Libri i Mësuesit

një konflikt (Lufta Ruso-Japoneze, 1904-05) dhe Rusia u shpartallua në mënyrë të
bujshme në tokë (në Portin Artur) dhe në det (beteja që u zhvillua në ishujt e
Tsushimës). Kjo luftë, e para që fitohej nga një shtet aziatik kundër një shteti europian, i
tregoi botës dobësinë e Perandorisë Ruse, që ishte vërtet “gjigant me këmbë argjile”.
“E diela e përgjakshme” dhe reformat e munguara • Situata e brendshme në
Rusi degradoi edhe për shkak të katastrofave ushtarake. Të dielën e 22 janarit të 1905 një
turmë e madhe u mblodh në pallatin mbretëror, në Shën Pjetërburg, duke kërkuar
zhvillimin e reformave demokratike. Kjo nuk u mor parasysh: garda mbretërore hapi zjarr
mbi popullin e paarmatosur, duke provokuar njëmijë të vrarë dhe dymijë të plagosur.
Kërdia e “të dielës së përgjakshme” u pasua nga manifestime, kryengritje të fshatarësisë,
greva dhe atentate në mbarë vendin; ngritën krye edhe ekuipazhi i disa anijeve të flotës
luftarake në Detin e Zi. I shtyrë nga trazirat popullore, car Nikolla II u duk sikur kreu
hapat e para drejt monarkisë kushtetuese: vendit i premtoi “ligjin kushtetues” dhe një
parlament (Duma), që u mblodh në Shën Pjetërburg më 1906-ën. Pikërisht, në të njëjtin
vit, sapo presioni i popullit ra, cari e shkriu Dumën dhe tërhoqi mbrapsht çdo premtim sa
i përket kushtetutës.
Fjalët kyç: racizëm, perëndim, kolonializëm, monokulturë, traktate të pabarabartë, Gomindangu, pogrom,
shtet shumëkombësh.
Tryeza kronologjike: 1877-mbretëresha Viktoria bëhet perandore e Indisë; 1884-1885-konferenca e
Berlinit; 1890-Eritrea koloni italiane; 1896-humbja e Italisë në Adua; 1898-lufta e SHBA kundër Spanjës –
aneksimi i Havait nga SHBA; 1900-revolta e bokserave në Kinë; 1911-1912-pushtimi italian i Libisë;
1912-fundi i perandorisë në Kinë dhe shpallja e republikës.
Idetë kryesore
Revolucioni industrial i ndan vendet e botës në dy grupe: vendet e industrializuara të pasur dhe të
fuqishëm; vendet e paindustrializuara (të prapambetura) të varfër dhe të dobët.
Kombet evropiane krijuan një formë të re të sundimit kolonial ekonomik, ushtarak dhe politik në shumë
vende të paindustrializuara.
Në shekullin XIX fuqitë evropiane dhe Shtetet e Bashkuara u vendosën si padronë në perandorinë kineze,
shumë e populluar dhe shumë e dobët.
Në vitin 1912, pas një kryengritjeje të gjerë popullore, në Kinë bie perandoria dhe shpallet republika.
Brenda pak vitesh Japonia u shndërrua nga një vend feudal në një fuqi industriale.
SHBA u imponon vendeve të tjera sundimin e tërthortë falë epërsisë ekonomike.
Perandoria ruse pushton territore në Azinë qendrore por ekspansioni i saj ndalet nga Japonia.
2.Krijo tekste
Shkruaj një shpjegim që të përshkruajë skicën dhe të sqarojë arsyet përse fuqitë e mëdha nisën sërish
ekspansionin kolonial.
Një kinez shikon, i indinjuar por i pafuqishëm në ndarjen e perandorisë kineze nga pesë fuqitë e mëdha:
britania e madhe, Gjermania, Rusia, Franca dhe Japonia.
Interpreto të dhënat dhe informacionet
Eksportet japoneze (1860-1915)
Çfarë paraqet grafiku? Çfarë tregojnë dy ngjyrat e kolonave?
Mes viteve 1860-1870 Japonia eksportonte kryesisht lëndë të para apo produkte të gatshme?
Në vitet që vijuan cilat eksporte ranë, cilat u ngritën pareshtur? Si paraqitet gjendja në fillim të shekullit
XX?
Çfarë ndryshimesh themelore ndodhën në ekonominë japoneze në pak më shumë se pesëdhjetë vjet?
Arsyetoje përgjigjen.