Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Krzysztof Arcimowicz – Wizerunki mężczyzn w najpopularniejszych polskich serialach obyczajowych...
27
Alicja Kisielewska uważa, że w polskich tele-sagach (Klan, M jak miłość, Złotopolscy)
mamy do czynienia ze zmitologizowanymi wyobrażeniami rodziny. W analizowanych
przeze mnie wieloodcinkowych serialach (Barwy szczęścia, Klan, M jak miłość, Na dobre
i na złe) rodzina jest najważniejszą wartością dla kobiet, ale także dla większości
mężczyzn. Ludzie nie posiadający rodziny są nieszczęśliwi, żyją jakby na marginesie,
dotyczy to zwłaszcza serialowych bohaterek 39 . Jako przykłady takich postaci można
wymienić Monikę Ross w Klanie, Magdę Marszałek i Pawła Zduńskiego w M jak
miłość. Polskie opery mydlane pokazują, że życie bez rodziny jest bardzo trudne.
Twórcy seriali sugerują, że rodzina jest najważniejsza, ponieważ daje poczucie bezpieczeństwa,
zapewnia szczęście i nadaje życiu sens.
Mężczyzna w rodzinie może pełnić szereg ról dotyczących: materialnego zabezpieczenia
rodziny (jedyny żywiciel lub współżywiciel rodziny), podejmowania
kluczowych decyzji (głowa rodziny), dawania wsparcia partnerce (partner kobiety),
opieki i wychowania dzieci (opiekun dziecka). W serialowym dyskursie męskości
jedne z tych ról są eksponowane i pokazywane jako ważniejsze od innych. Od wielu
lat podstawową rolą, jaką przypisuje się mężczyźnie w Polsce, jest rola żywiciela rodziny.
To wyobrażenie znajduje odzwierciedlenie w serialach i łączy się z płciowym
podziałem sfery zawodowej i domowej – ta pierwsza zdominowana jest przez
mężczyzn, druga przez kobiety.
W większości analizowanych przeze mnie serialowych rodzin zarówno ojciec,
jak i matka pracują zarobkowo. Należy jednak podkreślić, że mąż pozostaje
głównym żywicielem – na ogół zarabia więcej niż małżonka. Egzemplifikacje tego
zagadnienia mogą stanowić następujący bohaterowie: współwłaściciel prywatnej
kliniki Paweł Lubicz z Klanu, właściciel pubu, a później handlowiec Marek Mostowiak
z M jak miłość, burmistrz Jerzy Marczak z Barw szczęścia. Mężczyzna nierzadko
bywa jedynym żywicielem rodziny; przez długi okres czasu taką rolę pełnił
właściciel firmy produkującej okna Zbigniew Filarski w serialu M jak miłość, a także
Piotr Zduński, kiedy jego partnerka urodziła dziecko. Warto również dodać, iż w serialach
prezentuje się mężczyzn, którzy bardzo przeżywają niemożność znalezienia
sensownego i godziwie opłacanego zajęcia. Praca zawodowa jest cenna, ponieważ
daje możliwość samorealizacji, ale dla wielu bohaterów jest ważna przede wszystkim
dlatego, że dzięki niej mogą zapewnić odpowiedni poziom życia członkom rodziny.
Jak już wspomniałem, rodzina dla serialowych ojców jest najważniejsza i kiedy
staje przed nimi dylemat: czy wybrać samorealizację w sferze zawodowej, która
może zaszkodzić więziom rodzinnym, czy dobro rodziny, prawie zawsze wybierają
tę drugą opcję. Egzemplifikacją tego zagadnienia może być zachowanie doktora
Pawła Lubicza, który zrezygnował z wyjazdu do Skandynawii na prestiżowe, wielomiesięczne
stypendium i pozostał z rodziną.
Rola żywiciela łączy się z rolą głowy rodziny, wyrasta z tradycyjnego paradygmatu
męskości wysuwającego na pierwszy plan wartości władzy i dominacji nad pozostałymi
członkami rodziny, a także nierówność statusu mężczyzn i kobiet. Wzorzec
ten wymaga od ojca, by był stanowczy i konsekwentny. Mężczyzna będący ojcem ze
względu na swoją przywódczą rolę ma prawo wyboru czy angażować się w prace domowe
– na ogół tego nie czyni, spychając te obowiązki na barki żony. Jego opieka
nad rodziną polega między innymi na podejmowaniu racjonalnych decyzji.
W najpopularniejszych polskich operach mydlanych małżonkowie często wspólnie
podejmują kluczowe dla przyszłości rodziny decyzje, ale w wielu sytuacjach to
39
Por.: A. Kisielewska, Polskie tele-sagi…, op. cit., s. 231.