program rolnośrodowiskowy 2007−2013 - Baltic Green Belt

7.5 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie
Intensywne rolnictwo to przede wszystkim monokulturowe uprawy ro−
ślin, które dają wysokie plony, ale także wymagają stosowania większej
ilości nawozów i środków ochrony roślin, co powoduje degradację gleby
i wód, ale także zdecydowany spadek różnorodności biologicznej. Z od−
mian roślin uprawianych na początku XX wieku prawdopodobnie już 75%
nie istnieje, w Stanach Zjednoczonych zniknęło ze sprzedaży 86% odmian
ziemniaka uprawianych w latach 1804−1094, w bankach genów nie ma też
95% odmian kapusty, 91% odmian kukurydzy, 94% zielonego groszku
i 81% pomidorów.
Dlatego też w 1992 r. w Rio de Janeiro sporządzono Konwencję o róż−
norodności biologicznej, którą Polska ratyfikowała w 1996 r. Celem kon−
wencji jest ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowa−
nie jej elementów oraz uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikają−
cych z wykorzystywania zasobów genetycznych, w tym przez odpowiedni
dostęp do zasobów genetycznych i odpowiedni transfer właściwych tech−
nologii, z uwzględnieniem wszystkich praw do tych zasobów i technologii,
a także odpowiednie finansowanie.
W ślad za ustaleniami Konwencji opracowany został Ogólnoświatowy
Plan Działania na rzecz Zachowania i Zrównoważonego Wykorzystywania
Zasobów Genetycznych Roślin, który przewiduje inwentaryzację zasobów
genetycznych roślin, monitoring oraz stworzenie systemu wczesnego
ostrzegania o zagrożeniu utraty zasobów.
W Polsce jednym ze sposobów zapobiegania utracie różnorodności bio−
logicznej w rolnictwie jest realizacja programu rolnośrodowiskowego.
Celem pakietu jest ochrona lokalnych odmian roślin uprawnych, które
są mniej wymagające, bardziej odporne na choroby, suszę i niskie tempe−
ratury, a także, w przypadku drzew owocowych, wcześniej wydają owoce,
które lepiej się przechowują.
Ponadto pakiet ma na celu umożliwienie rolnikom wyboru najlepszych
genotypów poprzez bezpośredni przepływ zgromadzonych zasobów w ban−
kach genów.
W pakiecie ochrona zagrożonych zasobów roślin w rolnictwie obowią−
zują następujące ograniczenia w powierzchni:
»wariant 6.1 − minimalna łączna powierzchnia dla upraw warzywnych
– 0,15 ha oraz dla pozostałych upraw rolniczych – 0,3 ha;
»wariant 6.2 – wielkość powierzchni plantacji nasiennych roślin rolni−
czych określona dla wytwarzania materiału siewnego kategorii kwali−
fikowany znajduje się w przepisach o nasiennictwie:
»w przypadku materiału siewnego roślin zbożowych – nie mniej niż 2 ha,
»w przypadku materiału siewnego ziemniaka – nie mniej niż 1 ha,
54