Libri i Mësuesit

sakrifikuar idealin republikan dhe të vazhdonin luftën, me më shumë mundësi për të arritur
suksesin përkrah Piemontit monarkik. Ndër të shumtët që u rreshtua përkrah shtëpisë mbretërore
të Savojës ishte edhe figura legjendare e Garibaldit.
Shumë të tjerë, ndërkohë, i ngelën besnikë programit të Mazinit ose, si në rastin e socialistit
Karlo Pisakane, përpiqeshin të nxirrnin në plan të parë problemin e varfërisë së madhe të klasës
punëtore dhe fshatarësisë, që për ta ishte shumë më e rëndë sesa mungesa e një bashkimi politik.
Franca dhe Piemonti vendosin krijimin e një aleance anti-austriake. Ndërkohë, në korrik të
1858-s, Kavuri bashkë me perandorin arritën një marrëveshje të fshehtë në Plombiers të Francës:
Napoloni III zotohej të ndihmonte ushtarakisht Piemontin në rast të një lufte me Austrinë, por
vetëm atëherë nëse do të qe Austria ajo që do të sulmonte e para. Në rast fitoreje do të lindte një
Itali e Sipërme (që përfshinte Piemontin, Lambardinë, Veneton, Parmën, Modenën dhe
Romanjën). Si shpërblim ndaj ndihmës së dhënë, krahinat e Nicës dhe Savojës, që i përkisnin
mbretërisë së Sardenjës, do t’i kalonin Francës.
Tani s’ngelej tjetër veçse të provokohej Austria e cila me siguri do t’i shpallte luftë shtëpisë
mbretërore të Savojës. Mbreti Vitorio Emanueli II mbajti një fjalim në parlament ku thoshte se
Piemonti nuk ishte i pandjeshëm ndaj klithmës së dhimbjes të kaq shumë italianëve të shtypur që
kërkonin liri dhe pavarësi. Ndërkohë, me pretekstin e kryerjes së manovrave ushtarake,
dërgoheshin trupa të rregullta në kufi me Lombardi-Veneton. Austria, e alarmuar, urdhëroi
Piemontin të tërhiqej dhe, meqë kjo nuk u zbatua, në 26 prill 1859 i shpalli luftë: ishte lufta e dytë
për pavarësi.
Lufta e dytë për pavarësi: marrja e Lombardisë. Edhe kësaj here mijëra vullnetarë nga të
gjitha anët e Italisë erdhën në ndihmë të ushtrisë piemonteze: pesëmbëdhjetë mijë prej tyre
formuan të ashtuquajturën trupë të Gjuetarëve të Alpeve, nën udhëheqjen e Garibaldit. Këtyre
foecave iu shtua edhe ushtria franceze që ishte shumë më e madhe në numër sesa ajo piemonteze.
Napoloni IIImori komandën e operacioneve ushtarake dhe mposhti austriakët në Magenta, të
Lombardisë: në ditët e para të qershorit perandori bashkë me Vitorio Emanuelin II hynë në
Milano, të pritur nga një entuziazëm i madh popullor. Austriakët, që s’mund të pajtoheshin lehtë
me këtë disfatë, u përpoqën të kundërsulmonin, por u mposhtën sërish në Solferino (nga
francezët) dhe në San Martino (nga piemontezët).
Ndërkohë Toskana, dukatet e Parmës dhe Modenës si dhe Romanja kishin përzënë sovranët e tyre
dhe kërkonin aneksimin, pra bashkimin me Mbretërinë e Sardenjës. Por, këto kërkesa
s’përputheshin aspak me planet e Napolonit III, i cili dëshironte të vendoste miq të tij sovranë në
fronet e Italisë qendrore dhe që për më tepër shqetësonin tej mase katolikët francezë, të frikësuar
për fatin e shtetit papnor. Atëherë Napoloni vendosi t’i japë fund luftës pa dijeninë e Vitotio
Emanuelit duke nënshkruar me Austrinë armëpushimin e Vilafrankës (11 korrik 1859). Ishte
vendosur që LOmbardia t’i jepej shtëpisë së Savojës; ndërsa Veneto ngelej përsëri në duart e
austriakëve.
Aneksimet: Toskana, Emilia dhe Romanja bashkohen me Piemontin. Ndërkohë, Toskana,
Emilia dhe Romanja, të cilat duhet t’u ktheheshin sërish sovranëve të përzënë, s’pranuan të
nënshtroheshin e ndërkohë u përgatitën të bënin një rezistencë të armatosur. Në mars të 1860-s
qeveritë provizore thërritën plebishitet për të vendosur mbi aneksimin e tyre nga Piemonti: me një
shumicë dërrmuese popullsia votoi për bashkimin.
Pak më vonë, plebishite të ngjashme shpallën kalimin e Nicës dhe Savojës në favor të Francës.
Kongresi i Parisit 1856. Kavuri po denoncon problemin e Italisë, së shtypur nga të huajt: lajmërimi do ta
prishë paqen e fuqive evropiane, prandaj Italia është paraqitur si një “bombë” gati për të shpërthyer.
5. Italia bashkohet: shpallja e mbretërisë
Zgjerimi i mbretërisë së Sardenjës. Në vijim të luftës së dytë për pavarësi dhe të aneksimeve,
mbretëria e Sardenjës ishte zgjeruar së tepërmi dhe brenda kufijve të saj përfshinte Piemontin,