Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Krzysztof Arcimowicz – Wizerunki mężczyzn w najpopularniejszych polskich serialach obyczajowych...
28
właśnie do ojca należy ostatnie słowo. W serialu Klan Paweł Lubicz bez konsultacji
z żoną nabywa luksusowy samochód, a w filmie M jak miłość Lucjan, senior rodu
Mostowiaków, bez porozumienia z żoną kupuje krowę. Ponadto partnerski układ
nie dotyczy prac domowych. Liczne obowiązki ojca w pracy zawodowej powodują,
że gros obowiązków związanych z wychowaniem i opieką na dziećmi spoczywa na
barkach matki, która też pracuje zarobkowo, ale dodatkowo musi znaleźć czas dla
rodziny, co w wypadku ojca nie jest obligatoryjne, lecz fakultatywne. Poczynione
powyżej uwagi, dotyczące relacji między płciami, odnoszą się głównie do starszego
pokolenia serialowych bohaterów. W młodszym pokoleniu podział obowiązków domowych
nie jest już tak niezrównoważony i mężczyźni częściej angażują się w prace
domowe, a także opiekę nad dzieckiem. Należy zauważyć, że dosyć często w serialach
praca zarobkowa matki jest prezentowana jako wyrządzająca krzywdę rodzinie.
Matki pochłonięte realizowaniem swoich przedsięwzięć finansowych i /lub
społecznych nie dysponują wystarczającą ilością czasu, by zaopiekować się dziećmi
i domem. Mężowie mają pretensje do swoich partnerek, ponieważ znaczna część
obowiązków związanych z opieką nad potomstwem oraz prowadzeniem domu spoczywa
na ich barakach. Taką sytuację odnajdujemy w rodzinie Boreckich (Klan),
gdy Beata Borecka zakłada firmę produkującą kosmetyki, w małżeństwie Mostowiaków
(M jak miłość), kiedy Hanka poszukuje pieniędzy na funkcjonowanie fundacji
pomagającej dzieciom oraz w rodzinie Walickich (Na dobre i na złe), gdy
Elżbieta Walicka postanawia promować swoje projekty ubrań. Trzeba jednak dodać,
że serialowe bohaterki często poświęcają się na rzecz rodziny. Co więcej, dyskurs
dotyczący roli matki jest skonstruowany w taki sposób, iż można odnieść wrażenie,
że poświęcanie się jest immanentną cechą kobiecości. W świadomości społecznej
silnie zakorzeniony jest stereotyp Matki Polki poświęcającej się na rzecz rodziny i jest
on powielany przez twórców seriali. Ten stereotyp łączy się z postacią Matki Boskiej,
która zajmuje ważną pozycję w polskim katolicyzmie 40 .
Opisywany powyżej serialowy dyskurs dotyczący płci wyrasta z tradycyjnej
wizji męskości. Można powiedzieć, że jest to dyskurs patriarchalny, ale podkreślić
należy, iż widać w nim – i to wcale nie małe wpływy – nowego paradygmatu mężczyzny.
W analizowanych przeze mnie serialach żaden z protagonistów nie reprezentuje
wzoru patriarchy rządzącego autorytarnie w rodzinie. Owszem, serialowi ojcowie
posiadają pewną władzę w rodzinie, ale w wielu wypadkach ta władza jest
kwestionowana i podawana w wątpliwość.
Partner kobiety i opiekun dziecka – nowy dyskurs męskości
Partnerstwo w związku intymnym może być rozważane w wymiarze emocjonalnym,
ale również w obszarze obowiązków i prac domowych, a także w zakresie
opieki i wychowania dzieci. Partnerstwo polega na wypracowaniu relacji nie powodujących
poczucia niesprawiedliwości żadnej ze stron, na wspieraniu się w trudnych
chwilach 41 . Celem mężczyzny nie jest tu dominacja, lecz nawiązanie z partnerką
głębokiej więzi emocjonalnej. W polskich operach mydlanych wzór partnera kobiety
40
Por.: A. Kisielewska, Polskie tele-sagi…, op. cit., s. 231; M. Monczka-Ciechomska, Mit kobiety
w polskiej kulturze, [w:] Głos mają kobiety. Teksty feministyczne, zebrała S. Walczewska, Convivium,
Kraków 1992, s. 96.
41
Zob.: K. Arcimowicz, Relacje partnerskie w rodzinie: korzyści z nich płynące i konieczne
działania w Polsce na rzecz ich poprawy, [w:] Równowaga – Praca – Życie – Rodzina, red. Cecylia
Sadowska-Snarska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2008.