PARTNERSTVO JAVNOG I PRIVATNOG SEKTORA ... - PALGO centar

Čarls Jokaj
koje predlaže centralni nivo vlasti. DRB (Báger 2007: 78) ukazao ja na to da čak ni Revizorski biro nema podatke o
opštinskim projektima JPP, osim u slučajevima kad je opština bila uključena u reviziju ili ako su obezbeđena državna
sredstva u okviru lokalnog aranžmana JPP (kao što je slučaj sa programom „Sport XXI”). Prethodna istraživanja DRB
očigledno su pokazala da je većina opštinskih projekata bila loše pripremljena, da se nije ispitala efikasnost projekata
i da su opštine, suočene s deficitom budžeta za kapitalne investicije, pribegavale JPP radi nabavke određene usluge,
želeći da izbegnu opterećivanje svog limita zaduživanja.
Kako bi se u potpunosti razumeo regulatorni kontekst JPP u Mađarskoj, važno je naglasiti sledeće:
• Početkom devedesetih mađarskim opštinama je predat u svojinu najveći deo državne imovine koju su koristila
nekadašnja opštinska veća.
• Opštine u Mađarskoj imaju puna imovinska prava, izuzev nad „osnovnom imovinom” koja služi za pružanje
vitalnih usluga (ulice, vodovod, gasovodi) i drugim očigledno javnim prostorima (parkovima, trgovima, spomenicima
itd.).
• Sva državna preduzeća, bilo da je njima upravljalo veće ili sama država, kao što je vodovod, morala su da se
„transformišu” početkom devedesetih u privredna društva s ograničenom odgovornošću ili akcionarska društva
– odnosno, bez obzira na to što su u vlasništvu opštine, ova društva s ograničenom odgovornošću nisu
„javna preduzeća“ – JKP kao u državama bivše Jugoslavije. Ona mogu da budu prodata privatnim vlasnicima,
iako to nije nužno bio slučaj sa svima.
74│
• Opštine u Mađarskoj moraju da „obezbede pružanje” niza vitalnih usluga kao što su usluge javnog zdravlja,
održavanja higijene, ulične rasvete, održavanja grobalja itd., ali način obezbeđivanja tih usluga određuju one
same, pod uslovom da se pridržavaju svih drugih sektorskih zakona. To znači da angažovanje drugih firmi,
davanje koncesija i saradnja sa privatnim firmama, koje možda čak i nisu u opštinskom vlasništvu, postoji kao
standardna praksa još od 1991. godine.
• Iz navedenog proističe da opštine u Mađarskoj imaju osamnaestogodišnje iskustvo u „upravljanju” vitalnim
uslugama, pre nego u pružanju istih.
• Opštine su ovlašćene da formiraju cene vode, kanalizacije, odnošenja čvrstog otpada, dimničarskih i sličnih
komunalnih usluga. Tamo gde regionalna vodovodna preduzeća u vlasništvu države obezbeđuju neprečišćenu
vodu, veleprodajna cena se formira na nivou države, a maloprodajnu cenu može da utvrdi opština. U
nekim područjima državno regionalno preduzeće direktno formira cenu ukoliko je uključeno u distribuciju
vode potrošačima.
• Podsticaji za pružanje javnih usluga izvan budžetskog i administrativnog okvira mahom se odnose na refundiranje
PDV-a; amortizacija se vrši putem plaćanja najamnine ili zakupa opštini radi stvaranja utiska veće
efikasnosti, bržeg i fleksibilnijeg odlučivanja i mogućnosti da se rashodi i prihodi izmeste iz budžeta.
• S obzirom na ograničenja u pogledu vlasništva nad osnovnom imovinom izgrađenom javnim sredstvima,
kao što su kanalizaciona mreža ili deponije, privatni sektor je uključen u upravljanje, marketing itd., dok se
za velike infrastrukturne investicije u objekte i opremu za pružanje opštinskih usluga koriste javni fondovi
(tj. privatni kapital se privlači putem ugovora o koncesiji, kod koje imovina ostaje u javnom vlasništvu, ali je
finansiranje privatno. JPP funkcioniše po istoj logici na državnom nivou).
• Ograničenje koje se odnosi na upliv privatnog kapitala u osnovnu imovinu adminstrativno je ublaženo u
januaru 2007. godine, od kada opštine mogu da sklapaju ugovore o upravljanju imovinom sa privatnim firmama,
uključujući i pravo na amortizaciju imovine date privatnoj firmi. Imovina de iure ostaje u vlasništvu
opštine.
U Mađarskoj, a možda i u drugim zemljama EEZ, čitav niz opcija, od poveravanja poslova drugim firmama, zajedničkog
ulaganja (joint venture), davanja imovine u zakup, ugovora o uslugama i koncesija, pogrešno se smatra formama
JPP koje ne potpadaju pod definiciju JPP koju je dao Evrostat. Formalna evaluacija i politika u oblasti JPP na
državnom nivou u Mađarskoj postoje od 2003. godine, budući da se za JPP na opštinskom nivou ne daju garancije iz
državnog budžeta, izuzev ako ona nisu eksplicitno odobrena od strane Parlamenta. Za opštinsko zaduživanje i druge