Libri i Mësuesit

Flamuri francez u ndryshua: të bardhës, që ishte ngjyra e monarkisë, iu shtuan e kuqja
dhe bluja e komunës së Parisit. Një distinktiv trengjyrësh i ngjitur nëpër kapele, u bë
shenja dalluese e revolucionarëve.
Revolucioni shtrihet në fshat. Nga Parisi, kryengritja u shtri në shumë qytete të tjera.
Ngado borgjezet formuan komitete revolucionare dhe ngritën reparte të gardës
kombëtare: kështu ushtarëve të mbretit iu bashkuan edhe qytetarë të armatosur.
Në fshat u përhapën zëra për një komplot të fisnikëve dhe për sulme të mundshme nga
banditë të paguar prej tyre. Fshatarët menduan se kishte ardhur koha të vendosnin drejtësi
kundër zotërinjve të urryer: sulmuan kështjella dhe abaci, dogjën regjistrat ku ishin
shënuar detyrimet e tyre feudale dhe kundërshtuan të paguanin taksa dhe të dhjeta për
prodhimet.
Fundi i regjimit feudal dhe Deklarata e të drejtave të njeriut. Asambleja
kushtetuese, e cila deri atëherë i kishte anashkaluar problemet e popullsisë fshatare, u
detyrua të ndërhynte nga rëndimi i gjendjes: natën e katër gushtit 1789 shpalli fundin e
regjimit feudal dhe shfuqizoi të dhjetat, punën angari dhe shërbimet e detyrueshme.
Pastaj, nën shembullin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, miratoi një Deklaratë të
të drejtave të njeriut dhe të qytetarit (më 26 gusht), në të cilën shpallej se të gjithë
njerëzit janë të barabartë përpara ligjit (të gjithë paguajnë taksa, zyrat dhe postet janë të
hapura për të gjithë), kanë të drejtën e pronës private, të sigurisë, të lirisë së fjalës, të
shtypit dhe të opinionit.
Gratë marshojnë në Versajë. Por mbreti nuk pranoi t’i miratonte dekretet e
Asamblesë dhe mbante qëndrim armiqësor ndaj revolucionit.
Atëherë, gratë e Parisit u vunë në lëvizje dhe, mëngjesin e 5 tetorit 1789, marshuan
drejt Versajës dhe kërcënuan pallatin mbretëror. Pak orë më vonë ato u pasuan nga mijëra
roja kombëtare dhe një varg i gjatë njerëzish të armatosur. I zënë ngushtë, mbreti i
miratoi dekretet dhe u detyrua të zhvendosej në Paris, në kështjellën Tyilëri, ku populli
mund ta mbante lehtë nën vëzhgim. I shoqëruar me roje, ai mbërriti në Paris me karrocën
mbretërore, i ndjekur nga karroca me grurë dhe miell për popullatën e uritur, të cilat
mbikëqyreshin nga gra të armatosura më kazma, sfurqe dhe revole.
Pas ngjarjeve të tetorit, shumë aristokratë nuk ndiheshin më të sigurt, dhe vendosën të
largoheshin jashtë vendit, qoftë për të shpëtuar jetën, qoftë për të gjetur mbështetje në
monarkitë e huaja kundër Francës revolucionare.
Kushtetuta civile e klerit pranohet nga pakica e priftërinjve. Ndërkohë, gjendja
financiare e vendit ishte keqësuar më tej. Për të mbledhur të holla dhe për të dalë nga
kriza, Asambleja vendosi të shtetëzonte të gjitha pronat e Kishës, të cilat u konfiskuan
dhe u nxorën në shitje. Natyrisht që përfituesit ishin borgjezët e pasur, por edhe shumë
fshatarë arritën të blinin prona të vogla: kështu u krijua në Francë një klasë e madhe
pronarësh të vegjël tokash.
Klerikët, që tashmë nuk i merrnin më të dhjetat, po humbnin edhe tokat, prandaj ngritën
problemin e mbajtjes së priftërinjve dhe peshkopëve. Asambleja vendosi që atyre tu
lidhej një rrogë, me kusht që të shndërroheshin në funksionarë të shtetit dhe të betoheshin
për besnikëri. Por një kusht i tillë, i quajtur kushtetuta civile e klerit, do t’i shkëpuste
priftërinjtë nga autoriteti i Kishës së Romës. Prandaj vetëm shumë pak prej tyre pranuan
të betoheshin. Këta u quajtën “priftërinj të betuar”. Shumë të tjerë, të quajtur “priftërinj të
pabindur”, i mbetën besnik Papës dhe nuk pranuan të betoheshin. Franca e pa veten