Milli Zeka
Description
Description
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
38<br />
<strong>Milli</strong> Zəka<br />
DƏDƏ ŞƏMŞİR SƏNƏTİNİN VÜSƏTİ<br />
İsa HƏBİBBƏYLİ,<br />
AMEA-nın vitse-prezidenti,<br />
Nizami adına Ədәbiyyat<br />
İnstitutunun direktoru, akademik<br />
Ölkәmiz müstәqillik qazandıqdan<br />
sonrakı dövrdә cәmiyyәtimizdә<br />
sürәtlә millilәşmә prosesi getmәyә<br />
başlamışdır. Xalqın milli özünüdәrki, özünәqayıdışı<br />
әksәr sahәlәrdә qabarıq hiss olun maq dadır. Bu<br />
sahәlәrdәn biri dә aşıq sәnәtidir. Saza-sözә xüsusi<br />
önәm verildiyi çağdaş dövrümüz dә ulu ozanları -<br />
mızdan tutmuş müasir aşıqlarımıza qәdәr hәr bir<br />
sәnәtkarın tәbliği, yada salınması, yubileylәrinin,<br />
yaradıcılıq gecәlәrinin keçirilmәsi, haqqında<br />
mәtbuatda yazıların çap edilmәsi, kitablarının nәşr<br />
olunması, fikrimizcә, bütövlükdә Azәrbaycan<br />
mәdә niy yәtinә vә incәsәnәtinә xidmәt dir. Bu әnәnә<br />
daim davam etdirilmәlidir.<br />
Dәdә Qorquddan üzü bu yana ulu ozan -<br />
larımızdan Dirili Qurbani, Miskin Abdal, Xәstә<br />
Qasım, Şıx Alı, Dәdә Əlәsgәr vә adlarını çәkmә -<br />
diyimiz onlarla, bәlkә dә yüzlәrlә digәr haqq<br />
vergili, fitri istedad sahibi olan ustad aşıqlar<br />
cәrgәsindә Aşıq Şәmşirin dә özünәmәxsus yeri,<br />
dәst-xәtti var. Aşıq Şәmşirin yaradıcılığının әsas,<br />
mükәmmәl dövrü XX әsrin ikinci yarısına düşsә dә,<br />
onu da tam olaraq klassik sәnәtkarlarımızdan biri<br />
adlandırmaq olar. Yaradıcılığının çoxşaxәliyi, şeir -<br />
lә rinin yüksәk poetikası vә mükәmmәlliyi Aşıq<br />
Şәmşirә bu haqqı verir. Yaratdığı ustadnamәlәr,<br />
tәcnislәr, xüsusilә dә qoşma, gәraylı, divani vә<br />
müxәmmәslәr ustada ölmәzlik qazandıraraq xalqın<br />
ürәyindә, yaddaşında әbәdilik yaşayacaqdır. Çünki<br />
Aşıq Şәmşir ulularından yadigar qalan bu<br />
müqәddәs sәnәti lәyaqәtlә davam vә inkişaf<br />
etdirmәklә XX әsr aşıq sәnәtindә özünәmәxsus<br />
yeni bir mәktәb yaratmışdır. Vә bu mәktәbin Aşıq<br />
Şәmşirin sağlığında yaşayıb-yaratmış, hazırda<br />
fәaliyyәt göstәrәn neçә-neçә yetirmәsi, davamçısı<br />
vardır. Nә idi Dәdә Şәmşiri, elәcә dә XX әsrin digәr<br />
görkәmli ustad aşıqlarını, mәsәlәn, XIX әsrin<br />
aşıqlarından fәrqlәndirәn? Burada bir neçә cәhәti<br />
diqqәt mәrkәzinә çәkmәk lazımdır. Əvvәla, XX<br />
әsrin ikinci yarısının ustad aşıqları, o cümlәdәn<br />
Dәdә Şәmşir ali tәhsil almasalar da, yazıb-oxumaq<br />
bacarırdılar. Çoxlu mütaliә edirdilәr. Şeirlәrini<br />
yazıya alaraq sistemli şәkildә toplayır dılar. Hәtta<br />
kitabları da nәşr olunurdu. Digәr tәrәfdәnsә, XIX<br />
әsrin aşıqları xalqın hәyatına, XX әsrin xüsusәn<br />
iki n ci yarısının aşıqları isә cәmiyyәt hәyatına çox<br />
güclü nüfuz elәyә bilirdilәr, sıx әlaqәli idilәr. Sta -<br />
linizm dövrü başa çatdıqdan sonra aşıqlar da öz<br />
sözlәrini müәyyәn qәdәr açıq demәk, ictimai-siyasi<br />
proseslәrә, hadisәlәrә müdaxilә edib onları öz<br />
yaradıcılıqlarında xeyli sәrbәst şәkildә işıqlan -<br />
dırmaq imkanları qazanmışdılar. Mәsәlәn, Aşıq<br />
Şәmşirin şeirlәrindә ötәn әsrin ikinci yarısında baş<br />
verәn әksәr ictimai-siyasi, tarixi proseslәrә,<br />
hadisәlәrә münasibәt var. Bu, tәkcә tәsvir,<br />
tәrәnnüm deyil, hәmçinin müәllifin öz mövqeyinin<br />
dә ifadәsidir ki, bu da onu XX әsrin birinci yarısının<br />
aşıqlarından fәrqlәndirәn cәhәtdir.<br />
Aşıq yaradıcılığında, aşıqlıq sәnәtindә XX<br />
әsrin ikinci yarısında baş verәn әsaslı dönüş<br />
mәrhәlәsi, әn әlamәtdar cәhәtlәrdәn biri isә odur ki,<br />
bu dövrdә artıq aşıq yaradıcılığı, aşıq әdәbiyyatı ilә
Change language