Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Bogusław Dziadzia – Prawda i zaufanie na horyzoncie kultury popularnej
Bogusław Dziadzia
82
Prawda i zaufanie na horyzoncie
kultury popularnej
Abstrakt
Kulturę popularną, szczególnie tę obserwowalną w początku XXI wieku,
można nazwać kulturą negocjacji prawdy i symulacji zaufania. To rzeczywistość
– szczególnie w dobie Web 2.0 – w której mądrość ludu mylona jest
niejednokrotnie z wolą ludu. Nie sposób zdefiniować obszaru kultury ani jej granic,
pomijając status prawdy i zaufania. Rzeczywistość przemysłu popkulturowego tworzy
prawdziwe fikcje i negocjowaną pewność rozumienia konwencji. W popkulturowym
ładzie społecznym samo pytanie o prawdę jest anachroniczne, a nieufność
jest normą społeczną, natomiast granicą kultury, horyzont ignorancji. Klasycznie
ujęte zasady logiki nakazują przyjąć, iż kłamstwo powtarzane nawet po tysiąckroć
nie staje się prawdą. Intensyfikacja przekazów w obrębie kultury popularnej temu
jednak przeczy. Ustawiczne powtarzanie nieprawdy uwiarygodnia przekaz. I to nie
dlatego, że zmienia się tu faktyczny stan osób czy przedmiotów, do których kłamstwo
się odnosi ale przez to, czemu publika woli zawierzyć, co jest bliższe jej wyobrażeniu
autentyczności. Roztaczający się horyzont aksjologiczny jest nie tyle wokół
nas ale w nas samych i dlatego dopóki mówimy o kulturze, mówimy o eksterioryzacjach
znaczenia wartości poza jednostkę.
Kultura negocjacji prawdy – symulacji zaufania (?)
Wiele wydarzyło się w roku 1992, kiedy to Henry Jenkins opublikował Textual
Poachers: Television Fans & Participatory Culture 1 . Z kultury widzów i uczestników
spektakli medialnych, prób dekonstuowania przekazów w społecznościach fanów,
współuczestnictwo przerodziło się w powszechne współtworzenie – a przynajmniej
poczucie, że oto ja, nie jestem już po drugiej stronie ekranu, ja jestem ekranem. Dziś
uczestnictwo „dzieje się” intensywnie w umysłach poszczególnych widzów, dzieje
1
H. Jenkins, Textual Poachers: Television Fans & Participatory Culture, Routledge, New York1992.