Libri i Mësuesit

Në vende të tjera ka vetëm një parti, ajo që është në pushtet (sistemi njëpartiak):
ekzistenca e një partie të vetme është gjithnjë tregues i mungesës së demokracisë.
Dashuria për atdheun mësohet nëpër shkolla • Edukimin e dashurisë për
atdheun e sigurojnë shumë institucione të shtetit. Shkolla, për shembull, ka qenë një mjet
themelor për edukimin patriotik. Nuk kishte shtet apo fshat të Evropës, sado i vogël që
të ishte, që të mos kishte nga një shkollë fillore në të cilën mësuesit të mos ushtronin pa
vështirësi ndikimin dhe pushtetin e tyre mbi fëmijët, duke i edukuar që të duan atdheun.
Parë nga ky këndvështrim, dy mësimet themelore kanë qenë gjuha dhe historia
kombëtare. Përdorimi i gjuhës italiane në vend se dialektet, që flitej në familje nga pjesa
më e madhe e shkollarëve, kishte si synim që të forconte te fëmijët bindjen se që të gjithë
ishin fëmijë të të njëjtit atdhe.
Mësimi i historisë, që përqendrohej tek episodet e lavdishme të historisë së
atdheut, bëhej jo vetëm për të ngjallur ndjenjën e krenarisë se i përkitnin një kombi të
madh e të fortë, por edhe për t’i përgatitur të rinjtë të pranonin, që të mos binin më poshtë
se heronjtë e të shkuarës, edhe sakrificat më të vështira: vite të shumta shërbimi dhe
disipline ushtarake, mes të tjerash, e madje edhe rreziqet e luftës.
Edhe ushtria është një shkollë patriotike • Një institucion tjetër që ka shërbyer
për të forcuar ndjenjat e identitetit kombëtar të popujve të shteteve europiane ka qenë
ushtria. Në të ushtarë të rajoneve të ndryshme të vendit kryenin së bashku shërbimin
ushtarak ndërsa njësitë e ndryshme – “divizionet”, “batalionet” dhe “kompanitë” –
mbanin mbi vete emra që përkujtonin ngjarje të lavdishme vendëse apo personazhe të
famshme të historisë kombëtare.
4 Darvinizmi dhe racizmi shoqëror
Llojet bimore dhe shtazore ndryshojnë me kalimin e kohës • Më 1859-ën në
Angli u botua një libër me rëndësi themelore për njohjen e evolucionit të qenieve të
gjalla. Libri quhej Prejardhja e llojeve autor i të cilit ishte biologu Çarls Darvini (1809-
1882).
Sipas botëkuptimit të Darvinit qeniet e gjalla evoluonin me kalimin e kohës,
domethënë u nënshtrohen ndryshimeve: një lloj i tërë mund të modifikohet, disa lloje
madje mund të zhduken, lloje të tjera mund të lindin. Ky proces quhet evolucion i
llojeve. Si pasojë e evolucionit bimët dhe kafshët që sot popullojnë planetin tonë nuk janë
të njëjta me bimët dhe kafshët e para që u shfaqën në tokë; përkundrazi, mjaft nga bimët
dhe kafshët e para që kanë ekzistuar në të shkuarën nuk ekzistojnë më.
Lufta për mbijetesë mes anëtarëve të një lloji qëndron në zanafillë të
ndryshimeve • Darvini pandehte se ajo që shkaktonte ndryshimet duke i bërë më të
qëndrueshme në kohë ishte lufta për mbijetesë, domethënë konkurrenca që zhvillohet
mes anëtarëve të një lloji për marrjen me forcë të ushqimit, për sigurimin e dritës, të ujit,
të vendit për të jetuar dhe të çfarëdo gjëje tjetër të domosdoshme. Në këtë luftë individët
që kanë disa tipare të favorshme mbijetojnë më lehtë se ata që nuk i kanë këto. Veçoritë e
përshtatura ndaj mbijetesës përcillen nga njëri brez në tjetrin dhe në çdo brez shtohet
numri i individëve me tipare të tilla. Përkundrazi, të tjerët që nuk i kanë karakteristika të
tilla, pakësohen në numër aq sa në fund shuhen fare. Duhen mijëvjeçarë të tërë para se të
shfaqet një lloj i ri, që përshtatet më shumë me mjedisin dhe që është më i aftë për të
mbijetuar. Gjithë këtë proces Darvini e quajti “përzgjedhje natyrore”.