Libri i Mësuesit

armëve, perandori të stërmëdha koloniale. Ushtritë e tyre qenë të pajisura me armë zjarri
me saktësi të jashtëzakonshme, me lëndë shpërthyese që kishin fuqi të madhe
shkatërruese, me luftanije të fuqishme, si anijet e koracuara, të përforcuara me artileri të
kalibrit të rëndë, apo me kanoniera. Epërsia e teknologjike e madhe i bënte pushtimet
më të lehta.
Veç kësaj, fuqitë kolonizuese ishin të nxitura nga bindja se popujt që i përkitnin
racës së bardhë ishin superiorë dhe duhej të merrnin përsipër detyrën morale që t’u
sillnin qytetërimin popullsive që nuk e kishin këtë dhe që ishin të prapambetur për arsye
të racës së tyre inferiore që i përkitnin.
Pushtimi kolonial krijon rivalitet mes vendeve të industrializuara • Pushtimet
dhe zaptimet u kryen në mënyrë të zhurmshme, me kundërshti dhe tensione mes shteteve
kolonizatore, që shumë herë me radhë veç një hap i ndante nga lufta. Për t’u dhënë fund
kacafytjeve ishte e nevojshme caktimi i mbledhjeve ndërkombëtare në të cilat merrnin
pjesë krerët e shteteve dhe ministrat e punëve të jashtme të vendeve në fjalë. Më i
rëndësishmi nga këto takime diplomatike qe Konferenca e Berlinit, që u mbaj nga
1884-1885. në të morën pjesë katërmbëdhjetë shtete (mes të cilave edhe Shtetet e
Bashkuara të Amerikës, që po bëheshin një fuqi koloniale), të cilat vendosën dhe në
mënyrë konkrete projektuan copëtimin e Afrikës.
Pushtimi kolonial i Afrikës • Në pak dhjetëvjeçarë i gjithë territori afrikan u
nënshtrua, nga Atlantiku, Oqeani Indian, nga Egjipti dhe deri në Kepin e Shpresës së
Mirë. Më 1914-ën kishin mbetur vetëm dy shtete afrikane të pavarura: Liberia,
themeluar më 1847-ën, me nismën e bamirësve amerikanë dhe e populluar me ishskllevër
të zinj që qenë sjellë në Afrikë nga Amerika e Veriut dhe ajo e Jugut, dhe
Etiopia, që kishte arritur t’u bënte ballë sulmeve të italianëve, sikurse do ta shohim në
paragrafin tjetër. Në skajin jugor Bashkimi Jugafrikan i përkiste Perandorisë Britanike,
por që qeverisej nga një qeveri autonome e përbërë nga kolonë të bardhë. Pushtimin e
lehtësuan kundërshtitë që ekzistonin mes fiseve afrikane të shumta, të cilat tregtia e të
zinjve i kishte vënë njëri kundër tjetrit.
Lindin shtete nga përcaktimi i padrejtë i kufijve • Kolonializmi evropian
ndryshoi plotësisht realitetin politik të Afrikës.
Kontinenti u nda në pak dhjetëra shtete me kufij të padrejtë, të përcaktuar nga
kolonizatorët pa marrë aspak parasysh popullatat që banonin në brendësi të tyre. Grupet
fisnore të ndryshme – e shpesh tradicionalisht armike – u detyruan të bashkëjetonin
brenda të njëjtave kufij, dhe në raste të tjera, një popull i tërë u nda mes shteteve fqinje.
Ekonomia afrikane vihet në shërbim të përfitimit të kolonizatorëve • Gjatë
sundimit kolonial u çelën shkolla për të luftuar analfabetizmin, u ndërtuan spitale dhe
popullsia, pas shumë shekujve me radhë, filloi të shtohej. Europianët futën makineri,
teknika të përparuara bujqësore dhe minerare, duke i dhënë ekonomisë afrikane një
shtytje të fuqishme kah modernizmit.
Sidoqoftë, nga këto ndryshime shumë më tepër dobi se afrikanët, nxorën fuqitë
evropiane kolonizuese. Në të vërtetë, ekonomia afrikane u drejtua mbi të gjitha për të
prodhuar kultura për eksport dhe lëndë të para me kosto të ulët, ndërsa prodhimet e
luksit, që ishin shumë më të kushtueshme se të parat, importoheshin nga Evropa.
Zhvillimi i industrisë vendëse nuk nxitej dhe shtrirja e plantacioneve si pasojë ua la
fshatarëve – që zhvillonin një bujqësi sa për të mbajtur frymën gjallë – tokat