Libri i Mësuesit

Fuqitë e mëdha copëtojnë botën
PROFILI I TEMËS
Të orientohesh në hapësirë (hartë e lehtë)
Të llogaritësh kohën (shkalla e kohës)
Protagonistët
Krijo një ide për temën:
Zotërimet koloniale në Afrikë. Hartë. Diskutim
1 Rifillimi i shtrirjes koloniale: pushtimi i Afrikës
Përçarja ndan vendet e botës • Ndërmjet shekujve tetëmbëdhjetë dhe
nëntëmbëdhjetë përparimi i Revolucionit Industrial e kishte ndarë botën në dy grupe
popujsh dhe vendesh të ndryshme, mes të cilave ekzistonte një përçarje e madhe dhe e
rrezikshme.
Nga njëra anë ekzistonte një numër i vogël shtetesh, në të cilat Revolucioni
Industrial, tashmë kishte ndodhur apo ishte në përfundim e sipër (►harta): vendet që
kishin zbulime shkencore e teknologjike dhe epërsi ekonomike e ushtarake, që së bashkë
formonin “Perëndimin” dhe që kishin të njëjtin qytetërim, që quhej “qytetërimi
perëndimor”. Nga ana tjetër ishte pjesa tjetër e botës: një bashkësi vendesh të varfra, të
paindustrializuara dhe të dobëta ushtarakisht, të cilat vendet e përparuara u cilësonin si
të prapambetura.
Vendet e industrializuara rifillojnë shtrirjen koloniale • Epërsia ekonomike e
vendeve të industrializuara qe vendimtare në përcaktimin e gjendjes politike që shënoi
shekullin e XIX dhe vitet e para të shekullit XX: rifillimi i shtrirjes koloniale. Në
vazhdën e pak dhjetëvjeçarëve një grusht shtetesh – Britania e Madhe, Franca,
Gjermania, Belgjika, Holanda, Italia, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Japonia –
morën rreth një të katërtën e sipërfaqes së planetit.
Kjo fazë e re kolonializmi, që historianët e quajnë edhe imperializëm, ndikoi në
gjithë historinë njerëzore që vijoi më pas.
Në themel të kolonializmit qëndrojnë arsye ekonomike… • Arsyet e shtrirjes
koloniale qenë të ndryshme. Te kombet e industrializuara qe përhapur frika se lëndët e
para, me të cilat ato ndërtonin makineritë dhe bënin të mundur funksionimin e tyre, pak
nga pak do të mbaronin. Prandaj, vendet e industrializuara iu drejtuan pushtimit të tokave
të reja, që siguronin një furnizim në dukje të pashtershëm.
Një shkas akoma më vendimtar qe dëshira për zotërimin e tregjeve të reja. Krizat
e mbiprodhimit, në të vërtetë, kishin treguar sikurse kishte dalë gjithnjë në pah rrezikun
që tregjet europiane të mos arrinin të shitnin tërësisht më të gjitha mallrat e prodhuara. Në
mënyrë që këto të mos mbetnin të pashitura, atëherë ishte e domosdoshme sigurimi i
tregjeve të tjera të gatshme që të kishin sa më shumë popullsi të dendur që të ishte e
mundur, në të cilat vendet pushtuese të mund të shitnin me bollëk dhe të dilnin me
përfitim lidhur me prodhimet e industrive të tyre.
… por edhe shkaqe politiko-ushtarake dhe nxitje ideale • Shkaqeve
ekonomike u shtoheshin arsye ushtarake dhe politike.
Përhapja e ndjenjës së tepruar të krenarisë kombëtare (nacionalizmi) i shtynte
shtetet evropiane të jepnin prova të fuqisë së tyre edhe duke ndërtuar, me forcën e