Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Agnieszka Ziętek – Media wobec (hiper)rzeczywistości w ujęciu Jeana Baudrillarda 370
Agnieszka Ziętek
Media wobec (hiper)rzeczywistości
w ujęciu Jeana Baudrillarda
Wniniejszym artykule podejmuję zagadnienie krytyki mediów dokonanej
przez Jeana Baudrillarda oraz miejsca, jakie w koncepcji filozofa zajmują
rozważania dotyczące współczesnych środków komunikacji. W szczególności
interesuje mnie kwestia związku pomiędzy spojrzeniem filozofa na media masowe,
a jego teorią współczesności. W celu prześledzenia tych powiązań dokonuję
zestawienia Baudrillardowskiej teorii mediów z koncepcją rzeczywistości oraz tworzonym
przez Francuza systemem pojęciowym.
Myśl Baudrillarda dotycząca mediów jest zazwyczaj interpretowana jako krytyczna
ocena przeobrażeń kulturowych związanych z postępem technologicznym
oraz zmianami w sposobach komunikacji. Zwraca się przy tym uwagę na powiązania
jego koncepcji z teorią krytyczną, a także z determinizmem technologicznym reprezentowanym
chociażby przez Marshalla McLuhana. Proponuję jednak rozszerzyć
stosowaną dotychczas perspektywę badawczą i spojrzeć na Baudrillardowską
teorię mediów jako swojego rodzaju „klucz” do zrozumienia sposobu, w jaki filozof
opisuje współczesność.
Proponuje zatem dwa zasadnicze podejścia do teorii mediów Baudrillarda. Po pierwsze,
w ujęciu węższym, można potraktować ją jako odnoszącą się jedynie do współczesnych
środków komunikacji, czyli jedną z wielu analiz nowoczesnych mediów. 1 Po
drugie, w ujęciu szerokim, należałoby jak sądzę zwrócić uwagę na to, jakie miejsce zajmuje
oraz jaką rolę analiza ta pełni w Baudrillardowskiej wizji rzeczywistości. Czy
można mówić o podwójnej roli Baudrillardowskich pojęć oraz możliwości ich zastosowania
na różnych poziomach interpretacji jego teorii? Czy Baudrillard dokonuje
wyłącznie krytyki środków masowego komunikowania oraz skutków ich oddziaływania,
czy też stanowią one może punkt wyjścia do szerokiego spektrum rozważań dotyczących
kondycji współczesności? Czy wreszcie można zgodzić się z tezą, iż zwrócenie
uwagi na stan dzisiejszych środków komunikowania stanowi dla Baudrillarda
1
Dodać jednak należy, iż w przypadku technologii komputerowej oraz rozwijającej się intensywnie
rzeczywistości wirtualnej, diagnozy te odznaczają się znacznym poziomem aktualności oraz trafności.