Libri i Mësuesit

2. Grafiku i mbiquajtur diagrama karteziane (Popullsia evropiane në Mesjetë) paraqet
përhapjen e një dukurie në kohë (trend), për shembull rritjen ose zvogëlimin e popullsisë,
çmimet, pagat, taksat etj. Në shembullin e mëposhtëm është paraqitur përhapja e popullsisë
evropiane (në milionë) në vitet e ndryshme të Mesjetës.
3. Grafiku me kolona (Imigrantët në SHBA) është lloji i grafikëve që ndeshim më dendur në
histori. Ky lloj grafiku mund të përdoret për dukuri të tipeve të ndryshme. Në shembullin e
grafikut të mëposhtëm paraqitet dukuria e imigracionit në SHBA midis viteve 1860 dhe 1910.
Lartësia e kolonave shpreh numrin e imigrantëve (në milionë) ngjyrosur sipas dëshirës.
POPULLSIA EVROPIANE NË MESJETË IMIGRANTËT NË SHBA
Pamje e dy grafikëve
Organizojmë informacionet: tabelat
* Shpesh datat dhe informacionet bëhen krejtësisht tonat kur ne i organizojmë mirë në tabela.
Në librin e historisë, në teste dhe ushtrime, mund të hasni tabela si kjo që është paraqitur më
poshtë: ajo na krijon mundësinë ta ndajmë informacionin, për shembull të Mesjetës së Hershme,
në disa kategori (popullsia, bujqësia, qytetet, tregtia ...).
Ky tip tabelash quhet njëdrejtimëshe.
Tabela
MESJETA E HERSHME (SHEK. VI, VII, VIII)
Qytetet Tregtia Bujqësia Peizazhet Popullsia Shëndeti Siguria
Mund të gjenden edhe tabela si kjo më poshtë, që na lejon jo vetëm të ndajmë informacionin në
kategori, por edhe ta ballafaqojmë atë (në këtë rast ballafaqimi bëhet midis dy pjesëve në të cilat
ndahet perandoria romake).
Ky tip tabele është quajtur dydrejtimësh. Një tabelë e tillë është për shembull ajo e orarit javor,
e paraqitur në ditarin tuaj shkollor.
Tabela
Fshati qyteti paraja dhe tregtia feja
Perandoria e perëndimit
Perandoria e lindjes
Vizatojmë arsyetimet: hartat (skemat)
*Hartat (skemat) janë vizatime që paraqesin skematikisht arsyetimet. Konceptet e arsyetimeve
– por edhe temat, faktet, ngjarjet, popujt, personazhet... – janë shkruar në kuadrate. Shigjetat i
lidhin ato, duke treguar lidhjet midis tyre dhe ndërveprimin. Disa herë ky relacion shprehet edhe
me fjalë që shoqërojnë shigjetën. Numrat, që vendosen në disa raste, tregojnë rendin e të lexuarit.
Hartat (skemat) mund të jenë të shumë tipeve.
Më të thjeshtat quhen “skema në formë ylli”.Në qendër të yllit është koncepti themelor,
konceptet e tjera janë skaje, në formë rrezesh, të lidhur me shigjetat që burojnë nga qendra.
HARTA (SKEMA) NË FORMË YLLI
Rilindja 1 Italia 2 humanizmi 3 perspektiva 4 mecenati 5 anatomia 6 shkenca mjekësore 7 astronomia 8
pallatet e zotërinjve (sendorëve) 9 qytetet moderne
Skema
Një tip i dytë harte (skeme) është ai i “skemës – pemë”.
Ashtu si dalin shumë rrënjë nga trungu i një pemë, në këtë hartë (skemë) një koncept i
përgjithshëm (trungu) ndahet në koncepte të veçanta (rrënjët) dhe këto në të tjera akoma më të
veçanta, më të detajuara.