Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Bogusław Dziadzia – Prawda i zaufanie na horyzoncie kultury popularnej
89
stronie się znajdujemy i odczuwać z tego tytułu zarówno cierpienie, jak i satysfakcję.
Ulrich Beck w jednym ze swych tekstów mówi o narzucanej przez nowoczesne instytucje
indywidualizacji. Nowe media wydają się nie do końca to potwierdzać. Przecież
marketingowe skupienie się na indywidualnych potrzebach nie przekreśla procesu
tworzenia homogenizowanej wspólnoty. Portale społecznościowe, struktury fanów czy
wyznawców wraz z nowym wzbudzeniem tożsamości lokalnych przekreślają indywidualizację,
dając najwyżej zindywidualizowane reprezentacje autokreacji. Beck mówi
w tym samym tekście o transnacjonalizacji nierówności społecznych, zaliczając do ponadnarodowego
kosmopolitycznego horyzontu światowe społeczeństwo ryzyka,
współzaangażowanych w zjawisko zmian klimatycznych, kryzysy finansowe, terroryzm
20 . Niezależnie od poziomu odczytywania rzeczywistości, indywidualnego czy
w perspektywie zbiorowości, słowa te dowodzą znaczenia zaufania jako niezbędnego
warunku funkcjonowania społeczeństwa. Kultura popularna jest w tym układzie zarówno
medium, jak i treścią przekazu. Stworzony konsensus zaufania wymaga, by
uznanie czegoś za prawdę było aktem jednostki wpisującym się zawsze w szerszy
kontekst kultury. Roztaczający się horyzont aksjologiczny jest jednak nie tyle wokół
jednostki, ale w niej samej. Wciąż jednak, kiedy mówimy o kulturze, mówimy o eksterioryzacjach
znaczenia wartości poza jednostkę.
Kulturę popularną, szczególnie tę obserwowalną w początku XXI wieku, można
nazwać kulturą negocjacji prawdy i symulacji zaufania. To rzeczywistość, szczególnie
w dobie Web 2.0, w której mądrość ludu mylona jest niejednokrotnie z wolą ludu.
Gordon Mathews w swym Supermarkecie kultury stwierdza, że „asortyment dostępnych
tożsamości kulturowych jest szeroki” 21 , choć jak zaznacza we wstępie, „nie
możemy wybierać ze wszystkich kultur świata i równocześnie zachować naszą własną
specyfikę.” 22 Pozornie dobieramy z wielości kultur to, co nam się podoba. W istocie
dopasowujemy się do aktualnego otoczenia. Przestając wiedzieć, kim jesteśmy, stajemy
się wciąż to nowsi i wiąż bardziej obcy. Tracąc świadomość, czym jest rzeczywistość,
nie tracimy jednak ufności, że jest ona zarówno prawdziwa jak i nasza.
20
U. Beck, Beyond class and nation: reframing social inequalities in a globalizing world, The British
Journal of Sociology, nr 58/4, 2007, p. 692.
21
G. Mathews, Supermarket kultury, Warszawa 2005, s. 44.
22
J. w. , s. 7.