Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Justyna Szlachta-Misztal – Czy istnieje kultura górnośląska? Rozważania na temat kultury regionu
317
nię Górnoślązaka. Jak Polak, chętnie stawia on orzeczenie na początku zdania: „Kamen die
Gendarmen, aber...” nieświadomy, że polska jest jego skłonność do stawiania przymiotnika
po rzeczowniku – „Du Schwein schwarzes”, „ein Haus hohes”; to samo dotyczy przysłówków:
„hab ich ihm gesagt gestern”. W tym przypadku pewną rolę może odgrywać tendencja
do tego, by najważniejsze części zdania, zamiast na końcu, umieścić na początku. [...]
Na polski wpływ wskazuje też stosowanie czasu zaprzeszłego od „być”. [...] Chodzi tu o swoistą
kontaminację czasu przeszłego dokonanego i czasu przeszłego niedokonanego. 37
To połączenie polskości i niemieckości w gwarze, o którym mówi pisarz, świadczy
niewątpliwie o istniejących powiązaniach polsko-niemieckich występujących w historii
Górnego Śląska.
Zakończenie
Każdy region to inna, specyficzna warstwa społeczna, która odznacza się swoistym
pierwiastkiem materialnym, społecznym, mentalnym oraz kulturalnym. Każdy
region to zatem inna, specyficzna i indywidualna kultura. Głównym celem tego artykułu
było ukazanie charakterystycznych wyznaczników, elementów, zarówno materialnych,
jak i niematerialnych, kultury górnośląskiej.
Bibliografia:
Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. A. Mencwel, Wydawnictwa
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Bienek H., Opis pewnej prowincji, przeł. B. Fac, Wydawnictwo ATEXT, Gdańsk 1994.
Bienek H., Pierwsza polka. Die erste Polka, przeł. M. Przybyłowska, Wydawnictwo
„Wokół nas”, Gliwice 2008.
Biogramy uczonych polskich. Materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie,
TNW, PAU, PAN, Część I: Nauki społeczne, Zeszyt 1: A-J, oprac. A. Śródka,
P. Szczawiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
Czarnowski S., Kultura, Wydawnictwo Akademickie Żak Teresa i Józef Śniecińscy,
Warszawa 2005.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze,
red. A. Kłoskowskiej, Wydawnictwo Wiedza o Kulturze, Wrocław 1991.
Górny Śląsk. Trzy epoki, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2007.
Jaki region? Jaka Polska? Jaka Europa? Studia i szkice socjologiczne, red. M. S. Szczepański,
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001.
Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1996.
Kornhauser J., Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna, Kraków 1995,
Wydawnictwo Znak.
Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach. Grenzgänger. Erzählte Zeiten,
Menschen, Orte, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice 2008.
37
Tamże, s. 37.