RG 2010 Nr 4 - Centralna Stacja Ratownictwa GÃ³rniczego w Bytomiu

ISSN 1426–3092 

Nr 4 (61) grudzieñ 2010 r. 

KWARTALNIK CENTRALNEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.

Redaguje zespół: 

Andrzej Plata 

– redaktor naczelny 

Mirosław Bagiński 

– z-ca redaktora naczelnego 

Barbara Kochan 

– z-ca redaktora naczelnego 

Jacek Dubiel 

– sekretarz redakcji 

Katarzyna Myślińska 

Katarzyna Kajdasz-Szpotko 

Małgorzata Jankowska 

Adres redakcji: 

Centralna Stacja Ratownictwa 

Górniczego S.A. 

41-902 Bytom 

ul. Chorzowska 25 

tel. (32) 388 04 45 

lub (32) 388 05 92 

fax. (32) 388 04 44 

e-mail: pa@csrg.bytom.pl 

Okręgowa Stacja Ratownictwa 

Górniczego w Bytomiu 

ul. Chorzowska 12d 

41-902 BYTOM 

tel. (32) 388 06 22 

e-mail: 

osrgbytom@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Jaworznie 

ul. Krakowska 95 

43-600 JAWORZNO 

tel. (32) 616 22 86 

fax. (32) 616 44 33 

e-mail: 

osrgjaworzno@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Wodzisławiu Śl. 

ul. Marklowicka 3 

44-300 WODZISŁAW ŚL. 

tel. (32) 455 47 06 

e-mail: 

osrgwodzislaw@csrg.bytom.pl 


Górniczego w Zabrzu 

ul. Jodłowa 33 

41-800 ZABRZE 

tel. (32) 271 35 06 

e-mail: osrgzabrze@csrg.bytom.pl 

Redakcja nie odpowiada za treść 

reklam i zastrzega sobie prawo dokonywania 

skrótów tekstów oraz 

zamieszczania własnych tytułów 

i śródtytułów. Nie zamówionych 

materiałów nie zwracamy. 

Skład, opracowanie techniczne 

oraz druk: 

Oficyna Drukarska, 

01-142 Warszawa, 

ul. Sokołowska 12a, 

tel./fax (22) 632 83 52 

SPIS TREŚCI 

• Krótko 

Konferencja poświęcona wyposażeniu ratowników i górników 

w nowy typ odzieży ................................... 1 

Zawody drużyn ratowniczych w Słowacji. .................. 1 

Międzynarodowe Zawody Drużyn Ratowniczych 

AUSTRALIA 2010 .................................. 1 

Ćwiczenia służb ratowniczych ........................... 1 

Akcje pożarowe ..................................... 1 

Akcje wodne ....................................... 1 

• Rozmowa z Bogumiłem Hyrą, kierownikiem Kopalnianej Stacji 

Ratownictwa Górniczego KWK „Sośnica-Makoszowy”, Ruch „Sośnica” 

Wszystkie obowiązki są ważne .......................... 2 

• Krzysztof Piernik 

Zapalenie metanu w KWK „Mysłowice-Wesoła” ............ 4 

• Wojciech Najman 

Akcja pożarowa w KWK „Murcki-Staszic” ................. 6 

• Zbigniew Kubica 

Pożar endogeniczny w kopalni „Bogdanka” ................. 8 

• Piotr Bulenda, Grzegorz Plenzler 

Likwidacja pożaru w kopalni „Pniówek” ................... 10 

• Leszek Kwiska 

Specjalistyczne pogotowie górniczo-techniczne CSRG S.A. ..... 16 

• Piotr Golicz 

Pulsometry dla ratowników ............................ 19 

• Lech Wizner 

Zagrożenia naturalne i techniczne ........................ 21 

• Marcin Pachoński 

Generator Gazów Obojętnych .......................... 23 

• Aleksander Cholewiński, Stanisław Suchocki, Maciej Zatorski 

PTR-3 i PTR-4 ..................................... 24 

• Gerard Libera 

Najnowszy model aparatu regeneracyjnego PSS BG-4 plus ..... 26 

• Akcja przeciwpożarowa w KWK „Kazimierz-Juliusz” ......... 27 

• „Zahranar 2010” – Memoriał Pavla Cavojskiego ............ 27 

• Turniej drużyn ratowniczych „Wieliczka 2010” ............. 27 

Zdjęcie na okładce: Pomnik i tablica odsłonięta w roku Jubileuszu 100-lecia działalności ratownictwa 

górniczego, dla uczczenia pamięci ratowników górniczych, którzy stracili życie w czasie pełnienia 

swoich obowiązków. 

Fot: Marek Rybicki

ROK XV RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 60 

NR 4/2010 

KRÓTKO 

KONFERENCJA POŚWIĘCONA 

WYPOSAŻENIU 

RATOWNIKÓW I GÓRNIKÓW 

W NOWY TYP ODZIEŻY 

15 października 2010 r. w Centralnej Stacji 

Ratownictwa Górniczego S.A. z udziałem 

honorowego gościa - wicepremiera, 

ministra gospodarki Waldemara Pawlaka 

odbyła się konferencja pt. ”Zabezpieczenie 

ratowników w trakcie prowadzonych 

akcji pożarowych i w trudnych warunkach 

mikroklimatu oraz wyposażenie górników 

w nowy typ odzieży”. Konferencja zorganizowana 

została przy współudziale Związku 

Ochotniczego Straży Pożarnej Rzeczypospolitej 

Polskiej Wytwórni Umundurowania 

Strażackiego. 

ZAWODY DRUŻYN 

RATOWNICZYCH 

W SŁOWACJI 

24 września 2010 r. w Głównej Stacji 

Ratownictwa Górniczego w Previdzy (Słowacja) 

zorganizowano X Międzynarodowe 

Zawody Ratownicze o Memoriał im. Pavla 

Cavojskiego. Polskę reprezentowały drużyny 

ratownicze z KWK „Budryk” i KWK „Ziemowit”. 

MIĘDZYNARODOWE ZAWODY 

DRUŻYN RATOWNICZYCH 

AUSTRALIA 2010 

W dniach od 5 do 18 listopada br. w Australii 

odbyły Międzynarodowe Zawody 

Drużyn Ratowniczych. Polskę reprezentowały 

drużyny PKW S.A., JSW S.A. i KGHM 

„Polska Miedź” S.A. Obszerną relację z zawodów 

zamieścimy w kolejnym numerze 

kwartalnika. 

ĆWICZENIA SŁUŻB 

RATOWNICZYCH 

W dniach 21 - 24 października 2010 

r. na terenie Dolnego Śląska zorganizowano 

Międzynarodowe Seminarium 

Technik Ratownictwa Jaskiniowego pt. 

„Bezpieczny punkt dla turystyki w obiektach 

podziemnych (przypadki masowe)”. 

W seminarium wzięli udział przedstawiciele 

różnych służb ratowniczych z kraju 

i z zagranicy. Ratownicy z grupy wysokościowej 

specjalistycznego pogotowia 

ratowniczego CSRG S.A. zaprezentowali 

swoje umiejętności podczas ćwiczeń oraz 

przybliżyli zasady funkcjonowania pogotowia 

wysokościowego w odniesieniu 

do doświadczeń akcyjnych. 

AKCJE POŻAROWE 

Od 16 do 22 sierpnia 2010 r. akcja pożarowa 

w KWK Lubelski Węgiel „Bogdanka” 

S.A. - brały w niej udział zawodowe zastępy 

ratownicze specjalistycznego pogotowia 

pomiarowego CSRG S.A. 21 września 

2010 r. akcja pożarowa w zabytkowej kopalni 

„Królowa Luiza” - uczestniczyły w niej 

zastępy ratownicze OSRG Zabrze. Od 5 

do 6 października 2010 r. akcja pożarowa 

w KWK „Kazimierz - Juliusz” w Sosnowcu 

z udziałem zawodowych zastępów ratowniczych 

specjalistycznego pogotowia pomiarowego 

CSRG S.A.. 

AKCJE WODNE 

Od 2 do 5 października 2010 r. 

i od 9 do 13 października 2010 r. akcja 

wodna w Centralnym Zakładzie Odwadniania 

Kopalń w Czeladzi związana z gwałtownym 

dopływem wody do szybu w Siemianowicach 

Śląskich. Brały w niej udział 

zawodowe zastępy ratownicze pogotowia 

wodnego i specjalistyczne zastępy ratownicze 

do prac w wyrobiskach pionowych. 

Oprac.: Monika Konwerska 

1


RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 60 

ROK XV 

WSZYSTKIE OBOWIĄZKI 

SĄ WAŻNE 

Rozmowa z Bogumiłem Hyrą, kierownikiem Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego 

KWK „Sośnica-Makoszowy” Ruch „Sośnica” 

– Jest Pan kierownikiem Kopalnianej 

Stacji Ratownictwa Górniczego. 

Co należy do Pańskich obowiązków 

i które z nich uważa Pan 

za najważniejsze? 

– Do moich obowiązków należy 

w szczególności zapewnienie wymaganego 

wyposażenia i wyszkolenia 

drużyny ratowniczej, wyposażenie 

kopalnianej stacji w sprzęt niezbędny 

do utrzymania ruchu zakładu górniczego 

i prowadzenia akcji ratowniczej, 

dbałość o stałą gotowość drużyny ratowniczej, 

odpowiedni stan i sprawne 

działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie 

stacji ratowniczej, prowadzenie 

ćwiczeń ratowniczych zgodnie z harmonogramem 

zatwierdzonym przez 

kierownika ruchu zakładu górniczego 

oraz terminowe kierowanie ratowników 

na badania lekarskie, kursy i szkolenia. 

Nadzoruję pracę mechaników 

sprzętu ratowniczego wykonujących 

kontrolę i naprawę sprzętu stanowiącego 

wyposażenie stacji ratowniczej, 

prowadzę ewidencję członków drużyny 

ratowniczej z udokumentowaniem 

badań lekarskich, ćwiczeń, kursów 

ratowniczych, dyżurów w jednostce 

ratownictwa oraz udziału w akcjach 

ratowniczych, a także ewidencję osób 

przeszkolonych z zakresu ratownictwa 

nie będących ratownikami. 

Podczas prowadzenia akcji ratowniczej 

dochodzą dodatkowe obowiązki, 

takie jak: przygotowanie odpowiedniej 

ilości sprzętu ratowniczego i pomocniczego 

potrzebnego do prowadzenia 

akcji, odpowiedniej liczby zastępów 

ratowniczych na poszczególnych 

zmianach roboczych oraz obecność 

w tych zastępach odpowiednich specjalistów. 

Konieczne są: ścisła ewidencja 

ratowników własnych i obcych, 

odpowiednia ilość dodatkowej odzieży 

ochronnej i innych środków, dostawy 

napojów i żywności, niezbędne środki 

transportu do przewozu sprzętu ratowników 

we współdziałaniu z innymi 

służbami zakładu górniczego, dodatkowa 

obsada mechaników sprzętu ratowniczego 

przewidzianych do pracy 

w kopalnianej stacji ratownictwa, jak 

i w bazie ratowniczej. Istotne jest również 

zapewnienie przybyłym zastępom 

ratowniczym pomocy podczas transportu 

sprzętu i urządzeń ratowniczych 

na terenie zakładu górniczego oraz 

w drodze do bazy ratowniczej. 

Wszystkie wymienione obowiązki 

są ważne i żadnego nie mogę pominąć. 

– Na czym najbardziej Wam zależy 

w sferze działań prewencyjnych? 

– Te działania są bardzo ważnym elementem 

utrzymania prawidłowego 

funkcjonowania zakładu górniczego. 

Minimalizowanie niekorzystnego oddziaływania 

na bezpieczeństwo ludzi 

zjawisk powstających w skutek warunków 

naturalnych oraz pracy maszyn 

i urządzeń to podstawowe działania 

prewencyjne. W naszej kopalni 

szczególny nacisk w tej sferze kładziemy 

na wiele czynników, a przede 

wszystkim na czyste wybieranie złoża, 

uszczelnianie spękań w pokładach węgla 

pomiędzy czynnymi chodnikami 

a zrobami ścian za pomocą środków 

chemicznych, pyłów elektrownianych 

przy wykorzystaniu podsadzki hydraulicznej, 

uszczelnianie zrobów zawałowych 

w trakcie biegu ścian, odpowiednią 

regulację powietrza i wczesne 

2 

wykrywanie pożarów, podawanie gazów 

inertnych w zroby zawałowe ścian 

wydobywczych. 

– W ubiegłym roku dwukrotnie 

w kopalni miały miejsce pożary 

endogeniczne na Ruchu „Sośnica” 

i jeden pożar egzogeniczny na Ruchu 

„Makoszowy”. Jak oceniacie 

ich przyczyny i przebieg akcji ratowniczych? 

– W naszej kopalni w ubiegłym roku 

wybuchły pożary endogeniczne na Ruchu 

„Sośnica” i egzogeniczny na Ruchu 

„Makoszowy”. W wyniku prowadzonych 

akcji ratowniczych zostały 

wykonane izolacje zagrożonych rejonów 

tamami przeciwwybuchowymi. 

Pomimo ciągłych kontroli prowadzonych 

przez pracowników działu wentylacji, 

wczesnego wykrywania pożarów, 

monitoringu wyrobisk czujnikami gazometrii 

automatycznej, prowadzenia 

prac profilaktycznych w tych rejonach 

do których należały inertyzacja zrobów 

azotem i dwutlenkiem węgla, nastąpiły 

zdarzenia, które spowodowały konieczność 

prowadzenia akcji ratowniczych. 

Najważniejsze jest to, że pełen 

profesjonalizm kierujących akcjami, 

jak również zastępów własnych i innych 

kopalń, doprowadził do szybkiej 

likwidacji zagrożenia i zakończenia 

akcji ratowniczych, w których nikt 

nie ucierpiał. 

– Niejednokrotnie bierzecie udział 

w akcjach ratowniczych poza kopalnią 

„Sośnica-Makoszowy”. Czy można 

przypomnieć te działania? 

– Wielokrotnie zdarzyło się nam brać 

udział w akcjach ratowniczych poza



naszą kopalnią. W czerwcu br. uczestniczyliśmy 

w akcji pożarowej, tak 

jak ratownicy innych kopalń będących 

w rejonie działań OSRG Zabrze, 

w KWK „Knurów-Szczygłowice” 

Ruch „Szczygłowice”. W likwidowanej 

ścianie powstał pożar endogeniczny. 

Akcja trwała kilka dni i zakończyła 

się izolacją rejonu. W tej akcji, jak 

w każdej innej w których uczestniczyliśmy, 

staraliśmy się wypełnić swój 

obowiązek jak najlepiej, z pełnym zaangażowaniem. 

Drużyna ratownicza to zespół doświadczonych 

górników, solidarnie 

działających, przychodzących z pomocą 

innym znajdującym się w trudnych 

sytuacjach. Proszę o przedstawienie 

ratowników ze swojej kopalni 

– chodzi o dobór ludzi, walory, jakie 

posiadają … 

Drużyna ratownicza w każdej kopalni 

jest to zespół wykwalifikowanych 

górników o różnych specjalnościach. 

Takich właśnie pracowników powinno 

się dobierać w poczet członków drużyny 

ratowniczej, ale to nie wszystko. 

Każdy ratownik powinien posiadać 

cechy różniące go od wielu innych 

górników. Ratownik jest świadomy 

tego, że musi przyjść z pomocą innym, 

stawić się na każde wezwanie 

niezależnie od pory dnia, wykazać 

się dużą wiedzą i zaangażowaniem 

w pracy. Jest to powołanie, dlatego 

udział w ratownictwie górniczym 

jest dobrowolny. O sile drużyny ratowniczej 

świadczy jej wyszkolenie, 

czynny udział z pełnym zaangażowaniem 

w ćwiczeniach ratowniczych 

w kopalnianych stacjach, na dole kopalni 

i w jednostce ratownictwa. Kursy 

i szkolenia organizowane w CSRG 

i OSRG Zabrze w znacznym stopniu 

wpływają na podnoszenie kwalifikacji 

ratowników. Praca w kopalni oraz 

udział w akcjach zastępów ratowniczych 

sprzyja sprawniejszemu działaniu 

ratowników i rozumieniu samych 

siebie. Każdy ratownik musi być odporny 

na stres, posiadać tzw. zimną 

krew i umiejętność podejmowania 

trafnych i szybkich decyzji. 

– Ratownictwo górnicze na szczeblu 

kopalnianym. Jak Pan ocenia 

jego poziom i potrzeby? 

– Ratownictwo w naszej kopalni funkcjonuje 

dobrze. Sukcesywnie, w miarę 

możliwości, wyposażamy stację w nowoczesny 

sprzęt, który jest niezbędny 

do efektywnego działania służb ratowniczych. 

Dyrekcja kopalni zawsze podaje 

nam pomocną dłoń w zakupie potrzebnego 

sprzętu nie szczędząc środków 

finansowych. W naszej kopalni nigdy 

nie oszczędzało się na ratownictwie. 

– Odnieśliście sukces w zawodach 

ratowniczych o Puchar Prezesa 

Kompanii Węglowej S.A. … 

– Tak, to był duży sukces ratowników 

Ruchu „Sośnica” i Ruchu „Makoszowy”. 

Pierwsze i trzecie miejsce 

to nie lada wyczyn. Małe różnice 

czasowe decydowały o zajęciu miejsc 

na podium. Zwycięski zastęp oczywiście 

musiał się dobrze przygotować 

do zawodów, bo bez treningu 

nie ma sukcesu. Wielki nacisk kładliśmy 

na czas pokonywania przeszkód, 

jak również dokładność wykonania 

3 

zadań. Ćwiczeniami na każdym ze stanowisk 

osiągnęliśmy poziom, który 

w efekcie pomógł nam wygrać, z czego 

jesteśmy bardzo dumni bowiem Ruch 

„Sośnica” po raz pierwszy zdobył trofeum 

w tak prestiżowych zawodach. 

– Od dawna jest Pan związany 

z górnictwem węgla kamiennego? 

– Po ukończeniu technikum hutniczego 

podjąłem pracę w KWK „Sośnica” 

w dziale wentylacji na stanowisku 

ładowacza. Pracując rozpocząłem naukę 

w technikum górniczym, następnie 

zostałem metaniarzem, pomiarowcem. 

W 1989 roku mianowano mnie 

nadgórnikiem w dziale wentylacji 

w oddziale przewietrzania wyrobisk. 

W latach 1991 - 2006 pracowałem 

na stanowisku sztygara zmianowego. 

W 2006 roku zostałem nadsztygarem 

w dziale wentylacji, następnie 

w styczniu 2007 roku kierownikiem 

Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego 

Ruchu „Sośnica”. 

– Dziękuję za rozmowę. 

Rozmawiał: JACEK DUBIEL


Przedstawiamy opis akcji ratowniczej 

prowadzonej w dniach 16-21 

maja 2010 r. w związku z zapaleniem 

metanu w ścianie 565 w pokładzie 

510 w kopalni „Mysłowice 

-Wesoła” Ruch „Wesoła”. 

Ściana 565 prowadzona była w pokładzie 

510 w warstwie przystropowej 

w partii A wschód na poziomie 665 m. 

Pokład 510 w rejonie zaistniałego zdarzenia 

jest zaliczony do IV kategorii zagrożenia 

metanowego, klasy B zagrożenia 

wybuchem pyłu węglowego, III 

stopnia zagrożenia tąpaniami, I stopnia 

zagrożenia wodnego i III grupy samozapalności 

zagrożenia pożarowego. 

Ściana 565 miała długość 230 m, wysokość 

3,0 m z nachyleniem podłużnym 

od 0 do 60, a eksploatację prowadzono 

systemem podłużnym z zawałem 

stropu. Lokalnie pozostawiano w stropie 

półkę węglową o grubości do 1m. 


W KWK „Mysłowice-Wesoła” 

ZAPALENIE METANU 

mgr inż. 

KRZYSZTOF PIERNIK 

OSRG S.A. Jaworzno 

Przewietrzanie ściany prowadzone 

było systemem na „U”, wydatek powietrza 

w rejonie wynosił około 1100 

m 3 /min. W trakcie prowadzonej eksploatacji 

w ścianie utrzymywały się 

podwyższone zawartości tlenku węgla 

ilościowo przekraczające 10 l/min 

w prądzie powietrza wypływającym 

ze ściany. Z uwagi na zagrożenie pożarowe 

prowadzone były prace profilaktyczne 

polegające na uszczelnianiu 

zrobów od strony dopływu powietrza 

za pomocą środków chemicznych oraz 

na cyklicznym podawaniu do zrobów 

mieszaniny popiołowo-wodnej. 

16 maja 2010 r. na zmianie rozpoczynającej 

się o godzinie 22 00 w rejonie 

ściany zatrudnionych było 18 pracowników, 

którzy mieli za zadanie 

ROK XV 

przygotowanie ściany do wydobycia. 

Czujniki gazometryczne zabudowane 

w rejonie ściany nie wykazywały przekroczeń 

dopuszczalnych zawartości 

metanu oraz tlenku węgla. O godzinie 

2344 w rejonie skrzyżowania ściany 

565 z chodnikiem I wschodnim (rys.1) 

nastąpiło zapalenie metanu. Czujniki 

gazometryczne zabudowane w chodniku 

I wschodnim zarejestrowały wzrost 

zawartości CO powyżej 200 ppm oraz 

wzrost zawartości metanu do 4,13 %. 

Powstały płomień objął swym zasięgiem 

dwóch pracowników powodując 

ich poparzenia. Poszkodowani oraz 

pozostali pracownicy samodzielnie 

wycofali się z zagrożonego rejonu. 

Dyspozytor powiadomiony o zdarzeniu 

przystąpił do organizacji transportu 

osób poszkodowanych oraz 

powiadamianiu osób kierownictwa 

kopalni oraz wszystkich służb zgodnie 

z planem ratownictwa. Do akcji zostały 

Rys. 1. KWK „Mysłowice-Wesoła”. Schemat przestrzenny przewietrzania rejonu ściany 565 w pokł. 510A wsch. 

4



skierowane zastępy dyżurujące KWK 

„Mysłowice-Wesoła”. Osoby poparzone 

po wywiezieniu na powierzchnię 

zostały odwiezione do Centrum 

Leczenia Oparzeń w Siemianowicach 

Śląskich. O godz. 0 45 17 maja 2010 r. 

wezwano pogotowie OSRG Jaworzno 

oraz pogotowie pomiarowe CSRG S.A. 

W pierwszej fazie akcji udział brały 

3 zastępy KWK „Mysłowice-Wesoła”, 

2 zastępy OSRG Jaworzno i 1 zastęp 

pogotowia pomiarowego CSRG S.A. 

Rys. 2. Rejon ściany 565 – prace prowadzone w czasie akcji ratowniczej. 

Przebieg akcji ratowniczej 

Kierownik Ruchu Zakładu przejmując 

kierownictwo akcji wyznaczył 

strefę zagrożenia i zabezpieczył 

ją trzynastoma posterunkami. 

Bazę ratowniczą zorganizowano w 

pochylni 0. Do bazy dotransportowano 

zestaw chromatograficzny. Zastęp 

pogotowia pomiarowego CSRG S.A. 

rozwinął linie chromatograficzne do 

chodnika I wschodniego w odległości 

ok. 15 m od skrzyżowania z pochylnią 

I wschodnią oraz do chodnika II 

wschodniego w odległości ok. 8 m od 

skrzyżowania z pochylnią I wschodnią. 

Pierwsze wyniki chromatograficzne 

z chodnika I wschodniego 

uzyskano o godz. 640, stężenia gazów 

były następujące: O 2 

– 19,87 %, CO 2 

– 0,51 %, CO – 35 ppm, CH 4 

– 0,65 

%, H 2 

– 0,0 %. Kolejne wyniki pomiarów 

wykazywały spadek stężeń tlenku 

węgla. O godzinie 8 35 kierownik akcji 

podjął decyzję wykonania penetracji 

ściany 565 przez zastęp ratowniczy. 

Zastęp w trakcie penetracji wykonał 

pomiary w przekroju wyrobiska 

ścianowego za pomocą przyrządów 

ręcznych i podał następujące stężenia: 

O 2 

– 20,9 %, CO 2 

– 0,01 %, CO – 0 

ppm, CH 4 

– 0,2 %. Prowadzone pomiary 

chromatograficzne wykazywały 

nadal spadek stężenia tlenku węgla. 

O godzinie 14 30 chromatograf podał 

następujące stężenia gazów w chodniku 

I wschodnim: O 2 

– 20,02 %, CO 2 

– 0,1 %, CO – 14 ppm, CH 4 

– 0,61 %, 

H 2 

– 0,0 %. O godzinie 14 50 kierownik 

akcji zdecydował się przeprowadzić 

drugą penetrację ściany 565 przez zastęp 

ratowniczy. Pomiary wykonane 

przez zastęp ratowniczy nie wykazały 

przekroczeń stężeń gazów w penetrowanym 

rejonie. Wobec powyższego o 

godzinie 18 26 kierownik akcji podjął 

decyzję o zakończeniu akcji ratowniczej 

oraz o kontynuowaniu wykonywania 

analiz chromatograficznych. 

O godzinie 20 22 w rejonie skrzyżowania 

ściany 565 z chodnikiem I wschodnim 

nastąpiło ponowne zapalenie metanu 

powodując wzrost zawartości 

tlenku węgla w rejonie do 170 ppm. 

Czujniki metanometrii automatycznej 

nie wykazały wzrostu stężenia metanu. 

O godzinie 21 22 wznowiono prowadzenie 

akcji ratowniczej. Podjęto 

decyzję o wykonaniu tam izolacyjnych 

przeciwwybuchowych. W chodniku II 

wschodnim (wlot do rejonu) przyjęto 

koncepcję zabudowy tamy przeciwwybuchowej 

na bazie korka wodnego, 

którego objętość dla spełnienia 

wymogów przepisów wymagała podania 

rurociągiem około 4300 m 3 wody. 

W chodniku I wschodnim (wylot z rejonu) 

zaprojektowano tamę izolacyjną 

przeciwwybuchową ze spoiwa szybkowiążącego 

wypełniającego przestrzeń 

pomiędzy zawarciami murowanymi 

w odrzwiach przygotowanych tam 

bezpieczeństwa. Przyjęte rozwiązanie 

izolacji rejonu ściany 565 wymuszało 

wykonanie szeregu prac m.in: 

• wydłużenia linii chromatograficznej 

w chodniku II wschodnim i rozwinięcia 

jej w ścianie 565 pozostawia- 

5 

jąc końcówkę linii w odległości ok. 

120 m od chodnika II wschodniego 

(76 sekcja obudowy) oraz wydłużenia 

linii chromatograficznej w chodniku 

I wschodnim na 35 metrów od 

pochylni I wschodniej, 

• przygotowania rurociągu podsadzkowego 

dla umożliwienia zalewania 

korka wodnego w chodniku II 

wschodnim, 

• budowy wentylacji odrębnej w chodniku 

II wschodnim do planowanej 

linii lustra wody korka wodnego 

(370 m), 

• zabudowy wentylatora typu „Sigma” 

w pochylni I wschodniej do przewietrzania 

chodnika II wschodniego, 

• transportu materiałów, spoiwa szybkowiążącego 

oraz pomp „Mono” do 

wykonania tamy przeciwwybuchowej 

w chodniku I wschodnim, 

• doszczelnienia tam śluzowych na pochylni 

I wschodniej pomiędzy chodnikiem 

II wschodnim, a chodnikiem 

I wschodnim, 

• przygotowania rurociągów do prowadzenia 

ewentualnej inertyzacji w odizolowanym 

rejonie ściany 565. 

17 maja 2010 r. na zmianie nocnej 

przystąpiono do budowy tamy przeciwwybuchowej 

(TP-5) w chodniku 

I wschodnim. Parametry fizyko-chemiczne 

powietrza w miejscu wy kony 

wanych prac były następujące: O 2 

– 20,2 %, CO 2 

– 0,1 %, CO – 20 ppm, 

CH 4 

– 0,8 %, temperatura sucha – 

260 C, wilgotność względna – 80 %.


18 maja 2010 r. o godzinie 15 44 , w rejonie 

skrzyżowania ściany z chodnikiem 

I wschodnim po raz kolejny doszło 

do zapalenia metanu, co zostało zarejestrowane 

przez czujniki tlenku węgla 

zabudowane w chodniku I wschodnim. 

Maksymalne stężenie tlenku 

węgla wyniosło 170 ppm. Czuj niki 

metanometrii automatycznej nie wykazały 

wzrostu zawartości metanu powyżej 

1%. Zastępy ratownicze, które 

w momencie zapalenia metanu były 

zatrudnione w chodniku I wschodnim 

i w chodniku II wschodnim dostały polecenie 

natychmiastowego wycofania 

się do bazy. Kierownik akcji polecił 

zwiększenie częstotliwości wykonywania 

analiz chromatograficznych 

z chodnika I wschodniego do 20 minut. 

Po spadku zawartości tlenku węgla 

poniżej 26 ppm w prądzie powietrza 

odprowadzanym ze ściany wznowiono 

roboty związane z izolacją rejonu. 

19 maja 2010 r. około godziny 0 30 

rozpoczęto podawanie wody do chodnika 

II wschodniego w ilości około 

4 m 3 /min. Około godziny 2110 zakończono 

budowę tamy przeciwwybuchowej 

w chodniku I wschodnim 


po wypełnieniu przestrzeni pomiędzy 

zawarciami spoiwem szybkowiążącym. 

Dwa przepusty tamowe zabudowane 

w tamie pozostawały otwarte. Kontrolę 

stanu tamy przeciwwybuchowej przeprowadził 

zastępowy zastępu ratowniczego, 

osoba dozoru ruchu wyznaczona 

przez kierownika akcji oraz przedstawiciel 

jednostki ratowniczej. 

20 maja 2010 r. około godziny 8 15 

w chodniku II wschodnim w miejscu 

zalewanego korka wodnego prześwit 

do stropu wynosił około 0,4 m. Kierownik 

akcji wstrzymał dalsze wypełnianie 

korka wodnego i polecił wysłanie 

zastępu ratowniczego do chodnika 

I wschodniego celem zamknięcia przepustów 

przeciwwybuchowych w tamie 

TP-5. O godzinie 11 35 zastęp zgłosił 

wykonanie zadania i został wycofany 

do bazy ratowniczej, następnie wznowiono 

podawanie wody do chodnika 

II wschodniego. O godzinie 12 15 analizator 

CO zabudowany w chodniku 

I wschodnim około 30 m na zachód 

od frontu ściany 565 zarejestrował 

nagły wzrost tlenku węgla do wartości 

powyżej 200 ppm. Analiza chromatograficzna 

pobrana o godzinie 13 00 

ROK XV 

ze ściany 565 (76 sekcja) wykazała 

stężenie CO w ilości 1640 ppm. Około 

godziny 13 35 korek wodny odciął całkowicie 

przepływ powietrza. Dalsze 

zatłaczanie wody prowadzono do uzyskania 

2-metrowego przewyższenia 

poziomu wody ponad strop wyrobiska. 

W związku z utrzymywaniem się 

atmosfery wybuchowej w przestrzeni 

otamowanej rozpoczęto jej inertyzację 

poprzez podawanie mieszaniny 

azotowej. Analiza chromatograficzna 

z godziny 900 wykonana na próbie 

ze ściany 565 (76 sekcja) zarejestrowała: 

O 2 

– 16,74 %, CO 2 

– 0,69 %, CO 

– 530 ppm, CH 4 

– 9,76 %, H 2 

– 0,0 %, 

C 2 

H 4 

– 0,00 %, C 2 

H 6 

– 0,01 %. 

Wtłaczanie azotu przy jednoczesnym 

wzroście stężenia metanu w odizolowanej 

przestrzeni spowodowało 

uzyskanie atmosfery niewybuchowej 

co zostało potwierdzone analizami 

chromatograficznymi. Biorąc jednocześnie 

pod uwagę, że skład powietrza 

w czynnych wyrobiskach odpowiadał 

wymogom obowiązujących 

przepisów 21 maja 2010 r. o godzinie 

16 14 kierownik akcji zakończył akcję 

ratowniczą. 

KWK „Murcki-Staszic” 

AKCJA POŻAROWA 

Pokład 510 w rejonie w którym powstał 

pożar miał miąższość od 6,6 

do ok. 8 m i był eksploatowany na warstwy 

z zawałem skał stropowych kolejno 

ścianami 02b bezpośrednio pod stropem, 

a następnie ścianą 02a w drugiej 

warstwie. Pokład 510 zaliczony jest do: 

• 

• 

• 

14 maja 2010 r. o godz. 4 54 zaistniał 

pożar endogeniczny w KWK 

„Murcki-Staszic” Ruch „Staszic” 

w likwidowanej ścianie 02a na poziomie 

830 m, w pokładzie 510/ w. II. 

I stopnia zagrożenia tąpaniami, 

IV kategorii zagrożenia metanowego, 

B klasy zagrożenia wybuchem pyłu 

węglowego, 

• 

• 

mgr inż. 

WOJCIECH NAJMAN 

OSRG Bytom 

III grupy samozapalności, 

I i II stopnia zagrożenia wodnego. 

W czasie eksploatacji ścian prowadzono 

ciągłą obserwację rejonu w aspekcie 

zagrożenia pożarowego zabudowanymi 

na wlocie do rejonu i wylocie z rejonu 

czujnikami CO, jak również zastosowano 

środki polegające na: 

• przewietrzaniu rejonu systemem „U” 

z prowadzeniem powietrza wzdłuż 

calizny węglowej wraz z regulacją 

ilości powietrza prowadzonego wyrobiskami 

rejonowymi, 

6 

• utrzymywaniu możliwie maksymalnego 

postępu ściany dostosowanego 

do wentylacyjnych możliwości 

odprowadzenia wydzielającego się 

metanu do wyrobisk, 

• wykonywaniu pomiarów wentylacyjnych 

w celu określenia rozkładu 

pola potencjału aerodynamicznego 

w rejonie w którym prowadzono 

eksploatację, 

• prowadzeniu wczesnego wykrywania 

pożarów, zwłaszcza w aspekcie zagrożenia 

pożarowego w zrobach ściany, 

dlatego też pobierano próby powietrza 

ze zrobów 2 razy w tygodniu, 

• okresowym wykonywaniu w chodnikach 

na linii zawału tzw. „ekranów”



Rys. 1. Rejon prowadzenia akcji przeciwpożarowej. 

izolujących z piany mocznikowoformaldehydowej 

typu Izopiana P 

antypirogeniczna. 

Wyniki pomiarów przeprowadzonych 

w ramach wczesnego wykrywania 

pożarów endogenicznych 

w trakcie eksploatacji ściany w 02a 

w II warstwie pokładu 510 wykazały 

unormowaną sytuację wentylacyjnopożarową. 

Maksymalne wielkości 

wskaźników pożarowych przedstawiały 

się następująco: 

• na stacjach pomiarowych zabudowanych 

w przepływowych prądach powietrza 

pomiary wskazywały ∆CO = 

0,0011 % a VCO = 15,7 l/min, 

• dla stacji pomiarowej w zrobach obliczony 

wskaźnik G wynosił max. 

0,0025. 

Ścianę po zakończeniu wydobycia 

likwidowano przy założeniu, że czas 

tej likwidacji z uwagi na możliwość powstania 

pożaru nie może przekroczyć 

65 dni, tyle bowiem w wyniku obliczeń 

wynosił czas inkubacji pożaru endoge- 

nicznego. W przypadku konieczności 

wydłużenia czasu likwidacji założono 

prowadzenie jej w warunkach zastosowania 

specjalnych środków minimalizujących 

zagrożenie pożarowe. 

7 

Przebieg akcji ratowniczej 

W dniu ujawnienia się pożaru czujnik 

na wylocie z rejonu likwidowanej 

ściany zarejestrował stężenie CO 

w wysokości ok. 200 ppm (zakres 

pomiarowy czujnika 0-200 ppm). 

W związku z powyższym przystąpiono 

do akcji ratowniczej mającej na celu 

zlikwidowanie zagrożenia pożarowego. 

Plan akcji ratowniczej w początkowej 

fazie zakładał aktywne gaszenie 

pożaru poprzez podawanie wody 

rurociągami podsadzkowym od strony 

dowierzchni 3a i przeciwpożarowym 

od strony dowierzchni 4a. 

Zadania realizowano zastępami własnymi 

z bazy ratowniczej usytuowanej 

w dowierzchni 6b (rys.1). W bazie usytuowano 

również chromatograf, a zastępy 

pogotowia pomiarowego CSRG 

S.A. rozwijały linie pomiarowe: L-1 

do chodnika badawczego 510 (wylot 

z rejonu) oraz linię L-2 wraz z linią 

termistorową do dowierzchni 4a i linię 

L-3 również do dowierzchni 4a. Dwie 

pierwsze linie były uruchomione 14 

maja odpowiednio o godz. 15 20 i 17 45 . 

Linia L-3 była uruchomiona o godz. 

100 w nocy z 14 na 15 maja. 

Jednak zanim rozciągnięto linie pomiarowe, 

pomiary parametrów fizyko- 

-chemicznych w rejonie pro wa dzonej 

akcji wykonywały zastępy ratow ników 

przy użyciu podręcznego sprzętu pomiarowego. 

W początkowej fazie akcji 

zastęp ratowników penetrując rejon 

ściany 02a na skrzyżowaniu dowierzchni 

4a z chodnikiem odstawczym 2a 

stwierdził stężenie CO – 600 ppm, CO 2 

– 0,2 %, CH 4 

–0,38 %, O 2 

– 18,7 %, ts 

– 25,5 % i φ – 90 %. Rejon również 

obserwowano poprzez wskazania czujników 

stacjonarnych: analizatory CO 

wykazywały ponad 200 ppm stężenia



tlenku węgla (zakres pomiarowy do 

200 ppm), a metanomierz zabudowany 

w dowierzchni 4a wskazywał zawartość 

metanu przy za trzy ma nym wentylatorze 

WLE od 1,8 % do 5 %. Wentylator 

ten zabudowano w chodniku 

odstawczym 2a dla uzyskania poprawy 

skuteczności przewietrzania w rejonie 

likwidacji sekcji w ścianie 02a. 

Zalewanie rejonu ściany 02a wodą 

nie przynosiło oczekiwanych rezultatów 

w związku z czym skorygowano 

plan akcji. Założono konieczność 

gaszenia pożaru poprzez wykonanie 

dwóch tam izolacyjnych nie przerywając 

jednak podawania wody do ściany 

02a. Pierwszą tamę (TP-1) wyznaczono 

w chodniku odstawczym 2a na zachód 

od dowierzchni 5a, a drugą (TP-2) 

w chodniku badawczym. Tamy budowano 

z przełazami o konstrukcji przeciwwybuchowej. 

Budowano je w trudnych 

warunkach mikroklimatu zwłaszcza 

w rejonie tamy TP-2. Dlatego też podjęto 

decyzję o wykonaniu przegrody 

wentylacyjnej przed tamą TP-2 powodującej 

poprawę warunków pracy ratowników, 

a następnie w tym samym 

celu uruchomiono urządzenie klimatyczne, 

które zabudowano w chodniku 

odstawczym 2a. 

17 i 18 maja kontynuowano prace polegające 

na podawaniu wody do ściany 

02a oraz na wykonywaniu tamy TP-1 

oraz TP-2. Tama TP-1 została wykonana 

18 maja do godz.9. Natomiast w rejonie 

tamy wylotowej TP-2 w oparciu o analizę 

metodą „trójkąta wybuchowości” 

stwierdzono narastające zagrożenie wybuchem 

mieszaniny gazów pożarowych. 

Dlatego 18 maja o godz.10 17 wycofano 

do bazy ratowników pracujących przy 

ROK XV 

budowie tamy TP-2 oraz wstrzymano 

podawanie wody do ściany 02a (łącznie 

do ściany podano 39 tys. m 3 wody). 

W celu zneutralizowania zagrożenia 

wybuchem gazów pożarowych 19 maja 

o godz. 9 30 rozpoczęto podawanie azotu 

z wydajnością od 1000 do 1500 m 3 /h. 

19 maja o godz. 14 15 z uwagi na usunięcie 

zagrożenia wybuchowego w chodniku 

badawczym przystąpiono do kontynuowania 

prac związanych z wykonaniem 

tamy TP-2. Tamy izolacyjne 

w celu spełnienia wymogów tam przeciwwybuchowych 

wykonano jako korki 

podsadzkowe dodatkowo zamknięte 

wzmocnieniami o grubości 3 m ze spoiwa 

Tekblend. W celu wyrównania różnicy 

ciśnień na tamach TP-1 i TP-2 

wykonano przed nimi komory kompensacyjne. 

Akcję ratowniczą zakończono 

31 maja o godz. 6 04 . 

W kopalni „Bogdanka” 

POŻAR ENDOGENICZNY 

15 sierpnia 2010 r. około godziny 

8 00 stwierdzono powstanie pożaru 

endogenicznego w kopalni „Bogdanka” 

w rejonie ,,Nadrybie”. 

Pożar miał miejsce w chodniku 

nadścianowym 2/II wydrążonym 

w pokładzie 382, przewietrzanym 

wentylacją odrębną tłoczącą 

z wentylatorem WLE-1003 B o wydajności 

650 m 3 /min i lutniami elastycznymi 

o średnicy 1200 mm. 

Pokład 382 o nachyleniu średnim 

około 200 i miąższości do 3,2 m zaliczony 

został do I kategorii zagrożenia 

metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem 

pyłu węglowego, I stopnia 

zagrożenia wodnego oraz do IV grupy 

skłonności węgla do samozapalenia. 

Chodnik nadścianowy 2/II/382 o długości 

całkowitej 2250 m wykonany 

został wzdłuż zrobów ścian 1/II/382 

i 9/II/382 z pozostawieniem przy ociosie 

północnym chodnika „płotu węglowego” 

o szerokości ok. 2,5 m. Chodnik 

mgr inż. 

ZBIGNIEW KUBICA 

OSRG Jaworzno 

został wydrążony do docelowej 

długości 2250 m. W lutym 2010 r. 

wycofano z niego kombajn chodnikowy 

i pozostawiono czynną wentylację 

lutniową, przewietrzającą wyrobisko 

na całej długości. W chodniku od zakończenia 

jego drążenia prowadzone 

było odwodnienie oraz pobierka spągu. 

Pomiędzy ścianami 1/II/382 (ukończyła 

swój bieg w 1995 r.) i 9/II/382 

(ukończyła swój bieg w 2005 r.) pozostawiono 

nie wybrany odcinek pokładu 

o szerokości 50 m i długości 300 m, 

który znajduje się na 1450 m wybiegu 

chodnika nadścianowego 2/II/382. 

Ocios północny chodnika nadścianowego 

2/II/382 na długości pozostawionej 

resztki pokładu 382 oraz po 30 m 

w obie strony od tego miejsca został 

zabezpieczony przed przenikaniem powietrza 

przez pokrycie go torkretem. 

8 

W chodniku nadścianowym 2/II/382 

prowadzono na bieżąco pomiary temperatury 

ociosu północnego na całej 

długości pozostawionego „płotu węglowego”. 

Najwyższe temperatury węgla 

stwierdzono na odcinku między 

1300 mb a 1400 mb chodnika, gdzie 

temperatura ociosu 11 lipca 2010 r. 

na 1320 m osiągnęła wartość 41°C. 

W związku z zagrzewaniem się węgla 

w „płocie” od 8 lipca 2010 r. prowadzone 

były prace profilaktyczne polegające 

na wierceniu otworów w węglu i wtłaczaniu 

do nich mleczka wapiennego 

lub antypirogelu. W wyniku prowadzonych 

prac profilaktycznych obniżano 

temperaturę ociosu w miejscach jego 

zagrzania do około 30°C. Na wylocie 

z chodnika nadścianowego 2/II/382 

w odległości 10 m od wylotu zabudowany 

był analizator CO, który rejestrował 

stężenia tlenku węgla w wyrobisku. 

13 i 14 sierpnia 2010 r. stężenia tlenku 

węgla na wylocie z chodnika kształtowały 

się na poziomie 6-8 ppm.



15 sierpnia 2010 r. około godziny 

7 50 pracownik oddziału transportu przejeżdżający 

przez skrzyżowanie chodnika 

nadścianowego 2/II/382 z chod nikiem 

polowym 2a zauważył wydobywające 

się z chodnika nadścianowego 2/II/382 

lekkie dymy. Powyższy fakt zgłosił do 

sztygara zmianowego prowadzącego 

zmianę. Analizator CO zabudowany 

na wylocie z chodnika nadścianowego 

2/II/382 zarejestrował stężenie tlenku 

węgla wynoszące 50 ppm (0,0050%). 

O godzinie 8 05 dyspozytor ruchu zakładu 

górniczego rozpoczął akcję przeciwpożarową 

powiadamiając osoby funkcyjne 

o zaistniałym zdarzeniu oraz wycofując 

pracowników zatrudnionych w zagrożonych 

wyrobiskach. W chodniku nadścianowym 

2/II/382 w tym czasie nie 

było zatrudnionych pracowników, a ze 

strefy zagrożenia wyznaczonej przez 

dyspozytora wycofano 7 pracowników 

bez konieczności użycia ucieczkowych 

aparatów regeneracyjnych. Dojścia do 

wyznaczonej strefy zagrożenia zabezpieczono 

posterunkami. 

W pierwszej fazie akcji wyłączono 

napięcie w rejonie chodnika nadścianowego 

2/II/382, w tym wentylator lutniowy 

przewietrzający wyrobisko. Bazę 

ratowniczą zlokalizowano w chodniku 

nadścianowym 7/II na poziomie 864 m, 

w odległości ok. 650 m na północ od 

chodnika nadścianowego 2/II. W bazie 

w trakcie prowadzenia akcji przeciwpożarowej 

przebywał lekarz. Akcję 

prowadzono z udziałem 3 zastępów 

własnych w układzie 3-zmianowym. 

15 sierpnia 2010 r. o godzinie 17 00 

do chodnika nadścianowego 2/II/382 

skierowano zastęp ratowniczy w celu 

jego penetracji oraz ewentualnego znalezienia 

ogniska pożaru. Zastęp dotarł 

do 700 mb chodnika nie stwierdzając 

ogniska pożaru i rozpiął lutniociąg 

w tym miejscu, po czym został wycofany 

do bazy. Po przewietrzeniu tego 

odcinka o godzinie 21 45 do chodnika 

wszedł kolejny zastęp, który doszedł 

do 1200 mb gdzie rozpiął lutniociąg 

i również nie stwierdził na spenetrowanym 

odcinku ogniska pożaru. Rozpięty 

na 700 metrze lutniociąg został połączony 

następnego dnia o godzinie 9 27 . 

16 sierpnia w godzinach rannych 

zmobilizowano pogotowie pomiarowe 

CSRG S.A., które o godzinie 1400 dotarło 

do kopalni „Bogdanka”. Zgodnie 

z ustaleniami planu akcji przeciwpożarowej 

rozciągnięto linię termistorową 

9 

i dwie linie chromatograficzne. Linia 

L-2 oraz linia termistorowa zabudowana 

została na 1100 metrze natomiast 

linia L-1 10 m od wlotu chodnika. 

W związku z tym, że chodnik nadścianowy 

2/II/382 od cechy 950 m do końca 

biegu prowadzony był po upadzie 17 

sierpnia podjęto decyzję o jego zalaniu 

od przodka do cechy 1050 mb, a tym 

samym zalanie wodą przypuszczalnego 

ogniska pożaru znajdującego się 

na 1300-1400 mb chodnika. W związku 

z tą decyzją rozpięto lutniociąg oraz rurociągi 

odwadniający i przeciwpożarowy 

na 960 m wybiegu chodnika. Obliczono 

ilość wody, którą należy podać, aby zalać 

wyrobisko. Wynosiła ona ok. 33 000 m 3 

(sumaryczna wydajność obu rurociągów 

wynosiła 4 m 3 na minutę). W tym samym 

dniu równolegle rozpoczęto prace związane 

z przygotowaniami pod zabudowę 

tamy przeciwwybuchowej na wlocie 

do chod nika. Podawanie wody kontynuowano 

do 22 sierpnia 2010 r. do godzin 

porannych. W wyniku zalania wyrobiska 

wodą uzyskano parametry atmosfery 

w chodniku 2/II/382 zgodne z przepisami, 

odstąpiono od wykonania tamy izolacyjnej, 

a Kierownik Akcji o godzi nie 

6 00 zakończył akcję ratowniczą.


Ściana W-3 w pokładzie 361 uruchomiona 

została 2 kwietnia 2009 

r. i eksploatowana była systemem 

podłużnym z zawałem stropu. 

Wyposażenie ściany stanowiły: 

kombajn ścianowy KSW 460 NE, 

przenośnik ścianowy PAT-E260 

154, sekcje obudowy zmechanizowanej 

Glinik 13/29-POz i 4 sekcje 

obudowy Glinik 13/29-POz/BSN. 

Pokład 361 w rejonie ściany W-3 nachylony 

jest ok. 5° i posiada miąższość 

od 2.1 m do 2.3 m z przerostem łupku 

ilastego. Zaliczony został do IV kategorii 

zagrożenia metanowego, klasy 

B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego 

i II grupy skłonności do samozapalenia. 

Metanowość bezwzględna 

rejonu ściany W-3 wynosiła ok. 25 m 3 

CH 4 

/min, przy czym odmetanowaniem 

ujmowano ok. 8,3 m 3 /min, resztę 

stanowiła metanowość wentylacyjna. 

Przewietrzanie ściany odbywało się 

systemem na „Y”. Powietrze od szybu 

wdechowego do ściany W-3 doprowadzane 

było pochylnią W-7 i następnie 

pochylnią W-6, chodnikiem W-4, przez 

ścianę W-3 do skrzyżowania z chodnikiem 

W-5 w ilości ok. 1100 m 3 /min. 

Strumień powietrza wylotowego ze ściany 

W-3 był doświeżany powietrzem 

w ilości ok. 700 m 3 /min płynącym 

chodnikiem W-5. Dalej połączony 

strumień powietrza o wydatku ok. 

1800 m 3 /min płynął chodnikiem W-5 

(wzdłuż zrobów ściany), pochylnią W-8 

w pokładzie 361 i dalej drogami wentylacyjnymi 

do szybu V. 


W kopalni „Pniówek” 

LIKWIDACJA POŻARU 

mgr inż. 

PIOTR BULENDA 

OSRG Wodzisław 

mgr inż. 

GRZEGORZ PLENZLER 

OSRG Wodzisław 

powietrza w pochylni W-8 w pokładzie 

361 zarejestrował nagły wzrost stężeń 

do 8 ppm, o godzinie 141 do 28 ppm, 

a o godzinie 1 49 stężenie to przekroczyło 

200 ppm. Po przeanalizowaniu 

ROK XV 

rozwoju sytuacji, która jednoznacznie 

świadczyła o pożarze, dyspozytor ruchu 

o godzinie 150 rozpoczął prowadzenie 

akcji pożarowej. 

Informacja o pożarze dodatkowo została 

potwierdzona przez pracownika 

firmy „EKO-JAS”, który prowadząc 

obserwację w chodniku W-5 zauważył 

na wysokości zrobów, ok. 50 m za frontem 

ściany W-3, objawy świadczące 

o pożarze. Ze strefy zagrożenia wszyscy 

przebywający tam pracownicy wycofali 

się o własnych siłach i bez uszczerbku 

Przebieg zdarzenia 

18 grudnia 2009 r. na zmianie „C” 

ściana W-3 w pokł. 361 obłożona 

była do wydobycia, w rejonie ściany 

zatrudnionych było 30 pracowników. 

O godzinie 1 40 analizator tlenku węgla 

o zakresie pomiarowym 0-200 ppm 

zabudowany w wylotowym prądzie 

Rys. 1. Raporty graficzne z czujników w początkowej fazie akcji. 

10



na zdrowiu, cztery osoby użyły aparatów 

ucieczkowych typu SR-60. 

Kierownik akcji ratowniczej (KAR) 

wyznaczył strefę zagrożenia i zabezpieczył 

ją ośmioma posterunkami 

obstawy. Kolejnym działaniem było 

założenie bazy ratowniczej, której lokalizację 

wyznaczono w przecince P-3 

w pokł. 360/1. O godzinie 220 wezwano 

na kopalnię pogotowie pomiarowe 

CSRG i OSRG Wodzisław, górnicze 

pogotowie ratownicze OSRG Wodzisław 

oraz zmobilizowano dodatkowe 

zastępy własne. W międzyczasie w rejon 

ściany W-3 skierowano zastęp ratowniczy 

dyżurujący pod ziemią. Jego 

zadaniem była penetracja rejonu chodnikiem 

W-7 ze szczególnym zwróceniem 

uwagi na parametry fizykochemiczne 

powietrza w pochylni W-8 

(prąd rejonowy wylotowy ze ściany 

W-3). Po dojściu w to miejsce zastęp 

podał następujący skład atmosfery 

w pochylni W-8: O 2 

– 20,7 %, CO 2 

– 0,0 %, CO –171 ppm, CH 4 

– 0,9 %, 

ts – 29şC, φ – 63 %, V–1800 m 3 /min 

oraz zameldował o dymach ograniczających 

widoczność do 10 m. 

Po otrzymaniu powyższych meldunków 

od zastępowego kierownik akcji 

ratowniczej podjął decyzję o odizolowaniu 

rejonu pożaru. 

Po rozwinięciu linii chromatograficznej 

przez zastęp pogotowia pomiarowego, 

której koniec znajdował się 

w pochylni W-8 przed skrzyżowaniem 

z chodnikiem W-7, o godzinie 7 20 wykonano 

pierwszą analizę chromatograficzną, 

tj.: O 2 

– 19,51 %, CO 2 

– 0,33 %, 

CO – 0,0152 %, CH 4 

– 0,87 %, H 2 

– 0,01 %, C 2 

H 6 

– 0.01 %.W związku 

z tym kierownik akcji polecił przygotować 

materiały i sprzęt niezbędny do wykonania 

tam przeciwwybuchowych. 

Dalsze działania polegały na budowie 

trzech tam izolacyjnych przeciwwybuchowych 

ze spoiw szybkowiążących 

z zastosowaniem obudowy przeciwwybuchowej 

zamykanej od strony pola 

pożarowego. Rysunki nr 3-5 przedstawiają 

ich konstrukcję i wyposażenie. 

Tama T-1 zabudowana w pochylni 

W-6 pokł. 361 – 19 m od skrzyżowania 

z chodnikiem W-5 

pokł. 361. 

Tama T-2 zabudowana 

w chodniku W-5 pokł. 

361 – 72 m od skrzyżowania 

z pochylnią W-6 

pokł. 361. 

Tama T-3 zabudowana 

w pochylni W-8 pokł. 

361 – 3,5 m od skrzyżowania 

z chodnikiem W- 

7 pokł. 361. 

Budowę tam izolacyjnych 

zakończono 23 

grudnia 2009 r. O godz. 

15 00 dokonano jednoczesnego 

zamknięcia 

przepustów w tamach 

przeciwwybuchowych, 

po czym wyznaczony 

został dwunastogodzinny 

czas wyczekiwania. 

W okresie wyczekiwania 

analizowano rozwój sytuacji wentylacyjno-metanowej 

i pożarowej w rejonie 

ściany W-3 oraz podsieci szybu V 

Rys. 3. Szkic tamy przeciwwybuchowej T-1. 

11 

Rys. 2. Wycinek mapy pokładowej ściany W-3 z naniesionym 

miejscem pożaru. 

ze szczególnym uwzględnieniem rejonu 

ściany W-6 w pokł. 360/1. Analizę 

przeprowadzano oceniając na podstawie 

prób chromatograficznych stopień


zagrożenia wybuchowego za pomocą 

programu „trójkąt wybuchowości” 

oraz obserwując wskazania czujników 

zabudowanych w rejonie. W celu jak 

najszybszego uzyskania atmosfery 

niewybuchowej w polu pożarowym 

z OSRG Wodzisław sprowadzono 

przewoźne urządzenie do przetłaczania 

metanu PUPG-1, które uruchomione 

zostało 26 grudnia 2009 r. i za jego 

pomocą zatłoczono do pola pożarowego 

5012 m 3 mieszaniny powietrza 

z metanem (3000 m 3 czystego CH 4 

) 

o średnim stężeniu CH 4 

wynoszącym 

70 %. Stwierdzono, że w obrębie tam 

izolacyjnych zamykających pole pożarowe 

gazy pożarowe przedostawały 

się przez nieszczelności górotworu 

do ich sąsiedztwa. Kolejne działania 

zostały więc podjęte w celu doszczelniania 

stropu i ociosów w rejonie tam 

T-1, T-2, T-3 przy pomocy piany „MA- 

RIFLEX”. 

Doszczelnianie otoczenia tam T-1 

oraz T-2 przyniosło zamierzony efekt, 

natomiast klejenie w obrębie naroża 

tamy T-3 nie spowodowało obniżenia 

koncentracji gazów pożarowych, 

które znacznie przekraczały dopuszczalne 

stężenia. W związku z powyższym 

kontynuowano prace związane 

z klejeniem, (rys. 7 i 8) z jednoczesnym 

izolowaniem ociosu chodnika 

W-7 pokł. 361 na odcinku pomiędzy 

tamą T-3 a pochylnią W-8 w pokł. 361 

pianą na wysokość 2 m, co przyniosło 

oczekiwane rezultaty. 

Ponadto dla wyrównania różnicy 

ciśnień na tamach przeciwwybuchowych 

T-1 i T-2 wykonano komory 

kompensacyjne. 

W związku z tym, że przy tamie 

przeciwwybuchowej T-3 nie było 

możliwości zabudowy komory kompensacyjnej, 

różnicę ciśnień na tamie 

wyrównano poprzez zabudowanie 

trzech tam regulacyjnych w pochylni 

W-8 pokł. 361 od strony chodnika 

W-7. Aby obniżyć koncentrację ewentualnie 

wypływających gazów pożarowych 

przed tamą T-3 zabudowano 

pomocnicze urządzenia wentylacyjne. 

. 




12 

ROK XV



Dodatkowo wykonano: 

• schematy rozkładu potencjałów 

aerodynamicznych z uwzględnieniem 

sytuacji istniejącej przed pożarem 

w rejonie ścian W-3 pokł. 361 

oraz po jego odizolowaniu. Schematy 

te obejmowały również rejon 

partii „W” w pokł. 360/1. 

• analizy laboratoryjne prób pobranych 

z dostępnych rurociągów 

pozostawionych w zrobach chodnika 

W-8 i ściany W-6 pokł. 360/1 

oraz w chodniku W-7 ze zrobów 

odizolowanej wcześniej ściany 

W-5 pokł. 360/1. W próbach tych 

nie stwierdzono objawów zagrożenia 

pożarowego. 

• ograniczono wydatek powietrza płynącego 

szybem wentylacyjnym V 

z 15500 m 3 /min do 10500 m3/min. 

Powyższe miało na celu wyrównanie 

potencjałów aerodynamicznych 

wokół pola pożarowego oraz ograniczenie 

możliwości migracji gazów 

pożarowych do rejonu ściany 

W-6 w pokł. 360/1. 

Po zrealizowaniu wszystkich działań 

odbyło się posiedzenie kopalnianego 

Zespołu ds. Zagrożeń Pożarowych 

w składzie poszerzonym o specjalistów, 

który stwierdził, że sytuacja 

w rejonie jest bezpieczna. W związku 

z powyższym kierownik akcji ratowniczej 

28 grudnia 2009 r. o godz. 6 15 

zakończył akcję ratowniczą. Podczas 

prowadzonej akcji poza wcześniej 

wspomnianym metanem w rejon otamowanej 

ściany podawano dwutlenek 

węgla. W okresie od 19 do 28 

grudnia 2009 r. zatłoczono w sumie 

155 169 kg. Podczas akcji zatrudnione 

były 173 zastępy ratownicze, 

z czego 20 stanowiły zastępy KWK 

„Zofiówka”, KWK „Borynia”, KWK 

„Krupiński” oraz dodatkowo górnicze 

pogotowie ratownicze Okręgowej 

Stacji Ratownictwa Górniczego 

w Wodzisławiu Śl. 

Po zakończeniu I etapu akcji ratowniczej 

przystąpiono do kolejnego – II 

etapu prac. Polegały one na wywierceniu 

otworów technicznych, które 

miały przyspieszyć otwarcie, przewie- 

Rys. 6. Schemat rozmieszczenia tam przeciwwybuchowych w utworzonym polu pożarowym 

z rejonu ściany W-3 pokł. 361. 

trzenie i penetrację odizolowanej 

ściany W-3 

w pokł. 361. 26 maja 

2010 r. na zm. I rozpoczęto 

wykonanie trzech 

otworów technicznych 

z chodnika W-5a w kierunku 

chodnika W-5 

w pokł. 361 (rys.12), 

a mianowicie: 

• otwór nr 1 przeznaczony 

do lokowania 

popiołów lotnych z 

wodą, 

• otwór nr 2 i nr 3 przeznaczone 

do odprowadzania 

wód nadmiarowych. 

Stanowiska wiertnicze 

w chodniku W-5a 

13 

Rys. 7. Otwory wiercone w rejonie T-1 i T-2.


w pokł. 361 przewietrzane były odrębnym 

prądem powietrza wytwarzanym 

przez baterię wentylatorów 

zabudowanych w pochylni W-6 

od strony przecinki W-3 w pokł. 361. 

Prace wykonywane były przez kopalniane 

zastępy ratownicze przy współpracy 

z zastępami specjalistycznymi 

z Zakładu Odmetanowania Kopalń 

Sp.z o.o. z wykorzystaniem wiertnic 

WDH-1, WDH-3. Docelowo otwory 

nr 1 i 2 zostały orurowane rurami 

o średnicy 80 mm, natomiast otwór 

nr 3 rurami o średnicy 150 mm. 

Po wykonaniu otworów technicznych 

kierownik akcji o godz. 16 08 zakończył 

drugi etap akcji. 

Etap III akcji był związany z otwarciem, 

przewietrzeniem i penetracją 

rejonu ściany W-3 w pokł. 361. Akcja 

rozpoczęła się 31 lipca 2010 r. o godzinie 

8 08 . Bazę ratowniczą zlokalizowano 

w przecince P-3 w pokł. 360/1. 

Zastęp z bazy skierowany do akcji wykonał 

następujące czynności: 

• wyłączył wentylator na tamie kompensacyjnej 

T-2, dokonał pomiaru 

składu atmosfery przed tamą stwierdzając 

zawartość O 2 

– 20,7 %, CO 2 

– 0 %, CO – 0 ppm, CH 4 

– 0,3 %, 

• otworzył przepust tamowy w tamie 

T-2 i zabudował w nim anemometr 

stacjonarny, 


Rys. 8. Otwory oraz pas izolacyjny z rejonu T-3. 

ROK XV 

Rys. 9. Rozmieszczenie komór kompensacyjnych 

przy T-1 i T-2. 

Rys. 10. Rozmieszczenie tam regulacyjnych. 

14



• uruchomił chłodnicę powietrza zabudowaną 

w pochylni W-6 w pokł. 361, 

• dokonał pomiaru składu atmosfery 

przed tamą T-1, stwierdzając zawartość 

O 2 

– 20,3 %, CO 2 

– 0,8 %, CO 

– 0 ppm, CH4 – 0,3 %, 

• otworzył przepust w tamie wylotowej 

T-1. 

Po wykonaniu powyższych czynności 

zastęp został wycofany do bazy 

ratowniczej. Zadaniem kolejnych 

zastępów była regulacja przepływu 

powietrza, która polegała na przydławieniu 

bądź otwieraniu wlotu przepustu 

tamowego oraz systematycznym 

dokonywaniu pomiarów składu atmosfery. 

O godzinie 20 03 na polecenie 

kierownika akcji wycofano do bazy 

wszystkie zatrudnione w strefie zagrożenia 

zastępy. Wyniki analiz przeprowadzonych 

przy użyciu chromatografu 

wykazały pojawienie się mieszaniny 

wybuchowej. Stężenia gazów przedstawiały 

się następująco: O 2 

–14,03 %, 

CO 2 

– 28,31 %, CO – 20 ppm, CH 4 

– 

6,95 % , C 2 

H 6 

– 0,11 %. Ok. godz. 22 00 

ustały przyczyny wycofania zastępów 

ratowniczych i ponownie przystąpiono 

do pracy, która polegała na doszczelnianiu 

tam wentylacyjnych. 

W drugiej części akcji po uruchomieniu 

chłodnic powietrza w rejonie 

tamy T-1 i przedłużeniu linii chromatograficznej 

L-4 rozpoczęto penetrację 

pochylni W-6 i chodnika W-4 do skrzyżowania 

ze ścianą W-3. W trakcie 

penetracji okazało się, że konieczne 

będzie przebranie urobku z wlotu 

do ściany W-3 w celu uzyskania gabarytów, 

które umożliwiałyby prowadzenie 

dalszych prac przewidzianych 

w planie akcji. Dla poprawy komfortu 

pracy ratowników zastosowano kamizelki 

chłodzące oraz wyposażono 

aparaty robocze W-70 w schładzacze 

powietrza SAT-2M. Po przebraniu 

urobku za ścianą zabudowano tamę 

izolacyjną oraz uszczelniono pianką 

krylaminową przestrzenie pomiędzy 

i za sekcjami obudowy zmechanizowanej 

na odcinku 15 m od chodnika 

W-4. Po wykonaniu tych czynności 

przystąpiono do penetracji chodnika 

W-5 w pokł. 361 z jednoczesnym 

przedłużaniem 

linii chromatograficznej 

za ścianę W-3. Po zakończeniu 

penetracji rozpoczęto 

budowę tamy 

izolacyjnej w chodniku 

W-5 w odległości 4 m 

za ścianą W-3. Dodatkowo 

uszczelniono pianką 

krylaminową przestrzenie 

pomiędzy i za sekcjami 

obudowy zmechanizowanej 

na odcinku 

15 m od chodnika W-5 

oraz ocios zrobowy tego 

chodnika na odcinku 

od ściany W-3 do tamy 

izolacyjnej. 5 sierpnia 

2010 r. o godzinie 8 15 

po zrealizowaniu wszystkich 

czynności oraz 

po uwzględnieniu wyników 

analiz z linii chromatograficznych 

kierownik 

akcji ratowniczej 

zakończył akcję. 

15 

Rys. 11. Schemat zabudowy pomocniczych urządzeń wentylacyjnych 

Rys. 12. Szkic rozmieszczenia planowanych otworów do pola 

poż. z chodnika W-5a pokł. 361. 

Rys. 13. Schemat przestrzenny pola pożarowego w rejonie ściany W-3 pokł. 361.



Geneza powstania 

SPECJALISTYCZNE 

POGOTOWIE GÓRNICZO- 

TECHNICZNE CSRG S.A. 

ROK XV 

Według dostępnych informacji 

pierwsze zastępy wiertnicze powołane 

zostały w roku 1963 w drużynie 

ratowniczej kopalni „Moszczenica”. 

Kolegium Ministerstwa 

Górnictwa i Energetyki w Uchwale 

z 3 kwietnia 1966 roku w sprawie 

postępu technicznego i organizacyjnego 

w ratownictwie górniczym 

zobowiązało Centralną Stację Ratownictwa 

Górniczego w Bytomiu 

do dalszego prowadzenia prac nad 

organizacją, środkami i taktyką 

ratowania zagrożonych górników 

za pomocą otworów wiertniczych. 

W 1968 roku utworzono Zakład 

Odmetanowania Kopalń (ZOK) przy 

kopalni „Jastrzębie”, który skupił w sobie 

wszystkich wiertaczy i wiertaczy 

– ratowników z regionu ROW i innych 

zakładów. Szczegółowe zasady 

współdziałania wyznaczonych przedsiębiorstw, 

w tym CSRG, w zakresie 

ratowania ludzi przez otwory wiertnicze 

zostały określone w piśmie I-go zastępcy 

Ministra Górnictwa i Energetyki 

z dnia 20 września 1972 roku w sprawie 

powołania pogotowia wiertniczego 

do ratowania ludzi przez otwory wiertnicze. 

Początkowo działalność pogotowia 

przewidziana była dla ratowania 

ludzi przez otwory wiertnicze wiercone 

z powierzchni oraz z wyrobisk dołowych. 

W wyniku przeprowadzonej analizy 

warunków geologiczno-górniczych 

kopalń oraz możliwości technicznych 

jakimi dysponowało wówczas górnictwo 

stwierdzono małą przydatność 

wierceń z powierzchni z uwagi na stosunkowo 

dużą głębokość kopalń. Stąd 

też pogotowie zorganizowane na bazie 

mgr inż. 

LESZEK KWISKA 

CSRG S.A. w Bytomiu 

16 

sprzętu Przedsiębiorstwa Robót Górniczych 

i CSRG przygotowano głównie 

do prac ratowniczych przeprowadzanych 

techniką wierceń podziemnych. 

Pogotowie to wyposażono w odpowiedni 

sprzęt wiertniczy i pomocniczy 

umożliwiający ewakuację ludzi przy 

pomocy specjalnych kabin oraz sondy 

do podawania pokarmu, lekarstw itp. 

Z dniem 27 stycznia 1986 roku utworzone 

zostało decyzją Dyrektora CSRG 

wyrażoną w Zarządzeniu nr 1 pogotowie 

wiertnicze w Okręgowej Stacji 

Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. 

Pogotowie wiertnicze Decyzją Dyrektora 

CSRG z dnia 14 maja 1987 roku 

przeniesione zostało do Centralnej 

Stacji Ratownictwa Górniczego. Przeniesione 

z OSRG Bytom do CSRG pogotowie 

wiertnicze włączone zostało 

do działu pogotowi specjalistycznych. 

Pracownicy CSRG i OSRG oraz ratownicy 

górniczy– wiertacze wchodzący 

w skład tego pogotowia byli zawodowymi 

ratownikami, członkami zawodowej 

drużyny ratowniczej CSRG. 

Kolejne Zarządzenie Dyrektora 

CSRG z 31 grudnia 1987 roku w sprawie 

zawodowej drużyny ratowniczej 

przy CSRG określało rodzaj pogotowi 

specjalistycznych działających 

w CSRG, w tym pogotowie wiertnicze, 

do wykonywania prac ratowniczych 

z zastosowaniem techniki wiertniczej. 

Z dniem 8 lutego 1995 roku zaczęło 

obowiązywać Rozporządzenie Ministra 

Przemysłu i Handlu regulujące 

całokształt spraw ratownictwa górniczego. 

Rozporządzenie to wskazało 

na możliwość wykonywania zadań 

przez jednostkę ratownictwa, a więc 

również przez CSRG, między innymi 

za pomocą zawodowych pogotowi specjalistycznych. 

Określono jakie pogotowia 

należy utrzymywać w jednostce 

ratownictwa, a jakie w kopalnianych 

drużynach ratowniczych oraz określono 

zasady ich szkolenia. W §82.1 tego 

rozporządzenia znalazł się zapis: „do 

wykonywania prac ratowniczych wymagających 

zastosowania specjalnych 

technik ratowniczych w jednostce ratownictwa 

powinno być utrzymywane 

między innymi pogotowie zawałowowiertnicze 

– do wykonywania prac ratowniczych 

związanych z ratowaniem 

ludzi uwięzionych pod zawałem lub odciętych 

od czynnych wyrobisk wskutek 

tąpnięcia lub zawału”. Zgodnie z wymogami 

powyższego rozporządzenia 

Dyrektor CSRG wydał 14 kwietnia 

1995 roku Zarządzenie, a w nim „Ramowy 

regulamin obowiązków i zasad 

szkolenia zastępów ratowniczych oraz 

pogotowi specjalistycznych w Centralnej 

Stacji Ratownictwa Górniczego” 

oraz rozszerzył obowiązki dotychczasowego 

pogotowia wiertniczego 

o problematykę zawałową. Utworzone 

zostało w ten sposób pogotowie specjalistyczne 

zawałowo-wiertnicze. 

Zastępy specjalistyczne wiertnicze 

oraz pogotowie specjalistyczne do 

prac wiertniczych brały udział w wielu 

bardzo trudnych i długotrwałych akcjach 

ratowniczych pożarowych, wodnych 

i innych między innymi w kopalniach 

„Pokój”, „Jowisz”, „Gottwald”, 

„Morcinek”, „Kazimierz-Juliusz”. Do 

szczególnie trudnych, prowadzonych



w specyficznych warunkach, należały 

prace w czasie akcji ratowniczych: 

• w kopalni „Silesia” w 1979 roku, 

gdzie wiercono kilka otworów z powierzchni 

do wyrobisk podziemnych 

służących do recyrkulacji powietrza 

Rys. 1. Wiertnica WD-02EA. 

oraz wtłaczania ciekłego azotu, 

• w kopalni soli „Wieliczka” od Holmatro, najnowszego modelu wiertnicy 

MDR-06 oraz sprzętu firmy Hilti. 

kwietnia 1992 roku w akcji wodnej 

w poprzeczni „Mina”. 

Trwają prace nad adaptacją nowego 

Z dniem 1 lipca 2002 roku po wejściu 

w życie Rozporządzenia Mini- 

przenośnika ratowniczego dla celów 

stojaka hydraulicznego oraz nowego 

stra Gospodarki z 12 czerwca 2002 r. ratownictwa górniczego. Ze względu 

w sprawie ratownictwa górniczego na to, że pogotowie górniczo-techniczne 

posiada szeroką gamę sprzętu 

została zmieniona nazwa pogotowia 

zawałowo-wiertniczego na pogotowie ratowniczego pragniemy w kolejnych 

górniczo-techniczne. Aktualnie z pogotowiem 

górniczo-technicznym CSRG telnikom poszczególny sprzęt oraz 

kwartalnikach przybliżać naszym Czy- 

S.A. współpracuje ściśle specjalistyczna urządzenia. W aktualnym numerze 

grupa do wierceń i wtłaczania metanu zaczynamy od wiertnic stanowiących 

do pola pożarowego z Zakładu Odmetanowania 

Kopalń „ZOK”. 

wyposażenie pogotowia. 

Wiertnica WD-02EA 

Specjalistyczny sprzęt pogotowia 

górniczo-technicznego 

Podstawą funkcjonowania pogotowia 

górniczo-technicznego jest prowadzenie 

prac ratowniczych związanych 

z ratowaniem ludzi uwięzionych 

pod zawałem lub odciętych od czynnych 

wyrobisk np. wskutek tąpnięcia 

lub zawału. Aby pogotowie mogło 

należycie wykonywać prace wymagające 

zastosowania specjalnych technik 

ratowniczych to oprócz ludzkiego 

doświadczenia i umiejętności potrzebny 

jest również specjalistyczny 

sprzęt. Takim też sprzętem posługuje 

się pogotowie górniczo-techniczne. 

Ze względu na specyfikę pogotowia 

to właśnie pogotowie górniczo-techniczne 

spośród pozostałych pięciu 

pogotowi specjalistycznych posiada 

najwięcej specjalistycznego sprzętu. 

Można by tu wymienić m.in. narzędzia 

do kruszenia, podnoszenia, cięcia, 

transportu oraz wiertnice dołowe. 

Specjalistyczne pogotowie cały czas 

się rozwija. Doposażane jest w coraz 

to nowszy sprzęt. W najbliższej przyszłości 

pogotowie najprawdopodobniej 

będzie w posiadaniu najnowocześniejszego 

sprzętu hydraulicznego firmy 

Wiertnica WD-02EA (fot.1) jest przeznaczona 

do wiercenia otworów pełnym 

przekrojem lub rdzeniowo w skałach 

o różnej twardości. Wiertnica jest napędzana 

silnikiem elektrycznym, a mocowanie 

na rozporze umożliwia wiercenie 

otworów we wszystkich kierunkach 

z jednego ustawienia. Przelotowe wrzeciono 

oraz głowica zaciskowa ręczna z wymiennymi 

szczękami umożliwia stosowanie 

żerdzi rurowych o úrednicy ¨32 

i ¨42 mm o dowolnej důugości. W razie 

potrzeby istnieje możliwość odwrotnego 

zamocowania wrzeciona z głowicą 

zaciskową. Wiertnica jest standardowo 

mocowana na przedłużanej rozporze, 

która umożliwia odpowiednie rozparcie 

pomiędzy stropem a spągiem, może być 

również mocowana do stojaków górniczych 

o średnicach 100, 118, 149, 159 

mm. Wiertnica pracuje na rozporze 

z wrzecionem o skoku 900 mm. Posiada 

ona dopuszczenie WUG do pracy 

w podziemiach kopalń w strefach a, b, c 

zagrożenia wybuchu metanu oraz zagrożenia 

wybuchem pyłu węglowego 

grupa I kategoria M2. 

Wiertnica MDR-06A 

17 

Wiertnica MDR-06A (fot. 2) jest przeznaczona 

do wierceń geologiczno-poszukiwawczych 

oraz wykonywania 

otworów odwadniających, odgazowujących 

i wyprzedzających w skałach 

o różnej twardości, w zakresie średnic 

od 46 do 114 mm. Głębokość wiercenia 

jest uzależniona od średnicy koronki 

wiertniczej i metody wiercenia (wiercenie 

otworów rdzeniowych lub pełnym 

przekrojem). Wiertnica jest przewidziana 

przede wszystkim do prac w kopalniach 

węgla, rud i soli. Do napędu 

MDR-06A zastosowano silnik elektryczny 

o mocy 5,5 kW. Wiertnica 

umieszczona jest na dwóch rozporach 

mocujących ją między stropem i spągiem, 

ponadto jest wyposażona w trójbiegową 

skrzynię przekładniową, głowicę 

zaciskową, cylindry hydrauliczne 

do nadania ruchu posuwistego żerdzi. 

Żądany kierunek wiercenia 0-360° 

(dół, góra oraz na boki) uzyskuje się 

dzięki obrotowemu osadzeniu obrotnicy 

na kadłubie skrzyni przekładniowej 

przez kołnierz pośredni. Obrotnica ma 

uchwyty do których przymocowane 

są cylindry hydrauliczne. Wiertnica zabudowana 

jest w miejscu pracy za po- 

Rys. 2. Wiertnica MDR-06A.


mocą rozpory śrubowej stabilizowanej 

mechanicznie. Sterowanie odbywa się 

za pomocą rozdzielacza hydraulicznego 

oraz dźwigni zamontowanych na korpusie 

skrzyni przekładniowej. Wiertnica 

współpracuje z pompą płuczkową 

WT-30/2E. MDR-06A może być stosowana 

w podziemnych wyrobiskach 

zakładów górniczych w wyrobiskach 

o stopniu „a”, „b” i „c” niebezpieczeństwa 

wybuchu metanu oraz klasy A i B 

zagrożenia wybuchu pyłu węglowego, 

pod warunkiem stosowania elementów 

wyposażenia elektrycznego zgodnego 

z dokumentacją techniczną urządzenia. 

Wiertnica drenażowa WDP – 2A 

Wiertnica drenażowa WDP-2A (fot.3) 

przeznaczona jest do obrotowego wiercenia 

otworów służących do odmetanowania 

i odwadniania pokładów, celów 

poszukiwawczo-badawczych, wentylacji 

oraz prac ratowniczych. Wyposażona 

jest w pneumatyczny klucz do rozkręcania 

i podtrzymywania przewodu 

wiertniczego, a jego przegubowe mocowanie 

umożliwia wiercenia rdzeniowe 

lub stosowanie żerdzi o większych średnicach 

z pominięciem klucza. Wiertnica 

WDP-2A pomimo zastosowania napędów 

pneumatycznych odznacza się cichobieżną 

pracą poniżej 85dBA.Przeznaczona 

jest do pracy w podziemnych 

zakładach górniczych, w których może 

wystąpić zagrożenie metanowe lub zagrożenie 

wybuchem pyłu węglowego 

– grupa I kategoria M2. 


Wiertnica WDH-1 

Wiertnica WDH-1 (fot.4) przeznaczona 

jest do obrotowego wiercenia otworów 

geologiczno-poszukiwawczych 

w skałach o różnej twardości z zastosowaniem 

narzędzi tradycyjnych oraz 

zbrojonymi w diamenty. Przy zastosowaniu 

ram do kątowego wiercenia otwory 

mogą być wiercone pod kątem ±90°. 

Do napędu obrotów i posuwu zastosowano 

silniki hydrauliczne zasilane z agregatu 

hydraulicznego, który może być oddalony 

do 20 m od pulpitu sterowniczego. 

Aby zróżnicować obroty oraz moment 

obrotowy zastosowano dwa typy silników 

hydraulicznych SR-80 lub SR-160, 

które w zależności od potrzeb mogą być 

wymieniane. Dodatkowo istnieje możliwość 

zwiększenia momentu obrotowego 

z 500 do 800 Nm poprzez wymianę kół 

w skrzyni przekładniowej. Sterowanie 

całością pracy wiertnicy odbywa się zdalnie 

z pulpitu sterowniczego.Wiertnica 

przeznaczona jest do pracy w podziemnych 

zakładach górniczych, w których 

może wystąpić zagrożenie metanowe lub 

zagrożenie wybuchem pyłu węglowego 

– grupa I kategoria M2. 

Wiertarka rdzeniowa HYCON 

HCD25-100 

Rys. 4. Wiertnica WDH-1. 

18 

Rys. 3. Wiertnica drenażowa WDP-2A. 

ROK XV 

Od niedawna na wyposażeniu specjalistycznego 

pogotowia górniczotechnicznego 

znalazło się nowe urządzenie 

– wiertarka rdzeniowa HYCON 

HCD25-100 (fot.5) wraz z agregatem 

hydraulicznym HYCON HPP09. 

Jest to doskonałe narzędzie do wiercenia 

we wszelkiego rodzaju betonie, murach, 

asfalcie etc., a poza tym jest narzędziem 

małym i kompaktowym o bardzo dobrych 

osiągach. 

Osoba obsługująca wiertarkę może 

używać jej „z ręki” lub w razie potrzeby 

może ją umieścić na statywie (fot.6). 

Ręczna praca jest możliwa dzięki automatycznej 

funkcji bezpieczeństwa (system 

ASCO), która zatrzymuje wiertło 

zaraz po jego zablokowaniu. 

HYCON HCD25-100 moýe wierciă 

otwory od ¨ 25 mm do Ř 200 mm. 

Prędkość obrotowa jest tu regulowana 

dźwignią, co ułatwia też jej start. Narzędzie 

jest całkowicie odporne na wilgoć 

i pył. Dzięki temu istnieje także możliwość 

wiercenia nim pod wodą. Wszystkie 

części pracują w oleju, co gwarantuje 

długą żywotność oraz niskie koszty 

serwisu. Wiertarka rdzeniowa zaprojektowana 

jest do pracy na sucho i mokro. 

Najlepsze rezultaty osiąga się przy 

wierceniu na mokro – chłodzenie wiertła, 

usuwanie zanieczyszczeń czy też 

mniejsze zużycie wiertła. 

Agregat hydrauliczny HYCON HPP09 

(fot.7) stanowi źródło zasilania dla wiertarki 

rdzeniowej HYCON HCD25-100. 

Z założenia hydrauliczna stacja zasilania



HPP09 jest przewidziana do napędzania 

młotów udarowych i innych narzędzi 

hydraulicznych z przepływem oleju 20 

l/min. Agregat charakteryzuje się prostą, 

zwartą i modułową konstrukcją o niewielkiej 

ilości zużywających się części. 

Urządzenie posiada w standardzie 

system automatycznej regulacji wydajności, 

co w znaczny sposób redukuje 

zużycie paliwa oraz automatyczny wyłącznik, 

który zapobiega uruchomieniu 

silnika przy zbyt niskim poziomie oleju 

silnikowego. 

Rys. 5. Wiertarka rdzeniowa HYCON HCD25-100. 

Literatura: 

1. Monografia ratownictwa górniczego – J. Gawliczek, 

Z. Kajdasz, Z. Goldstein, E. Ragus 

2. 

– Bytom 2003 r. 

Ratownictwo górnicze w Polsce – B. Ćwięk, Rys. 6. Wiertarka rdzeniowa HYCON HCD25- 

Z. Kaj dasz, J. Ofiok, E. Ragus – Katowice 1997 r. 

100 na statywie. Rys. 7. Agregat hydrauliczny HYCON HPP09. 

Potrzeba stosowania przez ratowników 

uczestniczących w akcjach ratowniczych 

pod ziemią przyrządów 

do pomiaru tętna (pulsu) jest konsekwencją 

wniosków, jakie znalazły 

się w opublikowanej (m.in. przez 

WUG) informacji państwowej komisji 

powołanej dla zbadania przyczyn 

i okoliczności zapalenia i wybuchu 

metanu oraz wypadku zbiorowego 

zaistniałego 21 listopada 2006 r. 

w KWK „Halemba” w Rudzie Śl. 

W zaleceniach komisji w informacji 

w części IV pkt. 5 (dotyczącej przedsiębiorców 

wydobywających węgiel 

kamienny) podkreślono konieczność 

stosowania przez ratowników przyrządów 

do pomiaru tętna podczas 

udziału w akcji. 

Możliwości i oferty rynku 

Po przeprowadzonej w CSRG S.A. 

analizie rynku wyodrębniono trzy 

typy urządzeń: 

a. napierśne, w których czujnik pulsu 

zamontowany jest w opasce napierśnej 

(elastyczny pas obejmujący klatkę 

piersiową). Z czujnika dane przesyłane 

są drogą radiową do monitora 

umieszczonego na przegubie dłoni 

(jak zegarek naręczny). Zazwyczaj 

Konieczne podczas akcji 

PULSOMETRY 

DLA RATOWNIKÓW 

mgr inż. 

PIOTR GOLICZ 


Zalety i wady poszczególnych 

rozwiązań 

– Napierśne 

Noszenie opaski pod odzieżą jest 

utrudnieniem pracy ratownika. Środo- 

istnieje opcja przesyłu danych także 

dalej do komputera. 

b. z pomiarem dotykowym (monitor jak 

wyżej na przegubie). Dla wykonania 

odczytu tętna konieczne jest dotknięcie 

styków na powierzchni nieosłoniętymi 

palcami drugiej ręki i chwilowy 

(kilka sekund) pomiar w czasie 

ich przytrzymania. 

c. pulsoksymetry – nakładane na palec 

urządzenia mierzące oprócz pulsu 

także saturację krwi i inne parametry 

życiowe. 

19 

wisko oraz warunki, w jakich prowadzona 

jest akcja nie sprzyjają przy 

pomocy tej metody w uzyskiwaniu 

właściwych i powtarzalnych wyników 

pomiarów pulsu. Metoda jest polecana 

do warunków, w jakich trenują sportowcy, 

kiedy pomiar pulsu wskutek 

ciągłego monitorowania może być 

właściwie uśredniony i zinterpretowany. 

W przypadku kilku ratowników 

przebywających w tym samym 

miejscu istnieje konieczność doboru i 

zmiany kodowania transmisji. Występuje 

także duża podatność na zakłócenia 

przez pracujące pod ziemią urządzenia 

elektroenergetyczne. Istnieją 

również dodatkowe wymagania co do 

transmisji radiowej wobec konieczności 

wypełnienia dyrektywy ATEX. 

– Z pomiarem dotykowym 

Pomiar prosty i nieskomplikowany. 

Urządzenie jest stosunkowo tanie


i w przeciwieństwie do monitorów 

z transmisją radiową wymaga tylko 

jednej baterii. Z uwagi na brak ciągłego 

monitoringu zużycie energii 

jest minimalne. Praktycznie pulsometr 

używany może być na co dzień jako zegarek 

z funkcją stopera. Pomiar pulsu 

nie jest jednak natychmiastowy i zajmuje 

obydwie ręce na kilka sekund. 

– Pulsoksymetry 

Dwie wersje urządzeń: 

• profesjonalne, przeznaczone dla zespołów 

pogotowia lekarskiego. Są 

to na ogół drogie wielofunkcyjne 

przyrządy medyczne wymagające 

od obsługującego wiedzy na poziomie 

zbliżonym do wiedzy lekarza 

lub przynajmniej pielęgniarki. 

• tańsze lecz mało wiarygodne w pomiarach 

tandetne „zabawki”. Budowa 

tych urządzeń nie jest odporna na trudne 

warunki środowiskowe. Oferenci 

nie są w stanie zagwarantować ciągłości 

dostaw i sami krytycznie wypowiadali 

się na temat jakości tych przyrządów. 

Instrukcja jest mało zrozumiała, 

a ergonomia obsługi też nie jest najlepsza. 

Producentami, niestety wyłącznie 

zagranicznymi, są znane firmy, jak np.: 

Polar (Finlandia), Oregon Scientific 

(USA), Garmin (USA), Suunto (Finlandia) 

– typ a, Sigma Sport (Niemcy) 

– typ a, b, Nonin (USA) – typ c. 

Spełnienie wymogów 

bezpieczeństwa i norm 

Według Rozporządzenia Ministra 

Zdrowia z 30 kwietnia 2004 r. w sprawie 

klasyfikacji wyrobów medycznych 

do różnego przeznaczenia pulsometr 

jest, jako aparat stosowany samodzielnie 

w celu badania u ludzi procesu 

fizjologicznego, nieinwazyjnym wyrobem 

medycznym zaliczanym do klasy 

I (tj. do użytku przez nieprofesjonalistę 

w warunkach domowych). Uznani 

producenci, jak np. Polar, Sigma itp., 

którzy specjalizują się w zaopatrzeniu 

medycyny, sportu i rekreacji gwarantują 

w deklaracjach zgodności produkowanych 

wyrobów na ogół zgodność 

z dyrektywami bezpieczeństwa dla wy- 


robów medycznych oraz z wymogami 

kompatybilności elektromagnetycznej 

(dla urządzeń o transmisji radiowej). 

Użytkowanie w przestrzeniach 

zagrożonych wybuchem 

Żadne z oferowanych urządzeń typu 

a, b, c nie posiadało certyfikatu pozwalającego 

na stosowanie ich w górnictwie 

w warunkach zagrożenia wybuchem 

metanu (I M1 lub I M2) ani też w innym 

środowisku, w którym możliwe jest występowanie 

atmosfery potencjalnie wybuchowej 

(przemysł chemiczny itp.). 

Nie wynika to z niewypełnienia warunków 

wymagań dyrektywy ATEX lecz 

z dotychczasowego braku zainteresowania 

tej grupy odbiorców. Z racji niewielkiej 

energii zgromadzonej w baterii (3 

V) oraz szczelnej obudowy (przeważnie 

IP68 z możliwością pracy kilku metrów 

pod wodą) możliwe jest spełnienie (przy 

zachowaniu określonych warunków) 

przez większość tych urządzeń wymogów 

iskrobezpieczeństwa, a więc dyrektywy 

ATEX. Pomimo podjętych prób 

zainteresowania firmy Sigma Sport uzyskaniem 

certyfikatu ATEX dla pulsometru 

PC3 FT (finger touch – „dotykowy”) 

nie uzyskano aprobaty zarówno ze strony 

samego producenta w Niemczech, 

jak i przedstawiciela w Polsce. Dlatego 

CSRG S.A. zleciła wykonanie badań 

tego wyrobu przez jednostkę notyfikowaną 

– Ośrodek Badań Atestacji i Certyfikacji 

(OBAC) Gliwice pod kątem 

spełnienia wymogów dyrektywy ATEX. 

10 sierpnia 2008 r. ośrodek wystawił 

certyfikat typu WE nr OBAC 08 ATEX 

005X zaświadczający o spełnieniu przez 

pulsometr PC3 FT wymogów w zakresie 

budowy przeciwwybuchowej IM1. 

Próby funkcjonalne wybranego 

pulsometru PC3 FT 

Próby z użyciem tego przyrządu 

potwierdziły jego przydatność 

w symulowanym środowisku i reżimie 

pracy. Stwierdzono stosunkowo 

duże błędy przy pomiarze niskiego 

tętna (np. w spoczynku), co wynika 

z samej zasady pomiaru. W przypadku 

intensywnego wysiłku i pulsu ponad 

20 

ROK XV 

120 powtarzalność 

wskazań 

zwiększa się. 

Podczas pracy 

lub innej aktywności 

występuje 

jednak 

czasem konieczność 

kilkukrotnego 

pomiaru 

z uwagi 

na niedostateczny 

kontakt 

ze skórą albo Rys. 6. Wiertarka rdzeniowa 

HYCON 

mimowolny 

ruch rąk. statywie. 

HCD25-100 na 

Sprawdzano 

również wodoszczelność. Zegarek 

i stoper działają poprawnie i mogą 

w warunkach akcji ratowniczej, a także 

na co dzień, z powodzeniem zastępować 

noszony na ręce zegarek. 

Podstawowe dane techniczne PC3 FT 

Funkcje: 

• pomiar czasu w formacie 24 lub 12 

godzin, 

• układ wyświetlacza: HH:MM, 

• stoper: H:MM:SS, 

• pomiar pulsu (dotykowy – 3 elektrody) 

Masa: 40 g, 

Temp. pracy: 1-55°C, 

Wodoszczelność: do 3 m, 

Zasilanie: bateria CR 2032 – 1 szt., 3 V. 

Stan obecny użytkowania 

pulsometrów ratownictwie górniczym 

W okresie 12 miesięcy 2009 r. CSRG 

S.A. zakupiła i przekazała do użytkowania 

300 szt. pulsometrów, z czego ok. 

70 jest obecnie na wyposażeniu okręgowych 

stacji lub ratowników wchodzących 

w skład pogotowi specjalistycznych 

w strukturze CSRG. Pozostałe 230 

szt. zostały odsprzedane dla zakładów 

górniczych na wyposażenie stacji ratowniczych 

w kopalniach węgla kamiennego. 

Do chwili obecnej wystąpiła 

tylko jedna usterka związana z wyczerpaniem 

się baterii (wymieniono baterię 

na nową). W pozostałych przypadkach 

nie zgłaszano dotychczas usterek.



W górnictwie węgla kamiennego 

ZAGROŻENIA NATURALNE 

I TECHNICZNE 

Historia polskiego górnictwa 

węgla kamiennego to obok rozwoju 

technologii wydobycia również 

historia nieustannej walki z 

zagrożeniami, jakie towarzyszą 

działalności górniczej. Zagrożenia 

te są z kolei przyczyną niebezpiecznych 

zdarzeń oraz nieszczęśliwych 

wypadków. Rozwój nauki 

w dziedzinie działalności zapobiegającej 

powstawaniu i rozwojowi 

zagrożeń, tak naturalnych jak 

również technicznych, wpływa 

znacząco na poziom bezpieczeństwa 

w polskich kopalniach 

mgr inż. 

LECH WIZNER 

OSRG Bytom 

Podział zagrożeń na naturalne i techniczne 

z pozoru wydaje się oczywisty. 

Zagrożenie naturalne to takie, którego 

istnienie nie warunkuje działalność 

człowieka. Jednak definicja ta przestaje 

być tak oczywista, gdy uzmysłowimy 

sobie skutki ingerencji człowieka 

w górotwór, ingerencji trwającej przecież 

na Śląsku już od ponad dwustu 

lat. Nieodwracalne zmiany, jakie zaszły 

w górotworze dotkniętym działalnością 

górniczą, wpływają znacząco 

na istnienie oraz poziom zagrożeń tzw. 

naturalnych. Kopalnie, niegdyś metanowe, 

w wyniku odgazowania spowodowanego 

eksploatacją pod i nadległą 

przestają odczuwać dotkliwość znajdującego 

się w złożu metanu. Zagrożenie 

tąpaniami z kolei potęguje się 

poprzez pozostawione resztki, filary, 

krawędzie eksploatacyjne. Przyjmijmy 

więc, że zagrożenia naturalne 

to takie, w których podstawowym 

czynnikiem jest czynnik naturalny, natomiast 

rozwój tego zagrożenia związany 

jest z ingerencją człowieka. Zaś 

zagrożenie techniczne to takie, w którym 

bazowym czynnikiem jest ludzka 

działalność górnicza. Możliwe 

są również zagrożenia, które niełatwo 

od razu zakwalifikować do odpowiedniej 

kategorii, można je określić 

jako pośrednie. Na przykład zagrożenie 

pożarowo-wentylacyjne stanowi 

kompilację zagrożenia naturalnego 

i technicznego, w zależności od przyczyny 

pożaru oraz jego oddziaływania 

na sieć wentylacyjną kopalni. 

Opierając się na Raporcie rocznym 

GIG-u o stanie podstawowych zagrożeń 

naturalnych i technicznych w górnictwie 

węgla kamiennego za rok 2009 

zestawiono poniżej udział poszczególnych 

przyczyn wypadków związanych 

z zagrożeniami technicznymi (tab.1) 

oraz naturalnymi (tab.2). 

Analiza przytoczonych w tabelach 

danych statystycznych pozwala wysnuć 

wnioski co do wpływu poszczególnych 

zagrożeń na wypadkowość 

ogólną. W grupie zagrożeń technicznych 

zdecydowanie najczęstszymi 

przyczynami wypadków są: kontakt 

ze środkami transportu, spadnięcie, 

stoczenie się przedmiotów, kontakt 

z maszynami oraz spadnięcie, wywrócenie 

się obudowy górniczej. Wynika 

to w dużej mierze ze stale postępującej 

mechanizacji górniczych procesów 

technologicznych, powszechnego 

stosowania nowoczesnych technologii 

transportu oraz maszyn do urabiania 

i ładowania urobku. Zmniejszenie 

w ostatnich latach, zwłaszcza w procesie 

urabiania, robót strzałowych przekłada 

się na znikomy udział tej technologii 

jako przyczyny wypadku. 

Bardziej zajmujące jest zanalizowanie 

danych zawartych w statystyce 

dotyczącej wypadkowości ogólnej 

związanej z aktywizacją zagrożeń naturalnych. 

Okazuje się, że najbardziej 

„wypadkogenne” są sytuacje związa- 

Tab.1. Udział poszczególnych przyczyn w wypadkowości ogólnej związanej z aktywizacją zagrożeń technicznych w latach 2000-2009 

Przyczyny wypadków 

Procentowy udział wypadków w latach 

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 

Wybuch środków strzelniczych 0,0 0,0 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 

Wybuch naczyń 

pod ciśnieniem 

1,2 1,1 0,7 0,7 0,7 0,6 0,7 1,1 0.6 0,6 

Wywróc. się elementów obud. górn. 12,7 10,1 12,1 12,4 12,1 11,8 12,5 10,9 7,9 8,1 

Spadnięcie, stoczenie się in. przedm. 34,6 32,4 33,1 31,2 31,6 32,2 39,8 37,1 37,7 37,7 

Kontakt ze śr. transportu 37,2 40,9 39,5 41,2 40,7 39,9 34,1 38,3 39,1 41,2 

Kontakt z maszynami 10,1 10,3 10,0 8,9 9,2 9,6 8,9 9,0 11,1 9,9 

Działanie prądu elektrycznego 0,6 0,9 0,7 0,4 0,4 0,5 1,3 0,8 0,8 0,0 

Działanie ś. żrących,parz., promieniotw. 3,0 2,9 3,4 4,2 4,3 4,3 2,2 2,4 1,8 0,9 

Zetkn. się z ciał. o wys. temperaturze 0,6 1,4 0,3 0,9 0,9 1,0 0,6 0,4 1,0 1,6 

Razem 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 

21



ne z oberwaniem się skał ze stropu, 

z ociosu oraz stoczenie się mas i brył 

skalnych. 

Pozostałe, naturalne przyczyny wypadków 

mają niewielki udział w statystyce 

wypadkowej ale zdecydowanie 

błędny byłby wniosek, iż zagrożenia 

z nim związane stały się mało aktywne. 

Wszyscy mamy świadomość jak 

poważne niebezpieczeństwa niesie zagrożenie 

metanowe, wybuchem pyłu 

węglowego czy wyrzutem metanu 

i skał. Stosunkowo mała wypadkowość 

związana z tymi zagrożeniami to efekt 

szeroko stosowanej profilaktyki. Zdarzenia 

związane z aktywizacją zagrożenia 

metanowego, wybuchem pyłu 

węglowego oraz wyrzutowego, choć 

zdarzają się relatywnie rzadko, niosą 

zawsze za sobą tragiczne skutki. 

Zatem przedstawiona statystyka 

prowadzi do wniosku, że - poszukując 

sposobów jej poprawienia - należy 

znacznie zwiększyć wysiłki zmierzające 

do wyeliminowania narażania ludzi 

na staczanie się urobku oraz przedmiotów, 

obrywanie się skał z niezabezpieczonego 

stropu oraz ociosu. To zagrożenie 

- mające w sobie znamiona 

zarówno naturalne jak i techniczne 

– winno stać się przedmiotem analiz, 

które muszą pociągnąć za sobą proces 

inwestycyjny. Systemy tymczasowego 

zabezpieczenia stropu i ociosu, osłony 

czoła przodka, reagujące na nacisk skał 

otaczających, wszelkie zabezpieczenia 

robót prowadzonych na upadzie to obszar, 

który warto objąć uwagą, aby skutecznie 

poprawić bezpieczeństwo pracy 

w górnictwie podziemnym. 

Konsekwencją występujących zagrożeń 

są - jako się rzekło - niebezpieczne 

zdarzenia, które zwykle prowadzą 

do wszczęcia akcji ratowniczej. Częstotliwość 

ich występowania na przestrzeni 

10 lat przedstawia tabela 3. 

Wiele tych niebezpiecznych zdarzeń 

powodowały obiektywne przyczyny 

związane z naturalnymi warunkami 

występującymi w górnictwie, 

w wielu przypadkach można było 

uniknąć ich tragicznych następstw, 

ROK XV 

gdyby przestrzegane były zasady oparte 

na wnioskach i doświadczeniach 

wynikających ze zdarzeń wcześniej 

zaistniałych. Miejsce pierwsze wśród 

niebezpiecznych zdarzeń górniczych 

zajmują pożary endogeniczne. 

Jest ich więcej niż ujawnionych pożarów 

egzogenicznych (w tym zapaleń 

metanu) co ilustruje tabela nr 4. 

Gdybyśmy jednak potraktowali łącznie 

zdarzenia związane z zawałem skał 

oraz tąpnięcia (a możemy tak zrobić, 

ponieważ charakter prowadzonej akcji 

ratowniczej jest taki sam przy usuwaniu 

skutków zawału, jak i przy likwidacji 

skutków spowodowanych tąpnięciem) 

to zauważymy, że tzw. zawałowych 

akcji ratowniczych mieliśmy w minionym 

dziesięcioleciu porównywalnie 

dużo. Śledzenie statystyki, samo 

w sobie, na pewno nie jest sposobem 

na zmniejszenie wypadkowości w górnictwie. 

Należy ją jednak traktować 

jako narzędzie wspomagające, ujawniające 

obszary które pod tym względem 

wymagają podjęcia konkretnych 

Tab.2. Procentowy udział poszczególnych przyczyn wypadkowości ogólnej związanej z aktywizacją zagrożeń naturalnych w latach 

2000-2009 


Wypadki ogółem-udział procentowy 

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 

Oberwanie się skał ze stropu 31,3 28,1 29,3 25,2 27,3 27,6 27,9 32,4 28,5 23,3 

Oberwanie się skał z ociosu 15,9 15,4 12,9 13,2 16,3 18,6 11,8 14,6 10,7 14,2 

Wdarcie się wody lub kurzawki 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 

Wyrzuty gazów i skał 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 1,5 0,0 0,2 0,4 0,0 

Zapalenie lub wybuch gazów 0,0 0,2 1,9 9,4 0,0 0,4 3,7 1,1 4,3 11,1 

Zapal. lub wyb. pyłu węglowego 0,1 0,0 2,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 

Pożary 

0,3 0,0 2,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,7 0,0 

Przebyw. w atm. gazów szkodl. 0,7 0,4 0,6 0,7 1,0 0,7 0,2 0,2 0,4 0,4 

Spadn,stocz. się mas i brył skal. 51,7 52,2 46,5 48,2 53,0 48,2 51,8 49,2 46,9 49,7 

Tąpnięcie 0,0 3,7 3,8 3,3 2,4 2,9 4,4 2,2 5,1 1,2 

Razem 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 

Tab.3. Niebezpieczne zdarzenia górnicze zaistniałe w kopalniach węgla kamiennego w latach 2000 – 2009 

Zagrożenia górnicze 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Razem 

Zawały skał 1 1 2 1 1 2 2 1 1 1 13 

Tąpania 2 4 4 4 3 3 4 3 5 1 33 

Wyrzuty gazów i skał 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 2 

Wodne 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 

Pożary endogeniczne 2 1 4 4 5 7 2 4 5 10 44 

Metanowe 1 0 3 4 1 3 2 4 2 1 21 

Wybuchy pyłu węglowego 0 0 2 0 0 0 1 0 1 1 5 

Wentylac. i klimatycz. 3 0 0 0 0 1 0 0 0 0 4 

Razem 10 6 16 13 10 17 11 12 14 14 123 

22



działań. Katastrofy zdarzające się rzadko 

jednak pochłaniające wiele ofiar 

nie mogą zasłonić nam obszarów, gdzie 

wypadki - często śmiertelne - zdarzają 

się znacznie częściej i sumarycznie stanowią 

poważny problem w górnictwie 

podziemnym (tabela nr 5). 

Literatura: 

1. Raport roczny o stanie podstawowych 

zagrożeń naturalnych i technicznych w górnictwie 

węgla kamiennego 2009. Główny 

Instytut Górnictwa. Katowice, 2010. 

2. Materiały własne. 

Tab.4. Zestawienie ilości pożarów podziemnych zaistniałych w latach 2000-2009 

w kopalniach węgla kamiennego w Polsce 

L.p. 

Rok 

Pożary 

endogeniczne 

Pożary 

egzogeniczne 

Suma 

1 2000 2 1 3 

2 2001 1 – 1 

3 2002 4 3 7 

4 2003 4 1 5 

5 2004 5 2 7 

6 2005 7 2 9 

7 2006 2 1 3 

8 2007 4 – 4 

9 2008 5 4 9 

10 2009 10 1 11 

Suma 44 15 59 

Tab.5. Porównanie liczby wypadków związanych z aktywizacją zagrożeń naturalnych ogółem z ilością wypadków związanych 

z oberwaniem się skał ze stropu, z ociosów, stoczeniem się mas i brył skalnych w latach 2000-2009. 


Liczba wypadków ogółem w latach 2000-2009 

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 

Oberwanie się skał ze stropu, ociosu, 

stoczenie się mas, brył 

742 542 475 471 474 431 397 434 442 423 

Inne przyczyny naturalne 8 24 60 73 17 25 37 17 70 62 

RAZEM 750 566 535 544 491 456 434 451 512 485 

W Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. 

GENERATOR GAZÓW OBOJĘTNYCH 

Zwiększenie intesywności przewietrzania, 

przy stężeniu gazów 

poniżej dolnej granicy wybuchowości 

oraz zatrzymanie przepływu 

powietrza przy stężeniu 

gazów powyżej górnej granicy 

wybuchowości, okazuje się skutecznym 

środkiem zapobiegającym 

wybuchom. 

mgr inż. 

MARCIN PACHOŃSKI 


maleje stężenie tych gazów, a zwłaszcza 

tlenu. 

W górnictwie polskim znane i stosowane 

są trzy metody inertyzacji atmosfery 

ko palnianej: 

• 

• 

• 

inertyzacja dwutlenkiem węgla, 

inertyzacja azotem, 

inertyzacja wilgotnymi, niskotlenowymi 

gazami spalinowymi (o zawartości 

do 3 % O2). 

Zebrane doświadczenia przez specjalistów 

CSRG S.A. w Bytomiu podczas 

akcji ratowniczych z wykorzystaniem 

Jeśli natomiast mieszanka ga zowa 

w strefie pożarowej jest wybuchowa 

lub zbliża się do granic wybuchowości 

w tempie uniemożliwiającym 

podjęcie działań wentylacyjnych, 

należy wówczas zastosować metody 

polegające na obniże niu stężenia tlenu 

do wartości poniżej granicy wybuchowości. 

Do tych metod należą działania 

polegające na stosowaniu gazów obojętnych 

(inertnych), a techno logia nosi 

nazwę metody inertyzacji. Działanie 

gazów obojętnych polega na wypieraniu 

przez nie tlenu oraz innych gazów 

palnych z atmosfery, na skutek czego 

23



ROK XV 

gazów spalinowych wytwarzanych 

przez urządzenie typu GAG (Gazowy 

Agregat Gaszący) wskazywały na potrzebę 

skonstruowania i wyprodukowania 

agregatu umożliwiające zastosowanie 

generatora w typowych wyrobisk 

kopalń węglowych. W roku 2009 r. 

CSRG S.A. dokonała zakupu urządzenia 

typu GGO (Generator Gazów 

Obojętnych), zostało ono zaprojektowane 

i wykonane w Wytwórni Sprzętu 

Komunikacyjnego „PZL-Kalisz” S.A. 

Przed zakupem specjaliści CSRG S.A. 

przeprowadzili szereg prób ruchowych 

urządzenia potwierdzających stabilną 

pracę i parametry. Generator Gazów 

obojętnych (GGO) jest urządzeniem 

wytwarzającym strumień mieszaniny 

gazów spalinowych i pary wodnej o wydajności 

do 425 m 3 /min, który zawiera 

stężenie tlenu poniżej 3 % i tlenku węgla 

poniżej 0,3 %. Urządzenie składa 

się z dwóch zasadniczych modułów 

umieszczonych na oddzielnych trójkołowych 

podwoziach transportowych. 

Moduł 1 zawiera: wytwornicę gazów 

GP-601, dyfuzor, układ tworzenia mieszanki, 

zespoły do uruchamiania wytwornicy 

i zapalania dopalacza, układ 

Dane techniczne 

Obroty maksymalne (80 %): 

29330 1/min 

(70 %): 25600 l/min 

(60 %): 22000 l/min 

Napięcie źródła prądu do rozruchu: 

min 24 V DC 

Wydajność gazu: 9000-25500 m 3 /h 

Ciśnienie gazu na wylocie z generatora: 

ok. 0,0014 Pa 

Średnia prędkość gazu na wylocie z generatora: 

ok. 20-56 m/s 

Temperatura gazu na wylocie z generatora: poniżej 90°C 

Objętościowa zawartość pary wodnej: do 60% 

Objętościowa zawartość tlenu (O2): poniżej 3% 

Objętościowa zawartość tlenku węgla (CO): poniżej 0,3% 

Zużycie paliwa (nafty lotniczej)przez generator: 

350-550 l/h 

Zużycie wody: 10 m 3 /h 

Wymiary generatora – dł. x szer. x wys.: 

4 m x 0,6 m x 1 m 

Masa generatora: 

ok. 350 kg 

stabilizatorów płomienia dopalacza, 

układ paliwowy z zespołem filtrów, zaworów 

odcinających i drenażowych oraz 

pulpit operacyjno – sterowniczy z zespołem 

manetek, przełączników, wskaźników 

i lampek kontrolnych. Do tego 

modułu podłącza się przenośny zbiornik 

paliwowy wyposażony w elektryczną 

pompę paliwową, układ odpowietrzający 

i wskaźnik poziomu paliwa. 

Moduł 2 zawiera: dwupowłokowy 

dopalacz chłodzony wodą, chłodnicę 

gazów, sondę do pobierania próbek 

gazu oraz zespół zasilania wodą z filtrami, 

manometrami, wejściowym regulatorem 

ciśnienia wody chłodzącej oraz 

odcinającymi zaworami kulowymi. 

Ponadto komplet GGO wyposażono 

w zbiorniki do transportu paliwa 

w wyrobiskach dołowych oraz lutniociąg 

do transportu gazów spalinowych 

Ø 400 mm o długości 300 m. Możliwe 

jest zastosowanie lutniociągów o różnych 

średnicach, wraz z większym 

oporem lutniociągu zmniejsza się wydatek 

gazów spalinowych. 

Podczas prowadzenia akcji ratowniczych 

i profilaktycznych 

konieczne jest utrzymywanie stałej 

łączności pomiędzy kierownictwem 

akcji a ratownikami. Tego 

typu sytuacje mają miejsce podczas 

np. otwierania czasowo otamowanych 

wyrobisk górniczych, 

penetracji wyrobisk, jak również 

prowadzenia wszelkiego rodzaju 

akcji ratowniczych. Szczególnie 

ważne jest utrzymywanie stałej 

łączności z zastępem w czasie akcji 

ratowniczych w trudnych warunkach 

mikroklimatycznych. 

Nowoczesna łączność ratownicza 

PTR-3 I PTR-4 

mgr inż. 

ALEKSANDER CHOLEWIŃSKI 

CEN-RAT Sp. z o.o. 

mgr inż. 

STANISŁAW SUCHOCKI 


MACIEJ ZATORSKI 


Do tego celu nadaje się przenośny 

telefon ratowniczy PTR-3. Służy on 

do szybkiego zorganizowania łączności 

przewodowej pomiędzy bazą ratowniczą 

a zastępem ratowników będących 

w akcji. PTR-3 składa się z aparatu 

ratownika w który wyposażony jest zastęp, 

bębnów wielokrotnego użycia (ich 

ilość zależy od odległości miejsca pracy 

od bazy) i aparatu bazowego. 

Łączność z użyciem PTR- 3 uzyskuje 

się z zastosowaniem bębna wielokrotnego 

użycia BWU z nawiniętym 

przewodem do ciągłej łączności ratowniczej. 

24 

W kopalniach wydobywających 

kopaliny niepalne stosuje się dość powszechnie 

łączność bezprzewodową. 

Łączność ta nie jest jednak iskrobezpieczna, 

dlatego nie może być stosowana 

w kopalniach węgla. W ostatnim 

czasie w Centrum Usług Specjalistycznych 

Centralnej Stacji Ratownictwa 

Górniczego opracowano i wdrożono 

do produkcji nowy model telefonu ratowniczego 

PTR-4. Oprócz funkcji realizowanej 

przez PTR-3 tym telefonem 

można dokonać pomiarów temperatury 

i wilgotności w miejscu pracy zastępu. 

Pomiar polega na tym, że w aparacie 

ratownika dodatkowo zabudowano 

czujnik temperatury i czujnik wilgotno-



ści, a w aparacie bazowym wbudowano 

wyświetlacz temperatury i wilgotności. 

Informacje o temperaturze i wilgotności 

w miejscu pracy zastępu przekazywane 

są do bazy automatycznie tym samym 

przewodem służącym do utrzymywania 

łączności z zastępem. Masa PTR-4, 

pomimo dodania dodatkowych funkcji, 

nie różni się od masy PTR-3. Zarówno 

PTR-3, jak i PTR-4 wykazały się dużą 

niezawodnością i dokładnością pomiaru 

i przekazu danych w warunkach 

dołowych kopalni. Posiadanie tego 

typu urządzenia, a szczególnie PTR-4 

Podstawowe dane techniczne: 

łączność przewodowa 2 500 m 

blok akumulatorów 

zasilanie 

Ni MH 10 x 1,2 

V/730 mAh 

pobór prądu 35 mA ÷ 50 mA 

czas pracy 

15 godzin 

wymiary 

80 x 160 x 55 mm 

waga 

1,0 kg 

czas ładowania max 4,5 godz. 

ładowarka 

zewnętrzna 

zasilacz – 

18÷20 V/400 mA 

pomiar temperatury 0 ÷ 80°C 

dokładność pomiaru 

0,5°C 

pomiar wilgotności 10 % ÷ 95 % 

dokładność pomiaru 2,5 % 

PRZENOŚNY TELEFON RATOWNICZY PTR- 3 

PTR-3 jest przenośnym telefonem ratowniczym służącym do szybkiego zorganizowania 

łączności przewodowej pomiędzy bazą ratowniczą a zastępem ratowników biorących 

udział w akcji. 

Nowe funkcje telefonu: 

• pełna kompatybilność z dotychczas używanymi aparatami typu PTR i UŁR, 

• sygnał wywołania z bazy przekazywany do aparatu ratownika, 

• układ kontroli stanu linii telefonicznej (sygnalizacja zwarcia lub przerwy), 

• wskaźnik naładowania akumulatorów, 

• układ ładowania zapewniający pełne naładowanie akumulatorów w krótkim czasie. 

Telefon posiada: 

• certyfikat badania typu WE Nr: OBAC 06 ATEX 451X, 

• cechę budowy przeciwwybuchowej IM1 EEx ia I, 

• stopień ochrony IP65. 


• 

• 

• 

łączność przewodowa – 2000 m, zasilanie – blok akumulatorów Ni MH, 

czas pracy – 15 godzin, masa – 1,0 kg, 

czas ładowania – max 4,5 godz.(ładowarka zewnętrzna). 

jest ważne dla kopalń, w których występują 

trudne warunki mikroklimatu. 

Literatura: 

materiały wewnętrzne CEN-RAT Sp. z o. o. 

BĘBEN WIELOKROTNEGO UŻYCIA (BWU) 

z przewodem do ciągłej łączności 

ratowniczej 

Bęben kablowy przeznaczony jest do utrzymania 

ciągłej łączności pomiędzy aparatem 

bazowym a aparatem ratownika. 

Ciągłość łączności realizowana jest poprzez: 

• zamocowanie bębna w noszaku (stelażu), 

który umożliwia swobodne rozwijanie 

i zwijanie przewodu w czasie marszu 

zastępu, 

• stałe zamocowanie z możliwością 

zdejmowania aparatu ratownika na tarczy 

bocznej bębna, 

• możliwość łączenia każdego bębna z 

następnym, w przypadku długości linii 

większej niż 250 m (pojemność bębna), 

poprzez gniazdo aparatu ratownika. 


• Bęben kablowy 

• masa z przewodem – 3,52 kg, 

• pojemność bębna – 250 m (dla przewodu 

2x22 mm2 typu TLY). 

• Noszak 

• masa z szelkami – 1,0 kg. 

Bęben wielokrotnego użycia posiada: 

• certyfikat badania typu WE Nr OBAC 07 

ATEX 141X, 

• cechę budowy przeciwwybuchowej IM1 

EEx c I. 

Aparat ratownika z wbudowanymi czujnikami 

temperatury 1 i wilgotności 2. 

Aparat bazowy z wbudowanym wyświetlaczem temperatury 1 i wilgotności 2. 

25


Aparat Dräger PSS Bg-4 plus to 

najnowszy model aparatów regeneracyjnych 

typu BG-4. Modyfikacja 

tego aparatu związana jest 

z praktycznymi doświadczeniami 

w użytkowaniu aparatu BG-4 oraz 

stale zwiększającym się poziomem 

technicznym. 

Nowości tego aparatu w stosunku 

do aparatu PSS BG-4 to: 

• nowe osłony antycieplne na wężach 

oddechowych i obudowie, które 

w czasie gaszenia pożaru zabezpieczają 

przed przenikaniem ciepła 

otoczenia do układu wdychanego 

powietrza przez ratownika, 

• aby w układzie między łącznikiem 

a maską nie gromadziła się woda, 

można dołączyć przystawkę-trójnik 

(T-część) między łącznik aparatu i maskę, 

służący do odprowadzenia wody, 

• skondensowana wilgoć występująca 

w układzie aparatu jest odprowadzona 

zaworem odwadniającym 

i gromadzona w powłoce włóknistej, 

którą łatwo można usunąć. 

Nowością jest, oprócz stosowanych 

masek typu Panorama Nova, maska 

typu FPS 7000 w różnych rozmiarach, 

z ulepszonymi paskami, z podwójnymi 

uszczelnieniami i zwiększonym 

polem widzenia, która może 

być dopasowana do każdej twarzy. 

Dodatkowy adapter przy masce FPS- 

7000 umożliwia wygodne połączenie 

maski z systemem do picia. Płyn płynie 

tylko wówczas, gdy zintegrowany 

„zawór zębny” będzie zaciśnięty 

zębami. Jest to bardzo ważne w akcji 

w trudnych warunkach klimatycznych, 

w których ciepło z organizm 

ratownika odprowadzane jest wyłącznie 

na zasadzie parowania. 

W czasie 2-godzinnej pracy ratownik 

może wydzielić około 2,2 kg potu, 

który odparowując schładza jego organizm. 

W maksymalnych warunkach 


Najnowszy model aparatu regeneracyjnego 

PSS BG-4 PLUS 

mgr inż. 

GERARD LIBERA 

OSRG Zabrze 

cieplnych ilość utraty potu przez ratownika 

może dojść do 3,6 kg w ciągu 

2 godzin. Pijąc płyny w czasie pracy 

w aparacie w trudnych warunkach 

klimatycznych nie zachodzi obawa 

odwodnienia organizmu ratownika 

co ma duże znaczenie zdrowotne. 

Zawór minimalny (w innych aparatach 

tzw. automat płucny), który 

wzbogaca w razie potrzeby w tlen 

obieg powietrza oraz klamra nośna, 

są przez specjalnie wykonaną powłokę 

odporne na korozję. Nowa, odpowiednio 

ukształtowana klamra ułatwia 

też montaż tego zaworu. Wzmocniony 

jest także zawór redukcyjny a dodatkowe 

wzmocnienie chroni obudowę 

aparatu i powoduje lepszą stabilność 

przy korzystaniu z butli tlenowej. 

Schładzacz może być wypełniony 

lodem lub jako alternatywa, może 

być zastąpiony schładzaczem wielokrotnego 

użytku reaktywowanym 

każdorazowo po 5 godzinach w temperaturze 

około 200C. Ulepszono 

także cięgło napinające schładzacz. 

26 

ROK XV 

Nowo ukształtowane cięgło napinające 

w puszce pochłaniacza podwyższa 

trwałość sprężyny. 

Ergonomicznie ukształtowana obudowa 

aparatu i mały ciężar, jak i pasy 

nośne naramienne i brzuszne zapewniają 

lepszy komfort pracy ratownikowi. 

Aparat BG-4 plus, jak i poprzednie 

typy BG-4, wyposażony jest w system 

sygnałów elektrycznych oraz system 

ostrzeżeń, jaki daje Bodygard II: 

Sygnały informujące Bodygard II: 

• ciśnienie w butli, 

• czas do załączenia się sygnału 

ostrzeżenia ustawionego progu 

zapasu tlenu, 

• automatyczny wykaz danych 

o użyciu aparatu w innych akcjach. 

Sygnały ostrzegające – optyczne 

i akustyczne Bodygard II: 

• 

• 

• 

• 

przekroczenie ustalonego progu 

zapasu tlenu, 

dwa dowolne progi alarmowe, 

automatyczny alarm bezruchu 

ratownika, 

ręczny alarm uruchamiany przez 

ratownika. 

Aparat BG-4 plus jest aparatem nadciśnieniowym, 

którego można użyć 

do 4-godzinnej akcji.



W KWK „Kazimierz-Juliusz” 

AKCJA PRZECIWPOŻAROWA 

4 października 2010 r. w chodniku 

41 drążonym w III warstwie pokładu 

510 stwierdzono zagrożenie 

pożarowe. Pokład 510 w którym 

wykonywano chodnik zaliczony 

jest do I kategorii zagrożenia metanowego, 

klasy B zagrożenia wybuchem 

pyłu węglowego i V grupy 

skłonności do samozapalenia. 

Do dnia wystąpienia pożaru wydrążono 

650 metrów chodnika. Zagrożenie pożarowe 

na zmianie II stwierdził w czasie 

inspekcji nadinspektor OUG przy użyciu 

przyrządu pomiarowego X-am 5000. Stwierdzono 

stężenie CO w wysokości 52 ppm 

w początkowym 60-metrowym odcinku 

wyrobiska w prądzie zużytego powietrza. 

Wyrobisko było przewietrzane wentylacją 

odrębną tłoczącą. Na miejsce wezwano 

dyżurujący zastęp ratowników. Zastępowy 

przyrządem ATX-620 wykonał pomiar 

stwierdzając stężenia CO w wysokości 

42 ppm. W związku z powyższym 

przystąpiono do wycofywania załogi 

z wyrobisk zagrożonych. 

Dyspozytor powiadomiony o zagrożeniu 

rozpoczął akcję przeciwpożarową. 

Akcja ratownicza w pierwszej fazie polegała 

na wycofaniu ze strefy zagrożenia 

83 pracowników (12 pracowników zatrudnionych 

w chodniku 41 wycofało się z 

użyciem aparatów ucieczkowych) oraz zabezpieczeniu 

posterunkami dojść do strefy 

zagrożenia. Kolejne fazy akcji ratowniczej 

polegały na wezwaniu pogotowia pomiarowego 

CSRG S.A., które po przybyciu 

do bazy rozwinęło lini ę pomiarową do 

wylotu z chodnika 41 w pokł. 510/III oraz 

na wykonaniu izolacji ociosów i stropu 

wyrobiska w miejscu stwierdzonego wydzielania 

się tlenku węgla na długości 37 

metrów przy użyciu spoiwa anhydrytowego. 

Akcję przeciwpożarową zakończono 

6 października o godz. 6 00 . (A.P.) 

24 września 2010 r. w Previdzy 

w Słowacji na terenie Głównej 

Stacji Ratownictwa Górniczego 

odbyły się zorganizowane przez 

tę Stację Międzynarodowe Zawody 

Ratownicze ,,Zahranar 2010” 

- Memoriał Pavla Cavojskiego. 

Pavel Czavojski był kierownikiem 

pogotowia HBZS, który zginął tragicznie 

w ubiegłym roku w czasie akcji pożarowej 

w kopalni „Handlowa”. Tragedia 

pochłonęła wówczas życie 20 ofiar. 

W imprezie uczestniczyło 9 drużyn, 

z czego siedem kopalń reprezentowało 

„Zahranar 2010” 

MEMORIAŁ CAVOJSKIEGO 

ratownictwo słowackie, natomiast ratownictwo 

polskie reprezentowały kopalnie 

„Ziemowit” oraz „Budryk”. Zawody 

składały się z dwóch konkurencji, 

z których jedną stanowił tor przeszkód, 

natomiast drugą była konkurencja mechanika 

sprzętu ratowniczego. 

Końcowa kwalifikacja przedstawiała 

się następująco: tor przeszkód: 1 miejsce 

– HBP,a.s. ZBZS TU NOVAKI, 

2 miejsce – HBP,a.s. ZBZS TU CIGEL, 

3 miejsce – KWK „Budryk”. Kopalnia 

„Ziemowit” zajęła szóste miejsce. 

W konkurencji mechaników pierwsze 

trzy miejsca zajęli mechanicy ze Słowacji. 

Zawody były doskonałą okazją 

do wymiany doświadczeń w zakresie 

działań ratowniczych oraz sprzętu stosowanego 

w ratownictwie górniczym. 

(Z.K.) 

TURNIEJ DRUŻYN RATOWNICZYCH 

10 września 2010 roku w Kopalni 

Soli „Wieliczka” w Wieliczce odbył 

się turniej piłki nożnej drużyn ratowniczych 

Okręgowej Stacji Ratownictwa 

Górniczego w Jaworznie 

o Puchar Prezesa KSW S.A. 

Zawodnicy rywalizowali również o Puchar 

Fair Play ufundowany przez Prezesa 

Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego 

w Bytomiu. W turnieju wzięło udział 

czternaście drużyn. W drodze losowania 

wyłoniono cztery grupy: 

• Grupa I: Z.G. „Janina”, KWK „Borynia”, 

Z.G.H. „Bolesław”, KWK „Mysłowice-Wesoła”, 

• Grupa II: K.S. „Wieliczka”, KWK „Piast”, 

KWK „Ziemowit”, KS. „Bochnia”, 

• Grupa III: Lubelski Węgiel „Bogdanka”, 

KWK „Brzeszcze-Silesia”, ZG „Sobieski”, 

• Grupa IV: CSRG, KWK „Zofiówka”, 

SRK Zakład „Czok”. 

27 

Zwycięskie drużyny poszczególnych 

grup wzięły udział w finale. Końcowa klasyfikacja 

przedstawiała się następująco: 

• 

• 

• 

Miejsce I: KWK „ Zofiówka”, 

Miejsce II: Lubelski Węgiel „Bogdanka”, 

Miejsce III: KWK „Ziemowit”. 

Nagrodę Fair Play przyznano SRK Zakład 

„Czok”, najlepszym bramkarzem turnieju 

został Krystian Borowik z SRK Zakład 

„Czok”, najlepszym strzelcem Michał 

Jambar z KWK „Borynia”. (Z.K.)



ROK XV 

28

Centralna Stacja 

Ratownictwa 

Górniczego S.A. 

ul. Chorzowska 25 

41 – 902 Bytom 

tel. 32 282 – 25 – 25 

fax 32 282 – 26 – 81 

e–mail: 

info@csrg.bytom.pl 

http://www.csrg.bytom.pl

RG 2010 Nr 4 - Centralna Stacja Ratownictwa GÃ³rniczego w Bytomiu

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?