LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 “PER ... - chemicals.al

tokë, liqene, lumenj, peshq, kafshë, si dhe njerëz, edhe shumë kohë pas përdorimit të
tyre.
Ndotja e organizmit të njeriut me NOQ ka shkaktuar shfaqjen e disa prirjeve
alarmuese për shëndetin e njerëzve gjatë këtyre dekadave të fundit. Ka pasur rritje të
shpejtë të kancereve të gjoksit dhe shumë studime flasin për rritje të theksuar të
çrregullimeve të organeve riprodhuese. Studime të tjera të shumta kanë konfirmuar
toksicitetin e NOQ-ve të ndryshme për njerëzit. Po ashtu, shkencëtarët pranojnë se
NOQ-të mund t’i shkaktojnë këto probleme shëndetësore te kafshët që përdoren
zakonisht për të parashikuar risqet për njerëzit. Dioksina pranohet botërisht si një
lëndë e njohur kancerogjene për njerëzit.
Programi Global i Veprimit për Mbrojtjen e Mjedisit Detar nga Veprimtaritë e
zhvilluara në Tokë, i vitit 1995, si dhe Protokolli i NOQ-ve i vitit 1998 për Konventën
e KEKBE lidhur me Ndotjen Ndër-kufitare në Largësi të Mëdha, janë miratuar në
përgjigje të kësaj gjendjeje serioze. Ndër të parat që trajtoi administrimin e lëndëve
toksike qe Konventa e Bazelit “Për kontrollin e lëvizjes ndër-kufitare të mbeturinave
të rrezikshme dhe eliminimin e tyre”, që më pas u plotësua nga Konventa e
Roterdamit “Për pëlqimin e njoftuar paraprakisht (PNjP)”.
Kur u bë e qartë se NOQ-të e përmendura ishin vdekjeprurëse dhe se
duheshin marrë masa të ngutshme në të gjithë botën, Këshilli Ekzekutiv i PKBM
krijoi një Komitet Negociues Ndër-qeveritar (KNN) që të përgatiste një instrument
ligjor ndërkombëtar detyrues, i cili do të “përcaktonte rrugën për një të ardhme pa
NOQ të rrezikshme”. Rezultat i përpjekjeve të KNN-së është Konventa e Stokholmit
“Për ndotësit organikë të qëndrueshëm”.
Konventa e Stokholmit
Konventa e Stokholmit është një traktat global për mbrojtjen e shëndetit të
njerëzve dhe të mjedisit nga ndotësit organikë të qëndrueshëm. Konventa u pranua
më 22 maj 2001 në Konferencën e Plotfuqishme për Konventën e Stokholmit lidhur
me Ndotësit Organikë të Qëndrueshëm, të mbajtur në Stokholm më 22-23 maj 2001.
Konventa e Stokholmi për Ndotësit Organikë të Qëndrueshëm hyri në fuqi më 17 maj
2004, sipas Nenit 26 të saj.
Shqipëria e nënshkroi Konventën më 5 dhjetor 2001 dhe e ka ratifikuar atë më
4 tetor 2004.
Objektivi i përgjithshëm i Konventës së Stokholmit është që të mbrojë
shëndetin e njerëzve dhe mjedisin nga NOQ-të. Ajo i referohet në mënyrë të posaçme
parimit të parandalimit, sikurse është parashtruar nga Deklarata e Rios për Mjedisin
dhe Zhvillimin.
Konventa e Stokholmit u paraqet Palëve nënshkruese objektivat e saj, parimet
dhe elementet që duhen përdorur për të përgatitur programe të gjithanshme dhe
regjime kontrolli lidhur me NOQ-të. Ajo është e strukturuar për të trajtuar NOQ-të
që: a) prodhohen qëllimisht, si p.sh. pesticidet dhe PCB-të; dhe b) prodhohen e
shkarkohen jo-qëllimisht si rezultat i veprimtarive njerëzore, ku përfshihen dioksinat,
furanet, PCB-të dhe HCB. Të nëntë kimikatet e renditura në Aneksin A të Konventës
ndalohen të prodhohen e të përdoren, përveç rastit kur ka përjashtime të posaçme.
Përveç kësaj, kufizohet rreptësisht prodhimi e përdorimi i DDT-së, një pesticid që
ende përdoret në shumë vende në zhvillim, kundër malaries dhe për të mbajtur nën
kontroll sëmundje të tjera vektoriale, sikurse parashtrohet në Aneksin B të