach? Czy konsultowali 

Państwo na etapie koncepcyjnym zagadnienia 

związane z nagłośnieniem, systemem 

kontroli i obsługi oraz wentylacją obiektu? 

PR: Podstawową wytyczną, którą architekt 

projektujący port lotniczy obowiązany jest bezwzględnie 

spełnić, jest dyspozycja dotycząca 

klasy obiektu określanej w międzynarodowej 

klasyfikacji IATA [ang. International Air Transport 

Association – red.]. Związane jest to z koniecznością 

osiągnięcia wielu parametrów wpływających 

na komfort i bezpieczeństwo użytkowania 

obiektu. Uwzględnić należy m.in.: czas 

potrzebny na realizację przesiadki, włącznie 

z kontrolą bezpieczeństwa, ilość przestrzeni 

dla każdego pasażera w poczekalniach i przy 

odprawach biletowo-bagażowych, ilość bagażu, 

jaki może być obsłużony w danym czasie, czy 

kategorię obsługiwanych samolotów. Cały projekt, 

ze względu na specyfikę obiektu, podlegał 

ścisłej kontroli pod względem technologii pracy 

lotniska. Należy pamiętać, że budynek portu 

lotniczego to nie tylko strefy obsługi pasażera, 

które widzimy, na co dzień korzystając z lotniska. 

Sercem większości portów lotniczych jest 

bardzo skomplikowany system obsługi i ekspedycji 

bagażu, który jest w obecnych czasach 

dodatkowo skomplikowany przez konieczność 

wprowadzenia zaawansowanej kontroli bezpieczeństwa. 

Wszystkie te elementy konsultowaliśmy 

z odpowiednimi specjalistami. Nasze 

biuro, przystępując do prac nad koncepcją rozbudowy 

lotniska Okęcie, miało bardzo świeże 

doświadczenie z budowy nowego, znacznie 

większego pod względem przepustowości portu 

lotniczego w Madrycie. Zdobyta dzięki jego 

realizacji wiedza pozwoliła na implementację 

wielu nowoczesnych rozwiązań do projektu 

terminala 2. lotniska w Warszawie. Rozbudowa 

pirsu, której dokonaliśmy w ostatnim czasie, 

jest naturalną kontynuacją podjętych wcześniej 

decyzji, przy czym w kilku kwestiach wprowadziliśmy 

niewielkie zmiany, podnoszące komfort 

korzystania z obiektu. 

KB: Jaki system konstrukcyjny zastosowano? 

PR: Dla obiektu przyjęto system składający 

się z konstrukcji żelbetowej słupowo-płytowej, 

przy czym konstrukcja dachu wsparta jest na 

stalowych dźwigarach. Ze względów estetycznych 

zdecydowaliśmy rozrzeźbić je dodatkowo 

w hali odpraw. Ciekawostką jest konstrukcja 

mostów pasażerskich od strony płyty – zaplanowaliśmy 

ją jako system samonośny, stalowy, 

w pełni zdylatowany od budynku pirsu. 

KB: Jakie aspekty były szczególnie istotne 

w zakresie projektowania oświetlenia wnętrz? 

PR: Oświetlenie wnętrz przede wszystkim 

projektowaliśmy w sposób umożliwiający ich 

właściwe doświetlenie – tak by obiekt prawidłowo 

służył użytkownikom. W wybranych 

miejscach rolą oświetlenia jest również wyeksponowanie 

konkretnych rozwiązań architektonicznych 

lub też podkreślenie tych fragmentów 

wykończenia, na których nam zależało. Tak jest 

w przypadku budynku pirsu, gdzie liniowe 

oświetlenie tworzy jednolite pasma na całej 

pirs centralny został wybudowany w ostatnim 

etapie, tak by funkcjonujący już terminal 2. i pirs 

północny mogły przejąć ruch pasażerski. Dodatkowym 

wyzwaniem projektowo-realizacyjnym 

było uwzględnienie faktu, że budowany pirs 

centralny ma wspólną ścianę z istniejącym i operującym 

terminalem 1. 

KB: Czy nadzory autorskie stanowiły 

istotny element kształtujący końcowy efekt 

realizacji? 

PR: Każda realizacja o tak dużej skali związana 

jest z koniecznością prowadzenia nadzoru 

autorskiego, obciążonego szczególnym obowiązkiem 

dotrzymania terminów realizacyjnych, 

do czego zobowiązał się wykonawca. Należy 

przy tym pamiętać, że w jego gestii jest również 

szczegółowe rozwiązywanie napotkanych 

trudności, często niemożliwych do przewidzenia 

w procesie projektowym. Oczywiście podstawowy 

obraz efektu końcowego realizacji jest 

stworzony na etapie projektowym, jednak mnogość 

zmian, w tym inwestorskich, powoduje, 

że nadzór autorski staje się istotnym elementem 

nadającym obiektowi ostateczny wyraz. 

W fazie projektowej architekci przede wszystkim 

rozwiązują kwestie estetyki i funkcjonalności. 

W przypadku tak skomplikowanego budynku 

ogromną rolę odgrywają jednak również wszelkiego 

typu instalacje. Zbagatelizowanie kwestii 

ich precyzyjnego zaplanowania może utrudnić 

w trakcie budowy uzyskanie zamierzonego 

efektu końcowego. Rozumiejąc to, staraliśmy 

się rozwiązywać problemy z pogranicza architektury 

i instalacji na bieżąco. Warto dodać, że 

w obecnej sytuacji prawnej, gdy przetarg 

publiczny daje wykonawcy możliwość zmiany 

właściwie wszystkich proponowanych w projekcie 

elementów poprzez sławne sformułowanie 

„lub równoważne” – nadzór autorski ze 

zdwojoną siłą musi czuwać nad utrzymaniem 

pierwotnie założonych w projekcie rozwiązań 

materiałowych. 

KB: W jaki sposób pracowali Państwo 

nad bryłą obiektu? Czy wpisanie się w istniejące 

założenie pozostawiło możliwość 

odautorskich ingerencji w estetykę wykończenia 

elewacji? Jakie materiały i systemy 

zostały na niej użyte? 

PR: Podstawową decyzją, podjętą już w fazie 

koncepcji, było zerwanie z estetyką istniejącego 

obiektu terminala 1. Nowy budynek został 

pomyślany jako jedna, wspólna całość, tworząca 

jednolitą bryłę. Z racji wyjątkowości tego obiektu 

– trzy pirsy składają się na łączną długość około 

800 metrów – liniowość bryły narzuciła pewne 

konkretne, powtarzalne rozwiązania konstrukcyjne. 

Elewacja została podporządkowana 

podziałom tej konstrukcji. Ze względu na 

wygodę użytkowników, czyli pasażerów, wzdłuż 

całego pirsu zaprojektowano w sumie 21 

mostów pasażerskich, pozwalających na bezpośrednią 

komunikację pomiędzy budynkiem 

a samolotem. Te obiekty, ze względu na 

konieczność rozmieszczenia ich ściśle zgodnie 

z wymiarami poszczególnych samolotów, skomplikowały 

jednolitość podziału elewacji, jednocześnie 

jednak urozmaicając ją i rozrzeźbiając. 

Ponieważ założeniem projektowym było jak 

największe doświetlenie wnętrza, fasada została 

w pełni przeszklona. Jej odchylenie od pionu 

powoduje redukcję efektu olśnienia, który 

mógłby być niebezpieczny dla samolotów. 

Ponadto nadaje sylwetce budowli dynamizmu, 

który stanowi jej wyróżnik w otoczeniu. 

Etap budowy pirsu centralnego oraz dokończenie 

pirsu południowego stanowiły jedynie 

dopełnienie wcześniej podjętych decyzji i jako 

takie nie były odrębnym wyzwaniem koncepcyjnym. 

Nasze zadanie polegało na wpisaniu 

nowych, nowoczesnych materiałów, w kontekst 

istniejącej, pierwotnej elewacji. Ze względu na 

zużycie się tych elementów, które zostały wykonane 

podczas poprzednich etapów realizacji, 

zdecydowaliśmy się na nieznaczną zmianę kolorystyki. 

KB: Czy inwestor miał sprecyzowaną 

wizję zakresu funkcjonalnego części komercyjnej? 

PR: Nie. Dopiero, w trakcie inwestycji inwestor 

rozpoczął proces negocjacji z potencjalnymi 

• Widok na wyjścia pasażerskie 

74 

75

GRUPPE GRUPPE 

Fragment rzutu, skala 1:1000 

Przekrój, skala 1:650 

76 77

• Przestrzeń klatki schodowej przy mostkach pasażerskich 

• Widok na mostek pasażerski 

• Przestrzeń wnętrza mostku pasażerskiego 

Fot. Sebastian Oleksik 

długości wnętrza. Trzy nowo projektowane 

mosty pasażerskie przy pirsie centralnym, które 

zostały potraktowane w sposób szczególny 

z racji ich późniejszej realizacji, wykorzystują te 

walory oświetlenia i najbardziej korzystnie 

prezentują i eksponują elementy wykończenia 

wnętrz. Z dużą świadomością zaplanowaliśmy 

również oprawy w sufitach podwieszonych. 

Stworzyliśmy jednolitą kompozycję, wykorzystującą 

materiał i sposób ułożenia paneli sufitowych. 

Jej walory estetyczne są szczególnie 

widoczne w hali odbioru bagażu. Warto także 

zwrócić uwagę na rolę oświetlenia w projektach 

poszczególnych mebli, gdzie światło wydobywa 

i podkreśla ich charakter i kształt. 

KB: W jaki sposób rozwiązano komunikację 

wizualną założenia? 

PR: Port lotniczy, z uwagi na wielkość założenia 

oraz ilość użytkowników i zmieniające się 

przepisy dotyczące ochrony, a także ruchu granicznego 

i celnego, jest de facto żywym organizmem, 

w którym bez ustanku zachodzą zmiany. 

W wielu przypadkach zmiany te sięgają na tyle 

głęboko, że modyfikacjom ulega również strefa 

funkcjonalna. Opracowanie komunikacji wizualnej 

dla portu lotniczego jest więc osobnym 

wyzwaniem projektowym. Poza aspektem czysto 

wizualnym, takim jak dobór czcionki i jej wielkość 

oraz wybór typoszeregu piktogramów, 

ogrom pracy stanowi precyzyjne, oszczędne 

w formie i adekwatne do sytuacji dobranie odpowiednich 

lokalizacji napisów i treści, jaką zawierają 

poszczególne znaki. Dopracowanie szczegółów 

tego projektu do fazy wykonawczej, 

z uwzględnieniem konieczności koordynacji z projektami 

branżowymi, zajęło naszej pracowni rok. 

Na bieżąco uwzględnialiśmy wszelkie możliwe 

tymczasowe zmiany, które inwestor zalecał wprowadzać 

w czasie realizacji poszczególnych robót. 

Ostateczny kształt informacji wizualnej nadano 

poprzez ujednolicenie nośników i kolorystyki oraz 

wypracowanie rygoru w sposobie zestawiania 

poszczególnych informacji. Niestety, również 

w tym przypadku inwestor nie stanął na wysokości 

zadania. W odpowiednim czasie nie sprecyzowano 

jednoznacznie wymagań dla systemu, 

a w trakcie częściowego uruchamiania obiektu 

wprowadzono sporą ilość zmian w podziale funkcjonalnym. 

Ostateczna decyzja inwestora o zmianie 

sposobu numeracji wyjść pasażerskich spowodowała 

konieczność rozwiązań tymczasowych, 

co zadziałało ze szkodą dla całego sytemu 

informacji wizualnej. Wydaje się jednak, że końcowe 

ustalenia, które poczyniono w zasadzie już 

w trakcie nadzoru autorskiego prowadzonego 

• Przestrzeń poczekalni i wgląd na płytę lotniska 

w czasie ostatnich etapów realizacji, uczytelniają 

system komunikacji wizualnej. Użytkownik obiektu 

wie, jaki należy obrać kierunek w modernizacji 

sytemu, i jest duża szansa, że informacja wizualna 

zostanie ujednolicona. 

KB: Jakich materiałów wykończeniowych 

użyto? Co o tym zadecydowało? 

PR: Koncepcja wnętrza zakłada bardzo rygorystyczne 

podejście do materiałów i kolorów. 

W przestrzeniach ogólnodostępnych dominują 

szkło, kamień i beton o naturalnych, achromatycznych 

odcieniach. Na tym stonowanym tle 

kolory zarezerwowane są dla informacji lotniskowej, 

mającej priorytetowe znaczenie dla 

pasażerów. Dlatego jedynie pomarańcz i błękit 

tablic informacyjnych przełamują monotonię 

bieli i szarości. Jak już wspomniano, inwestycja 

była przerwana i przez określony czas pozostawała 

w stanie surowym. Na skutek tego część 

budynku trzeba było wyremontować. Z kolei 

praca przy zrealizowanych i oddanych uprzednio 

do użytku częściach lotniska pozwoliła na 

zgromadzenie cennych doświadczeń, które 

zostały wykorzystane przy dokończeniu budowy. 

Dlatego właśnie wnętrza nowych mostków pasażerskich 

przy pirsie centralnym, którymi podróżni 

przechodzą do i z samolotów, zyskały całkiem 

nową oprawę. Industrialne wykończenie zostało 

zastąpione jasnymi, kolorowymi panelami z płyt 


Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 


Estudio Lamela S.L.P. sp.p. Oddział w Polsce 


Carlos Lamela y de Vargas 

Pierluca Roccheggianni, Paweł Czaplicki, 

Adam Kulikowski, Piotr Krajewski, 

Przemysław Kaczkowski, Maja Chęcińska, 

Architekci 

Luis Antonio Ruiz, Agnieszka Łozińska, 

Magdalena Morelewska, Martyna Tejwan, 

Tomasz Chmielewski, Maria Usabiaga Ramirez 

Data opracowania 

2009 r. 

(projekt wykonawczy) 


Inwestor 

Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze 

Powierzchnia całkowita 18 316 m 2 



HOCHTIEF Polska SA 

Szkło laminowane VSG 66.2, 

Press-Glas S.A. 

VSG 88.2. (8000 m 2 ) 

Terminal 2: szkło 10mm ESG 

Planibel Energy NT /16Ar/ 66.1 AGC Flat Glass Polska sp. z o.o. 

Stratophone, łącznie 13 000 m 2 

Wykonawca fasady aluminiowo- 

-szklanej, elewacji wentylowanej, 

obudów z płyt warstwowych, WIDOK sp.j. 

żaluzji elewacyjnych, przegród 

ppoż., automatyki drzwi 

HPL połączonych z oświetleniem liniowym. 

Windy panoramiczne zastąpiły te tradycyjne, 

a ewakuacyjne klatki schodowe zyskały bardziej 

szlachetne materiały okładzinowych i odpowiednie 

oświetlenie. 

KB: Jakie założenia były dla Państwa najistotniejsze 

w kontekście tej realizacji? Gdzie 

poszukiwali Państwo inspiracji? 

PR: Nasz projekt dotyczył realizacji portu 

lotniczego zlokalizowanego w Warszawie – stolicy 

Polski. Lotnisko Okęcie jest z założenia wizytówką 

miasta i kraju. Dla wielu osób przybywających 

do Polski jest pierwszym obiektem, z jakim 

mają tu styczność. Dlatego istotne jest, aby taki 

budynek zapewniał możliwie maksymalny komfort 

użytkownikowi, a jednocześnie był charakterystyczny. 

Takie założenie przyświecało nam 

na etapie koncepcji. Oczywiście, ostateczny 

kształt realizacji jest zawsze wynikiem pewnego 

kompromisu, który w tym przypadku był wypracowywany 

przez kilka lat na niezliczonej ilości 

spotkań z inwestorem. 

KB: Co stanowiło dla Państwa największe 

wyzwanie projektowe? 

PR: Z perspektywy czasu, analizując całość 

procesu inwestycyjnego, wydaje się, że najtrudniejszym 

aspektem naszej pracy było pogodzenie 

różnych wymagań stawianych przez użytkowników 

obiektu. 

KB: Dziękuję za rozmowę. 

• FASADY I ŚWIETLIKI 

ALUMINIOWO-SZKLANE 

• KONSTRUKCJE CAŁOSZKLANE 

• ELEWACJE MOCOWANE PUNKTOWO 

• ŻALUZJE ELEWACYJNE 

I PRZECIWSŁONECZNE 

WIDOK Sp. J. 

ul. Łabiszyńska 21A, 03-204 Warszawa 

tel. +48 22 811 48 13, fax +48 22 614 21 34 

www.widok.eu 

78 79


Fot. A. Łuszcz 

CZYTELNOŚĆ IDEI 

Regionalne Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne 

i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki Rzeszowskiej 

• Bryła obiektu 

– ujęcie z lotu ptaka 

• Wejście główne do części 

administracyjnej 

Nowoczesny kompleks łączy w sobie funkcje niezbędne do prawidłowego 

działania i rozwoju uczelni. Jego charakterystyczna 

forma stanowi odbicie pomysłu stworzenia obiektu składającego 

się z różnych, ale komplementarnych części. 

• Fasada – ujęcie od strony wejścia głównego 

Fot. B. Makowski 

Fot. W. Chwała 

80 81

• Świetliki w holu 

• Wnętrze głównej auli 

– widok na scenę i proscenium 


odzwierciedlenie nie tylko w sposobie kształtowania 

jego bryły, ale również w rozwiązaniach 

tworzących zagospodarowanie terenu. 

Część dydaktyczną i bibliotekę, z racji konieczności 

zapewnienia ich łatwej dostępności oraz 

dużych jednoprzestrzennych powierzchni, 

przewidziano jako budynki dwukondygnacyjne, 

nad nimi góruje biurowiec administracyjny 

o układzie trójtraktowym. Ze względu na dość 

dużą liczbę użytkowników obiektu wymagana 

była duża ilość czasowych miejsc postojowych. 

Rozmieściliśmy je w trzech niewielkich grupach, 

wzdłuż obiegającej budynek drogi pożarowej. 

Dzięki przeplataniu tego obszaru terenami 

zorganizowanej zieleni, mimo jego dużej 

powierzchni, uniknęliśmy wrażenia jego dominacji 

nad pozostałymi elementami zagospodarowania 

terenu. 

FUNKCJA 

Część konferencyjno-dydaktyczna obiektu 

jest samodzielnym zespołem, którego poszczególne 

sale dostępne są z dwukondygnacyjnego 

holu. Jej centralnym elementem jest główna 

aula o układzie amfiteatralnym, przekryta charakterystyczną 

kopułą o konstrukcji z drewna 

klejonego, pokrytej blachą tytanowo-cynkową. 

Aula została pomyślana jako sala konferencyjna, 

Fot. A. Łuszcz 

akustyka i design to nasza pasja 

Projekt powstał na podstawie koncepcji 

wybranej w konkursie architektonicznym, zorganizowanym 

przez Politechnikę w Rzeszowie 

w ramach realizacji programu Regionalnej Strategii 

Innowacji, zmierzającego do zwiększenia 

potencjału instytucji edukacyjnych, naukowych 

i naukowo-badawczych. 

ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE 

Innowacyjnemu rozwojowi Politechniki mają 

służyć trzy podstawowe funkcje, które zostały 

zrealizowane w obiekcie: 

– dydaktyczna i konferencyjna – zapewniająca 

bazę lokalową dla planowanych nowych 

kierunków studiów (architektury i biotechnologii) 

oraz stwarzająca możliwość organizacji 

sympozjów, konferencji i wystaw, 

– biblioteczna – umożliwiająca stworzenie 

regionalnej biblioteki literatury technicznej, 

– administracyjna – stanowiąca centrum 

zarządzania Politechniki Rzeszowskiej w zakresie 

dydaktyki, prac naukowo-badawczych oraz 

statutowej działalności uczelni. 

LOKALIZACJA 

Obiekt znajduje się w obrębie kampusu 

uczelni, w sąsiedztwie alei Powstańców Warszawy. 

Teren inwestycji stanowi opadającą 

w kierunku północnym skarpę, ograniczoną 

drogą. Sposób projektowania bryły budynku 

wynikał w znaczącym stopniu z ukształtowania 

działki. Załamujący się na jej wysokości przebieg 

al. Powstańców zrodził pomysł, aby bryłę 

obiektu przełamać w dwóch kierunkach równoległych 

do głównej drogi i zakończyć charakterystycznym 

elementem. Teren przewidziany 

dla planowanej inwestycji przez lata stanowił 

obszar zajmowany przez ziemię wydobywaną 

z pobliskich wykopów, co spowodowało, że 

do głębokości kilku metrów zalegały stosunkowo 

świeże nasypy, niestanowiące podłoża budowlanego. 

Wpłynęło to na decyzję o całkowitym 

podpiwniczeniu obiektu i zlokalizowaniu w części 

podziemnej parkingów, głównej wentylatorni 

oraz pomieszczeń magazynowo-technicznych. 

Czynnikiem, decydującym o poziomie posadowienia 

obiektu, był także zapis miejscowego 

planu zagospodarowania terenu, nakazujący 

wykonanie dojazdu do obiektu od dróg 

wewnętrznych należących do uczelni, nie zaś 

bezpośrednio od przebiegającej w sąsiedztwie 

działki drogi krajowej. 

FORMA I KONTEKST 

PRZESTRZENNY 

Program obiektu przewidywał odrębność 

poszczególnych zespołów funkcjonalnych i możliwość 

ich autonomicznego działania. Aby 

spełnić to założenie i przenieść ideę leżącą 

u jego podstaw na język architektury, podjęliśmy 

decyzję o ukształtowaniu kompleksu 

poprzez wprowadzenie trzech odrębnych brył 

mieszczących poszczególne funkcje. Połączyliśmy 

je wspólnym pasażem, który umożliwia 

swobodny, niezależny dostęp oraz dogodną 

komunikację wewnątrz obiektu. Z przestrzeni 

pasażu zapewniliśmy również dostęp do parkingu 

podziemnego oraz funkcji gastronomicznej, 

zaplanowanej w formie bufetu studenckiego. 

Trzy główne funkcje obiektu znajdują 

Od wielu lat zajmujemy się akustyką 

oraz wystrojem wnętrz. Bazując na tych 

doświadczeniach oferujemy Państwu 

gamę produktów najwyższej jakości 

do projektowania i wykonania wnętrz. 

Od ciepłego tradycyjnego drewna 

poprzez laminaty i powierzchnie lakierowane 

w dowolnych kolorach do 

nowoczesnych materiałów takich jak 

szkło akrylowe perforowane, folie akustyczne, 

czy różnego rodzaju absorbery. 

82 83 

P.B. RemaTec 

sp. z o.o. ul. Kobiałka 42 03-044 Warszawa tel. 22 814-16-14 fax 22 814-16-15

• Wnętrze auli – widok na widownię 




Architekci 

Rzeszów, al. Powstańców Warszawy 

Biuro Projektów Budownictwa 

Ogólnego BUDOPOL SA 

mgr inż. arch. Paweł Łuszcz 

inż. Dorota Kulma, 

mgr inż. arch. Monika Karpińska, 

inż. Rafał Roguski 



Inwestor 

Politechnika Rzeszowska 

im. Ignacego Łukasiewicza 

Powierzchnia netto 16 175 m 2 




Skanska SA Oddział Budownictwa 

Ogólnego w Rzeszowie 

Sufit rastrowy OPEN CELL 

75x75mm kolor RAL 9006 

Szkło: 6 ESG Stopsol Supersilver 

Clear / 16Ar / 44.2 Stratobel 

TopN+; 6 ESG Planibel Green / 

16Ar / 44.2 Stratobel TopN+ 

Łącznie 6000 m 2 

BARWA SYSTEM sp. z o.o. 


Panele akustyczne 

AGC Flat Glass Polska sp. z o.o. 

P.B. RemaTec sp. z o.o. 



wzbogacona o funkcję widowiskową, realizowaną 

dzięki scenie o polu gry 10 x 15 m, wyposażonej 

w elementy technologii scenicznej 

(nadscenie, sztankiety, most oświetleniowy, 

kabinę elektroakustyczną). W czasie codziennych 

zajęć użytkowane jest proscenium oddzielone 

od sceny kurtyną. W przypadku organizacji 

imprez wymagających zaplecza dla artystów 

pomieszczenia dydaktyczne przylegające do 

auli można przekształcić w garderoby za pomocą 

mobilnych ścian. Jedną z głównych przesłanek 

dla tej części obiektu była możliwie największa 

wielofunkcyjność. Stąd wynikają takie rozwiązania, 

jak: wspomniane sale seminaryjne przekształcane 

w garderoby oraz dzielone sale 

konferencyjne na pierwszym piętrze, dające 

możliwość połączenia i uzyskania dużej przestrzeni 

wystawowej z oświetleniem górnym. 

Osobnym zagadnieniem projektowym była 

część biblioteczna z dużym księgozbiorem 

otwartym i kilkoma czytelniami o różnym przeznaczeniu. 

Stworzyliśmy jednoprzestrzenne, 

dwukondygnacyjne wnętrze skupione wokół 

doświetlonego od góry patia. Poszczególne 

czytelnie zostały wydzielone ażurowymi przegrodami, 

które wraz z odpowiednio ukształtowanymi 

sufitami podwieszonymi zapewniają 

wymaganą ochronę akustyczną, nie zamykając 

wizualnie wnętrz. Dzięki zastosowaniu dużych 

84 

przeszkleń z pionowymi osłonami przeciwsłonecznymi 

oraz odpowiedniemu zaprojektowaniu 

oświetlenia górnego uzyskaliśmy jasne, 

przestrzenne wnętrze o rozproszonym oświetleniu 

naturalnym. 

Część administracyjna obiektu dostępna 

jest przez główną klatkę schodową, stanowiącą 

widokowe zamknięcie pasażu wejściowego. 

Na jej trzech kondygnacjach znajdują się biura 

uczelni z pokojami pracowników. Na ostatnim 

piętrze, jako wyodrębniony zespół, zaprojektowaliśmy 

rektorat z salą senatu. 

ROZWIĄZANIA 

MATERIAŁOWE 

Ideą determinującą kształt elewacji była 

chęć uzyskania lekkości bryły, mimo dużych 

rozmiarów obiektu. Efekt ten osiągnęliśmy 

poprzez zastosowanie dużych przeszkleń 

w kolorze ciemnej zieleni, zestawionych 

z jasnymi płaszczyznami wykończonymi klejonymi 

do rusztu płytami ceramicznymi oraz 

pionowymi, aluminiowymi osłonami przeciwsłonecznymi. 

Część administracyjna uzyskała 

fasadę strukturalną przeszkloną szkłem refleksyjnym 

z delikatnym podkreśleniem poziomów. 

Dzięki użyciu niewielkiej ilości rodzajów materiałów 

uzyskaliśmy jednorodność elewacji, 

mimo skomplikowanej bryły kompleksu. Efekt 

spokoju elewacji jest dodatkowo wzmocniony 

poprzez charakterystyczny dach auli w kształcie 

kropli, wykonany z lekko patynowanej 

blachy tytanowo-cynkowej. Stropodachy części 

niskiej zaprojektowano jako żwirowe o zdyscyplinowanym 

układzie świetlików i wychodzących 

na dach elementów technicznych, 

widocznych z okien części administracyjnej. 

Elementem charakterystycznym obiektu 

jest na pewno błyszczący dach głównej auli, 

przypominający kroplę wody lub grzbiet wieloryba. 

Jest on zestawiony z bryłą pasażu, 

doświetlonego rzędem świetlików. 

Wnętrza obiektu miały być przede wszystkim 

funkcjonalne i przyjazne użytkownikom. 

Mając to na uwadze, zdecydowaliśmy się na 

użycie ciepłej, pastelowej kolorystyki i zastosowanie 

przeszkleń o dużych powierzchniach. 

Dzięki temu połączeniu udało nam się stworzyć 

przestrzenie jasne i otwarte. 

Chcielibyśmy podkreślić, że sprawne opracowanie 

projektu i jego późniejsza szybka 

realizacja możliwa była dzięki bardzo dobrej 

współpracy z profesjonalnie przygotowanym 

inwestorem – Politechniką Rzeszowską i rzetelnym 

wykonawcą – firmą Skanska SA. 

Paweł Łuszcz, Biuro Projektów 

Budownictwa Ogólnego BUDOPOL SA 

metalowe 

sufity podwieszane 

Biurowiec ARCHETURA, Kraków CH Sfera, Bielsko-Biała Przedszkole w Marklowicach Cuprum Arena, Lubin 

www.barwasystem.pl 

BARWA SYSTEM sp. z o.o. 

11-034 Stawiguda 

ul. Przemysłowa 21 

tel. +48 89 522 09 10 

fax +48 89 522 09 20 

fax +48 89 512 65 96 

NIP: 739-28-75-782 

biuro@barwasystem.pl 

Filia Sosnowiec 

41-200 Sosnowiec 

ul. Plonów 21 

tel./fax +48 32 290 65 00-01 

sosnowiec@barwasystem.pl

Specjalizacje 

Miejsca reprezentacyjne miast 

– promenady i deptaki wymagają 

od projektantów szczególnie 

sumiennego doboru rozwiązań. 

Muszą się one bowiem wyróżniać, 

oprócz niezawodnej pracy 

i funkcjonalności, estetycznym 

wykonaniem oraz odpornością na 

intensywne użytkowanie. Jednym 

z istotnych elementów, niezbędnych 

w tego typu realizacjach, są 

systemy odwodnień. O ich prawidłowy, 

zgodny z przeznaczeniem 

dobór zapytaliśmy Jacka Wesołowskiego 

z firmy HAURATON 

Polska sp. z o. o. 

Szymon Ciach: Jakie rozwiązania z palety 

Państwa produktów są najczęściej wybierane 

przez projektantów do odwodnień reprezentacyjnych 

miejsc, takich jak deptaki czy 

promenady? 

Jacek Wesołowski: Wybierając odwodnienia 

liniowe dla tego typu miejsc, należy przede 

wszystkim wziąć pod uwagę odpowiednie właściwości 

hydrauliczne i wytrzymałościowe, 

zależne od miejsca instalacji odwodnień. Oczywiście 

dla miejskiej architektury nie mniej istotne 

są aspekty estetyczne, a więc dopasowanie 

materiałów i wzoru wykończeń (czyli rusztów) 

do pozostałych elementów architektonicznych. 

W tych przypadkach najczęściej wybierane są 

odwodnienia, które umożliwiają zastosowanie 

największego wachlarza rusztów. Do takich 

zaliczyć możemy odwodnienia FASERFIX ® 

SUPER KS oraz RECYFIX ® STANDARD i PLUS. 

Tam, gdzie przy kształtowaniu nawierzchni 

o wysokich wymaganiach architektonicznych 

odwodnienie liniowe nie może rzucać się w oczy, 

coraz większą popularność zyskują również 

korytka szczelinowe. Wyróżnia je prawie niewidoczna 

szczelina wlotowa, tworząca delikatną 

linię, nadająca nawierzchni elegancję i podkreślająca 

jej atrakcyjność. Przewidujemy również, 

że jedna z ostatnio wprowadzonych nowości 

– odwodnienie liniowe RECYFIX ® PRO (korytko 

ODWODNIENIA LINIOWE 

W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ 

• System RECYFIX ® PLUS 200 

z tworzywa z rusztem wykonanym z wysokiej 

jakości poliamidu PA-GF) – stanie się wkrótce, 

ze względu na wyjątkowo atrakcyjny ruszt, kolejnym 

popularnym produktem. 

SC: Jakie czynniki determinują wybór 

odpowiednich systemów odwodnień? 

JW: Podstawowe parametry to: 

– wydajność hydrauliczna – dobór rozwiązań 

rozpatrywany jest dla każdego przypadku 

indywidualnie i zależy od wielkości 

powierzchni, z której zbierane są wody 

opadowe, natężenia deszczu oraz od długości 

ciągu odwodnienia liniowego, 

– klasa obciążenia – jest to parametr określany 

przez normę PN-EN 1433, dopasowujący 

wymaganą wytrzymałość odwodnienia do 

miejsca jego montażu oraz przewidywanego 

rodzaju ruchu i wielkości pojazdów. 

Pozostałe wymagania można traktować jako 

uzupełniające i wypełniamy je w zależności od 

życzeń klienta. 

SC: Czy istnieje możliwość wykorzystania 

zebranej wody opadowej, np. do nawadniania 

zielni czy pracy fontann? 

JW: Oczywiście. Warto jednak wiedzieć, 

że możliwość ponownego wykorzystania wód 

opadowych zebranych w odwodnieniach (np. 

do nawadniania okolicznych terenów zielonych) 

zależy przede wszystkim od stopnia ich 

zanieczyszczenia oraz rodzaju zastosowanych 

urządzeń oczyszczających zebraną wodę. 

W zależności od przewidywanego sposobu 

jej powtórnego wykorzystania należy wziąć 

pod uwagę inne wymagania w zakresie jej 

czystości. Trzeba pamiętać, że wody opadowe 

i roztopowe, spływające po nawierzchniach 

utwardzonych, traktowane są jako ścieki i często 

niosą ze sobą zanieczyszczenia stałe (piaski 

i pyły), chemiczne (np. substancje ropopochodne) 

oraz organiczne (np. liście), które 

należy usunąć przed powtórnym wykorzystaniem. 

SC: W intensywnie użytkowanych miejscach, 

a do takich zaliczamy m.in. deptaki 

i promenady, Państwa produkty są szczególnie 

narażone na uszkodzenia mechaniczne. 

Czy sposób ich zabezpieczenia daje gwarancje 

długotrwałego użytkowania systemów 

przy zachowaniu ich walorów estetycznych? 

JW: Każdy z produktów HAURATON charakteryzuje 

się bardzo starannym przygotowaniem, 

począwszy od projektu, zastosowanych 

w procesie produkcyjnym urządzeń i materiałów, 

aż po szczegółowe wytyczne dotyczące 

montażu. Projektując nowe rozwiązania, zawsze 

bierzemy pod uwagę to, że odwodnienia liniowe 

są inwestycją długoterminową, dlatego zarówno 

pod względem wydajności, zastosowanych 

technologii produkcji, jak i wykorzystanych 

materiałów muszą spełniać także to kryterium. 

Uczulamy też naszych klientów, że tylko odpowiedni, 

zgodny z instrukcją montaż zapewnia 

bezpieczne, trwałe i efektywne funkcjonowanie 

odwodnień. Do każdego projektu podchodzimy 

indywidualnie – służymy doradztwem w zakresie 

doboru odpowiednich produktów i ich 

montażu. Staramy się wspierać klientów już na 

etapie projektowania, wskazując rozwiązania 

optymalne dla danej inwestycji. Oczywiście na 

funkcjonalność i niezawodność naszych produktów 

ma także wpływ odpowiedni serwis. 

Stosowane przez nas rozwiązania i innowacje 

pozwalają nie tylko zaoszczędzić czas w trakcie 

montowania, ale także umożliwiają sprawną 

konserwację systemu. 

Dla obiektów o podwyższonych wymaganiach 

w zakresie bezpieczeństwa i estetyki 

stworzyliśmy szereg rozwiązań dodatkowych, 

np. śruby antywandal, zabezpieczające ruszty 

przed kradzieżą, czy powłoka do rusztów żeliwnych 

KTL, zapewniająca ich długotrwały czarny 

kolor. 

SC: W jaki sposób wspierają Państwo 

projektantów? 

JW: Wykwalifikowani przedstawiciele oraz 

specjaliści z działu technicznego służą pomocą, 

odpowiadając na pytania projektantów na każdym 

etapie realizacji. Oferujemy doradztwo 

w zakresie właściwego doboru rodzaju odwodnienia, 

kalkulacji wydajności hydraulicznej oraz 

wsparcia przy wykonywaniu rysunków i dokumentacji 

projektowej. Dysponujemy bogatą 

bazą rysunkową i opisową. Pomoc techniczna 

to przede wszystkim indywidualne podejście 

do każdego zagadnienia. 

SC: Najczęstszymi błędami popełnianymi 

podczas projektowania tego typu 

realizacji są... 

JW: …nieodpowiedni dobór parametrów 

hydraulicznych i nieadekwatny dla danej inwestycji 

dobór klasy obciążenia odwodnień liniowych. 

Projektanci, którzy współpracują z nami 

dłużej, wiedzą, że zawsze apelujemy o to, by 

korzystać z oferowanego wsparcia technicznego 

już na etapie doboru rozwiązań dla danej inwestycji. 

Dzięki temu można uniknąć zastosowania 

systemów odwodnień o niewłaściwych dla 

danej realizacji parametrach. Bardzo ważną 

i często zaniedbywaną częścią projektowania 

jest również wyraźne wskazanie minimalnych 

wymagań zabudowy odwodnień wynikających 

z umiejscowienia danego systemu i sposobu 

jego posadowienia. 

SC: Dziękuję za rozmowę. 

• Korytka szczelinowe – widok rusztu ze stali nierdzewnej 

• Fot. archiwum HAURATON Polska sp. z o.o. 

• System RECYFIX ® STANDARD 200 

86 87


• Elewacja z perspektywy człowieka 

EKSPOZYCJA 

STRUKTUR 


Przebudowa schronu strzegomskiego na 

potrzeby Muzeum Współczesnego Wrocław 

Surowość materiałów i autentyczność faktur stanowią cechy szczególne 

nowej przestrzeni wystawienniczej, stworzonej w obiekcie, 

który od kilkudziesięciu lat jest wkomponowany w strukturę 

miasta. Uwolniony od wtórnych podziałów rzut uczytelnia idee 

kompozycji niezwykłego, wpisanego w plan koła, wnętrza. 

• Strefa wejściowa 

88 • Bryła obiektu 

89

Rys. archiwum VROA ARCHITEKCI 

HISTORIA 

Armia Czerwona otoczyła Twierdzę Breslau 

na początku lutego 1945 r. Podczas ataku najbardziej 

ucierpiały obszary położone w południowej 

i zachodniej części miasta. Schron 

strzegomski jako jeden z niewielu budynków 

wzdłuż ulicy Legnickiej nie został zniszczony 

przez ogień artyleryjski. Był ostatnim punktem 

oporu małej grupy esesmanów, którzy bronili 

się za pomocą CKM-ów, pancerfaustów i granatów. 

Ze względu na rzut obiektu rozwiązany 

na planie koła trudno było ich podejść. Rosjanie 

zdobyli schron, wysadzając fragment portyku 

wejściowego. Budynek jednak nie został znacząco 

uszkodzony. 

W 1942 r. – kiedy powstawał – miał służyć 

raczej poprawieniu morale mieszkańców, choć 

chyba nikt nie wierzył, że front może przesunąć 

się aż tutaj – w głąb Rzeszy. Budynek jest 

największym z czterech zbudowanych w tamtym 

okresie w Breslau naziemnych schronów 

obrony przeciwlotniczej, zaprojektowanych 

przez Richarda Konwiarza – ambitnego architekta 

niemieckiego pracującego od 1909 r. 

w biurze radcy budowlanego miasta Maksa 

Berga. W 1933 r., w obliczu przyjętej w Niemczech 

ustawy o czystości rasowej, Konwiarz 

mógł stracić prawo wykonywania zawodu ze 

względu na polskie nazwisko. W tym czasie 

• Widok na trzon centralny 

spotkało to Poelziga, Scharouna i Gropiusa. 

Podpisał on jednak wiernopoddańczy list do 

Adolfa Hitlera, co uchroniło go przed losem 

kolegów. Berg krytykował go za ten ruch. 

Wysokie schrony przeciwlotnicze miały 

wpisywać się w zabudowę mieszkaniową i udawać 

zwykłe budynki. Takie obiekty powstawały 

także w Hamburgu, Berlinie, Wiedniu. Tam 

stanowiły elementy systemu obrony czynnej 

jako wieże przeciwlotnicze z miejscami przeznaczonymi 

na ciężkie działa. Wrocławski bunkier 

nie był przystosowany do takiej roli. Podczas 

obrony miasta funkcjonował jako szpital polowy. 

Ponieważ był to obiekt militarny, zachowało się 

niewiele zdjęć z tamtego okresu – dotychczas 

znaleźliśmy tylko jedno sprzed zimy 1945 r. 

• Schemat 

rzutu piętra 

W bezpośrednim sąsiedztwie bunkra znajdował 

się kościół św. Pawła, który został zniszczony 

przez wycofujących się Niemców. W tamtym 

czasie całe kwartały kamienic zostały 

zrównane z ziemią. Po wojnie wzniesiono tam 

z prefabrykatów nowe osiedla bloków. Otoczenie 

schronu całkowicie się zmieniło. 

Z budynku wpisanego w kontekst równomiernych 

pierzei ulic przekształcił się w autonomiczny, 

wolno stojący obiekt zlokalizowany 

przy trójpasmowej drodze. Po 1989 r. w schronie 

i przyległym budynku parterowym istniały: 

hurtownie i sklepy. Na szczycie umieszczono 

okrągłą reklamę coca-coli. 

Dwa lata temu odnowiono elewację 

budynku i na fasadzie zrealizowano mural 

Stanisława Dróżdża pt. „Klepsydra”. Konwiarz 

w tym miejscu planował umieszczenie orła 

trzymającego w szponach emblemat ze swastyką. 

Na wspomnianym zdjęciu sprzed 

1945 r. fronton jednak jest pusty. Ulicą przechadzają 

się jedynie członkowie Hitlerjugend 

w brunatnych koszulach. 

PROGRAM 

FUNKCJONALNY 

Muzeum Współczesne we Wrocławiu było 

wyjątkowe już na etapie programowania. Dyrektor 

Dorota Monkiewicz oparła ideę instytucji 

na koncepcji Muzeum Sztuki Aktualnej, przedstawionej 

przez Jerzego Ludwińskiego 

w 1966 r. W programie użytkowym znalazła 

się otwarta strefa miejska dostępna z ulicy, 

powierzchnie dla artystów przeznaczone do 

dowolnego zagospodarowania oraz klubokawiarnia 

i kafejka – obie dostępne bez konieczności 

zakupu biletu. 

STAN PIERWOTNY 

Obiekt, który miasto Wrocław przeznaczyło 

na powstanie muzeum, jest unikatowy, 

charakteryzują go silne cechy przestrzenne 

zdeterminowane przez formę rzutu. 

W momencie rozpoczęcia realizacji wnętrze 

Fot. Łukasz Wojciechowski 

budynku było wypełnione klaustrofobicznie 

wąskim labiryntem, składającym się z dziesiątek 

pomieszczeń i korytarzy, w których – ze 

względu na plan koła – orientacja była niemal 

niemożliwa. Niestety w budynku nie było już 

żadnych oryginalnych elementów wyposażenia 

– ani śladu po stalowych drzwiach czy 

urządzeniach technicznych. Znaleźliśmy jedynie 

zniszczone fragmenty instalacji alarmowej, 

tj. rozbite skrzynki z ebonitu. 

ROZWIĄZANIA 

PRZESTRZENNE 

Schron to sześciokondygnacyjny budynek 

wzniesiony w konstrukcji żelbetowej, ze ścianami 

zewnętrznymi o grubości 1,1 m oraz stropodachem 

o grubości 2,5 m. Wewnętrzną przestrzeń 

ukształtowaliśmy w formie trzech kręgów 

wokół centralnie umieszczonego trzonu. Jest 

ona obsługiwana przez dwie klatki schodowe 

oraz dwie dodatkowe pary otwartych schodów 

wachlarzowych. 

Pierwszym krokiem w procesie adaptacji 

obiektu dla potrzeb Muzeum Współczesnego 

Wrocław było wyburzenie wszystkich ścian 

działowych i skucie większości tynków. Wydobycie 

najistotniejszych cech budynku poprzez 

odkrycie żelbetu z charakterystycznym pionowym 

śladem deskowania oraz maksymalne 

otwarcie przestrzeni stanowiło ideę przewodnią 

projektu. 

We wnętrzu wprowadziliśmy nowy element 

w postaci ażurowego szybu windowego w centralnym 

pierścieniu. Wtórny szyb dźwigu towarowego 

przekryliśmy stalową kratą. Efektownym 

elementem integrującym przestrzeń jest dwukondygnacyjna 

pustka w obszarze ekspozycji. 

Na dachu powstał taras i cylindryczna szklana 

kubatura, która mieści kafejkę – jest ona 

dostępna dzięki nowym schodom, które przebijają 

się przez żelbetowy stropodach. 

Drzwi znajdujące się w głównych osiach 

budynku zostały przeszklone. Zachowaliśmy 

pierwotnie istniejące otwory w ścianach, tam 

gdzie tylko było to możliwe. Ich wypełnienie 

stanowi siatka z blachy cięto-ciągnionej o dużych 

oczkach. 

Uzyskana przestrzeń została wzbogacona 

detalami wykończeniowymi. Otworowania żelbetowej 

konstrukcji nie zostały ukryte pod materiałami 

okładzinowymi. Widoczne są ślady po 

piłach diamentowych, młotach i wiertłach. Struktura 

betonu oraz pręty zbrojeniowe zostały 

wyeksponowane w miejscach cięć. Nowe elementy 

konstrukcyjne to stalowe belki podtrzymujące 

strop i schody z dostrzegalnymi łączeniami. 

• Fasada 


90 91



92 

• Klatka schodowa, przebicie przez stropodach 

• Wnętrze kafejki 

Zachowując ich surowy charakter, pokryliśmy je 

jedynie powłoką przeciwpożarową i malarską. 

Wszystkie nadproża stalowe w miejscach poszerzeń 

otworów oraz w nowych ścianach również 

zostały wizualnie wyodrębnione. Nowe ścianki 

działowe z cegły pomalowano w sposób umożliwiający 

odczytanie ich struktury. Posadzki betonowe 

nie zostały pokryte dodatkową warstwą 

wykończeniową. 

Wszystkie instalacje poprowadziliśmy natynkowo, 

bez zastosowania obudów, co wpisuje 

się w przemysłowy charakter aranżacji. Dominuje 

tu ocynkowana stal. Zastosowane oprawy 

oświetleniowe to głównie oszczędne w formie 

belki świetlówkowe. 

Stałe umeblowanie dostosowane jest do 

cylindrycznej przestrzeni wewnętrznej. Lady 

informacyjne i barowe uzyskały kształt łukowy. 

Pozostałe meble, takie jak szafki, półki i siedziska, 

wpisane zostały w otwory znajdujące się 

w koliście wzniesionych ścianach pomiędzy 

kręgami. 

Kabina windy osobowo-towarowej jest 

przeszklona, co umożliwia wgląd w przestrzeń 

wewnętrznego trzonu uzyskanego poprzez 

wyburzenie stropów. Powstały pion ciągnący 

się od parteru aż do nowej, wprowadzonej 

przez nas na dachu pierwotnego obiektu kubatury, 

podkreślony został żółtozielonym kolorem, 

zastosowanym w sposób umożliwiający zachowanie 

struktur powierzchni naznaczonych śladami 

robót rozbiórkowych. Ten sam akcent 

kolorystyczny zastosowaliśmy na posadzce 

kawiarni i jej tarasu, tu w postaci wylewki 

żywicznej. Wnętrze kafejki stworzyliśmy w oparciu 

o kontrast z resztą przestrzeni. W całości 

przeszklone ściany zewnętrzne, znaczna wysokość 

pomieszczenia i obszerny taras z widokiem 

na panoramę miasta nadają pomieszczeniu 

szczególny charakter. 

ZAPLECZE 

ADMINISTRACYJNE 

Głównemu obiektowi towarzyszy parterowy 

budynek przeznaczony na funkcję biurową, 

a pierwotnie pełniący funkcję transportowo- 

-pomocniczą. Oba połączone są istniejącym 

uprzednio tunelem biegnącym pod poziomem 

terenu. Budynek parterowy jest wykonany 

również w technologii żelbetowej. Ku naszemu 

zdumieniu budynek był przekryty solidnym 

żelbetowym stropodachem o grubości 1,5 m, 

co świadczy o jego strategicznym, obronnym 

znaczeniu. Przy jego usuwaniu konieczne było 

zastosowanie metody wybuchowej. Jako zadaszenie 

wprowadziliśmy nową więźbę i szklane 

witryny w miejscach istniejących pierwotnie 

otworów. 


Lokalizacja/adres Wrocław, plac Strzegomski 2 

Pracownia 

VROA ARCHITEKCI / CH + ARCHITEKCI 

projektowa 

Agnieszka Chrzanowska, 

Marta Mnich, 

Łukasz Wojciechowski, 

Architekci Wojciech Chrzanowski, 

Magdalena Szwajcowska, 

Grzegorz Kaczmarowski, 

stud. Karolina Wrzosowska 

Data 

2010 r. 

opracowania 


Inwestor 

Zarząd Inwestycji Miejskich 

Powierzchnia 

5258 m 

całkowita 

2 

Powierzchnia 

zabudowy 

Kubatura 

brutto 

Generalny 

wykonawca 

REALIZACJA 

Podczas budowy wykonawca niejednokrotnie natykał się na 

pozostałości po materiałach wybuchowych. Ciekawostką okazał 

się również cmentarz znajdujący się pod całym terenem otaczającym 

budynek. Niegdyś przynależał on do nieistniejącego już 

kościoła. Prace wykonawcze utrudniła ekshumacja zwłok w miejscach 

koniecznych wykopów. 


973m 2 

70 292 m 3 

Marta Mnich, VROA ARCHITEKCI 

PBH ARKOP K. Pianowski i spółka 

Spółka jawna 

GENERALNY WYKONAWCA 

Muzeum Współczesnego we Wrocławiu 

Oferujemy: 

• kompleksowe wykonawstwo robót w zakresie budownictwa 

mieszkaniowego (w systemie pod klucz), użyteczności publicznej, 

przemysłowego, usługowo-handlowego oraz inżynieryjnego; 

• szeroki zakres usług sprzętowo-transportowych 

i przewierty w technologii HDD. 

Zrealizowaliśmy już ponad 100 stacji paliw dla największych 

koncernów paliwowych, 40 hal przemysłowych różnego przeznaczenia, 

liczne obiekty mieszkalne – jedno- i wielorodzinne, 

kilometry dróg oraz infrastruktury podziemnej. 

Regionalne Centrum Turystyki 

Biznesowej we Wrocławiu 

PBH ARKOP Krzysztof Pianowski i S-ka Spółka Jawna 

ul. Jerzmanowska 18, 54-530 Wrocław 

tel. 71 355-77-25, fax. 71 359-16-46 

www.arkop.com.pl

Wnętrza 

PLASTYCZNE 

STRUKTURY 

Miasto Łódź, zlokalizowane w centrum Polski, jest jedną z największych 

aglomeracji w kraju. Przed II wojną światową było sprawnie 

prosperującym, kwitnącym ośrodkiem przemysłowym. Obecnie jest 

trapione problemami społecznymi i finansowymi. Mimo to Łódź ma 

duże aspiracje, aby stać się miastem zorientowanym na kulturę, sztukę 

i życie akademickie. Celując w to, by uzyskać status polskiej stolicy dizajnu, 

mody i filmu, przyciąga zainteresowanie wielu architektów i artystów, 

którzy chcą tworzyć konceptualne projekty, wspierające jej opóźniające 

się odrodzenie. 

Projektowana przez nas restauracja zlokalizowana jest w samym 

centrum Łodzi, na najważniejszej ulicy – Piotrkowskiej, która niegdyś 

była symbolem bogactwa – jako salon najbogatszego miasta w regionie, 

a obecnie jest osią w większości biednego i zdegenerowanego centrum, 

z zabytkową architekturą sprzed II wojny światowej. 

W SUROWYM 

KONTEKŚCIE 

Restauracja zmianatematu w Łodzi 

O miejscu szczególnym, wpisanym 

subtelnie w zastany kontekst 

przestrzenny i jednocześnie tworzącym 

odważnie nową jakość, opowiadają jego 

autorzy z grupy projektowej xm 3 . 

IDEA 

Mając do dyspozycji relatywnie niski budżet, staraliśmy się stworzyć 

wyjątkową przestrzeń, która będzie w stanie gościć wydarzenia artystyczne 

i kulturalne dla ludzi kreatywnych. Właściciele lokalu założyli 

sobie stworzenie miejsca nie tylko spotkań i imprez, ale również umożliwiającego 

organizację happeningów, wystaw oraz innych wydarzeń 

związanych z szeroko pojmowaną sztuką. 

Jako młodzi architekci z sąsiedniej Warszawy razem z inwestorami 

restauracji staraliśmy się uwzględnić kondycję miasta i jego aspiracje, aby 

stworzyć awangardową przestrzeń, która zapada w pamięć – jest kojarzona 

i związana z tożsamością Łodzi. Do inspiracji formy projektu 

posłużyło nam wiele realizacji pawilonów i małych form architektonicznych, 

(takich jak np. BanQ Restaurant w Bostonie), zrealizowanych 

metodą cyfrowej fabrykacji i wygenerowanych za pomocą algorytmów, 

zaprojektowanych z użyciem oprogramowania komputerowego. Staraliśmy 

się, aby obła forma w środku restauracji, która wdziera się w stary 

budynek, przywodziła na myśl konstrukcję rufy statku. 

RYS HISTORYCZNY 

Powstanie obiektu, w którym znajduje się projektowana przez nas 

restauracja, datuje się na koniec XIX wieku. Elewacje są typowe dla stylu 

neoklasycznego. Przez lata użytkowania kamienicy lokal zmieniał swoją 

funkcję kilkakrotnie. Zastana przestrzeń, pozbawiona w ostatnim czasie 

funkcji, zaoferowała nam możliwość dostosowania jej do własnych 

potrzeb. Zdecydowaliśmy się zostawić ją tak surową, jak tylko było to 

możliwe. Podłoga została zaprojektowana jako wylewana masa epoksydowa, 

kryjąca ślady dawnych użytkowników. Usunęliśmy panele GK 

pokrywające ściany i po wypełnieniu ubytków surowo otynkowaliśmy. 

Wszystkie instalacje elektryczne zostały poprowadzone po powierzchni 

ścian i ukryte w industrialnych metalowych osłonach. Oświetlenie użyte 

w restauracji to podstawowe elementy używane w obiektach przemysłowych. 

Koresponduje to z łódzką tożsamością jako element miasta 

przemysłowego. 

PRZESTRZEŃ 

Jedynym obcym wprowadzonym tworem jest „huba”, która wdziera 

się do wnętrza pomieszczenia od rdzenia budynku, dalej tworząc ladę 

baru, stoliki oraz dzieląc przestrzeń na poszczególne strefy funkcjonalne. 

Możemy dostrzec jeszcze jeden podział. To, co jest nowe i styka się 

bezpośrednio z odrestaurowanym zewnętrzem, jest białe (ściany, lady 

w witrynach, meble). To, co wewnątrz – ściany konstrukcyjne i działowe 

– jest surowe i pokryte szarym szorstkim tynkiem. 

„Huba” sama w sobie jest wykonana z ciętej frezem sklejki świerkowej. 

Zaprojektowana została jako przekroje, uzyskane przez przecięcie 

w regularnych odstępach kształtu wygenerowanego, tak by odzwierciedlał 

strukturę instalacyjno-konstrukcyjną lokalu, którą stara się ukryć. 

Przygotowanie przekrojów do cyfrowej fabrykacji zostało wykonane 

w oprogramowaniu Rhino/Grasshopper. Podczas fazy koncepcyjnej 

zdecydowaliśmy się zaprojektować również stoliki kawowe dla lokalu 

– jako swoiste mock-upy pozwalające przećwiczyć użycie nowej dla nas 

technologii. 

Zostały one wykonane również ze sklejki świerkowej, tak by nie 

używać żadnego spoiwa. Konstrukcja powyginanego rusztu zakleszcza 

się na własnych elementach, a sztywność utrzymana jest poprzez nałożenie 

na nie tafli szkła hartowanego. 

Grupa xm 3 

Fot. Paulina Sasinowska (smileUPyourself), Mateusz Wójcicki 

94 

95

Maciej Kurkowski (ur. 1986) 

WYWIAD Z PROJEKTANTAMI 

Grupa xm3 

Grupa projektowa xm3 to zespół osób współpracujących 

ze sobą w różnym składzie w latach 2010-2011. 

Ideą xm3 jest stworzenie wzajemnie wspierającego 

się środowiska ludzi twórczych i aktywnych w zakresie: 

architektury, architektury wnętrz, projektowania 

małych form architektonicznych, grafiki oraz wizualizacji. 

Forma działania grupy jest otwarta i nastawiona 

na współpracę z każdym, kto chce skorzystać z jej 

doświadczenia i wnieść do niej potencjał wynikający 

ze swojej indywidualności. 

Początki jej działalności były efektem rozmów 

i współpracy dwóch studentów architektury: Michała 

Olszewskiego oraz Mateusza Wójcickiego. Stopniowo 

rozwój xm 3 współtworzyli: Anna Dobek, Marcin Brzeski, 

Maciej Kurkowski, Julian Nieciecki, Maciej Olczak, 

Michał Olszewski oraz Mateusz Wójcicki. Początkowo 

pod nazwą x/y m 3 grupa współpracowała z pracownią 

Marka Rytycha przy konkursach na plac Trzech Krzyży 

w Warszawie oraz Sinfonię Varsovię. Podczas tych 

projektów wykształcił się rdzeń zespołu, złożony z: 

Macieja Kurkowskiego, Juliana Niecieckiego, Macieja 

Olczaka oraz Mateusza Wójcickiego. 

Do ważniejszych osiągnięć xm 3 można zaliczyć: 

wyróżnienie w konkursie na plac Trzech Krzyży w Warszawie 

(razem z pracownią Marek Rytych Architekt), 

II nagrodę w konkursie urbanistycznym Wielkomiejska 

Piotrkowska oraz II nagrodę w konkursie Piotrkowska 

Obiecana, w którym pierwszego miejsca nie przyznano. 

Jest obecnie w trakcie tworzenia dyplomu inżynierskiego 

na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. 

Od pierwszego roku studiów zbierał 

doświadczenie, pracując w wielu warszawskich biurach 

architektonicznych przy projektach koncepcyjnych 

i wykonawczych, do czasu powstania grupy xm 3 . Jego projekty zawsze 

cechuje silny kontekst miejsca oraz dbałość o detal. Specjalizuje się w projektowaniu 

przestrzeni publicznych. 

Julian Nieciecki (ur. 1989) 

Studiuje na studiach inżynierskich na Wydziale Architektury 

Politechniki Warszawskiej, obecnie w ramach 

wymiany studenckiej wyjechał na uczelnię Kyungpook 

National University w Daegu w Korei Południowej. Współpracował 

z biurami projektowymi, przy nagradzanych konkursach architektonicznych, 

jak również uczestniczył w procesie projektowania form przemysłowych, 

które zostały wcielone w życie. 

Mateusz Wójcicki (ur. 1985) 

Ukończył dyplom inżynierski na Wydziale Architektury 

Politechniki Warszawskiej w 2009 roku. Obecnie studiuje 

na studiach magisterskich tego wydziału, na kierunku 

Architecture for Society of Knowledge. Studiował również 

na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Wydziale 

Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej. W przeszłości 

współpracował z wieloma biurami projektowymi przy niejednokrotnie 

nagradzanych konkursach architektonicznych. Obecnie rozwija swoje umiejętności 

w kierunku form generowanych komputerowo, wzornictwa przemysłowego 

i projektowania przestrzeni publicznych. 

Kaya Brzezicka: W jaki sposób kontekst przestrzenny tej realizacji 

wpłynął na jej ostateczny kształt? 

Grupa xm 3 : Miejscowy plan zagospodarowania dla tego rejonu 

miasta jest dopiero w fazie przygotowywania. W 2010 r. został ogłoszony 

konkurs urbanistyczny Wielkomiejska Piotrkowska – na projekt zagospodarowania 

centrum Łodzi, którego osią jest właśnie ulica Piotrkowska. 

Wystartowaliśmy w nim jako Grupa xm 3 (w składzie: Maciej Kurkowski, 

Julian Nieciecki, Maciej Olczak i Mateusz Wójcicki) i udało się 

nam zdobyć II nagrodę. W rezultacie wiele naszych wytycznych znajdzie 

się w przygotowywanym planie zagospodarowania tego rejonu. Jednocześnie 

zostaliśmy dostrzeżeni przez inwestorów, otrzymaliśmy zlecenie 

i zaczęliśmy projektowanie klubokawiarni zmianatematu. W trakcie prac 

nad koncepcją jej wnętrza wystartowaliśmy w kolejnym łódzkim konkursie 

– tym razem na zagospodarowanie samej ulicy Piotrkowskiej 

– Piotrkowska Obiecana. Łódź po raz kolejny okazała się dla nas łaskawa 

i wygraliśmy ten konkurs, ex aequo z architektami z tego miasta (w składzie: 

Agnieszka i Katarzyna Orszulak, Małgorzata Saciuk, Paweł Wojdylak). 

Sąd konkursowy nie wyłonił bowiem samodzielnego zwycięzcy 

– przyznał dwie równorzędne nagrody. Przez rok, gdy zajmowaliśmy 

się niemal równocześnie tymi trzema tematami, ulica Piotrkowska stała 

się dla nas czymś ważnym i bardzo bliskim. Staraliśmy się poznać jej 

„ducha”, zrozumieć specyfikę, poznać rytm – dawny i dzisiejszy modus 

vivendi – wszystko po to, by móc spełnić oczekiwania i aspiracje związane 

z projektowaną przestrzenią urbanistyczną i zabudową. Chyba nam się 

to w pewnym stopniu udało [śmiech]. 

Koncepcja samej klubokawiarni zmianatematu różni się od proponowanych 

przez nas rozwiązań dla samej ulicy. Piotrkowska, naszym zdaniem, 

potrzebuje odrodzenia w dawnej formie, odtworzenia tradycyjnych 

wielkomiejskich funkcji – głównej ulicy miasta, które niegdyś nacechowane 

było zawrotnym sukcesem, dawnej „Ziemi Obiecanej”. Jest to przecież 

miejsce, którego tożsamość w świadomości mieszkańców Łodzi, Polaków, 

a także innych narodowości zamieszkujących niegdyś tę wielokulturową 

aglomerację została już wyraziście zdefiniowana. Uważamy, że tego 

rodzaju więzi z przeszłością warto podtrzymywać, a nawet wzmacniać. 

Lokale i współczesne życie na ul. Piotrkowskiej to zupełnie inna 

historia. Wnętrza jak zwierciadło czasu – ilustrują przemiany funkcji, 

statusu ulicy, rangi dzielnicy, potrzeb mieszkańców. Zwróciliśmy uwagę, 

że wzdłuż Pietryny ciągną się niezliczone witryny oraz długie podwórka 

dostępne z bram kamienic. Każdy z nich to de facto indywidualny miejski 

„ekosystem”, który transformuje się w zależności od momentu, 

potrzeb i charakteru odwiedzających. 

Właśnie taka miała być zmianatematu. Indywidualna i niepowtarzalna. 

Chcieliśmy, żeby mury dziewiętnastowiecznej kamienicy zawłaszczyła 

nowoczesność. Ta symbolika ukształtowała podział lokalu: to, co styka 

się z zewnętrzem, jest odrestaurowane i w kolorze białym – z szacunku 

dla neoklasycystycznej formy budynku, a to, co styka się z rdzeniem 

kamienicy, jest postindustrialne, surowe i zawłaszczane przez spływającą 

na nie strukturę, którą roboczo nazwaliśmy „hubą”. 

KB: Jakie inspiracje kształtowały Państwa ideę? 

xm 3 : Inspiracją dla tego projektu były realizacje, które można zaliczyć 

do architektury i designu generowanego parametrycznie. Był to nasz 

pierwszy tego typu projekt, który miał zostać zrealizowany, więc wybraliśmy 

technologię, która została już wcześniej wielokrotnie wypróbowana 

i sprawdzona. Do wyboru mieliśmy dwa sposoby dzielenia płaszczyzny 

pod cyfrową fabrykację: panneling (dzielenie płaszczyzny na panele 

styczne do wygenerowanych krzywizn) oraz sectioning (dzielenie płaszczyzny 

na przekroje). 

W opisie autorskim pojawia się nazwa restauracji w Bostonie – BanQ. 

Bardzo zapadła nam w pamięć i postanowiliśmy przeinterpretować 

motyw, który został użyty w niej oraz wielu innych realizacjach – ale 

kompletnie w inny sposób. 

KB: Jakie były elementy programu funkcjonalnego i w jaki sposób 

zrealizowali je Państwo w projekcie? Co w kształtowaniu rzutów 

było najtrudniejsze, a co sprawiło szczególną przyjemność? 

xm 3 : Powierzchnia klubokawiarni zajmuje tylko około 100 m², dlatego 

kluczem do rozwiązania funkcji było rozplanowanie wszystkiego w możliwie 

najbardziej efektywny sposób. Udało się nam ją rozwiązać zgodnie 

z warunkami technicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

bez konieczności występowania o ustępstwa. 

Podział funkcjonalny wyniknął z ukształtowania lokalu. Rzut ma kształt 

litery „L”. Aby zmniejszyć wrażenie nadmiernej długości lokalu – na 

jednym jego końcu usytuowaliśmy pomieszczenia techniczne i toalety. 

W ten sposób dłuższe ramię rzutu zostało skrócone i ma lepsze proporcje. 

W szerszej jego części ulokowaliśmy bar. 

Lokal przy Piotrkowskiej 144 był idealnie stworzony do tego, by 

otworzyć w nim klubokawiarnię. Jest to pomieszczenie narożne, dzięki 

czemu wpada do niego światło z dwóch stron przez wielkie witryny, 

które są bardzo charakterystyczne dla całej ulicy. Żeby wykorzystać 

potencjał tych okien – umieściliśmy w ich obrysie białe blaty, na których 

można się oprzeć i obserwować ulicę. Co więcej duże otwory okienne 

umożliwiły interakcje między wnętrzem a spacerującym przechodniami 

na deptaku. Narożna lokalizacja lokalu spowodowała, że nocą zmianatematu 

przeobraża się w swoistą „latarnię Piotrkowskiej”, która oświetla 

początek pasażu i stanowi świetlny punkt odniesienia. 

KB: W jaki sposób przebiegały prace projektowe umożliwiające 

wygenerowanie odpowiednich form tworzących strukturę, która 

buduje wnętrze? W jaki sposób oddziałują na siebie wprowadzona 

funkcja i zastosowana forma? 

96 

97

xm 3 : Rozwiązanie wnętrza opiera się na koegzystencji starego 

z nowym. We współczesnym projektowaniu obiektów w otoczeniu 

miejsc silnie nacechowanych historycznie taka relacja jest nie do uniknięcia. 

Postanowiliśmy ją nawet wzmocnić, a jednocześnie pragnęliśmy, aby 

projekt miał bardzo homogeniczny charakter. Dlatego można powiedzieć, 

że składa się on tylko z dwóch elementów: z oczyszczonego pudełka 

– zastanego wnętrza kamienicy i ze spływającej z sufitu struktury wykonanej 

ze sklejki świerkowej, ciętej frezarką CNC. W zasadzie w tym 

projekcie zastosowaliśmy kompletny proces CAD/CAM/CNC. 

„Huba” spływa z sufitu po słupie i ścianach konstrukcyjnych, tworząc 

swoistą jaskinię za barem. Przez tę strukturę przenikają elementy funkcjonalne, 

stylizowane na industrialne – na czarnych kablach wiszą żarówki, 

instalacje elektryczne na ścianach schowane są w czarnych, metalowych 

obudowach, a za barem pomiędzy żyletkami widać półki, na których 

prezentowane są alkohole. 

Niżej znajduje się bar. Jego kontuar jest tworzony również przez 

element „huby”, która przelewa się wzdłuż ściany, przemieniając swój 

przekrój w ławkę. Aby zachować zasadę – z jednej strony przenika się 

ze ścianą, a z drugiej został zaślepiony betonowym elementem pełniącym 

inną funkcję – baru szybkiej obsługi, w którym wydawane są tylko alkohole 

wysokoprocentowe. 

Zaproponowaliśmy dodatkowo stoliki kawowe, wykonane również 

ze sklejki świerkowej. Zostały one wygenerowane za pomocą zmodyfikowanego 

algorytmu do uzyskiwania przekrojów z różnej geometrii 

płaszczyzn. W ten sposób otrzymaliśmy pofalowany ruszt, który nie 

potrzebuje żadnego spoiwa ani kleju, lecz zakleszcza się na własnych 

elementach. Dodatkowo sztywność konstrukcji jest zachowana dzięki 

położeniu na niej tafli szkła hartowanego, która blokuje się między 

skrajnymi elementami rusztu. 

Pozostałe meble – fotele, krzesła, stoliki kawiarniane i hokery zaprojektowaliśmy 

w kolorze białym, aby utrzymać kontrast i dualizm podziału 

wnętrza. 

KB: Co stanowiło dla Was największe wyzwanie projektowe? 

xm 3 : Największy problem napotkaliśmy przy dostosowaniu wygenerowanych 

profili żyletek do zastanego miejsca. Powstawały one w dość 

hermetycznym i wyidealizowanym środowisku komputera. Niestety 

rzeczywistość jest dużo mniej regularna i uporządkowana. Potrzebowaliśmy 

precyzyjnej inwentaryzacji w każdej z faz projektu, aby można 

było elastycznie dostosować parametry – grubość, długość i odstępy 

między żyletkami. 

Aby uniknąć nieprzewidzianych sytuacji, zdecydowaliśmy na wycięcie 

profili o 10 cm dłuższych niż przekrój pomieszczenia, tak by można 

było je w miarę potrzeby redukować. 

Rzeczywistość jednak zawsze potrafi zaskoczyć, więc w trakcie 

montażu pojawiło się wiele kłopotów, z którymi musieliśmy sobie jakoś 

poradzić. Aby osiągnąć właściwy efekt, inwestorzy sami nadzorowali 

prace, a nawet własnoręcznie montowali tzw. żyletki. 

KB: Co zapadło Państwu w pamięć w trakcie pracy nad projektem? 

Maciej Kurkowski: Hmm... sądzę, że cały projekt od pierwszej 

kreski, przez generowanie i dostosowywanie poszczególnych żyletek, 

po ostatnie prace wykończeniowe, zapadł nam w pamieć. Był to nasz 

pierwszy tak odważny i przez to wyjątkowy projekt, który miał być 

zrealizowany bez współpracy z żadnym innym biurem architektonicznym. 

Wspólnie z równie młodymi inwestorami podjęliśmy ten trudny temat 

i uczyliśmy się, jak nawzajem ze sobą pracować. Myślę, że w tym miejscu 

należą się im podziękowania za to, że obdarzyli nas tak dużym 

zaufaniem, i mam nadzieję, że dziś nie żałują tej decyzji. Prace i sama 

realizacja trwały długo i kosztowały nas niemało zdrowia oraz mnóstwo 

godzin spędzonych przed komputerem, również w nocy – ale było 

warto. Zmieniliśmy temat w Łodzi [uśmiech]. 

Julian Nieciecki: Wydaje mi się, że cały proces projektowania, 

a zwłaszcza moment, gdy projekt zaczyna sam się rozwijać, kiedy decyzje 

zaczynają być jednogłośne i naturalnie dopasowane. Cennym doświadczeniem 

na naszej ścieżce projektowej jest możliwość poznania ludzi, 

którzy pomogli nam w problematycznych sytuacjach. 

Mateusz Wójcicki: Wszystko. Projekt od początku okazał się ciekawy. 

Mieliśmy to szczęście, że inwestorami byli młodzi i bardzo otwarci ludzie 

(EUDEZET S.C.: Piotr Kwiatkowski, Tomasz Lachowski, Michał Witych, 

Piotr Wiśniewski). Zostaliśmy obdarzeni przez nich dość dużym zaufaniem, 

jeżeli chodzi o dobór charakteru projektu. Można powiedzieć, że dostaliśmy 

prawie wolną rękę. Myślę, że ta relacja była kluczowa do zrealizowania 

tego rodzaju projektu na polskim rynku, który niestety jest dość 

zachowawczy. Przez cały czas, mimo dużych trudności, które napotykaliśmy, 

mieliśmy wrażenie, że robimy coś wyjątkowego. To pomagało nam 

zachować energię na walkę z przeciwnościami, na które natrafiliśmy z racji 

naszego młodego wieku oraz wciąż niedużego doświadczenia. 

KB: Dziękuję za ciekawą rozmowę. Życzę odwagi w spełnianiu 

marzeń. 

Lokalizacja/adres Łódź, Piotrkowska 144 

Pracownia projektowa xm 3 

Architekci 

Maciej Kurkowski, Julian Nieciecki, 

Mateusz Wójcicki 



Inwestor 

EUDEZET S.C. 


Kubatura brutto 369 m 3 

98 99

Z wizytą w firmie 

Swegon sp. z o.o. – jeden z liderów rynku 

klimatyzacji i wentylacji w Polsce – obchodzi 

w tym roku 20-lecie swojej działalności. 

O jej początkach i sposobie pracy, umożliwiającym 

dynamiczny rozwój, rozmawiamy 

z Witoldem Levénem – założycielem 

i prezesem Swegon Polska. 

SUKCES TWORZĄ LUDZIE 

Magdalena Buczek: Gratuluję 20-lecia działań 

Swegonu w Polsce. Tworzył Pan firmę od 

podstaw w zupełnie innych realiach gospodarczych 

i społecznych. Jak ocenia Pan ten proces? 

Witold Levén: Ciężka, ale fascynująca praca 

doprowadziła nas do punktu, w którym obecnie 

jesteśmy. Patrząc wstecz, jestem zadowolony. 

Przede wszystkim udało nam się stworzyć bardzo 

dobry zespół, zgraną, doświadczoną załogę, która 

liczy ponad 70 osób, a przy tym młodą, bo średnia 

wieku pracowników w naszej firmie wynosi 

obecnie 36 lat. Mimo to prawie połowa załogi 

pracuje u nas ponad 10 lat. 

MB: Sukces tworzą ludzie. Jak ich znaleźć? 

WL: Nie było to na początku łatwe, czasami 

wydawało się, że jest to wręcz niemożliwe. Mieszkam 

w Szwecji i gdy przyjeżdżałem ponad 20 lat 

temu do Polski, szukałem ludzi, mając już określone 

wymagania. To musieli być fachowcy w dziedzinie 

wentylacji, ale również ludzie doświadczeni 

w biznesie. W Polsce bowiem nie produkujemy, 

a jedynie jesteśmy odpowiedzialni za dystrybucję 

urządzeń Swegonu. Trzecim warunkiem była 

znajomość języka angielskiego. Po kilku spotkaniach 

stwierdziłem, że sprostanie tym wymaganiom 

jest totalnie niemożliwe. Największym 

problemem była nieznajomość języka. A przecież 

komunikacja w Szwecji była dla nas warunkiem 

niezbędnym… Początki były trudne. 

MB: Czy ważne było również wdrożenie 

technologii i przekonanie ludzi w Polsce, że 

wentylacja i klimatyzacja to istotne elementy 

architektury? 

WL: Tak, to również nie było proste. Na 

początku lat 90. zaczynaliśmy od podstaw tworzyć 

system działania naszej firmy, począwszy od 

poszerzania świadomości potencjalnych klientów, 

na przekonywaniu ich, jak ważna jest wentylacja, 

skończywszy. 

MB: Że nie jest to zbędny luksus, lecz 

potrzeba... 

WL: …potrzeba, która w wielu przypadkach 

musi zostać spełniona. Wiele fabryk i szpitali nie 

może funkcjonować bez systemu klimatyzacji 

i wentylacji. Proces technologiczny wymaga 

w takich obiektach zapewnienia określonych 

temperatur i mikroklimatu wnętrz. Często, w trakcie 

prelekcji i spotkań z projektantami, które 

organizowałem w tamtym czasie, po pięciu minutach 

mojej wypowiedzi doznawałem wrażenia, 

że słuchacze nie wszystko rozumieją. Postanowiłem 

wówczas obniżyć stopień skomplikowania 

mojego wywodu, kładąc większy nacisk na 

konieczność stosowania tego typu instalacji, a nie 

na szczegóły techniczne jej rozwiązań. 

MB: Czy istnieje coś takiego jak „uwarunkowany 

kulturowo sposób myślenia”, różny 

w społeczeństwie polskim i szwedzkim? 

WL: Jak najbardziej. W Szwecji zakres 

codziennych problemów, z którymi mamy do 

czynienia, jest w wielu wypadkach zupełnie inny 

niż w Polsce. W latach 80. nikt się tam nie zastanawiał, 

czy gdy wychodzi z samochodu, to musi 

wyciągnąć kluczyk i zamknąć drzwi. U nas jest to 

oczywiste, a tam tego nie ma. Obcokrajowcy 

przyjeżdżają do Polski i pytają, dlaczego Polacy są 

tacy smutni, dlaczego się nie uśmiechają. Obecnie 

na szczęście trochę się to zmienia. Kiedy 

otworzyliśmy biuro w 1991 r. w Poznaniu, rozmawiałem 

z ludźmi o ich problemach, trochę 

również o tych domowych, takich jak cieknący 

kran i trudności w znalezienia hydraulika. Ludzie 

przychodzili do pracy, a myśleli o nierozwiązanych 

problemach, które zostawili w domu. W Szwecji 

ten temat nie istniał, dzwoniło się po hydraulika 

i jechało do pracy. Te różnice są nadal 

widoczne, choć nie tak drastycznie jak kiedyś. 

W Szwecji panuje uczciwość ludzka i biznesowa. 

Podanie sobie dłoni jest wiążące, nawet 

zbyt dużo umów tam się nie podpisuje. Każdy 

robi wszystko, by z obietnic wywiązać się we 

właściwy i uczciwy sposób. Szwedzi są w tym 

wszystkim trochę, powiedzmy, naiwni. Firmy 

w Polsce przeskoczyły ich w sposobie myślenia, 

stały się bardziej agresywne – w pozytywnym 

sensie tego słowa. Tam jest wszystko od dawna 

jakoś poukładane, w pewnym sensie jest już 

stagnacja, wielu ludzi mówi: wystarczy mi to, co 

mam, po co mam się wysilać? 

MB: Czy Pana zdaniem trudna sytuacja 

zdolnych ludzi w Polsce mobilizuje ich, co 

przekłada się na sukces w biznesie? 

WL: Tak. Wielu polskich architektów, lekarzy, 

murarzy i wykonawców innych zawodów potrafi 

dużo więcej niż ludzie na Zachodzie. 

MB: Skąd wziął się pomysł na tego typu 

biznes? Nie wchodził Pan ze swoją firmą na 

rynek, tylko go tworzył. 

WL: Widziałem pewne możliwości. Rozmawiałem 

wiele razy z kolegą, który pracował w firmie 

budowlanej NCC. To było pod koniec lat 

80. Ceny produktów budowlanych w Szwecji 

były bardzo wysokie, a terminy dostaw długie. 

Zapytał mnie, czy nie można by sprowadzać 

produktów z Polski. Postanowiliśmy założyć firmę. 

Jego działką było kupowanie produktów budowlanych 

w Polsce i sprzedaż w Szwecji. Ja pracowałem 

już wtedy od 10 lat dla jednego z największych 

producentów urządzeń wentylacyjnych 

PM-Luft jako konstruktor, a później również jako 

pracownik działu rozwoju, i miałem potrzebę 

robienia czegoś innego w branży wentylacyjnej. 

Potrzebowałem nowych wyzwań. Postanowiłem 

oferować szwedzką wentylację w Polsce. Tak to 

się zaczęło. 

Po dwóch latach mój kolega mocno zaangażował 

się w politykę, wybrano go na burmistrza. 

Wykupiłem więc 50% jego udziałów. Pierwszą 

placówkę w Polsce otworzyłem w 1991 r., kolejną 

w 1996 r. Na jej lokalizację wybrałem Warszawę. 

Był to duży skok. Zatrudniliśmy tam kompetentnego 

szefa oddziału i innych pracowników, 

z pomysłami i wiedzą. Ten sposób postępowania 

powieliliśmy później w Krakowie w 1998 r. 

MB: Kto tworzył strategię? 

WL: Ja i kilku współpracowników. 

MB: Na początku działalności reprezentowaliście 

interesy dwóch szwedzkich firm – PM 

Luft i Stifab Farex, które po 15 latach połączyły 

się i powstał koncern Swegon. Jak na działalność 

firmy wpłynęła ta fuzja? Trzeba było przecież 

stworzyć podstawy rozpoznawalności nowej 

marki. Czy było to trudne? 

WL: Nasza organizacja tworzyła na bieżąco 

plan działania. Polski rynek różni się od skandynawskiego 

pod wieloma względami. W 2005 r., 

po połączeniu się dwóch fabryk w Szwecji, 

powstała marka Swegon. Postanowiliśmy przenieść 

tę nazwę – pod którą byliśmy już znani 

w Szwecji – również do naszego kraju. Tu natomiast 

musieliśmy udowodnić, że wciąż jesteśmy 

• Centrala Gold 120 

tą samą firmą, z tą samą obsadą. Teraz jesteśmy 

już rozpoznawalni pod nazwą Swegon. Nikt już 

nie wraca do nazwy PM Luft. 

MB: Jak w tej chwili działa Pana firma? 

WL: Obecnie w Szwecji obroty koncernu 

wynoszą ponad 350 mln euro. Pracuje tam ponad 

1200 ludzi, znajdują się tam trzy spośród naszych 

pięciu fabryk. Oprócz nich posiadamy fabryki 

w Finlandii i we Włoszech. Trzeba być elastycznym 

i dostosowywać się do potrzeb rynku. Na 

początku naszej działalności w Polsce nasze urządzenia 

dostarczaliśmy m.in. do banków, które 

budowały wtedy nowe siedziby. Tam kierowanych 

było ok. 70% dostaw. Później był okres rozwoju 

zakładów przemysłowych, także z kapitałem 

zagranicznym. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej 

realizowaliśmy wiele zamówień dla 

uczelni, które dostawały dotacje na rozwój swojej 

infrastruktury. Obecnie jest duże zapotrzebowanie 

w służbie zdrowia, choć tam, niestety, cały 

czas brakuje pieniędzy. Poza tym nadal sporo jest 

szkół podstawowych i średnich, spośród których 

około 95% nie ma w dalszym ciągu odpowiedniej 

wentylacji. 

MB: Czy Państwa oferta skierowana jest 

również do prywatnego inwestora? 

WL: Dostarczaliśmy nasze produkty do 

domów jednorodzinnych, ale były to obiekty 

o powierzchni 600-800 m 2 . Obecnie nie mamy 

w ofercie takich rozwiązań, które nadawałyby się 

do mniejszych domów. W 2012 r. będziemy 

wprowadzać na rynek tego typu urządzenia 

pochodzące z fińskiej fabryki Swegon. 

MB: Czyli realizują Państwo w dalszym 

ciągu plan poszerzania zakresu oferty handlowej. 

W Szwecji 96% domów jest obecnie 

wyposażonych w urządzenia klimatyzacyjne. 

Czy w Polsce właściciele domów jednorodzinnych 

stanowią dla Państwa potencjalną grupę 

docelową? 

100 101

WL: W Polsce klimatyzacji w dalszym ciągu 

nie ma w większości domów. Obecnie wprowadzamy 

produkty, które wypełniają ten segment 

rynku w Polsce. W 2010 r. Swegon 

postawił przed sobą ambitne zadanie, tzw. 

Challenge 2015, polegające na potrojeniu 

obrotów do roku 2015 z 200 do 600 mln 

euro. Właśnie wprowadzenie do naszej oferty 

urządzeń przeznaczonych dla indywidualnych 

odbiorców jest jednym z elementów umożliwiających 

zrealizowanie tego planu. 

MB: Dlaczego Państwa fabryk nie ma 

w Polsce? 

WL: Jest kilka powodów. Pierwszy to konserwatyzm 

Szwedów. Drugi to znikoma 

oszczędność, wynikająca z możliwości obniżenia 

kosztów produkowanych urządzeń. W ich 

produkcji koszty pracy stanowią tylko ok. 8%. 

Gdyby udało się je zmniejszyć o połowę, to 

końcową kwotę zmniejszamy jedynie o 4%. 

To nie jest dla nas obecnie opłacalne. 

MB: Czy Swegon planuje ekspansję na inny 

kontynent? 

WL: Tak, otworzyliśmy biuro w Stanach Zjednoczonych. 

W ostatnich latach zorganizowaliśmy 

przedstawicielstwa handlowe poza Europą, m.in. 

w Dubaju, Afryce Południowej i Nowej Zelandii. 

MB: Jakie trendy można zaobserwować 

w rozwoju urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych? 

WL: Energooszczędność. Należy tak dobrać 

i skonfigurować urządzenie, aby zużywało jak 

najmniej energii. Następnie trzeba w taki sposób 

dobrać system, aby całość pracowała w nim maksymalnie 

energooszczędnie. Cena zakupu urządzenia 

staje się coraz mniej istotna w stosunku 

do kosztu jego eksploatacji. Instalacja wentylacyjna 

powinna być planowana na minimum 20 lat. 

MB: To chyba nie jest branża, która się 

dynamicznie zmienia? 

WL: Ważna jest świadomość, że jeśli zainstalujemy 

urządzenie źle dobrane, to użytkownik 

będzie się z nim męczył przez wiele lat. 

Mnóstwo produktów, takich jak samochód czy 

meble, można zmienić po roku lub dwóch, 

z wentylacją jest zupełnie inaczej. Ona nie może 

być atrakcyjna tylko dziś. System wentylacyjny, 

który jest ważnym elementem dobrego budynku, 

musi spełniać nasze oczekiwania nie tylko dzisiaj, 

ale również za dziesięć czy piętnaście lat. Jeśli 

w tym hotelu, w którym obecnie jesteśmy 

[w czasie przeprowadzania wywiadu – przyp. 

red.], wentylacja nie będzie pomyślana przyszłościowo, 

a po drugiej stronie ulicy powstanie 

za kilka miesięcy nowy hotel, który będzie lepiej 

funkcjonował, to wartość naszego hotelu znacząco 

spadnie ze względu na nienowoczesny 

system instalacji – w tym wentylacyjnych. 

MB: Czy systemy z oferty Swegonu są projektowane 

w sposób umożliwiający ich łatwą 

rozbudowę i adaptację? 

WL: Tak, jak najbardziej. Istnieje możliwość 

ich rozbudowy, ale często wiąże się to z dodatkowymi 

kosztami. Dlatego tak istotny jest odpowiedni 

dobór urządzeń. Mamy w naszej ofercie 

urządzenia, które są wyposażone w odpowiednio 

skonfigurowany system sterowania, umożliwiający 

rozbudowę instalacji bez konieczności 

ponoszenia dodatkowych, zbędnych kosztów. 

MB: Cykl spotkań organizowanych przez 

Swegon pod nazwą „Air Academy” porusza 

tematykę systemów klimatyzacji w budownictwie 

ekologicznym. Domy pasywne opierają 

się na redukcji energii, tymczasem klimatyzacja 

ją zużywa… 

WL: Trzeba znaleźć balans. Jeśli chcemy zrobić 

klimatyzację, spełniającą wszystkie wymagania, 

musimy wypracować kompromis m.in. z architektem. 

Sprawę należy przemyśleć już na etapie 

koncepcji… Być może kanały wentylacyjne przewidziane 

w projekcie muszą być większe? Architekt 

zwykle mówi, że nie ma na nie miejsca. 

W czasie trwania wczorajszej konferencji ktoś 

opowiadał o realizacji obiektu projektowanego 

przez architekta, który miał wizję, by budynek 

był przeszklony w 90%. Ze względów na 

potrzebę energooszczędności należało przeszklić 

budynek maksymalnie w 40%, bo im bardziej 

przeszklony obiekt, tym większa wymiana ciepła. 

Na skutek prowadzonej dyskusji osiągnięto kompromis: 

elewacja została przeszklona w 60%. 

Ważne, by współpracować z architektem już na 

etapie koncepcji. Zarówno projektant, jak i architekt 

muszą rozumieć potrzeby użytkowe. 

MB: Czy Państwo wspierają edukację wśród 

architektów? 

WL: Współpracujemy z nimi, rozumiemy ich 

potrzeby i wizje, ale pewnych praw fizyki, ilości 

dostarczanego i rozprowadzanego powietrza nie 

da się zignorować. Jeśli architekt nie dopuszcza 

możliwości wprowadzenia do danego lokalu 

kanału, to zrobienie wentylacji oznacza dla nas 

mission impossible. Nie każdy architekt musi się 

znać na różnych sposobach doprowadzania 

powietrza do pomieszczeń. My jesteśmy od tego, 

żeby przedstawić mu istniejące w tym zakresie 

możliwości. Jesteśmy otwarci na rozmowy – to 

jest podstawa sukcesu. Chcemy, żeby nasze 

produkty funkcjonowały w dobrych, nowoczesnych 

budynkach. 

MB: Które z realizacji, wykorzystujących 

Państwa systemy, są dla Pana najistotniejsze? 

WL: Współpracujemy z wieloma pracowniami 

architektonicznymi. Kraków, Warszawa, Poznań, 

Wrocław, Łódź to tylko kilka z miast, w których 

powstają bardzo ciekawe projekty. Jesteśmy zadowoleni, 

gdy klient ponownie do nas przychodzi 

i proponuje, byśmy podjęli się zrobienia kolejnego 

obiektu. Mamy takich inwestorów. Zaufali nam, 

a my spełniliśmy ich oczekiwania. 

MB: Co może Pan poradzić młodym przedsiębiorcom 

w Polsce, którzy stawiają pierwsze 

kroki w biznesie związanym z branżą architektoniczną? 

WL: Ważną rzeczą jest determinacja, postawienie 

na jakość, nowoczesność. W wielu wypadkach 

to też kosztuje, ale na dłuższą metę się 

opłaca. Aby odnieść sukces, trzeba stworzyć 

skutecznie funkcjonujące struktury, otaczać się 

fachowcami, szukać ciekawych rozwiązań. Nie 

należy obawiać się krytyki, trzeba umieć dostrzegać 

błędy i przyznawać się do nich. Nie wszystko 

się w życiu udaje. 

MB: Swegon był wielokrotnie nagradzany. 

Które z wyróżnień było szczególnie istotne? 

WL: To sprzed trzech lat – za najdynamiczniej 

rozwijającą się i osiągającą dobre rezultaty 

firmę średniej wielkości, czyli taką, której obroty 

roczne wynoszą od 50 do 200 mln złotych. 

Byliśmy w tej klasyfikacji na trzecim miejscu 

w Wielkopolsce i na dwunastym w Polsce. 

Wciąż się rozwijamy. 

MB: I tego Państwu życzę. Dziękuję za 

rozmowę. 

Fot. archiwum Swegon 

• Fabryka central wentylacyjnych w Kvänum (Szwecja) 

102 103

11 (18) / 2011 

Wydawca: 

W.A. sp. z o.o. 

ISSN: 2081-6413 

Adres Wydawcy i Redakcji: 

ul. Szewska 3a, 50-053 Wrocław 

tel. 71 369 93 49 

fax 71 369 93 31 

Redaktor naczelna: 

Kaya Brzezicka 

k.brzezicka@swiatarchitektury.com 

Sekretarz redakcji: 

Szymon Ciach 

tel. 71 369 93 49 

sz.ciach@swiatarchitektury.com 

INDYWIDUALIZM JAKO 

CZĘŚĆ CAŁOŚCI 




MAŁA ARCHITEKTURA 

„świat architektury” 

– miesięcznik dla architektów. 

OTWARTA PRZESTRZEŃ DLA TWOICH POMYSŁÓW! 

Jesteś autorem ciekawego projektu, którego realizacja 

została już ukończona, i chcesz go opublikować bezpłatnie 

na naszych łamach? Chciałbyś otrzymywać nieodpłatnie 

miesięcznik „świat architektury”? 

Skontaktuj się z nami! 

biuro@swiatarchitektury.com 

tel. 71 369 93 45 

„świat architektury” to miesięcznik 

dla architektów, w którym prezentujemy 

najnowsze realizacje polskich biur projektowych. 

Magazyn dystrybuowany jest do biur 

architektonicznych, jak również inwestorów, 

właścicieli firm budowlanych i deweloperskich, 

wydziałów architektury urzędów miast oraz banków. 

Poszukujemy autorów zewnętrznych 

– architektów, inżynierów, projektantów. 

Osoby zainteresowane współpracą prosimy o przesłanie CV oraz 

listu motywacyjnego na adres: k.brzezicka@swiatarchitektury.com 

Korekta: 

Elżbieta Wieliczko 

Kierownik projektu: 

Magdalena Buczek 

tel. 71 369 93 45 

m.buczek@swiatarchitektury.com 

Dział marketingu i reklamy: 

Szymon Ciach 

tel. 71 369 93 49 

sz.ciach@swiatarchitektury.com 

Paweł Cząstkiewicz 

tel. 71 369 93 48 

p.czastkiewicz@swiatarchitektury.com 

Redaktor techniczny: 

Tomasz Głowicki 

Współpracownicy: 

Błażej Ciarkowski, Marta Głowacka, Ewa Gwóźdź, 

Magdalena Hoppe, Joanna Jabłońska, Paweł Kraus, 

Ołeksij Kopyłow, Grzegorz Mazur, Adam Osiński, 

Krystian Skrzypczyński, Katarzyna Sobuś, 

Paweł Sulik, Marcin Szczelina, Krzysztof Szozda, 

Marcin Twardowski, Katarzyna Walaszek, 

Radosław Żubrycki 

Fot. okładka: 

Bartosz Makowski 

Druk: 

MeCo Media Communications GmbH 

Wiedeń, Austria 

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania 

i adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz 

niepublikowania ich bez podania przyczyny. 

Wszystkie materiały publikowane na łamach 

„świata architektury” objęte są prawem autorskim. 

Przedruk i udostępnianie wyłącznie 

po uzyskaniu zgody redakcji. 

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczanych ogłoszeń i reklam. 

©Wszelkie prawa zastrzeżone W.A. sp. z o.o. 

Wrocław 2011 

www.swiatarchitektury.com 

104

of stone. estetyka betonu i kamienia do nowoczesnych wnętrz 

of stone. mineralna warstwa 1.5 mm na różnych substratach 

(MDF, topan, aluminium, inne) 

of stone. produkt ekologicznie przyjazny 

of stone. unikalna powierzchnia mebli i elementów 

architektury wnętrz 

of stone. bogaty program odcieni i struktur powierzchni 

LAMINart sp. z o.o. 

ul. Laskowa 24, 62-060 Stęszew 

tel. (61) 813 47 33, tel./fax (61) 813 50 70 

e-mail: office@laminart.pl, www.laminart.pl 

Filie handlowe: 

ul. Piłsudskiego 2 ul. Sportowa 1 ul. Piekarnicza 12a ul. Gen. F. Kleeberga 14b ul. Św. Antoniego Padewskiego 5/7 

34-130 Kalwaria Zebrzydowska 05-840 Brwinów 80-126 Gdańsk 15-691 Białystok 91-038 Łódź 

tel./fax (33) 876 53 05 tel./fax (22) 729 79 33 tel. (58) 300 05 16 tel./fax (85) 662 37 19 tel. (42) 230 99 07 

GSM 509 735 005 GSM 509 735 006 fax (58) 300 05 17 GSM 509 735 007 tel./fax (42) 652 10 78 

kalwaria@laminart.pl brwinow@laminart.pl gdansk@laminart.pl bialystok@laminart.pl lodz@laminart.pl

swiat 18 - Świat Architektury

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?