Libri i Mësuesit

vrojtuesin e rastësishëm, (për shembull një detaj vizatimi mbi derë, një mbishkrim në një
ndërtesë).
Mënyra më e përshtatshme për të bërë këtë është pajisja me pyetësor,skicë jo të
kompletuar mbi një objekt ose tipar dhe tu kërkosh nxënësve të plotësojnë pyetësorin apo
vizatimin.
• Mbedhin dhe të rregjistrojnë fakte e detaje me të cilat ndeshen. Këto përftohen nga
vrojtimet, vlerësimet, shenjat dhe shkrimet mbi ndërtesa, shenjat e rrugëve, pllakat me
emra në rrugë, reklamat. Në rastin e ekspozimit të informacionit mund të mblidhet nga
udhëzuesit e muzeve. Për fëmijët e vegjël duhet të minimizohet nevoja për fjali dhe
rregjistrime të gjata me shkrim.Disa nga këto detyra duhet të inkurajojnë mbledhjen e
informacionit i cili mund të përdoret për punë të mëtejshme dhe analizat kur të kthehen
në klasë.
• Të klasifikojnë informacionin. Në qoftë se fëmijët janë drejtuar që të shikojnë për modele
ose tipare të veçanta, ata duhet të jenë të aftë të fillojnë me klasifikimin e objekteve në
mjedis.
Për shembull, një detyrë mund tu kërkohet fëmijëve që të ekzaminojnë detajet ballore të
një dyqani të fund shekullit 19, të tregojnë dritaret e mëdha me kornizat e gdhendura të drurit,
një mbishkrim të vendosur, grilat e tërhequra dhe hyrja e ndarë për shtëpinë ngjitur me të.
Eksplorimi i mëtejshëm në ambjent e bën fëmijën që të vejë re këto tipare dhe në ndërtesa të
tjera dhe ti grupojë këto dyqane si të një periudhe. Tipare të tjera si oxhakët mbi shtëpi,
format dhe madhësitë e dritareve, ngjyra dhe tipet e materialeve të ndërtimit, të përdorura në
mure e çati, përmasat e fushave, tipet e kufijëve me mure, na sigurojnë kritere të mundshme
për klasifikim.
• Vënia re e shembujve të ndryshimit dhe vazhdimësisë së një gjurme i drejton fëmijët të
kenë një pikë avantazhi në rregjistrimet e një pikture ose fotografie të vjetër dhe
krahasimet që mund të bëhen. Ndryshimet dhe disa nga arsyet e dukshme për këto
zhvillime duhen rregjistruar.
• Nxjerrja e përfundimeve nga prova të vlefshme.
Për shembull, në qoftë se fëmijëve të fshatit u kërkohet që të numërojnë sa oxhaqe ka mbi
çatitë, atyre mund tu kërkohet të mendojnë se çfarë na tregon kjo, rreth numrit të oxhakëve
brënda në shtëpi ose mund të na tregojnë numrin e dhomave në ndërtesë. Duke ekzaminuar
emrat e rrugëve, rrugicave, fushave dhe tipare të tjera, fëmijët e qyteteve mund të nxjerrin
përfundime mbi aktivitetet që kryheshin në të kaluarën. Për shembull, “Rruga e Dibrës”,
“Rruga e Elbasanit”,”Rruga e Kavajës”, mund të mos kenë lidhje me aktivitetet e sotme por
ka prova të rëndësishme rreth jetës së njerëzve në të kaluarën.
• Përdorimi i aftësive të tjera si, leximi i hartës, vlerësimet, matja dhe aftësitë rregjistruese.
• Zhvillimi i bashkëpunimit dhe grupeve të punës.
• Mjete të nevojshme për fëmijët gjatë eksplorimit të mjedisit:
a-Lapsa (jo stilolapsa të cilët nuk shkruajnë në lagështirë).
b-Blloqe dhe pyetësorë.
c-Një kamera në dispozicion.
d-Lapsa me ngjyrë për të bërë nënvizime për detaje interesante.
e-Një rregjistrues për të rregjistruar tinguj si ato të rrotës së mullirit, në trafik, tingujt e këmbanës
së orës etj.
f-Një çantë shpine/ çantë për të mbajtur objektet dhe për ti lënë duart e lira.
Është mirë që detyrat për pyetësorin të jenë të strukturuara në disa faza. Tërheqja e një
pyetësori është shumë e rëndësishme, si dhe përdorimi i pikturave, grafikëve do ta rrisin
lexueshmërinë e saj. Është ide e mirë që të testohen,të vlerësohen pyetësorët e skicuar dhe të
plotësuar nga nxënësit “në fushë”.