Libri i Mësuesit

Ligurian, Sardenjën, Lombardinë dhe Emilia-Romanjën. Megjithatë, sukseset diplomatikeushtarake
të Kavurit vetëm sa kishin nisur procesin e bashkimit dhe pavarësisë, por pa e
përfunduar ende.
Ekspedita e të mijtëve: Garibaldi bashkë me vullnetarët e tij arrijnë të marrin mbretërinë e
dy Siçilive. Anembanë gadishullit demokratë thurnin plane për të çliruar mbretërinë e dy Siçilive
nëpërmjet një kryengritjeje popullore. Me iniciativën e Garibaldit grumbulloheshin shuma në të
holla për të blerë armë madje edhe vetë Vitorio Emanueli (fshehtazi) kontribuoi për këtë fushatë.
Megjithëkëtë, një zbarkim i trupave në jug të vendit ishte i rrezikshëm, ashtu si e pat treguar edhe
ndërmarrja heroike e dy vëllezërve Bandiera (1844) dhe më pas ajo e Karlo Pisakanes (1857), të
dyja me një fund tragjik. Prandaj edhe Garibaldi priste rastin e volitshëm dhe, kur në Palermo
shpërtheu një revoltë spontane, në prill 1860, gjenerali vendosi të kalonte në veprim.
Natën midis 5 dhe 6 majit 1860, të hipur në dy avullore, Piemonti dhe Lombardia,Garibaldi
lundroi nga porti i vogël i Kuartos pranë Gjenovës në drejtim të Siçilisë. Me vete kishte një mijë
vullnetarë të veshur me këmishë të kuqe: të Mijët. Fjalëkalimi (parulla) e ekspeditës ishte: Italia
dhe Vitorio Emanueli. Kështu dukej qartë se Garibaldi dëshironte të luftonte në emër të mbretit
Vitorio për të ndërtuar një Itali monarkike nën dinastinë e Savojëve.
Në 11 maj të Mijtët zbarkuan në Siçili dhe që në betejën e parë mposhtën Burbonët në
Kalatafimi. Por beteja vendimtare për çlirimin e Sicilisë u zhvillua në Milazo, ku ushtria
Burbonase u mposht sërish dhe u detyrua të braktiste ishullin: në më pak se një muaj e gjithë
Sicilia ishte në duart e Garibaldit.
Shpresat e zhgënjyera të fshatarëve të jugut. Gjenerali tanimë printe një ushtri të vërtetë edhe
pse jo e shumtë në numër. Të Mijëve u shtoheshin vullnetarë të rinj që mbërrinin nga kontinenti si
dhe shumë të rinj sicilianë, sidomos nga radhët e fshatarësisë.
Përparimi i Garibaldit në jug të vendit pasohej, madje edhe paraprihej nga revoltat e fshatarësisë,
që shpresonin se më në fund mund t çliroheshin nga mjerimi i tyre shekullor, duke u bërë zotë të
një ngastre toke. Sapo pat zbritur në Sicili, Garibaldi kishte hequr taksën mbi bluarjen e
drithërave, që godiste më shumë shtresat e varfra dhe u kishte premtuar shpërndarjen e tokave të
kishës. Megjithatë, edhe pse e kishte përzemër drejtësinë shoqërore, ai luftonte për të përzënë
Burbonët dhe të bashkonte Italinë, prandaj nuk mund të toleronte trazira dhe veprime të
paligjshme që me siguri do t’i hiqnin mbështetjen e shumë borgjezëve dhe, mbi të gjitha, t’i
jepnin shkas një ndërhyrje të huaj. Kështu, kur fshatarët u ngritën kundër latifondistëve dhe
zaptuan tokat (si në rastin e Brontes, në provincën e Katanias), garibaldinët ndërhynë menjëherë
duke shtypur revoltën.
Nga frika e ndërlikimeve ndërkombëtare ushtria mbretërore vendos të ndërhyjë
Lufta ndaj Burbonëve vazhdonte dhe qytetet binin njëri pas tjetrit në duart e garibaldinëve.
Garibaldi zbarkoi në Kalabri dhe tani marshimi i tyre ishte bërë i pandalshëm. Ushtria burbone qe
shpartalluar thuajse plotësisht dhe Ferdinandi II, mbreti i Dy Sicilive, mori arratinë drejt Gaetas.
Thuajse pa luftuar fare Garibaldi hyri triumfues në Napoli, kryeqytetin e mbretërisë, në 7 shtator
të 1860-s.
Përparimi triumfal i garibaldinëve e preokuponte jo pak kontin Kavur. Ai i frikësohej se mos
Garibaldi shpallte një republikë në Jug të Italisë dhe vazhdonte marshimin e tij deri në marrjen e
Romës. Nëse ngjarjet do të rridhnin kështu atëherë një ndërhyrje franceze do të qe e
pashmangshme, njësoj si në rastin e republikës romane. Prandaj ishte e pashmangshme që tani e
më pas iniciativa të ishte në duart e ushtrisë mbretërore duke ia hequr këtë mundësi Garibaldit.
Marke, Umbria dhe Dy Sicilitë i aneksohen Piemontit. Me miratimin e Napolonit III ushtria
piemonteze pushtoi Marken dhe Umbrian, që i përkisnin shtetit të papatit. Pak më vonë, kur
Garibaldi theu ushtrinë burbone në betejën e Volturnos ( 2 tetor), mbreti Vitorio u vu vetë në krye
të ushtrisë dhe zbriti në jug për të bllokuar garibaldinët. Ndërkohë shpalleshin plebishitet që
vendosnin aneksimin e mbretërisë së Dy Sicilive, Markes dhe Umbrias në favor të Piemontit.