Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Renata Tańczuk – „Mała ojczyzna” w dolnośląskich kolekcjach prywatnych
341
którzy wymieniali daty, wydarzenia z dziejów Dolnego Śląska, które według nich,
powinny być powszechnie znane.
Zbierane przez siebie obiekty Sondej ocenia głównie pod względem estetycznym.
Ważne jest dla niego to czy przedmiot jest dobrze wykonany, unikalny, autentyczny czy
ma walory artystyczne, jest ładny. Dopiero w dalszej kolejności wskazywał, że ważne
jest w nich również to, że są pamiątką historyczną. Oceniając ważność zbieranych przedmiotów
dla regionu, stwierdził jednak, że są one ważną, choć u nas niedocenianą pamiątką
historyczną. Gdy pytaliśmy go o nieekonomiczną wartość posiadanych obiektów,
również wskazał na ich wartość historyczną, na to, że są „świadkami historii i gospodarki,
jaka wtedy była”.
Sondej chętnie pokazuje swoją kolekcję, obiekty z niej wypożyczał na wystawy we
Wrocławiu (Piwo we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, 2002; Moja mała ojczyzna.
Przedmieście Oławskie na dawnych kartach pocztowych, Muzeum Etnograficzne
we Wrocławiu, 2008 r.) oraz w Opolu (Polecam Szanownej Publiczności...
Reklama w sklepach wiejskich rejencji opolskiej, Muzeum Wsi Opolskiej, 2004).
Na tej ostatniej znalazło się aż 118 obiektów pochodzących z jego kolekcji. Była
to ponad połowa prezentowanych na wystawie eksponatów 39 . Marzeniem Sondeja
jest otwarcie własnego muzeum reklamy. Tymczasem w bardzo interesujący sposób
eksponuje swoje zbiory w domu. Warto wspomnieć tutaj o ekspozycji, ponieważ,
przekształcając przestrzeń mieszkalną w przestrzeń muzealną, Sondej realizuje swoje
marzenie oraz tworzy swój mały świat, co jest podanym przez niego motywem jego
kolekcjonowania. Ściany długiego korytarza w części domu, którą zajmuje wraz z rodziną,
zostały zapełnione szyldami reklamowymi. Wśród nich znalazła się też tabliczka
z nazwą ulicy Breslauer Strasse. Elementy kolekcji znajdują się też w poszczególnych
pokojach oraz łazience. W jego pokoju eksponaty wypełniają całą przestrzeń,
są poustawiane w przedwojennych witrynach sklepowych. Witryny wypełnione są
obiektami związanymi z produktami, które były w nich przechowywane, np. jeśli witryna
pochodziła ze sklepu cukierniczego, zawiera obiekty reklamujące wyroby cukiernicze.
W ten sposób Sondej buduje miniaturę świata dawnej reklamy. Kolekcja
Sondeja ukazuje dawny Śląsk jako region gospodarczo rozwinięty i poprzez obecność
reklamy w pewien sposób bliski współczesnym.
Sondej pytany o to, czy uważa Dolny Śląsk za swoją małą ojczyznę powiedział:
„Tak, zdecydowanie. Jestem przywiązany do tych ziem.” Jego zdaniem kolekcja wzmacnia
poczucie związku z regionem, pomaga zrozumieć jego historię oraz pomaga „określić
się”. Sondej zwrócił też uwagę, że historia tego regionu jest w pewnym sensie naszą
historią, ponieważ: „tu mieszkamy i jeśli czujemy się z tymi ziemiami związani, to wtedy
one stają się nam bliższe”. Jak się wydaje, Dolny Śląsk jest już bez wątpliwości jego ojczyzną,
a niemiecka przeszłości tego regionu nie jest dla niego problemem.
***
Przyglądając się praktykom kolekcjonerskim współczesnych mieszkańców Dolnego
Śląska, warto postawić na koniec pytanie o to, na ile dzisiejsi Dolnoślązacy są
nie tyle „depozytariuszami”, ale „duchowymi sukcesorami” przeszłości i dziedzictwa
swojego już regionu. Czy praktyki kolekcjonerskie zorientowane na gromadzenie obiektów
pochodzących z tego regionu można widzieć jako wyraz postawy duchowego
39
Polecam Szanownej Publiczności... Reklama w sklepach wiejskich rejencji opolskiej. Katalog wystawy,
Muzeum Wsi Opolskiej, Opole 2004.