PARTNERSTVO JAVNOG I PRIVATNOG SEKTORA ... - PALGO centar

Tatijana Pavlović-Križanić
Ljiljana Brdarević
2. Pravno-regulatorni okvir
2.1. Ugovorna JPP
Srbija, kao i mnoge druge države centralne i istočne Evrope, nema zakone koji bi eksplicitno regulisali oblast javno-
-privatnog partnerstva. Bez obzira na to, postojeći pravni okvir omogućava različite vrste saradnje javnog i privatnog
sektora – od ugovora o poveravanju komunalnih delatnosti, pa sve do zasnivanja institucionalnih partnerstava kada
se osniva novo pravno lice.
Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave mogu da povere pružanje komunalnih usluga
privatnim subjektima. To mogu biti subjekti koji obavljaju komercijalne delatnosti (privredna društva), ali i druga
pravna lica (neprofitne organizacije), kao i fizička lica (preduzetnici). Kako bi ovi subjekti obavljali tražene delatnosti,
javni subjekt mora da im poveri obavljanje tih delatnosti putem ugovora, kojim se definišu prava i obaveze u vezi s
obavljanjem delatnosti od opšteg interesa. Pomenutim ugovorima utvrđuju se prava, obaveze i odgovornosti ugovornih
strana.
118│
Zakon o lokalnoj samoupravi (Službeni glasnik Republike Srbije br. 129/07) obezbeđuje opšti pravni osnov za formiranje
JPP na lokalnom nivou u Srbiji tako što daje mogućnost jedinicama lokalne samouprave (gradovima i opštinama)
da ugovorom povere obavljanje komunalnih usluga pravnom ili fizičkom licu. Zakonom o lokalnoj samoupravi ovo
ovlašćenje se daje organima lokalne samouprave uz „klasično” ovlašćenje da osnuju javno-komunalna preduzeća
(JKP) ili druge organizacije za pružanje ovih usluga. Jasno je da ova odredba ima za cilj da lokalnoj vlasti pruži dve opcije
kad je u pitanju obavljanje delatnosti od opšteg interesa: putem posebnih, u tu svrhu osnovanih javnih komunalnih
preduzeća (ili ustanova) ili putem ugovornog odnosa sa privatnim investitorom ili mešovitog pravnog subjekta
koji zajednički osnivaju grad/opština i privatni partner. Pomenuti zakon ne utvrđuje detalje postupka za poveravanje
poslova u nadležnosti opštine putem javno-privatnog partnerstva.
Delatnosti koje predstavljaju prirodne monopole u Srbiji, kao što su prečišćavanje i distribucija vode za piće, prečišćavanje
i odvođenje otpadnih voda, proizvodnja i snabdevanje parom i toplom vodom, tramvajski i trolejbuski prevoz,
mogu obavljati isključivo javna komunalna preduzeća. Pošto su javna preduzeća u Srbiji jedini tip privrednog društva
koje može biti u vlasništvu isključivo javnih subjekata (kao osnivači javnih preduzeća mogu se pojaviti samo država,
autonomna pokrajina ili jedinice lokalne samouprave), u oblastima komunalnih delatnosti koje predstavljaju prirodne
monopole, potpuna ili delimična privatizacija (prodaja državnog kapitala ili osnivačkih udela u državnoj svojini
privatnom sektoru) u ovom trenutku zakonski nije moguća.
Međutim, ako obavljanje komunalne delatnosti od strane javnog preduzeća ne bi bilo „racionalno”, grad/opština
može poveriti ovu delatnost privatnom investitoru. To znači da organ lokalne samouprave može dozvoliti privatnim
partnerima da obavljaju komunalne delatnosti kao prirodne monopole samo ako obavljanje tih delatnosti ne bi bilo
ekonomski racionalno s obzirom na obim poslova i broj korisnika. Zakon o komunalnim delatnostima predviđa uslove
i način poveravanja komunalnih delatnosti, kao i način kontrole tih delatnosti.
Po Zakonu o komunalnim delatnostima, na osnovu sprovedenog postupka javnog konkursa (javno nadmetanje, pismeno
dostavljanje ponuda ili direktni pregovori), mora se postići sporazum o poveravanju poslova. Mora se naglasiti
da Zakon o komunalnim delatnostima dopušta opštinama da u izuzetnim slučajevima odaberu privatnog partnera za
pružanje komunalnih usluga i bez postupka javnog konkursa. Zakon propisuje obavezu da posebna komisija, koju bira
opština, organizuje postupak izbora partnera, odnosno da pregleda prispele ponude i obavi odgovarajuće pregovore.
Zakonom se dalje predviđa da se obavljanje delatnosti od opšteg interesa može poveriti privatnom preduzeću na
period od pet godina, osim ako se preduzeće nije obavezalo da investira u datu delatnost, i u tom slučaju će se obavljanje
delatnosti poveriti na rok koji je potreban za povraćaj uloženih sredstava, a koji ne može biti duži od 25 godina.
Po okončanju tog roka, preduzeće ima pravo da konkuriše, pod istim uslovima kao i druga zainteresovana preduzeća,
za dalje obavljanje date delatnosti. Pravila i uslove učešća na konkursu utvrđuje skupština opštine. Prilikom poveravanja
vršenja komunalnih usluga jedinica lokalne samouprave ima pravo da kontroliše kako se obavlja ta delatnost,
da utvrđuje cene i na drugi način, u skladu sa zakonom, utiče na obavljanje delatnosti.