Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Agata Strządała – Zderzenie kultur w korporacji. Kulturowe uwarunkowania rekrutacji pracowników
301
(naród, społeczność lokalna, społeczność pierwotna, klasa wieku), składa się z wzorców
i wartości, które przeważnie nie są uświadamiane oraz przejawów, manifestacji
tychże wartości i wzorców w postaci konkretnych zachowań i artefaktów. Tym, co
odróżnia kulturę organizacji od innych typów kultur jest to, że jej podłożem jest organizacja,
jak w przypadku kultur pierwotnych jest nim prosta, niewielka egalitarna
społeczność, w przypadku kultury narodowej społeczność utworzona w przekonaniu
o wspólnocie pochodzenia i historii, kultura regionalna – bazująca na społeczności lokalnej,
kultura młodzieżowa związana z określoną klasą wieku. Bazą kultury organizacji
jest natomiast społeczność pracownicza.
Powiązanie kultury, wzorców czy wartości z pracą zawodową obecne w koncepcji
kultury organizacji przywodzić może wcześniejsze pojęcie etosu zawodowego,
jednak nie do końca jest to trafne. Etos zawodowy dotyczy zawsze określonej profesji
bez względu na miejsce pracy poszczególnych osób na przykład etos lekarza,
nauczyciela, sportowca. W przypadku pojęcia kultury organizacji nie mamy do czynienia
z jedną grupą zawodową, dotyczy ono wszystkich pracowników przedsiębiorstwa
bez względu na wykształcenie, wykonywany zawód czy stanowisko.
Wzorce wypracowane w Toyocie z powodzeniem przenoszono do innych firm
produkcyjnych, a także usługowych, nie mających nic wspólnego z motoryzacją, jak
budownictwo czy opieka zdrowotna. Niektóre pojęcia wywodzące się z drogi Toyoty
jak na przykład kaizen, czyli z języka japońskiego „ciągłe doskonalenie”, szeroko rozpowszechniły
się w krajach Europy i Ameryki Północnej i wiele firm szkoleniowych
nie ustaje w wysiłkach, aby wdrożyć kaizen także w praktyce polskiego zarządzania
23 . W Polsce działa Instytut Kaizen, będący polskim oddziałem Kaizen Global Company,
którego misją jest wdrażanie, poprzez szkolenia i doradztwo, zarządzania kaizen
w Polsce i Europie Wschodniej 24 .
Działania te interpretować można jako kulturowe zapożyczenie między organizacjami.
Analogicznie w wieku XVIII i XIX, kiedy to krystalizowało się nowoczesne pojęcie
narodu, tworzono instytucje kultury narodowej takie, jak teatr narodowy czy opera
narodowa. W 1767 roku z inspiracji dramaturga i reformatora teatru Gottholda Ephraima
Lessinga (1729-1781) w Hamburgu powstaje Niemiecki Teatr Narodowy. W Polsce na
fali tej tendencji utworzono dzięki Józefowi Elsnerowi (1769-1854) i Wojciechowi Bogusławskiemu
(1757-1829) operę i teatr narodowy, mimo że na przykład opera jako
taka nie jest wytworem kultury polskiej, lecz włoskiej.
Droga Toyoty jest przykładem systemu zarządzania opierającego się na wybranych
elementach kultury japońskiej jak niegdyś teatr, opera czy biblioteka narodowa
stać miały „na straży” tradycji narodowej, co polegało na tworzeniu nowych dóbr kultury
(dzieł literackich, muzycznych, naukowych etc.) w oparciu o przekształcone, stylizowane
i selektywnie traktowane elementy regionalnej kultury ludowej.
Kultura nie przestaje istnieć mimo braku instytucji kultury tak, jak zdrowie i choroba
nie wymagają istnienia sztuki lekarskiej, bez niej jednak nie mogą być diagnozowane.
Podobnie, kultury autonomicznie wytwarzają się (wyłaniają się) w dużych,
międzynarodowych, złożonych strukturach korporacyjnych bez udziału czyjejś świadomej
intencji. Wydaje się, że osiągnięcie krytycznego poziomu złożoności organizacji
(hierarchiczna struktura, rozbudowana działalność) jest konieczne, aby swoista
kultura organizacji mogła się wyłonić.
Duże korporacje posiadają strukturę tak złożoną, środowisko wewnętrzne tak
23
http://pl.kaizen.com/edukacja/college/seminar/course/leadership-in-a-kaizen-culture/view/details.html
?no_cache=1&cHash=0c51aa82b9 dostęp 27.02.2010.
24
http://pl.kaizen.com/o-nas.html dostęp 27.02.2010.