19.02.2015 Views

Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Renata Tańczuk – „Mała ojczyzna” w dolnośląskich kolekcjach prywatnych<br />

334<br />

z nich się wyłania. Identyfikacja z regionem w kolekcjach znajduje swój wyraz nie<br />

tylko w samych przedmiotach (pochodzących z Dolnego Śląska), ale również w użytkach,<br />

jakie ze swych kolekcji czynią zbieracze. Przedmiotem mojej analizy będą<br />

praktyki kolekcjonerskie trzech kolekcjonerów: Jana Sakwerdy, Andrzeja Sitarskiego,<br />

Mariusza Sondeja.<br />

Jan Sakwerda był wieloletnim pracownikiem Muzeum Miejskiego we Wrocławiu.<br />

Zbierał sztukę śląską z okresu od 1880 roku do 1945, ekslibrisy sprzed 1945 oraz<br />

porcelanę z widokami i herbami miast śląskich wykonanymi w technice druku lub<br />

kalki. Na teren Dolnego Śląska przybył jako dziecko, reprezentuje więc pierwsze pokolenie<br />

Dolnoślązaków.<br />

Andrzej Sitarski urodził się niedaleko Ścinawy. Jest założycielem małego prywatnego<br />

muzeum, w którym gromadzi przedmioty pochodzące z Ścinawy i jej okolic.<br />

Jego zbiór stanowią przedmioty pozostawione przez niemieckich mieszkańców<br />

Ziemi Ścinawskiej oraz uzyskane od obecnych jej mieszkańców.<br />

Mariusz Sondej jest przedstawicielem najmłodszego pokolenia Dolnoślązaków.<br />

Kolekcjonuje szyldy reklamowe oraz różnego rodzaju przedmioty reklamujące produkty<br />

lub firmy, pochodzące z przedwojennego Wrocławia i regionu Śląska.<br />

Jan Sakwerda – „dokumentalista” Dolnośląskiego dziedzictwa<br />

Jan Sakwerda na teren Dolnego Śląska przybył wraz z rodzicami w 1947 roku 28 .<br />

Jego rodzina inaczej niż większość mieszkających w tym regionie nie przyjechała tu<br />

z terenu Wielkopolski czy Kresów Wschodnich, ale ze Śląska, z Katowic. Sakwerda<br />

urodził się w 1942 roku w Szopienicach, małej miejscowości, której na mapie już dziś<br />

odnaleźć nie można, a która stanowi obecnie przedmieście Katowic. Dzieciństwo spędził<br />

w Ząbkowicach Śląskich. Studia historyczne ukończył we Wrocławiu, w którym<br />

aż do emerytury mieszkał i pracował. Potem zamieszkał w Dusznikach Zdroju. Dla<br />

Sakwerdy Dolny Śląsk nie jest z pewnością krainą, którą jego rodzina jakoś specjalnie<br />

musiała oswajać. Korzenie jego i jego przodków tkwią, „od niepamiętnych czasów”<br />

29 w Śląsku, „którego stolicą historyczną jest Wrocław”. Sakwerda nie dzieli<br />

Śląska na Górny i Dolny: „Śląsk jest jeden”. Dolny Śląsk nie jest więc dla Sakwerdy<br />

nową ojczyzną, ewentualnie mógłby być uznany za nową „małą ojczyznę”, jeśli będziemy<br />

ją wiązać tylko z miejscem urodzenia. Przyznać jednak trzeba, że taki zabieg<br />

wydaje się nieuzasadniony. Sakwerda nie czuje się związany z Katowicami, z których<br />

pochodzi. Jak można przypuszczać, przywiązany jest bardziej do miejsc, w których<br />

upłynęło jego dzieciństwo oraz w których przez lata mieszkał. Śląsk jest dla niego<br />

nie tylko „małą ojczyzną” to jest jego „ojczyzna wielka”. W ankiecie, o której wypełnienie<br />

go prosiliśmy, w rubryce „narodowość” podał: „śląska”.<br />

Jan Sakwerda, którego przedstawiam tu jako kolekcjonera, sam tak się nie określa.<br />

Choć kupuje interesujące go przedmioty, przechowuje je w domu, to jednak jego celem<br />

nie jest posiadanie, gromadzenie. Gromadzenie dla gromadzenia i posiadanie przedmiotów<br />

wydaje się, według Sakwerdy, przesądzać o tym, czy mamy do czynienia z kolekcjonerem.<br />

To, że przedstawianie siebie jako właściciela cennych przedmiotów nie jest<br />

28<br />

Z Janem Sakwerdą prowadziłam wywiad trzykrotnie. Pierwszy w 2005, drugi w 2006 i ostatni<br />

w 2008 roku. Uczestnikami i czynnymi rozmówcami podczas pierwszego i trzeciego wywiadu byli studenci<br />

kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, którzy prowadzili pod moim kierunkiem badania<br />

nad współczesnymi praktykami kolekcjonerskimi.<br />

29<br />

Cudzysłowiem oznaczam wypowiedzi moich rozmówców.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!