Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Magdalena Grenda – Teatr przekroczonych granic. Teatr Usta-Usta
Magdalena Grenda
97
Teatr przekroczonych granic.
Teatr Usta-Usta
Kwestia istnienia granic oraz ich przekraczania na obszarze współczesnego
teatru może rodzić wiele wątpliwości. Jedna z nich prowokuje pytanie, czy
na początku XXI wieku mówienie o granicach w teatrze ma jakikolwiek
sens? Wydaje się, iż współcześnie ten obszar sztuki egzystuje jak tylko zapragnie. Korzysta
z nowych mediów, plastyki, inspiracji z życia codziennego, łącząc różne konwencje,
strategie artystyczne, praktyki i teorie. Obok wciąż dobrze mających się
konwencji teatru Zachodu prężnie rozwija się teatr eksperymentalny, poszukujący,
niezależny, awangardowy, alternatywny, internetowy, happening, performans, wideo
art. czy digital art 1 . Jednocześnie coraz większe zainteresowanie (artystów, jak i badaczy)
budzi tradycyjny teatr Afryki czy Azji, który spełnia nie tylko swe pierwotne
funkcje, ale staje się komercyjnym towarem, polem eksperymentu artystyczno-kulturowego,
obszarem dialogu między kulturami, rasami, narodami.
Choć wydaje się, że wyzwolenie spod dyktatury paradygmatów, pojęć i kategorii
wypracowanych przez zachodni racjonalizm (pod przemożnym wpływem, których egzystował
dramatyczny teatr europejski) nastąpiło już dawno, reinterpretacja kategorii
granicy czy też jej przekraczania w teatrze nadal może być kwestią palącą i wiele mówiącą
nie tylko o sztuce teatru, ale i o całości kondycji współczesnej kultury.
Tytuł artykułu Teatr przekroczonych granic zaczerpnęłam z tekstu autorstwa Dariusza
Konińskiego i Małgorzaty Sugiery 2 o tej samej nazwie, gdyż w sposób bardzo
trafny ujmuje on problematykę niniejszego artykułu. W tekście autorzy deklarują: „proponujemy
przyjąć określenie «teatr przekroczonych granic» jako nazwę obejmującą
cały szereg odmiennych artystycznie i ideologicznie działań, które łączy dążenie do
zamazywania klarownych podziałów wypracowanych przez stulecia w sztuce i życiu
społecznym, a także do znoszenia różnic lub intensyfikacji dialogu miedzy narodami,
rasami czy kulturami” 3 . W nazwie „teatr przekroczonych granic”, istnieje tylko jeden
1
To tylko niektóre z współcześnie rozwijających się form teatralnych jak i parateatralnych.
2
D. Kosiński, M. Sugiera, Teatr przekroczonych granic, [w:] Słownik wiedzy o teatrze, red. Marcin
Siwiec, Warszawa-Bielsko-Biała 2008, s. 407-450.
3
Tamże. S. 407.