Libri i Mësuesit

Tabela
Fshati qyteti paraja dhe tregtia feja
Perandoria e perëndimit
Perandoria e lindjes
Vizatojmë arsyetimet: hartat (skemat)
*Hartat (skemat) janë vizatime që paraqesin skematikisht arsyetimet. Konceptet e arsyetimeve
– por edhe temat, faktet, ngjarjet, popujt, personazhet... – janë shkruar në kuadrate. Shigjetat i
lidhin ato, duke treguar lidhjet midis tyre dhe ndërveprimin. Disa herë ky relacion shprehet edhe
me fjalë që shoqërojnë shigjetën. Numrat, që vendosen në disa raste, tregojnë rendin e të lexuarit.
Hartat (skemat) mund të jenë të shumë tipeve.
Më të thjeshtat quhen “skema në formë ylli”.Në qendër të yllit është koncepti themelor,
konceptet e tjera janë skaje, në formë rrezesh, të lidhur me shigjetat që burojnë nga qendra.
HARTA (SKEMA) NË FORMË YLLI
Rilindja 1 Italia 2 humanizmi 3 perspektiva 4 mecenati 5 anatomia 6 shkenca mjekësore 7 astronomia 8
pallatet e zotërinjve (sendorëve) 9 qytetet moderne
Skema f 36
Një tip i dytë harte (skeme) është ai i “skemës – pemë”.
0Ashtu si dalin shumë rrënjë nga trungu i një pemë, në këtë hartë (skemë) një koncept i
përgjithshëm (trungu) ndahet në koncepte të veçanta (rrënjët) dhe këto në të tjera akoma më të
veçanta, më të detajuara.
HARTA (SKEMA) – PEMË
Perandoria romake ndahet në perandoria e perëndimit është më e dobët dhe e varfër u
zëvendësua nga dyndjet barbare për këtë arsye lindën mbretëritë romake-barbare;
perandoria e lindjes është më e fuqishme dhe e populluar arrin kulmin me Justinianin
perandor (shek.VI) që mbahet nga ripushtimi i perandorisë nxori ligjet romake në një kod
Skema
Një tip i tretë harte (skeme) paraqitet në kapitujt me anë “skemës me blloqe”.
SKEMA ME BLLOQE
Luftërat midis karolingëve nga shkaku i dobësisë së mbretërve për shkak të pronësisë feudale nga
shkaku i rritjes së pushtetit të zotërinjve feudalë; që erdhën si rrjedhojë e pushtimeve të reja (shek.IX)
Në këtë rast harta-skemë nuk përfaqëson një figurë të caktuar (yll, pemë...), por kufizohet duke
ndjekur fijen e arsyetimit dhe mund të ketë forma tejet të ndryshme (sepse të ndryshme janë edhe
arsyetimet).
Për çfarë shërben një hartë-skemë?
Një hartë-skemë mund të shërbejë për shumë çështje:
* të organizojë informacionin
* të krijojë lidhjet e mundshme midis koncepteve
* të krijojë mundësinë për të mbajtur mend më mirë
* të përmbledhë e të përsërisë
Veprimet në hartën-skicë: të rindërtojë një arsyetim
Fillojmë nga dhënia e rregullave teknike, për të lexuar një hartë-skemë:
1. ndiq rendin e numrave (nëse ka);