Libri i Mësuesit

Ekzekutimet publike dhe varjet janë shenjë e intolerancës fetare; guvernatori spanjoll paraqitet si një tiran;
provincat e nënshtruara simbolizohen nga gra në vargonj; fisnikët flamandë përjashtohen nga qeverisja e
vendit.
Fjalët kyç: reformë protestante, protestantët, Kundër-refroma, Këshilli i Trentos, Inkuizicioni, Intoleranca,
luftërat fetare.
Tryeza kronologjike: 1517-Luteri fillon Reformën protestante; 1524-1525-revolta të fshatarëve gjermanë;
1534-Akti i Supremacisë së Henrikut VIII të Anglisë; 1545-Hapet Këshilli i Trentos; 1562-1598-luftrat
fetare në Francë; 1588- Humbja e Armadës së pathyeshme; 1598-editi i Nantës.
Vendos lidhjet
Çfarë marrëdhëniesh ekzistojnë mes fjalëve të lidhura?
Përpiqu t’i shprehësh me një fjali të thjeshtë, për shembull: Urdhri i jezuitëve varej drejtpërdrejt nga papa.
Protestantizëm-këshilli i Trentos
Jezuitë-papa
Intolerancë-luftëra fetare
Filipi II-Armata e pamposhtur-Anglia
Tema 5 - 6
Zbulimet e mëdha gjeografike
Pasojat e zbulimeve të reja gjeografike
PROFILI I TEMËS
Të orientohesh në hapësirë (hartë e lehtë)
Të llogaritësh kohën (shkalla e kohës)
Protagonistët
Krijo një ide për temën:
Me siguri e di që Kristofor Kolombi zbuloi Amerikën. Ai u nis sipas disa bindjeve që nuk përkonin me
realitetin dhe janë ilustruar në hartën e parë. Në të dytën paraqitet globi siç është realisht.
Sipas bindjeve të Kolombit Toka ishte më e madhe apo më e vogël nga ç’është në realitet.
Çfarë oqeanesh dhe kontinentesh nuk njihte Kolombi?
1. Rruga për në Indi
Në Evropën e viteve 400 – 500 po rritej kërkesa për ar dhe erëza. Ari duhej për të riprodhuar
monedha; erëzat kërkoheshin kryesisht si barna mjekuese dhe sidomos për ushqim. Në mungesë
të frigorigerit, përdorimi i erëzave jo vetëm i bënte i ushqimet më të shijshme, por mund edhe të
hiqte erën kur ushqimi fillonte të prishej.
Ari vinte thuajse i tëri nga rajonet e Afrikës në jug të Saharasë. Erëzat – piperi, arrëmyshku,
karafili, kanella – vinin nga orienti. Tregtarët arabë dhe myslimanë transportonin këto mallra nga
vendet e largëta të origjinës deri në portet e Mesdheut dhe të Detit të Zi. Prej këtu anijet
venedikase dhe gjenoveze i merrnin dhe i shpërndanin në tërë Evropën. Tregtarët nxirrnin fitime
të mëdha, por për shkak të kalimit në shumë duar – nga arabët te venedikasit e gjenovezët,
pastaj te evropianët e tjerë – çmimi i mallit rritej shumë.
Ndërkaq ishte përherë e më e vështirë të siguroheshin këto mallra. Pas rënies së perandorisë
mongole, “rruga e mëndafshit” nuk rrihej më dhe kur turqit kontrolluan Mesdheun, edhe
transporti detar u bë i rrezikshëm dhe i pasigurt.
Karavelat dhe instrumentet e rinj të lundrimit i bëjnë të mundura ekspeditat oqeanike. Atëherë
zuri vend një ide jo e panjohur më parë, por që vetëm tani, me zhvillimin e teknikave të lundrimit,