LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al
LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al LIGJI nr.9010, datë 13.02.2003 âPER ... - chemicals.al
DDT-ja filloi të përdorej në Shqipëri në vitet 1946–1947 në luftën kundër vektorëve të malaries. Shqipëria ka qenë një vend ku malaria ishte mjaft e përhapur dhe gjysma e popullsisë së atëhershme (në vitin 1959) është mbrojtur me anë të spërkatjes dy herë në vit të banesave me DDT, numri i të cilave arriti në mbi 100.000. Në qytete është kryer fushata antilarva. Në zonat moçalore dhe këneta është kryer spërkatja me avionë në intervale 10 – 15 ditore gjatë periudhës maj-tetor. Në vitet 1946-1947 deri 1959-1960, sasitë mesatare vjetore të DDT dhe HCH për spërkatjen e banesave me metodën manuale si dhe përdorimit të avionit në sipërfaqet ujore, ku ka qenë shumë e përhapur mushkonja anofele, arritën 90-120 ton. Krahas masave bonifikuese, të diagnostikimit dhe të mjekimit masiv e parandalues, përdorimi i DDT në luftën kundra vektorëve të malaries vlerësohej i çmuar për shkak të efektit te lartë dhe të zgjatur, qoftë dhe me një apo dy spërkatje në vit të mureve të banesave. DDT zakonisht kombinohej si më poshtë: - DDT emulsion 25% për banesat në zona të largëta e pa rrugë dhe DDT teknik (tretje në vajguri) në zonat më të afërta më rrugë. - DDT emulsion 25% me hollim 1:40 për spërkatjen me avion, nga 1 deri 3 mbushje në ditë me 1000 litra secila. - Kombinime: 10 litra DDT emulsion 25% + 1 kg heksakloran + 10 lit. Flibol (SCHVIM 1:50) ose DDT 25% emulsion me flibol në pjesë të barabarta (1:1), nga e cila 1 lit hollohet me 40 lit ujë. DDT ka qenë mjaft i kërkuar nga popullata edhe për luftimin e insekteve të tjera si morrat, mizat, pleshtat e çimkat, që kishin pushtuar familjet e zonave të varfra të Shqipërisë të asaj kohe. Viti 1967 konsiderohet si viti i çrrënjosjes së malaries në Shqipëri, çka u çertifikua zyrtarisht nga OBSH-ja pas kërkesës së shtetit shqiptar. Sipas studiuesve dhe ekspertëve malariologë të vendit, DDT-ja nuk u përdor më pas vitit 1970. Në konsultimet e bëra ata deklarojnë se një rezervë prej 20-30 ton u mbajt nga Ministria e Shëndetësisë për dy arsye : E para: Megjithëse ishte realizuar çrrënjosja e malaries, mund të priteshin shpërthime të mundshme nga raste të importuara; E dyta: sepse kishte filluar rezistenca e mushkonjave anofeles, pas një përdorimi prej mbi 20 vjetësh. Informarcioni i mbledhur nga disa rrethe dëshmon se DDT dhe lindani janë përdorur deri 15 vjet më parë. Lindani është përdorur kryesisht kundër zgjebes dhe parazitëve. Përdorej kryesisht në pomada dhe emulsione 1% gjatë periudhës 1975 – 1985. Pas kësaj kohe u ndalua përdorimi i tij për shkak të rezistencës së parazitëve. Ndonëse ndikimi i pesticideve në shëndetin publik ka qenë i njohur, në Shqipëri nuk ka pasur ndonjë sistem monitorimi ose mbledhje të dhënash për të përcaktuar këtë ndikim. Kohët e fundit janë bërë disa përpjekje nga ISHP për të studiuar mbetjet e pesticideve në zinxhirin ushqimor dhe në gjakun e disa banorëve. Këto depistime janë kryer në një zonë të Porto-Romanos (pranë ish-uzinës së prodhimit të kimikateve). Në gjakun e personave që jetojnë në rrethinat dhe në territorin e ish-fabrikës janë gjetur nivele të izomerive α dhe β të HCH-së, që shkojnë, përkatësisht, deri
0.0028 µg/ml dhe nga 0.005 µg/ml në 0.0915 µg/ml. Nivelet më të larta i kanë personat që jetojnë në territorin e ish-uzinës së përmendur më sipër. Vlerat e matura për izomerin γ ishin të krahasueshme me ato të provave të bardha. Në mostrat e analizuara vlerat e izomerit δ ishin të pakapshme. Tabela 16: Rezultatet analitike të HCH në qumësht të krahasuara me mostrat e UNEP-it Kampioni α-HCH β-HCH γ-HCH δ-HCH gjithsej HCH (lindan) mg/kg dhjamë Kampioni i 4.86 7.27 0.13 0.47 12.7 UNEP Qumësht 3.34 2.69 0.39 0.39 6.8 (kampioni i ISHP) Burimi: Tafaj L. (2003): Një zonë e ndotur me heksaklorociklohekzan në Shqipëri, Perspektiva e shëndetit mjedisor, Forumi i VII Ndërkombëtar i HCH dhe Pesticideve, Kiev, Ukrainë, 5-7 qershor 2003. Prania e niveleve të larta të izomereve β të HCH, krahasuar me izomerët e tjerë HCH mund të shpjegohet me aftësinë e këtyre izomerëve për t’u vendosur dhe për të qëndruar më gjatë se të tjerët. Niveli i izomereve β të HCH, është dukshëm i ulët në personat që qëndrojnë larg fabrikës, deri në nivele të ulëta për personat që jetojnë në largësi 120 m në veri të fabrikës. Dy kampione qumështi të marra në zonën e Porto-Romanos në kuadër të studimit të fizibilitetit të UNEP dhe në kuadër të një studimi të kryer nga ISHP, përmbanin nivele të larta të HCH. Përqendrimi maksimal i lejuar për lindanin në yndyrën e qumështit është 0.2 mg/kg (në bazë të legjislacionit Gjerman). Nivelet e lartpërmendura të HCH të gjetura në qumësht e kalojnë 30-60 herë këtë përqendrimi maksimal të lejuar. Përqendrimet i izomerëve të HCH të gjetur në mostrat e qumështit në Porto Romano tejkalojnë dhjetëra herë rastet e literaturës te viteve ’70, në periudhën kur filloi kufizimi i përdorimit të HCH. Të dyja mostrat na japin idenë për nivelin e shkallës së ndotjes dhe për nivelet shumë të larta të HCH në qumështin e prodhuar në zonën e Porto Romanos, e cila është tregtuar edhe në zona të tjera të rrethit të Durrësit. Përqendrimi i HCH i gjetur në qumësht na jep një ide të qartë që nuk mund të përdoret për konsum nga njerëzit mbasi përbën rrezik serioz për shëndetin publik. Në tabelën 17 jepet situata në lidhje me NOQ-të në sektorin e shëndetësisë në dhjetor 2005 sipas inventarizimit të kryer në kuadër të projektit për përgatitjen e Planit Kombëtar të Veprimit për NOQ-të. Sasitë e identifikuara të DDT dhe heksakloranit/lindanit janë hequr nga Shqipëria në kuadër të projektit të MMPAU, ‘‘Riambalazhimi dhe largimi nga Shqipëria i pesticideve dhe kimikateve të tjera nga Bishti i Pallës” i financuar nga Qeveria Holandeze. Ky largim u përfundua në muajin korrik 2006. Tabela 17: Stoqe të DDT e të Lindanit në magazinat e MSH
- Page 75 and 76: tokë, liqene, lumenj, peshq, kafsh
- Page 77 and 78: mjedisore” Procesi i përgatitjes
- Page 79 and 80: Fig. 1. Harta e Shqipërisë Te rri
- Page 81 and 82: shpyllëzimet, tharja e kënetave d
- Page 83 and 84: Tabela 2: Treguesit kryesorë të a
- Page 86 and 87: Fig. 3: Harta administrative e Repu
- Page 88 and 89: tregjeve të shpërndarjes, etj. Sh
- Page 90 and 91: përbashkët, 12 banka me kapital p
- Page 92 and 93: Fig. 4. Hartë e zonave të nxehta
- Page 94 and 95: zonën e nxehtë të Vlorës (300.0
- Page 96 and 97: Për mbrojtjen e mjedisit detar nga
- Page 98 and 99: të faktit që Ministria e Mjedisit
- Page 100 and 101: administrimi i kimikateve toksike,
- Page 102 and 103: Konventa e Stokholmit për Ndotësi
- Page 104 and 105: këtyre kimikateve. Konventa mbulon
- Page 106 and 107: të mjedisit; Hartimi dhe miratimi
- Page 108 and 109: vitit 1993, kanë qenë 2.700 ton p
- Page 110 and 111: ndaluan edhe përdorimi i aldrinës
- Page 112 and 113: Problemet përparësore dhe objekti
- Page 114 and 115: Të gjitha Palët që përfitojnë
- Page 116 and 117: NjAM në KESH/OST ka realizuar test
- Page 118 and 119: Tabela 9: Të dhëna mbi transforma
- Page 120 and 121: cili mund të ndotë mjedisin përr
- Page 122 and 123: jene të ndotur: 173 ton Duhet thek
- Page 124 and 125: në mjedis, veçanërisht në tokë
- Page 128 and 129: Nr Rrethi Vendndodhja Sasia DDT Sas
- Page 130 and 131: (ii) Një vlerësim të efikasiteti
- Page 132 and 133: Tabela 18: Shkarkimi i PCDD/PCDF n
- Page 134 and 135: nga sektori i transportit. Megjitha
- Page 136 and 137: duhet të përfshijë gatishmërin
- Page 138 and 139: Shënim: Rehabilitimi nuk përfshih
- Page 140 and 141: nxehtë N r 1. 2 3 4 Fabrika/ vendi
- Page 142 and 143: 4 Durrës Porto-Romano (zona e ishn
- Page 144 and 145: teknike që kanë të bëjnë me me
- Page 146 and 147: qytete të Shqipërisë, MMPAU dhe
- Page 148 and 149: kapërcyer normat e lejueshme. Uzin
- Page 150 and 151: Strategjia dhe Elementet e Planit K
- Page 152 and 153: Përfshirja e monitorimit të NOQ-v
- Page 154 and 155: treguesve dhe i skemës së monitor
- Page 156 and 157: 2. 3 2. 4 sektorin e energjisë ele
- Page 158 and 159: pesticidet NOQ. 3.2 Hartimi dhe mir
- Page 160 and 161: preparateve të rrezikshme, mbësht
- Page 162 and 163: me përbërjet organike fluturuese
- Page 164 and 165: hapësirat rreth tyre. 2.2 Rishikim
- Page 166 and 167: NOQ-ve, janë identifikuar disa mun
- Page 168 and 169: përdorimit të pajisjeve të ndotu
- Page 170 and 171: Aktivitetet Periudha Institucionet
- Page 172 and 173: territorin e tyre vendit 5.2 Largim
- Page 174 and 175: Për Shqipërinë, një nga variant
0.0028 µg/ml dhe nga 0.005 µg/ml në 0.0915 µg/ml. Nivelet më të larta i kanë<br />
personat që jetojnë në territorin e ish-uzinës së përmendur më sipër. Vlerat e matura<br />
për izomerin γ ishin të krahasueshme me ato të provave të bardha. Në mostrat e<br />
an<strong>al</strong>izuara vlerat e izomerit δ ishin të pakapshme.<br />
Tabela 16: Rezultatet an<strong>al</strong>itike të HCH në qumësht të krahasuara<br />
me mostrat e UNEP-it<br />
Kampioni α-HCH β-HCH γ-HCH δ-HCH gjithsej HCH<br />
(lindan)<br />
mg/kg dhjamë<br />
Kampioni i 4.86 7.27 0.13 0.47 12.7<br />
UNEP<br />
Qumësht 3.34 2.69 0.39 0.39 6.8<br />
(kampioni i<br />
ISHP)<br />
Burimi: Tafaj L. (2003): Një zonë e ndotur me heksaklorociklohekzan në<br />
Shqipëri, Perspektiva e shëndetit mjedisor, Forumi i VII Ndërkombëtar i HCH dhe<br />
Pesticideve, Kiev, Ukrainë, 5-7 qershor 2003.<br />
Prania e niveleve të larta të izomereve β të HCH, krahasuar me izomerët e<br />
tjerë HCH mund të shpjegohet me aftësinë e këtyre izomerëve për t’u vendosur dhe<br />
për të qëndruar më gjatë se të tjerët. Niveli i izomereve β të HCH, është dukshëm i<br />
ulët në personat që qëndrojnë larg fabrikës, deri në nivele të ulëta për personat që<br />
jetojnë në largësi 120 m në veri të fabrikës.<br />
Dy kampione qumështi të marra në zonën e Porto-Romanos në kuadër të<br />
studimit të fizibilitetit të UNEP dhe në kuadër të një studimi të kryer nga ISHP,<br />
përmbanin nivele të larta të HCH.<br />
Përqendrimi maksim<strong>al</strong> i lejuar për lindanin në yndyrën e qumështit është 0.2<br />
mg/kg (në bazë të legjislacionit Gjerman). Nivelet e lartpërmendura të HCH të<br />
gjetura në qumësht e k<strong>al</strong>ojnë 30-60 herë këtë përqendrimi maksim<strong>al</strong> të lejuar.<br />
Përqendrimet i izomerëve të HCH të gjetur në mostrat e qumështit në Porto<br />
Romano tejk<strong>al</strong>ojnë dhjetëra herë rastet e literaturës te viteve ’70, në periudhën kur<br />
filloi kufizimi i përdorimit të HCH.<br />
Të dyja mostrat na japin idenë për nivelin e shk<strong>al</strong>lës së ndotjes dhe për nivelet<br />
shumë të larta të HCH në qumështin e prodhuar në zonën e Porto Romanos, e cila<br />
është tregtuar edhe në zona të tjera të rrethit të Durrësit.<br />
Përqendrimi i HCH i gjetur në qumësht na jep një ide të qartë që nuk mund të<br />
përdoret për konsum nga njerëzit mbasi përbën rrezik serioz për shëndetin publik.<br />
Në tabelën 17 jepet situata në lidhje me NOQ-të në sektorin e shëndetësisë në<br />
dhjetor 2005 sipas inventarizimit të kryer në kuadër të projektit për përgatitjen e<br />
Planit Kombëtar të Veprimit për NOQ-të.<br />
Sasitë e identifikuara të DDT dhe heksakloranit/lindanit janë hequr nga<br />
Shqipëria në kuadër të projektit të MMPAU, ‘‘Riamb<strong>al</strong>azhimi dhe largimi nga<br />
Shqipëria i pesticideve dhe kimikateve të tjera nga Bishti i P<strong>al</strong>lës” i financuar nga<br />
Qeveria Holandeze. Ky largim u përfundua në muajin korrik 2006.<br />
Tabela 17: Stoqe të DDT e të Lindanit në magazinat e MSH
Change language