kwartalnik centralnej stacji ratownictwa gÃ³rniczego s.a. - Centralna ...

More documents

Recommendations

Info

NR 3/2012 Ratownictwo górnicze nr 68 ROK XVII służb <strong>ratownictwa</strong> górniczego Polski i Rosji, przełożone zostały w bieżącym roku przez stronę rosyjską na propozycję podpisania stosownego memorandum. Z uwagi na specyfikę struktury organizacyjnej <strong>ratownictwa</strong> górniczego w Rosji, otrzymano propozycję podpisania porozumienia na szczeblu ministerialnym. W związku z powyższym, podjęte zostały stosowne starania w celu sformalizowania podjętych działań, poprzez podpisanie przygotowanego memorandum o wzajemnej współpracy jeszcze w 2012 roku. Charakterystyka wybranych czynników w aspekcie wycofywania się górników wyrobiskami podziemnymi w czasie pożaru w kopalni. Celem następującego cyklu artykułów będzie analiza zespołu wybranych czynników w aspekcie wycofywania się górników wyrobiskami podziemnymi w czasie pożaru w kopalni. Powyższe zagadnienie zostało poddane dokładnej syntezie i przedstawione w pracy [ 2 ] [ 3 ], [ 4 ] gdzie określono szereg zależności wynikających ze stanu pożaru, warunków górniczo – technicznych określających wyrobisko oraz czynników organizacyjno- -ludzkich. Natomiast w niniejszym artykule szczególna uwaga zostanie zwrócona na charakterystykę dymów pożarowych, metody badania dymotwórczości materiałów oraz sposobów określania widzialności w dymie. Ponadto na podstawie opublikowanych badań [M.Konecki, M.Półka][ 10 ] przedstawiona zostanie charakterystyka zagrożenia pożarowego substancjami polimerowymi. W oparciu o literaturę oraz wyniki własnych pomiarów dokonana zostanie analiza symulacji zadymienia w wyrobisku z zastosowaniem wkładek poliamidowych w okularach ochronnych. W ramach opracowania skorzystano z publikacji instytucji naukowo – badawczych zajmujących się problematyką w odniesieniu do pożarów w obiektach budowlanych w tym Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji Laboratorium Badania Trudnopalności Materiałów Niemetalowych. mgr inż. Krzysztof Mroziński OSRG Wodzisław W każdym zakładzie górniczym może zaistnieć pożar, zarówno w jego części powierzchniowej, jak i podziemnej. Przy czym przyjęło się za pożar podziemny uważać także pożar zaistniały na powierzchni w pobliżu szybu. Bez względu na miejsce, jest to początek procesu mogącego stworzyć zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego, lub bezpieczeństwa zakładu górniczego [ 1 ]. O stopniu zagrożenia ludzi znajdujących się w wyrobisku podczas pożaru decyduje pięć podstawowych czynników: –– dym, –– toksyczne produkty spalania, –– niedostatek tlenu, –– wysoka temperatura gazów pożarowych, –– oddziaływanie płomieni. Wydzielanie się dymu towarzyszy prawie wszystkim pożarom i ma decydujący wpływ na prowadzenie akcji ratowniczej. Dym utrudnia przede wszystkim wycofanie się ludzi, gdyż ogranicza widzialność. Ograniczenie widzialności może spowodować, że górnicy stracą orientację w układzie dróg ucieczkowych i mimo stosowania znaków bezpieczeństwa wskazujących kierunki ewakuacji nie będą mogli odnaleźć właściwej drogi 22 Zdj. Jednostka Ratownictwa Górniczego w Workucie ucieczki. W takiej sytuacji człowiek może być narażony na oddziaływanie pozostałych czynników zagrażających jego życiu. Szkodliwe działanie toksycznych substancji chemicznych oraz czynników toksycznych, w tym termicznych podwyższona temperatura i gęstość strumienia promieniowania cieplnego może mieć istotny wpływ na samopoczucie górników w strefie zagrożenia oraz rzeczywisty czas przebycia tej drogi w warunkach zadymienia. Materiały dymotwórcze w górnictwie podziemnym. Proces rozwoju technologii chemicznej i inżynierii materiałowej spowodował coraz powszechniejsze zastosowanie nowych surowców we wszystkich niemal dziedzinach gospodarki, w tym również w górnictwie. Do istniejących zagrożeń pod względem palności i dymotwórczości materiałów stosowanych w kopalniach dodane zo stały zagrożenia spowodowane niektórymi właściwościami tworzyw sztucznych, zwłaszcza ich zdolnością do elek tryzowania się i palności. Najczęściej spotykane w kopalniach wyroby z materia łów niemetalowych to: –– taśmy przenośnikowe, –– folie, tkaniny-i tkaniny powlekane, –– węże hydrauliczne, –– rury, –– powłoki kabli elektrycznych,
ROK XVII Ratownictwo górnicze nr 68 NR 3/2012 –– pianki z tworzyw sztucznych, –– spoiwa i kleje organiczne, –– elementy maszyn górniczych, –– ciecze hydrauliczne, oleje i smary, –– drewno. Największe zagrożenie ze względu na ilość i sposób użytkowania - stanowią taśmy przenośnikowe tak pod względem jej tarcia o unieruchomione elementy przenośnika jak również możliwością przenoszenia ognia przez palącą się taśmę w inne rejony kopalni. Podobnie inne materiały eksploatacyjne wykonane z tworzyw powlekanych np. lutnie wentylacyjne lub kable elektryczne o powłokach z tworzyw sztucznych mogą powodować szybkie przenoszenie ognia, a tym samym powstawanie i rozprzestrzeniania się dymów w wyrobiskach. Ważną grupę stanowią powszechnie używane substancje chemiczne na bazie żywic syntetycznych stosowane do wzmocnienia górotworu lub uszczelniania zrobów za pomocą nanoszenia na powierzchnię lekkich nie-przepuszczalnych materiałów polimerowych oraz wypełniania pustek w górotworze spienionymi tworzywami. Najczęściej stosuje się do tego celu tworzywa poliuretanowe dostarczane do podziemi w formie żywic wraz z utwardzaczami. Istotną znaczenie mają różnego typu osłony, obudowy urządzeń mechanicznych, uszczelnienia, uchwyty, części maszyn itp. wykonane z różnorodnych tworzyw sztucznych, które - w pewnych warunkach - mogą przyczynić się do powstania lub rozprzestrzenienia pożaru. Podobnie ciecze hydrauliczne, oleje i smary stanowią dużą grupę materiałów niemetalowych stosowanych w górnictwie. Tradycyjnym materiałem stosowanym w górnictwie od początków jego istnienia jest drewno. Mimo zastępowania drewna innymi materiałami jego zużycie jest znaczne, co w przypadku wystąpienia pożaru może powodować powstanie dodatkowego zagrożenia. [ 5 ] Dym i jego właściwości Właściwości dymu zależą od rodzaju ośrodka gazowego, fazy dyspersyjnej, tzw. stężenia liczbowego i masowego, rozmiarów cząsteczek, pierwotnego kształtu cząsteczek nieaglomerowanych, stopnia ich agregacji, kształtu agregatów i ładunku elektrycznego cząsteczek. W zależności od substancji z jakich powstaje dym, posiada charakterystyczny dla siebie zapach, smak barwę, gęstość i toksyczność. Posiada także charakterystyczną zdolność przemieszczania się i przenikania. Mając zatem pewną wiedze można na podstawie wydzielającego się dymu określić, jakie substancje ulęgają spaleniu. –– Suche drewno- niewielkie ilości szaroczarnego dymu o zapachu smolistym i smaku kwaskowatym, –– Smary, oleje, tłuszcze, parafiny, asfalt - dym brunatno czarny o zapachu świeżo wydobytego węgla, –– Olej napędowy, benzyna, nafta - dym gęsty, czarny, o zapachu nafty, –– Celuloid - żółtawoszary dym o zapachu kamfory, (zawiera silnie trujące związki cyjanowe), –– Guma - czarnobrunatny dym pachnący siarką, –– Wełna - brunatny dym o zapachu palącego się tłuszczu, –– Fosfor - biały dym o zapachu czosnku, bez smaku, Dym niebieski, biały i żółty o zapachu i smaku słodkawym lub gorzkawym wskazuje zawsze na obecność substancji trujących. [ 6 ] Dym zdefiniowany jest jako dyspersyjny układ aerozolowy, składający się z ośrodka gazowego (faza rozpraszająca, tzw. dyspersyjna) i fazy rozproszonej w stanie stałym i ciekłym. Cząsteczki dymu są układami złożonymi, które mogą stanowić kropelki cieczy, fragmenty ciała stałego oblepione cieczą albo smolistą substancją. Cząsteczki dymu powstają w wyniku niecałkowitego spalania płomieniowego bezpłomieniowego (tlenia). Tworzący się podczas tlenia dym jest podobny do dymu powstającego przy spalaniu węglowodorów. Związki te przy spalaniu są ogrzewane do takich temperatur, przy których następuje ich rozkład termiczny i wydzielanie się składników lotnych. Ogrzane wysokocząsteczkowe frakcje lotne (w tym wielopierścieniowe) mieszają się z zimnym powietrzem i występują w postaci kropelek smoły i cieczy o wysokich temperaturach wrzenia. Cząsteczki o średnicy około l mikrona rozproszone w przestrzeni, przy braku 23 przepływu powietrza tworzą zawiesinę w postaci chmury, która osiadając, tworzy pozostałość olejową. Dym tworzący się podczas spalania płomieniowego składa się prawie całkowicie z cząstek stałych (sadzy). [ 7 ] Badanie dymotwórczości. Określenie zdolności dymotwórczych polega na badaniu tych właściwości w warunkach eksperymentalnych i na podstawie wyznaczonej wielkości przyporządkowaniu materiałów do odpowiedniej umownej grupy klasyfikującej. Jest to korzystne ze względów praktycznych, ponieważ materiały, które w znormalizowanych warunkach badań charakteryzują się wysokimi właściwościami dymotwórczymi, mogą być eliminowane z zastosowania. Stwierdzono na podstawie badań dymu, że gęstość zależy od temperatury i rozkładu termicznego spalanej substancji. Dużo gęstsze dymy obserwowane są w procesie spalania niecałkowitego, a zatem w ośrodku z niedostateczną ilością tlenu. Stężenie liczbowe dymu Stężenie liczbowe dymu wyraża liczbę cząsteczek dymu zawartych w jednostce aerozolu dymowego: Cni=Σ (Zdi/V) (1) gdzie: Zdi - liczba cząsteczek dymu wytworzonego w czasie rozkładu termicznego i spalania V - objętość aerozolu dymowego. Stężenie masowe dymu Jest to ilość fazy rozproszonej (dymu) w objętości aerozolu dymowego, i oznacza masę dymu Zawartą w jednostce objętości aerozolu dymowego: Cd=md/V (2) Sedymentacja Sedymentacja dymu jest wywołana osiadaniem cząstek fazy rozproszonej pod wpływem sił pola grawitacyjnego na skutek różnicy gęstości cząstek dymu i ośrodka gazowego. Koagulacja Koagulacja cząstek dymu (zwana też aglomeracją) to proces łączenia się mniejszych cząstek dymu w większe. Koagulacja może zachodzić pod wpływem różnych oddziaływań i sił zewnętrznych, np. sił grawitacyjnych, bezwładnościo-
Page 1 and 2: issn 1426-3092 nr 3 (68) wrzesień
Page 3 and 4: ROK XVII Ratownictwo górnicze nr 6
Page 19 and 20: Nowoczesne monitorowanie stref - Dr
Page 22 and 23: Centralna Stacja Ratownictwa Górni
Page 24 and 25: NR 3/2012 Ratownictwo górnicze nr
Page 40: Centralna Stacja Ratownictwa Górni

kwartalnik centralnej stacji ratownictwa gÃ³rniczego s.a. - Centralna ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?