LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 “PER ... - chemicals.al

së Bimëve;
Përgatitja e planit të veprimit për rehabilitimin e vendeve të kontaminuara nga
pesticidet NOQ;
Rritja e ndërgjegjësimit të publikut në lidhje më rrezikun potencial të vendeve të
kontaminuara me NOQ.DDT
DDT
DDT filloi të përdoret masivisht në Luftën e Dytë Botërore. Ky pesticid është
përdorur për të luftuar sëmundjet që transmetohen me insekte dhe për të mbrojtur
trupat. Ka qenë veçanërisht i efektshëm për mbrojtjen nga malaria, tifoja, ethet e
verdha, verbimi i lumenjve dhe encefaliti.
Tashmë është praktikisht i ndaluar përdorimi i DDT në bujqësi pothuajse në të gjitha
vendet, kurse një numër vendesh e ndalojnë përdorimin e DDT-së edhe në fushën e
shëndetit publik. Sidoqoftë, në disa vende, ku vektori i malaries është ende i
ndjeshëm, DDT përdoret për banesat, në mjediset e brendshme në trajtë aerosoli.
DDT-ja filloi të përdorej në Shqipëri në vitet 1946–1947 në luftën kundër vektorëve të
malaries. Nga vitet 1946-1947 deri më 1959-1960, sasitë mesatare vjetore të DDT dhe
HCH për spërkatjen e banesave në mënyrë manuale, si edhe me avionë në
sipërfaqet ujore, ku përhapja e mushkonjave anofeles ka qenë mjaft i lartë, arritën 90-
120 ton. DDT është përdorur edhe për luftimin e insekteve të tjera si morri, miza,
pleshti, çimka, të cilat kishin pllakosur familjet e zonave të varfra të Shqipërisë të asaj
kohe. Viti 1967 konsiderohet si viti i çrrënjosjes së malaries në Shqipëri, çka u
çertifikua zyrtarisht nga OBSH-ja pas kërkesës së shtetit shqiptar. Sipas studiuesve
dhe ekspertëve malariologë të vendit, DDT-ja nuk u përdor më pas vitit 1970, por
duket se një rezervë prej 20-30 ton u mbajt në ruajtje nga Ministria e Shëndetësisë për
luftimin e shpërthimeve eventuale të cilat mund të shkaktoheshin nga raste të
importuara, si edhe pse mushkonjat kishin filluar të fitonin rezistencë ndaj DDT-së,
pas një përdorimi prej mbi 20 vjetësh.
Sipas informacionit të mbledhur në disa rrethe, duket se DDT dhe lindani janë
përdorur deri përpara 15 vjetësh. Lindani është përdorur kryesisht kundër zgjebes
dhe parazitëve (morrave), gjatë viteve 1975 -1985. Më vonë ai u ndalua për shkak të
rezistencës që kishin krijuar këta parazitë.
Ndonëse teorikisht ndikimi i pesticideve në shëndetin publik dhe në mjedis ka qenë i
njohur, në Shqipëri nuk ka pasur ndonjë sistem monitorimi ose të mbledhjes së të
dhënave për të përcaktuar këtë ndikim. Kohët e fundit janë bërë disa përpjekje nga
ISHP për të studiuar mbetje të pesticideve në zinxhirin ushqimor.
Është vërtetuar prania e izomerëve të HCH (α, β, γ) në gjakun e disa personave që
jetojnë në zonën e kontaminuar (në Porto Romano, pranë Durrësit) në një fabrikë të
braktisur që përdorej për prodhimin e lindanit. Kështu, janë gjetur nivele të α- dhe β-
izomerëve që variojnë deri në 0.0028 µg/ml dhe nga 0.0005 µg/ml në 0.0915 µg/ml.
Nivelet më të larta u përkasin subjekteve që jetojnë në territorin e fabrikës së
përmendur.
Dy mostra qumështi të marra në një zonë të ndotur pranë Porto-Romanos, në
kuadrin e një studimit të kryer nga UNEP, si dhe në kuadër të një studimi të kryer
nga ISHP, përmbanin nivele të larta të HCH. Të dyja mostrat dëshmojnë për nivelet
shumë të larta të HCH në qumështin e prodhuar në zonën e Porto Romanos, e cila
është tregtuar edhe në zona të tjera të rrethit të Durrësit.