LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al
LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al
Shënim: Rehabilitimi nuk përfshihet në kërkesat e Konventës Gjendja në Shqipëri Aktivitet industriale para vitit 1990 në përgjithësi kanë qenë të orientuara nga shfrytëzimi i lëndëve të para minerare, kryesisht për pasurimin e tyre, dhe nga industritë metalurgjike përkatëse. Industria metalurgjike prodhonte gizë, çeliqe, ferro-krom, bakër, hekur-nikel, nikel dhe kobalt. Aktivitetet e tjera industriale lidheshin me prodhimin e celulozës dhe letrës, lëkurës, qelqit, xhamit, përpunimin e drurit, etj. Një vend të rëndësishëm në prodhimet industriale zinin produktet e përpunimit të thjeshtë dhe të thellë të naftës që nxirrej në disa treva të vendit, kryesisht në Shqipërinë e Mesme. Hë për hë, në Shqipëri nuk ka vend-depozitime të NOQ-ve, me përjashtim, mbase, të mbetjeve të katranit në uzinën e koksit në Elbasan. Më poshtë do të përqendrohemi vetëm në zonat apo vendet e ndotura ose potencialisht të ndotura nga NOQ-të. Megjithëse pas viteve ‘90 uzinat kimike dhe metalurgjike në Shqipëri u mbyllën ose punuan me kapacitete të reduktuara, ndotja e shkaktuar prej tyre është ende „aktive“. Si aktivitete industriale me efekt të konsiderueshëm në ndotjen me NOQ mund të përmendim disa. Një prej tyre është uzina e sodës kaustike dhe PVCsë në Vlorë, e cila ka prodhuar një mori kimikatesh, ndër të cilat edhe PVC. Një tjetër burim i ndotjeve të natyrës organike dhe klororganike kanë qenë fabrikat e plastmasit në Durrës dhe Lushnje dhe veçanërisht ndërmarrja kimike në Durrës, të cilat u mbyllën në vitet e para pas ngjarjeve të viteve ‘90. Edhe fabrikat e përpunimit kimik të drurit (në këtë rast bëhet fjalë për katranin) në Fushë Arrëz, Elbasan dhe Laç mund të jenë vende të ndotura me NOQ. Po kështu, në Tiranë ndodhen dy impiante që administrohen nga KESH dhe që kryejnë riparimin e transformatorëve dhe rigjenerimin e vajit të transformatorëve. Të dy impiantet kanë mbi 30 vjet punë dhe teknologjia e përdorur si dhe masat për mbrojtjen e mjedisit kanë lënë shteg për ndotjen me vajra, ku nuk përjashtohet edhe ndotja me PCB, të territorit pranë dhe përreth tyre. Ia vlen të përmendet fakti që në vitet e para pas vitit 1990, si rezultat i mbylljes së shumë aktiviteteve industriale dhe uljes të kapaciteteve prodhuese apo përpunuese në industritë e mbetura, ndotja nga industria kimike u ul në mënyrë të konsiderueshme. Kur flitet për NOQ-të nuk mund të lihet pa përmendur sektori i bujqësisë, në të cilin, për shumë vite, janë përdorur pesticide me përmbajtje të lartë të NOQ-ve. Edhe këtu, ndryshimet e ndodhura pas viteve ‘90 në sektorin e bujqësisë dhe në përdorimin e tokës bënë që edhe përdorimi i pesticideve të ulet dukshëm. Vlerësimi i fundit i bërë nga specialistët shqiptarë ka treguar se në vend nuk ka më stoqe me pesticide të tipit DDT: në vitet 2000-2002, në kuadrin e projektit PHARE, të gjitha stoqet e pesticideve që ndodheshin në magazinat e sektorëve të bujqësisë janë larguar në Gjermani ku edhe janë eliminuar. Mirëpo, specialistët mendojnë se edhe pas largimit të pesticideve ndotja e magazinave mbetet problem serioz. Kjo për arsye se mjedisi brenda këtyre objekteve është i ndotur dhe shumë prej tyre janë edhe të
dëmtuara dhe ndërkaq një pjesë është përdorur për qëllime të tjera, pa bërë asnjë përpjekje për pastrimin apo rehabilitimin e tyre, duke bërë që ndotja të “konservohet”. Zona më e ndotur nga prodhimi dhe përpunimi i pesticideve në Shqipëri është Porto Romano. Në këtë vend gjate viteve ‘80 është prodhuar lindan për përdorim në bujqësi. Teknologjia e përdorur dhe mungesa e masave për mbrojtjen e mjedisit kanë shkaktuar ndotje të lartë të territorit përreth impianteve të prodhimit të heksakloran/lindanit. Prodhimi u ndërpre në vitin 1990 dhe më vonë mbetjet e izomerëve të heksakloranit në sasi rreth 300-400 ton u çuan në magazinat e Bishtit të Pallës. Besohet se edhe këtu territori brenda dhe përreth magazinave është i ndotur me mbetje të izomerëve të heksakloranit. Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave e Republikës së Shqipërisë, me mbështetjen financiare të qeverisë Holandeze, në muajin korrik 2006, kreu largimin e këtyre mbeturinave nga Shqipëria për t’u asgjësuar në një nga vendet e BE-së, në kuadrin e projektit “ Riambalazhimi dhe largimi nga Shqipëria i pesticideve dhe kimikateve të tjera nga Bishti i Pallës”. Në ish-uzinën e plastmasit në Lushnjë e cila, si shumë objekte industriale, pushoi së punuari në fillim të viteve 1990, janë ende të depozituara rreth 1700 ton kimikate, kryesisht organike. Në fakt kemi të bëjmë me një përzierje të kimikateve që janë përdorur në teknologji dhe që tani nuk mund të identifikohen, mbasi ambalazhet janë prishur dhe lëndët kimike janë përzier. Magazinat ku janë të depozituara janë dëmtuar dhe agjentët atmosferikë i kanë shpërndarë ato në territorin e ish-uzinës. Nga autoritetet vendore është raportuar se në stacionin e trenit në Bajzë gjendet një sasi prej 200 ton pesticide NOQ, ndoshta një mbeturinë nga pesticidet e skaduara të importuara nga Gjermania Lindore në vitin 1991, të cilat mund të mos jenë kthyer mbrapsht me sasinë kryesore të tyre. Megjithatë, në mënyrë të përmbledhur mund të thuhet se si rezultat i pakësimit si i aktiviteteve industriale ashtu edhe i përdorimit të pesticideve në bujqësi, ndotja me NOQ në vend është ulur në mënyrë të konsiderueshme. Këtë e vërteton më së miri përmirësimi i cilësisë së ujërave në mjaft prej lumenjve të vendit. Në këtë kuadër, si objektiv afatshkurtër duhet konsideruar analiza e tokës në zonat potencialisht të ndotura me NOQ. Por përpara se të ndërmerret ky veprim duhet që për zonat potencialisht të ndotura me NOQ të përcaktohen prioritetet, mbështetur në mundësinë dhe rrezikshmërinë e ekspozimit ndaj tyre të njeriut dhe mjedisit. Stoqet dhe vend-depozitimet e ndotura me NOQ Këto kategori (që mund të konsiderohen edhe si pika të nxehta) ndryshojnë nga nëntë kategoritë e tjera sepse janë një mundësi për të qenë burim ndotjeje për të ardhmen. Tabela e mëposhtme paraqet një listë të vend-grumbullimeve dhe venddepozitimeve që paraqesin aktivitet për sa i takon NOQ-ve, të klasifikuara edhe sipas nën-kategorive që u përkasin. Tabela 19: Lista e stoqeve dhe e mbeturinave potencialisht aktive për sa u takon NOQ-ve (Kategoria 10) Tipi i zonës së Nën-kategoritë e zonave të nxehta
- Page 88 and 89: tregjeve të shpërndarjes, etj. Sh
- Page 90 and 91: përbashkët, 12 banka me kapital p
- Page 92 and 93: Fig. 4. Hartë e zonave të nxehta
- Page 94 and 95: zonën e nxehtë të Vlorës (300.0
- Page 96 and 97: Për mbrojtjen e mjedisit detar nga
- Page 98 and 99: të faktit që Ministria e Mjedisit
- Page 100 and 101: administrimi i kimikateve toksike,
- Page 102 and 103: Konventa e Stokholmit për Ndotësi
- Page 104 and 105: këtyre kimikateve. Konventa mbulon
- Page 106 and 107: të mjedisit; Hartimi dhe miratimi
- Page 108 and 109: vitit 1993, kanë qenë 2.700 ton p
- Page 110 and 111: ndaluan edhe përdorimi i aldrinës
- Page 112 and 113: Problemet përparësore dhe objekti
- Page 114 and 115: Të gjitha Palët që përfitojnë
- Page 116 and 117: NjAM në KESH/OST ka realizuar test
- Page 118 and 119: Tabela 9: Të dhëna mbi transforma
- Page 120 and 121: cili mund të ndotë mjedisin përr
- Page 122 and 123: jene të ndotur: 173 ton Duhet thek
- Page 124 and 125: në mjedis, veçanërisht në tokë
- Page 126 and 127: DDT-ja filloi të përdorej në Shq
- Page 128 and 129: Nr Rrethi Vendndodhja Sasia DDT Sas
- Page 130 and 131: (ii) Një vlerësim të efikasiteti
- Page 132 and 133: Tabela 18: Shkarkimi i PCDD/PCDF n
- Page 134 and 135: nga sektori i transportit. Megjitha
- Page 136 and 137: duhet të përfshijë gatishmërin
- Page 140 and 141: nxehtë N r 1. 2 3 4 Fabrika/ vendi
- Page 142 and 143: 4 Durrës Porto-Romano (zona e ishn
- Page 144 and 145: teknike që kanë të bëjnë me me
- Page 146 and 147: qytete të Shqipërisë, MMPAU dhe
- Page 148 and 149: kapërcyer normat e lejueshme. Uzin
- Page 150 and 151: Strategjia dhe Elementet e Planit K
- Page 152 and 153: Përfshirja e monitorimit të NOQ-v
- Page 154 and 155: treguesve dhe i skemës së monitor
- Page 156 and 157: 2. 3 2. 4 sektorin e energjisë ele
- Page 158 and 159: pesticidet NOQ. 3.2 Hartimi dhe mir
- Page 160 and 161: preparateve të rrezikshme, mbësht
- Page 162 and 163: me përbërjet organike fluturuese
- Page 164 and 165: hapësirat rreth tyre. 2.2 Rishikim
- Page 166 and 167: NOQ-ve, janë identifikuar disa mun
- Page 168 and 169: përdorimit të pajisjeve të ndotu
- Page 170 and 171: Aktivitetet Periudha Institucionet
- Page 172 and 173: territorin e tyre vendit 5.2 Largim
- Page 174 and 175: Për Shqipërinë, një nga variant
- Page 176 and 177: parandalimin e ndotjeve industriale
- Page 178 and 179: 2.3.3 Trajnim për zyrtarët vendor
- Page 180 and 181: 2008- 2010 çlirimit të dioksinave
- Page 182 and 183: Futja e TMM dhe PMM në sektorin in
- Page 184 and 185: çon në shkarkime të mëdha të N
- Page 186 and 187: 5.3. Futja e skemës së minimizimi
Shënim: Rehabilitimi nuk përfshihet në kërkesat e Konventës<br />
Gjendja në Shqipëri<br />
Aktivitet industri<strong>al</strong>e para vitit 1990 në përgjithësi kanë qenë të orientuara nga<br />
shfrytëzimi i lëndëve të para minerare, kryesisht për pasurimin e tyre, dhe nga<br />
industritë met<strong>al</strong>urgjike përkatëse. Industria met<strong>al</strong>urgjike prodhonte gizë, çeliqe,<br />
ferro-krom, bakër, hekur-nikel, nikel dhe kob<strong>al</strong>t. Aktivitetet e tjera industri<strong>al</strong>e<br />
lidheshin me prodhimin e celulozës dhe letrës, lëkurës, qelqit, xhamit, përpunimin e<br />
drurit, etj. Një vend të rëndësishëm në prodhimet industri<strong>al</strong>e zinin produktet e<br />
përpunimit të thjeshtë dhe të thellë të naftës që nxirrej në disa treva të vendit,<br />
kryesisht në Shqipërinë e Mesme.<br />
Hë për hë, në Shqipëri nuk ka vend-depozitime të NOQ-ve, me përjashtim,<br />
mbase, të mbetjeve të katranit në uzinën e koksit në Elbasan. Më poshtë do të<br />
përqendrohemi vetëm në zonat apo vendet e ndotura ose potenci<strong>al</strong>isht të ndotura<br />
nga NOQ-të.<br />
Megjithëse pas viteve ‘90 uzinat kimike dhe met<strong>al</strong>urgjike në Shqipëri<br />
u mbyllën ose punuan me kapacitete të reduktuara, ndotja e shkaktuar prej tyre është<br />
ende „aktive“. Si aktivitete industri<strong>al</strong>e me efekt të konsiderueshëm në ndotjen me<br />
NOQ mund të përmendim disa. Një prej tyre është uzina e sodës kaustike dhe PVCsë<br />
në Vlorë, e cila ka prodhuar një mori kimikatesh, ndër të cilat edhe PVC. Një tjetër<br />
burim i ndotjeve të natyrës organike dhe klororganike kanë qenë fabrikat e<br />
plastmasit në Durrës dhe Lushnje dhe veçanërisht ndërmarrja kimike në Durrës, të<br />
cilat u mbyllën në vitet e para pas ngjarjeve të viteve ‘90. Edhe fabrikat e përpunimit<br />
kimik të drurit (në këtë rast bëhet fj<strong>al</strong>ë për katranin) në Fushë Arrëz, Elbasan dhe Laç<br />
mund të jenë vende të ndotura me NOQ. Po kështu, në Tiranë ndodhen dy impiante<br />
që administrohen nga KESH dhe që kryejnë riparimin e transformatorëve dhe<br />
rigjenerimin e vajit të transformatorëve. Të dy impiantet kanë mbi 30 vjet punë dhe<br />
teknologjia e përdorur si dhe masat për mbrojtjen e mjedisit kanë lënë shteg për<br />
ndotjen me vajra, ku nuk përjashtohet edhe ndotja me PCB, të territorit pranë dhe<br />
përreth tyre.<br />
Ia vlen të përmendet fakti që në vitet e para pas vitit 1990, si rezultat i mbylljes<br />
së shumë aktiviteteve industri<strong>al</strong>e dhe uljes të kapaciteteve prodhuese apo<br />
përpunuese në industritë e mbetura, ndotja nga industria kimike u ul në mënyrë të<br />
konsiderueshme.<br />
Kur flitet për NOQ-të nuk mund të lihet pa përmendur sektori i bujqësisë, në<br />
të cilin, për shumë vite, janë përdorur pesticide me përmbajtje të lartë të NOQ-ve.<br />
Edhe këtu, ndryshimet e ndodhura pas viteve ‘90 në sektorin e bujqësisë dhe në<br />
përdorimin e tokës bënë që edhe përdorimi i pesticideve të ulet dukshëm. Vlerësimi<br />
i fundit i bërë nga speci<strong>al</strong>istët shqiptarë ka treguar se në vend nuk ka më stoqe me<br />
pesticide të tipit DDT: në vitet 2000-2002, në kuadrin e projektit PHARE, të gjitha<br />
stoqet e pesticideve që ndodheshin në magazinat e sektorëve të bujqësisë janë larguar<br />
në Gjermani ku edhe janë eliminuar. Mirëpo, speci<strong>al</strong>istët mendojnë se edhe pas<br />
largimit të pesticideve ndotja e magazinave mbetet problem serioz. Kjo për arsye se<br />
mjedisi brenda këtyre objekteve është i ndotur dhe shumë prej tyre janë edhe të
Change language