Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Justyna Szlachta-Misztal – Czy istnieje kultura górnośląska? Rozważania na temat kultury regionu
313
w obowiązkach domowych ograniczała się często wyłącznie do zarabiania. Górnośląska
rodzina to jednak przede wszystkim liczne potomstwo/rodzeństwo. Wiadomo,
że w życiu każdego dziecka występuje wiele doniosłych i ważnych wydarzeń. Jednym
z nich jest pierwszy dzień nauki. Według górnośląskiej tradycji (notabene wyrosłej
z niemieckiej) dziecko dostaje w tym dniu od rodziców róg obfitości, zwanym
tytą, w którym znajdują się słodycze.
Do elementów codziennego życia należy zaliczyć szeroką gamę elementów życia
społecznego. Jest to, po pierwsze, górnośląski handel. Jego historia sięga dawnych sklepów
kolonialnych, w których handlowano właśnie sprowadzanymi towarami. Później
były to ograniczone w towary domy towarowe, dziś to wszelkie markety. Codzienne
życie to, dziś już wszechobecna, mobilność. Ludność od zawsze przemieszczała się,
a szczególnie w bardziej zaludnionych miejscach, jakim niewątpliwie jest teren aglomeracyjnego
Górnego Śląska, stąd dość duży i intensywny rozwój środków komunikacji.
Zazwyczaj komunikacja ta była wykorzystywana w celu dotarcia do miejsca pracy,
ale często przemieszczano się w celach spotkań rodzinnych czy towarzyskich. Bowiem
szczególnie to właśnie na Górnym Śląsku wśród wielopokoleniowych rodzin utrzymywanie
więzi rodzinnych było chlubą, najwyższą wartością przekazywaną z pokolenia na
pokolenie. Stąd też zapewne wynikał wcześniej wspomniany szacunek wobec najstarszych
osób oraz ogromna liczba nazw powinowactw rodzinnych. Górnośląska rzeczywistość
to również tradycja piekarni, wywodzących się od piekarnioków, które pierwotnie
budowano w miastach zakładowych. Były one ogólnie dostępne ludności, to dzięki nim
rodziny zapewniały sobie wypieki. Było to równocześnie miejsce spotkań, rozmów oraz
wymiany nowinek.
Następny element tego zagadnienia stanowi rozrywka i formy spędzania wolnego
czasu. W tym przedziale tematycznym znaleźć można takie aspekty, jak między innymi
uprawianie sportów, często zimowych, śląskie muzykowanie, gołębiarstwo, piłkę nożną,
tradycję warzenia piwa oraz odpoczynek w wesołym miasteczku.
Górnoślązacy znani są z szczególnej pasji do uprawiania sportu. Największym
uznaniem cieszy się piłka nożna 18 zapoczątkowana w wieku XIX, rozpowszechniona
szczególnie w 20' XX wieku. Do dziś na każdym podwórku zobaczyć można młodych
chłopców grających w fusbal. Nie znaczy to jednak, że nie uprawia się innych. Zima
sprzyja do wzmożonego uprawiania sportów zimowych.
Górnoślązacy swój wolny czas spędzają zazwyczaj w aktywny sposób. Do bardzo
częstych form wypoczynku należą różnego rodzaju szpacyry oraz rajzy. Często celem
tych wypraw są Śląskie Wesołe Miasteczko lub chorzowskie zoo. Najczęściej są to jednak
zazwyczaj krótkie popołudniowe niedzielne spacery do pobliskiego parku. Dłuższy
odpoczynek górnośląscy urlopowicze spędzają nierzadko w miejscowych miejscowościach
uzdrowiskowych. Odpowiednim tutaj przykładem może być uzdrowisko
Goczałkowice Zdrój.
Nieodzownym elementem śląskiej rzeczywistości to wysoki poziom muzyki oraz
częste muzykowanie mieszkańców. W latach międzywojennych muzykowano w sobotnie
popołudnia po pracy. Później w każdej śląskiej kopalni, hucie czy innej fabryce
obowiązkowo istniała orkiestra. Dziś to właśnie z Górnego Śląska pochodzi wielu
znanych wykonawców współczesnej muzyki. Świadczy to o ciągłej i zarazem stałej tradycji
rozśpiewanego Śląska. Ślązacy znani są również z gołębiarstwa. Prawie każdy
Ślązak mieszkający w familoku w swej komórce obok królików hodował gołębie. Nie
bez znaczenia w 2006 roku to właśnie w Katowicach odbyła się Wystawa Gołębi.
18
Warto w tym miejscu wspomnieć o działającym dziś w Katowicach Erster Fußball-Club.