Osnovi programiranja i programski jezici

Kod indeksne organizacije podataka slogovima datoteke se pristupa pomoću indeksa.
Slogovi mogu biti poređani u proizvoljnom poretku. Indeks se sastoji od dva dela,
ključa i adrese na kojoj se nalazi odgovarajući slog. Koristeći ovaj tip organizacije
može se sortiranjem indeksa po ključu postići pristup slogovima u željenom
redosledu, a da pri tom fizička lokacija slogova ostane nepromenjena. Indeksnu
datoteku karakteriše proizvoljna raspoređenost slogova fajla na nosiocu podataka.
Pristup datoteci predstavlja način traženja memoriske lokacije radi prenošenja
podatake iz memorije u procesor i obrnuto. Ovde razlikujemo tri načina pristupa:
• sekvencijalni,
• direktni i
• pristup preko ključa.
Kod sekvencijalnog pristupa se traženje nekog sloga vrši počev od prvog u nizu. To
znači da je vreme pristupa nekom slogu utoliko duže ukoliko je on bliži kraju
datoteke.
Kod direktnog pristupa brzina nalaženja nekog sloga ne zavisi od mesta na kojem je
isti smešten. U idealnom slučaju vreme pristupa svakom slogu je konstantno (ovaj
idealni oblik je moguć samo ako se datoteka nalazi u operativnoj memoriji računara).
Kod memorije sa poludirektnim pristupom, kao što su disk, CD i disketa, slogu
sortirane sekvencijalne datoteke se pristupa kombinovano, direktno se pristupa
cilindru (tragu), a indirektno (pretraživanjem) se nalazi slog na tom tragu.
Kod pristupa preko ključa, slogu se na osnovu vrednosti njegovog ključa moguće
pristupiti u raznim vidovima pretraživanja. Pri tome je od značaja da li je datoteka
sortirana ili ne, po određenom sortnom polju.
DIREKTORIJI I PODDIREKTORIJI (KATALOZI)
Direktoriji (katalozi) se koriste za potpuno imenovanje i razlikovanje datoteka. U
principu, direktoriji predstavljaju skup srodnih datoteka. Veliki kapacitet diska
(diskete) nije preporučljivo (a ponekad je i nemoguće) organizovati kao jedan jedini
direktoriji. Prvo, pristup datotekama bio bi sporiji, a otežano bi bilo i pronalaženje
željene datoteke. Direktoriji se organizuju u hijerarhijsku strukturu tipa stabla (Slika
2.). Poznato nam je već da ime datoteke sadrži dve komponente: naziv i tip. Osim
toga postoji i treća komponenta-oznaka diska i direktorija u koji je datoteka zapisana.
Dve datoteke A:NELE.TXT i C:NELE.TXT nemaju isto ime zato što se nalaze na
različitim medijima (mada njihov sadržaj može čak biti i isti, a ne mora).
Oznaka kataloga se piše između oznake diska i naziva datoteke. Katalog se obično
definiše u odnosu na osnovni ROOT (koreni) katalog. Ako hijerarhiju kataloga
zamislimo kao stablo, ROOT je koren toga stabla. Prilikom uključenja računara i
podizanja sistema ROOT je početni katalog sa kojeg računar polazi, a nalazi se na
disku sa koje je sistem podignut (A: ili C:). Osnovni katalog može da sadrži datoteke i
druge kataloge. Ti drugi katalozi također mogu da sadrže datoteke i kataloge.
Preporučuje se da dubina stabla ne prelazi četiri (radi brzine pretraživanja).
Od kvaliteta kreiranja kataloga zavisi racionalan rad računara. Osnovni katalog ne
sme biti prepun. Preporučuje se da osnovni katalog sadrži samo datoteke potrebne za
20