Osnovi elektronike

Princip superpozicije tvrdi da se u jednom linearnom kolu sa više nezavisnih izvora,
struja kroz ma koji element ili napon bilo kog čvora u kolu, može biti predstavljen kao algebarski
zbir doprinosa pojedinačnih izvora. Prilikom određivanja doprinosa jednog izvora, preostali
nezavisni naponski izvori moraju biti zamenjeni kratkim spojevima, a preostali nezavisni strujni
izvori se moraju zameniti otvorenim vezama. Zavisni izvori ostaju neizmenjeni u kolu.
Iako primena principa superpozicije zahteva višestruko rešavanje sistema jednačina,
sistemi jednačina koji se dobijaju posle anuliranja preostalih nezavisnih izvora su često znatno
jednostavniji, pa njihovo rešavanje ne predstavlja problem.
Princip homogenosti tvrdi da ako se u jednom linearnom kolu neki nezavisni izvor
pomnoži (skalira) nekom konstantom, onda se njegovi doprinosi strujama i naponima u kolu
množe istom konstantom.
Dokaz ovih principa sledi iz linearnosti sitema jednačina koje opisuju kolo.
3.9 Transformacija izvora
U električnim kolima se retko sreću idealni naponski i strujni izvori. Realni naponski
izvor, prikazan na slici 3.8, ima konačnu unutrašnju otpornost R V . Realni strujni izvor, takođe
prikazan na slici 3.8, ima konačnu unutrašnju provodnost G = 1 R .
i
i
R v
I p
+
+
I p
-
+
V
R p
V p
-
I
R i
R p
V p
Slika 3.8: Realni strujni izvor i realni naponski izvor.
U cilju uprošćenja kola, ponekad je pogodno pretvoriti strujni izvor u ekvivalentni
naponski izvor i obrnuto. Do uslova ekvivalencije se lako može doći posmatranjem slike 3.8.
Ako se na realni strujni ili naponski izvor priključi isti otpornik proizvoljne otpornosti R p , onda u
slučaju ekvivalentnih izvora struja kroz otpornik R p mora biti isti u oba kola. Po Omovom
zakonu, onda je isti i napon na otporniku R p . Dakle, iz uslova jednakosti struja kroz R p sledi:
1 Ri
Ip
= V = I
R + R R + R
v p i p
(3.24)
odakle se direktno dobijaju uslovi ekvivalencije realnog naponskog i strujnog izvora:
V = RI,
R = R
(3.25)
i v i
Dakle, ako u kolu imamo strujni izvor struje I i njemu paralelno vezan otpornik R, onda
se ova kombinacija može zameniti ekvivalentnim naponskim izvorom napona V = RI i serijski
vezanim otpornikom R. Takođe važi i obrnuto: ako u kolu imamo naponski izvor napona V sa
18