Libri i Mësuesit

mbronte revolucionin, por që të siguronte edhe rendin e qetësinë. Por për të përmbysur me forcë
qeverinë, pra për një grusht shteti, nevojitej ndonjë ushtarak që të gëzonte popullaritet të gjerë.
Gjenerali Bonapart, që ishte kthyer në heroin e Italisë dhe të Piramidave, dukej njeriu më i
përshtatshëm. Sapo u kthye në Francë, Bonaparti e kuptoi se kishte mbërritur çasti i tij dhe diti të
përfitonte.
Më 9 nëntor (18 brymer) 1799 ai shpalli rrëzimin e Direktoratit dhe formoi një qeveri të re të
përbërë nga tre konsuj që u quajt konsullatë. Konsulli i parë ishte vetë Bonaparti të cilit iu dha
pushtet diktatorial nga një Kushtetutë e re.
Napoleoni bëhet perandor. Pasi u bë zot pothuajse i Francës, Bonaparti u përball me fuqitë e
koalicionit të dytë dhe, brenda një kohe të shkurtër, i dha fund luftës. Në qershor 1800, austriakët
u mundën në Marengo, në Piemonte dhe, pas një viti, kërkuan paqe. Në Itali rilindi republika
cisalpine, e cila, më 1802, u shndërrua në republikën italiane. Po atë vit, edhe Anglia u detyrua
të nënshkruante paqen e Amiensit.
Në këtë valë fitoresh, Bonaparti e shpalli veten konsull të përjetshëm, dhe pastaj, më 1804,
perandor të francezëve.
Ceremonia e kurorëzimit u zhvillua në Paris, në prani të Papa Piut VII. Për t’i treguar Papës se
nuk i njihte asnjë autoritet mbi veten e tij, Bonaparti e vendosi vetë në kokë kurorën perandorake.
Qysh atëherë, siç ndodh me të gjithë sovranët, u thirr vetëm me emrin e tij të pagëzimit,
Napoleon.
Pas një viti, republika italiane u shndërrua në mbretëri, mbretëria e Italisë, mbret i së cilës
ishte Napoleoni. Kurorëzimi u krye në Milano në vitin 1805. Zëvendësmbret ishte Eugjen
Boarné, djali i adoptuar i perandorit. Brenda pak kohe, i tërë gadishulli u shndërrua në një lloj
feudi të familjes perandorake: Napoleoni emëroi motrën e tij Elizë dukeshë të Lukas, motrën
tjetër Paolinë dukeshë të Guastalas, më 1806 bëri mbret të Napolit (prej ku ishin dëbuar
Burbonët) vëllain e tij Zhozef, të cilin më pas e zëvendësoi me kunatin Zhoakim Murat.
Veprat e kohës së paqes: kodi, marrëveshja, reforma arsimore. Mes viteve 1800 deri më
1804, Napoleoni i përqendroi të gjitha pushtetet në Paris dhe iu përkushtua punëve të paqes. Në
1801, përmbylli një marrëveshje me Papën, e cila rivendoste paqen fetare në vend pas trazirave
të periudhës revolucionare.
Në Paris, themeloi Bankën e Francës (1800) dhe hodhi në qarkullim monedha të reja metalike
si frangun e argjendtë dhe napoleonin e artë.
Më 1804, i dha vendit kodin napoleonas, një përmbledhje ligjesh që shërbeu si model për të
gjitha ligjet pasuese dhe ushtroi një ndikim të dukshëm në shumë vende të botës.
Kodi ripohonte fitoret kryesore të revolucionit, si barazia e qytetarëve para ligjit apo shfuqizimi
i feudalizmit, por mbronte në mënyrë të veçantë të drejtën e pronës, një gjë që borgjezët e kishin
mjaft për zemër.
Ashtu si kodi, edhe reforma arsimore u shkonte për shtat kërkesave të borgjezisë. Arsimi fillor
për popullin dhe arsimimi i grave megjithatë u lanë pas dore. Por Napoleoni ngriti dhe organizoi
licetë shtetërorë dhe shkollat e larta, të cilat do të përgatisnin bijtë e borgjezisë për karrierat
shtetërore dhe ushtarake.
Napoleoni pushton Evropën. Napoleoni e dinte se prestigji dhe pushteti i kishin ardhur vetëm
nga sukseset ushtarake. Mirëpo ai dëshironte që sundimin e tij t’ia impononte gjithë Evropës.
Lufta kundër Britanisë së Madhe dhe fuqive të tjera evropiane rinisi në vitin 1805. Që atëherë,
vetëm brenda katër vitesh, u krijuan tre koalicione dhe e tërë Evropa u përfshi në një vorbull
konfliktesh të përgjakshme.
Në krye të një ushtrie të madhe prej qindra mijëra njerëzish, Napoleoni po korrte njërën fitore
pas tjetrës. Pushtoi Vjenën dhe, pak më vonë, Berlinin. Në Austerlic, në 1805, korri një fitore
madhështore mbi ushtrinë austriako-ruse, e cila udhëhiqej personalisht nga vetë perandorët e
Austrisë dhe të Rusisë (kjo u quajt beteja e tre perandorëve), mundi prusianët në Jenë (1806) dhe
austriakët në Vagram (1809).