Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Agnieszka Skrobas – Sztuka radykalnego performance w aspekcie aksjologicznym
265
Rozważania te ponownie prowadzą do pytania o granice sztuki. Czy przestrzeń
artystyczna uprawnia do transgresji antywartości, deprecjacji wartości bądź całkowitego
zanegowania współczynnika aksjologicznego? Współczesny „dramat wartości”
nasuwa odpowiedź, iż pewna granica w sztuce jest jednak potrzebna, nie musi ona jednak
oznaczać negacji swobody artystycznej. Jednakże jej kryterium winno opierać
się na kategorii człowieczeństwa 35 . Bycie człowiekiem powinno poprzedzać bycie artystą
czy też postartystą.
Sztuka współczesna eksponująca ważkie problemy współczesnej cywilizacji i zagubienie
człowieka w płynnej rzeczywistości, stosując niekonwencjonalną i drastyczną
formę wyrazu, wzmaga zagubienie jednostki. Radykalne performerskie działania nie
wpływają więc na poprawę kondycji człowieka. Nie proponują bowiem stałych punktów
aksjologicznych, które mogłyby być „kotwicą” dla zagrożonej jednostki. Swą antywartościową
formą wręcz potęgują chaos aksjologiczny i niepokój człowieka, który
w kontekście współczesnego uwikłania się dobra i zła, nie jest w stanie polaryzować
wartości i antywartości, gdy znikła między nimi dzieląca je różnica. Trudno jest bowiem,
jak zauważa Tadeusz Szkołut, „naprawiać świat i emancypować człowieka skoro
nie dysponuje się jakimś trwałym aksjologicznym punktem oparcia” 36 . Rośnie więc
potrzeba budowania transparentnej aksjosfery, zaś przestrzeń artystyczna jako obszar
o charakterze aksjologicznym winna te tendencje wspierać.
35
Maria Gołaszewska uznała, iż pewną granicą, jak i wartością nadrzędną, winno być człowieczeństwo.
Zob.: M. Gołaszewska, Sacrum i profanum sztuki [w:] Ethos sztuki, red. M. Gołaszewska.
Warszawa-Kraków 1985.
36
T. Szkołut, Sztuka w dobie kultury postmodernistycznej [w:] T. Szkołut, Awangarda, neoawangarda,
postawangarda, Lublin 1999, s. 103.