PARTNERSTVO JAVNOG I PRIVATNOG SEKTORA ... - PALGO centar

Stefan Vladkov
Angel Markov
Trenutno se preduzimaju mere za jačanje kapaciteta centralnih, regionalnih i lokalnih vlasti u oblasti javno-privatnog
partnerstva, koncesija i javnih nabavki. U okviru Operativnog programa „Administrativni kapacitet” nekoliko tela
centralne vlasti je primilo finansijska sredstva za projekte čiji je cilj povećanje kapaciteta i jačanje nadzora i kontrole
u pomenutim oblastima.
3. Učešće bugarskih opština u JPP
U bugarskim opštinama JPP su relativno nova praksa, i to ranoj fazi razvoja. Uprkos tome, niz analiza pokazuje da
lokalne vlasti u Bugarskoj kao veoma važno vide partnerstvo sa privatnim sektorom i smatraju da je implementacija
infrastrukturnih projekata kroz JPP atraktivna alternativa tradicionalnim modelima javne nabavke radova i usluga,
jer se tako mogu prevazići ograničenja nastala zbog nedostatka finansija i infrastrukture (kako kvalitativnih, tako i
kvantitativnih) u opštinama.
U isto vreme, koncept u osnovi pojma javno-privatnog partnerstva nije uvek dobro shvaćen. Prvo, opštine pribegavaju
JPP aranžmanima uglavnom kao šansi da dobiju novu infrastrukturu. Drugo, postoji tendencija da se svi poslovni
odnosi između opština i privatnog sektora kvalifikuju kao JPP. Tipičan primer za to je klasifikacija svih oblika akcionarskih
društava sa učešćem opštine kao javno-privatnih partnerstava, iako je u mnogim od tih slučajeva javni interes
poslednje što se ima na umu kada se upravlja takvim kompanijama. Zbog toga ne iznenađuje negativno mišljenje
javnosti o ovim komercijalnim aktivnostima opština. Javno-privatno partnerstvo znači da državna vlast poverava
privatnim kompanijama društveno značajne javne usluge ili one koje koristi veliki deo stanovništva.
32│
Suština JPP leži u pozitivnom uticaju na zajednicu kroz poboljšane usluge i infrastrukturu, pre nego u poslovnim
odnosima između opština i privatnog sektora kroz aranžmane JPP. U tom smislu je potrebna promena stava lokalnih
vlasti prema JPP – od fokusa na pribavljanje infrastrukture (dobara) ka pružanju kvalitetnih usluga.
3.1. Problemi u opštinskim JPP
Poslednjih nekoliko godina donelo je kako pozitivne tako i negativne primere aranžmana JPP. Pregledom ostvarene
prakse pokazalo se da je uspeh JPP u velikoj meri zavisio od sveobuhvatnog procesa procene i upravljanja različitim
faktorima, kao što su tip JPP, rizici, partner, ugovoreni aranžmani, uticaji, upravljanje, opštinske programske politike
i ciljevi itd.
Jedan od glavnih problema je izgleda bila procena i raspodela rizika koja je vodila povećanju finansijskih obaveza
lokalnih vlasti. Pošto je podela rizika jedna od ključnih komponenti JPP, proračun tog rizika je novi zadatak za opštine
jer to do sada nije bilo uobičajeno. Lokalne vlasti su se našle u lošoj poziciji tokom ponovnih pregovaranja i bile su
na kraju primorane prihvatiti da snose najveći deo rizika, sa vidljivim efektima na javne finansije dugoročno gledano.
Prilično često opštine su ulazile u javno-privatna partnerstva osnivanjem akcionarskih društava ili davanjem koncesija
koje su korišćene uglavnom za korišćenje i održavanje javnih dobara. Opštinska JPP u investicione svrhe su bila
izuzetak. To je bilo logično jer je u mnogim od tih slučajeva koncesija podrazumevala ograničena finansijska sredstva,
pa je mogla biti primenjena u širokom opsegu opštinskih usluga.
Kao što je već pomenuto, opštine i imaju neograničeno pravo da realizuju finansijske i ekonomske aktivnosti. Osnivanje
akcionarskog društva je jedan od glavnih vidova partnerstva između opština i poslovnih subjekata i lokalne
vlasti u Bugarskoj često ga koriste. Učešće opštine u takvim društvima je najčešće u formi unošenja opštinske imovine
u aranžman. Takve sheme su ozloglašene zbog potpunog nedostatka transparentnosti, pa se postavlja pitanje kako
je javni interes zaštićen kod ovih tipova JPP. Redovni izveštaji Kancelarije državnog revizora o upravljanju opštinskom
imovinom u upravljanju opštinskim deonicama u akcionarskim društvima i njihovoj kontroli daju brojne primere
nedostataka koji se mogu sumirati na sledeći način:
a. opštine masovno unose imovinu u akcionarska društva;
b. unošenje privatne opštinske imovine u kapital akcionarskog društva bez objavljivanja bilo koje javne informacije
od strane opštine o namerama da investira;