LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 “PER ... - chemicals.al

kimikateve të grupit të NOQ-ve si dhe studimet tekniko-shkencore për mënyrat më
efektive teknike dhe ekonomike për heqjen nga përdorimi, asgjësimin e kësaj
kategorie të kimikateve të rrezikshme si dhe rehabilitimin e zonave të ndotura nga
këto kimikate (neni 11 i Konventës).
Në Programin e monitorimit të elementeve dhe faktorëve të mjedisit (VKM
Nr. 103, dt. 31.3.2002) nuk është parashikuar monitorimi i NOQ-ve në përgjithësi apo
kimikateve të veçanta që bëjnë pjesë në grupin e NOQ-ve. Kërkesat e Konventës së
Stokholmit dhe situata e konstatuar mbas kryerjes së inventarit paraprak të NOQ-ve
në Shqipëri, diktojnë domosdoshmërinë e programimit të masave ligjore,
institucionale dhe teknike për të realizuar monitorimin e kësaj kategorie të
kimikateve.
Monitorimi do të mundësojë njohjen e saktë të gjendjes, lidhur me përmbajtjen
e NOQ-ve në mjedise të ndryshme, kontributin e aktiviteteve të ndryshme socioekonomike
në ndotjen e mjedisit nga kjo kategori e kimikateve të rrezikshme, prirjen
në kohë të kimikateve të grupit të NOQ-ve, hartimin e një inventari të saktë të gjithë
shkarkimeve në mjedis të NOQ-ve, kryerjen e analizave të rrezikut dhe mbi këto të
dhëna përcaktimin e masave përkatëse për përmirësimin e gjendjes dhe plotësimin e
standardeve mjedisore.
Në kapitujt më sipër dhe në veçanti në Planet e Veprimit për kategoritë e
ndryshme të NOQ-ve janë parashikuar edhe masat përkatëse që lidhen me
monitorimin dhe kryesisht në ato mjedise që konsiderohen të kontaminuara nga
përdorimi ose depozitimi i NOQ-ve, siç janë; DDT, lindani, HCH, PCB, dioksinat dhe
furanet. Ky monitorim do të shtrihet në vendet ku janë depozituar këto kimikate,
territoret pranë tyre, ujërat sipërfaqësore, nëntokësore dhe ajrin përreth, në kafshët
shtëpiake pranë këtyre territoreve të ndotura, si dhe në komunitetet e njerëzve që
jetojnë pranë zonave të kontaminuara. Mbi bazën e gjetjeve nga zbatimi i programit
të monitorimit për NOQ-të, ai do të përditësohet duke shtuar ose hequr zona a
mjedise dhe kimikate NOQ, në varësi të rezultateve të monitorimit, për të qenë
gjithmonë pasqyrë reale e situatës së NOQ-ve në Shqipëri.
Spektri i monitorimit është i gjerë dhe përfshin analiza kimike në mjedise dhe
frekuencë të ndryshme. Një ndërmarrje e tillë kërkon pa dyshim kapacitetet e
nevojshme profesionale, bazën materiale në përputhje me nivelin e cilësisë së
analizave dhe të dyja së bashku mbështetjen e nevojshme financiare për sigurimin e
aparaturave të përshtatshme, trajnimin e stafeve përkatës dhe mbulimin e kostove që
kërkon programi i monitorimit të NOQ-ve.
Edhe në këtë aspekt, Shqipëria ka mundësi të kufizuar financiare për t’i
përmbushur me forcat e veta të gjitha kërkesat që do të kërkojë realizimi i programit
të monitorimit. Edhe në këtë drejtim do të jetë e nevojshme mbështetja nga donatorët.
NOQ-të, efektet e tyre në shëndetin e njeriut dhe mënyrat e ndërlikuara për
pakësimin ose eliminimin e tyre, janë probleme relativisht të reja dhe që janë
zhvilluar me ritme të shpejta si rrjedhojë e zbulimeve lidhur me efektet e këtyre
kimikateve në shëndetin e njeriut dhe në mjedis. Në këto kushte, veprimtaritë lidhur
me kërkimin dhe monitorimin janë sfida që kërkojnë angazhime serioze të burimeve
njerëzore dhe financiare. Për ta bërë sa më të efektshëm përdorimin e këtyre
burimeve janë të domosdoshme studimet dhe kërkimet në këtë fushë.
Aktualisht kapacitet e kërkimit për të gjitha aspektet që lidhen me inventarët e