Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Jan Wiktor Sienkiewicz – Pół wieku (po)za granicami polskiej kultury i sztuki...
248
XX wieku. Staraniem Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego (POSK) w Londynie
wydano w 1982 roku zredagowany również przez malarkę Halinę Sukiennicką
katalog Polska sztuka współczesna poza krajem 7 zawierający 54 noty biograficzne
artystów polskich, których prace były już wówczas eksponowane na stałe w powstałej
w połowie lat siedemdziesiątych XX wieku Galerii Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego
w Londynie. Pomimo iż katalog ten dotyczył zbioru dzieł sztuki z jednej tylko
polskiej kolekcji, nie zawierał jej charakterystyki i nie wspominał również nic o polskich
galeriach sztuki prężnie wówczas działających na terenie Londynu. Rok później,
w 1983 roku, z inicjatywy Fundacji Grabowskiego ukazała się publikacja Contemporary
Polish Artists in Great Britain, do której przedmowy kreślące krótką historię
Zrzeszenia Artystów Plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii (APA) napisali:
Marek Żuławski i Stanisław Frenkiel, zaś tekst o Mateuszu Grabowskim, właścicielu
działającej w Londynie w latach 1959-1975 Grabowski Gallery, zredagował syn zmarłego
w 1975 roku mecenasa sztuki – Wojciech Grabowski 8 . Wybranej grupie 46 polskich
artystów z Londynu poświęcono jedynie krótkie noty biograficzne.
Niewielu też polskich artystów tworzących w Wielkiej Brytanii po 1945 roku doczekało
się opracowań monograficznych poświęconych ich dorobkowi. Najwięcej
szczęścia i to do publikacji pióra autorów anglojęzycznych mieli Feliks Topolski 9
oraz Zdzisław Ruszkowski 10 . Już w nowym tysiącleciu dołączył do nich Stanisław
Frenkiel, o którego twórczości w 2001 roku monografię opublikował angielski historyk
sztuki Anthony Dyson 11 . Wcześniej o bejruckich rysunkach artysty z lat 1944-1947
ten sam autor napisał tekst w katalogu kolekcji rysunków i akwarel Frenkla znajdującej
się obecnie w prywatnych zbiorach Fakhoury Bushara 12 . Inni artyści chcący
zaistnieć na rynku artystycznym, jak Marian Bohusz-Szyszko czy Karolina Borchardt,
wydawali własnym sumptem książki-albumy z tekstami pisanymi na zamówienie,
pióra znanych angielskich krytyków i historyków sztuki, jak Max Wykes-Joyce 13 czy
Pierre Rouve 14 . Aż do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku dorobek tylko kilku
artystów polskich tworzących na emigracji leżał w polu zainteresowań również nielicznych
polskich historyków sztuki, zarówno mieszkających po wojnie w Anglii, jak
7
Londyn 1982.
8
Londyn 1983.
9
Jeszcze za życia artysty ukazały się zarówno prace o samym artyście i jego twórczości, jak też publikacje
ilustrowane przez F. Topolskiego. Patrz: Britain in Pace and War Draw by Feliks Topolski, Wstęp:
J. Laver, London 1941; Russia in War Draw by Feliks Topolski, Wstęp: Sir S. Crips, London 1942; Three
Continents 1944-1945 Pictured by Feliks Topolski, Wstęp: M. Collins, London 1944; 88 Pictures by Feliks
Topolski, Wstęp: H. Acton, London 1951; F. Topolski, Sketches and Gandhi, London 1953; F. Topolski,
Holy China, Boston 1968; F. Cowper, Topolski's Legal London, London 1961; L. Tolstoy, War and
Peace, Il. F. Topolski, London 1971; The Unitet Nations Sacred Drama, pod red. C. C. O'Briena i F. Topolskiego,
New York 1968; Paris Lost, a Shetchbook of the Thirties, Feliks Topolski, Wstęp: J. Stone,
London 1973; Topolski's Palace Buckingham Panoramas, Wstęp: H. R. H. The Prince Philip, Duke of
Edinburgh, London 1977; The World's Steyes: Drawings and Paintings by Feliks Topolski, London 1985;
F. Topolski, Autobiography, London 1988. Wraz z synem Danielem: D. Topolski, F. Topolski, Travels
With my Father a South American Journey, London 1983. W Polsce po śmierci malarza powstała praca
magisterska o jego twórczości: A. Michoński, 1993, Monografia twórczości Feliksa Topolskiego ze szczególnym
uwzględnieniem „Kroniki Topolskiego”. Lublin: BU KUL.
10
J. P. Hodin, Ruszkowski, Life and Work, London 1966; The Paintings of Ruszkowski, Wstęp:
M. Simonow, 1982. London.
11
A. Dyson, Passion and Paradox, The Art of Stanisław Frenkiel, London 2001.
12
Tenże, Stanisław Frenkiel, Beirut Drawings 1944-1947, Bushara Fakhoury Collection, London 1986.
13
M. Wykes-Joyce, Seven Archangels: The Art of Marian Bohusz, London 1977.
14
P. Rouve, Karolina Borchardt, London 1975.