Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Renata Tańczuk – „Mała ojczyzna” w dolnośląskich kolekcjach prywatnych
339
cach...i tak pokój po pokoju (...). No tak, to była jego historia (...). Kiedy ja się urodziłem,
on tu mieszkał. Zawsze przychodził do nas, przechodził koło naszego domu. No i już go
nie było. Dom ja nabyłem, ale została tam jego historia, wręcz żywa, jak wczoraj. (...) Postanowiłem
nie wyrzucać tych rzeczy i podstawą moich zbiorów są rzeczy z tego domu.
Sitarski doświadczył spotkania z prywatnym światem innego człowieka, z jego
przeszłością. Jednak, jak się okazało, nie było to doświadczenie przeszłości tylko
jego sąsiada:
Ale, co się okazuje (…), większość tych rzeczy, które zastałem w jego domu, (...)
nie są jego rzeczami, to są rzeczy rodziny niemieckiej, która tam mieszkała, które on zagospodarował,
przyjeżdżając do tego domu, i on ich nie wyrzucił. To były rzeczy niemieckie
(...) i one zostały. Kiedy zebrałem te rzeczy razem, zaczęło mnie to ciekawić,
zacząłem zauważać inne rzeczy w swoim domu rodzinnym, u sąsiadów, w innych miejscach.
No i ta historia pierwsza z tego domu, który kupiłem, okazała się taką, że za tymi
rzeczami jest pewna historia.
Sitarski stał się kolejnym spadkobiercą dziedzictwa byłych mieszkańców tych
ziem. To doświadczenie odkryło przed nim nieuświadamianą dotąd przeszłość
miejsca, w którym mieszka, jego dramatyczne dzieje i tragiczne losy byłych i nowych
mieszkańców. Sitarski zaczął zbierać nie tylko przedmioty poniemieckie. Otrzymuje
i kupuje rzeczy, które obecni mieszkańcy przywieźli ze sobą między innymi z Kresów.
Przedmioty dają mu dostęp do historii niemieckiej i historii osób, które przyjechały tu
po 1945 roku. Doświadczenie przeszłości sprawiło, że zaczął interesować się historią
Ziemi Ścinawskiej, ludzi, który tu mieszkali, Kresów i jego rodziny. Jak mówi, „odnalaz[ł]
się w działalności społecznej przez gromadzenie historii”. Jest to dla niego zajęcie,
które pokochał. Gromadzenie historii to nie tylko zbieranie przedmiotów, to
również zapisywanie opowieści mieszkańców regionu i publikowanie ich w Zeszytach
Ścinawskich. To także popularyzacja wiedzy na temat historii regionu. Oglądać jego
zbiór przychodzą między innymi uczniowie szkół. Swoją kolekcję pokazuje również
na wystawach organizowanych przy okazji różnych uroczystości (święto Doliny Środkowej
Odry, dożynki) i imprez regionalnych (np. Dni Ścinawy).
W wywiadzie Sitarski podkreślał, że zwracają się do niego ci, którzy poszukują śladów
swoich rodzin, które tu mieszkały oraz ci, którzy poszukują grobu swoich krewnych,
zabitych podczas walk o Ścinawę.
Udaje mu się pomóc w ich poszukiwaniach. To właśnie sprawia, że, jak powiedział,
„czuję, że te zbiory i to, co robię, ma bardzo duże znaczenie i jest potrzebne”. Sitarski
funkcjonuje więc jako strażnik przeszłości i w pewnym sensie jej świadek. Jego zbiór
i aktywność staje się pomostem między tymi, którzy odeszli a współczesnymi. Co więcej,
w jego zbiorze spotykają się dwa światy: świat dawnych, niemieckich mieszkańców
Ścinawy i okolic oraz świat tych, którzy zjawili się tu po 1945 roku. Ich życie
reprezentowane jest w zbiorze, jak już pisałam, zarówno przez przedmioty, które ze
sobą przywieźli (np. kamienne żarna, cebry, kosze), jak i rzeczy współczesne (np. stary
telewizor, popiersie Jana Pawła II).
Celem Sitarskiego jest „zabezpieczenie historii i pokazywanie jej innym”. Pragnie
również uporządkować i opracować swój zbiór i założyć „muzeum z prawdziwego
zdarzenia”. Obecnie jego zbiory przechowywane są i w miarę możliwości eksponowane
w piwnicy kamienicy w Ścinawie, w której prowadzi sklep papierniczy. Sitarski,
jak się wydaje, czuje się w pewnym sensie kontynuatorem działalności Hansa
Urlicha, który w 1911 roku utworzył w Ścinawie pierwsze muzeum.
Zbiór Sitarskiego, inaczej niż Sakwerdy, nie przedstawia Dolnego Śląska jako regionu