Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Moždani <strong>udar</strong><br />
• Naglo nastali neurološki poremećaj koji nastaje<br />
kao posljedica poremećaja cirkulacije SŽS
Moždani <strong>udar</strong><br />
• U većini razvijenih zemalja 3. uzrok<br />
smrti, kao i u nas<br />
• vodeći uzrok invaliditeta<br />
• 1/3 – smrtni ishod<br />
• 1/3 – teža invalidnost<br />
• 1/3 - zadovoljavajući oporavak<br />
• U Hrvatskoj svake godine od<br />
cerbrovaskularnih bolesti premine oko<br />
8500 stanovnika
Moždani <strong>udar</strong><br />
Ishemijski<br />
85%<br />
začepljenje arterija<br />
u glavi ili vratu<br />
1. arterioskleroza<br />
2. tromboza<br />
3. embolija<br />
Hemoragijski<br />
15%<br />
puknuće krvne žile<br />
Aneurizme
“Tihi infarkt”<br />
• Simptomi nisu očiti<br />
• Veća učestalost s dobi, u žena<br />
češće<br />
• Hipertenzija povećava vjerojatnost<br />
• Male, lakunarne lezije smještene<br />
subkortikalno (multipla oštećenja)<br />
• Moguća odstupanja na testovima<br />
(usporena brzina procesiranja,<br />
novo učenje)
Simptomi moždanog<br />
<strong>udar</strong>a<br />
Ishemijski<br />
Hemoragijski
Simptomi moždanog<br />
<strong>udar</strong>a<br />
• utrnulost, slabost ili oduzetost lica, ruke ili noge<br />
jedne strane<br />
• poremećaji govora: otežano i nerazumljivo<br />
izgovaranje riječi, potpuna nemogućnost<br />
izgovaranja i/ili otežano nerazumijevanje govora<br />
• naglo zamagljenje ili gubitak vida na jednom oku ili<br />
u polovini vidnog polja<br />
• jaka glavobolja praćena povraćanjem bez jasnog<br />
uzroka<br />
• gubitak ravnoteže i/ili koordinacije povezani s<br />
drugim simptomima<br />
• omaglice ili vrtoglavice, nesigurnost u hodu
Prevencija
Čimbenici na koje ne<br />
možemo djelovati<br />
• Dob<br />
• Spol<br />
• Obiteljsko nasljeđe<br />
• Ranije preboljeni <strong>udar</strong><br />
• Rasa
• Arterijska hipertenzija<br />
Čimbenici na koje možemo<br />
djelovati<br />
• Diabetes ateroskleroza, povećava kolesterol<br />
• Pušenje<br />
• Tjelesna težina<br />
• Tjelesna neaktivnost<br />
• Povišen kolesterol ateroskleroza<br />
• Alkohol u većoj mjeri poremećaj metabolizma, zadebljanje žila<br />
• Opojna sredstva porast krvnog tlaka<br />
• Oralni kontraceptivi<br />
• Stres<br />
• Srčane aritmije
• Liječenje akutno nastalog<br />
moždanog <strong>udar</strong>a<br />
• Najključnije je vrijeme!<br />
• Zaustavljanje kaskade ishemičnih<br />
događaja<br />
• Jedinica za moždani <strong>udar</strong> - Stroke<br />
units
Neuropsihološke<br />
posljedice
Posljedice se razlikuju od<br />
osobe do osobe<br />
Individualne razlike u anatomskoj<br />
organizaciji<br />
Opseg, mjesto i težina (veličina)<br />
Dužina trajanja cerebrovaskularne<br />
bolesti prije CVI<br />
Druge bolesti (srčane, dijabetes,<br />
krvne žile, hipertenzija)<br />
Dob, spol<br />
Prvi ili ponavljani <strong>udar</strong>
• Akutno stanje: nema vremena za<br />
funkcionalnu kompenzaciju<br />
• Diashiza
• Prednja komunikacijska arterija<br />
• Opskrbljuje velik dio medijalne površine obje<br />
hemisfere uključujući<br />
Frontalni i parijetalni režanj, corpus callosum,<br />
cingularna i dodatna motorička područja korteksa<br />
Često mjesto aneurizmi<br />
Potpuni infarkt – hemiplegija, osjeti;<br />
LH – afazije, apraksije<br />
DH – jednostrano zanemarivanje<br />
Konfabulacije, smanjena inhibicija<br />
teška anterogradna i retrogradna amnezija<br />
oštećenja izvršnih funkcija, smanjena svjesnost
• Središnja cerebralna arterija<br />
Opskrbljuje frontalne, temporalne i<br />
parijetalne režnjeve, bazalne<br />
ganglije<br />
Motorički i senzorički homunculus<br />
Motorički poremećaji (paraliza,<br />
pareza)<br />
Taktilni senzorički poremećaji<br />
Vidne smetnje kontralateralnog<br />
vidnog polja
• LH - <strong>udar</strong> središnje cerebralne<br />
arterije<br />
Afazija<br />
Apraksija ekstremiteta i oralna a.<br />
Smetnje verbalnog učenja<br />
Depresivne promjene raspoloženja<br />
češće nakon ljevostranog <strong>udar</strong>a
• DH moždani <strong>udar</strong> središnje<br />
cerebralne arterije<br />
Vidno-prostorna oštećenja<br />
Jednostrano zanemarivanje<br />
Oštećenja neverbalnog učenja<br />
Oštećena svjesnost deficita<br />
Oštećenje pragmatičkog aspekta govora,<br />
prozodije (intonacija, naglasak)<br />
Smetnje pažnje
• Stražnja cerebralna arterija<br />
Rijetka<br />
Opskrbljuje okcipitalne – vidni deficiti<br />
i temporalne režnjeve – oštećenje<br />
pamćenja<br />
Oštećenja talamusa – teška<br />
kognitivna i druga oštećenja
Faze u rehabilitaciji<br />
• Rana<br />
• Stabilizacija vitalnih<br />
funkcija<br />
• Rehabilitacija nakon<br />
fizičkog oporavka i<br />
postizanje djelomične<br />
neovisnosti<br />
• Praćenje:<br />
<br />
<br />
<br />
Ambulantno<br />
Patronaža,<br />
pokretni timovi<br />
U zajednici<br />
• JIL<br />
• Odjel neurologije<br />
• Trebaš znati koje<br />
smetnje očekivati!
Rehabilitacija<br />
• Polivalentna<br />
• Stručno dobro organizirana<br />
• Ekonomičan proces<br />
• Složenost funkcija mozga<br />
• Što ranija, ciljana, visokodiferentna<br />
dijagnostička obrada
Najbolji rezultat<br />
• Ne samo rano početi već<br />
• Precizno postavljanje programa<br />
rehabilitacije na temelju precizne<br />
funkcionalne dijagnostike<br />
• Obitelj<br />
• Depresija!
Moguće posljedice blagih kognitivnih smetnji<br />
Blage kognitivne<br />
smetnje<br />
Prikrivanje zbog srama<br />
+<br />
Okolina poremećaj teško<br />
zapaža<br />
Nepromijenjeni zahtjevi<br />
Preopterećenost<br />
Tjelesne tegobe<br />
Psihičke smetnje
Faze psihičkog suočavanja<br />
nakon moždanog <strong>udar</strong>a (Michael, 2003)<br />
1. Prva poboljšanja bude nadu<br />
Vjerovanje da će svi simptomi nestati<br />
2. Nestrpljivost, depresija i obrana<br />
Različite reakcije<br />
3. Završavanje liječenja: stvarnosti<br />
pogledati u oči<br />
4. Povratak u “stari” život?
Psihičke posljedice i<br />
problemna područja<br />
• Strah od novog moždanog <strong>udar</strong>a<br />
Tip A ponašanja<br />
• Osjećaj krivnje<br />
Prema djeci, partneru<br />
• Pripisivanje krivnje<br />
• Osjećaj srama zbog invalidnosti<br />
Smanjeno samopoštovanje
Psihičke posljedice i<br />
problemna područja<br />
• Gubitak profesionalne djelatnosti<br />
• Promijenjena podjela uloga u<br />
obitelji<br />
• Osamljenost<br />
• Seksualnost
Kvaliteta života nakon MU<br />
• Ljudi se razlikuju po tome koliko iste<br />
objektivne teškoće djeluju na<br />
njihovu kvalitetu života
Povezanost kvalitete života i<br />
smanjenja učinkovitosti nakon MU<br />
Značenje smanjene<br />
sposobnosti za<br />
pojedinca<br />
određuje<br />
Veličinu smanjenja<br />
kvalitete života
Change language