Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Katarzyna Saniewska-Popiołek – Płynność granic między sztuką a medycyną...
240
Choć na arszenik podawany w zwiększanych minimalnie dawkach można się powoli uodpornić,
na prace Łukasiewicza uodpornić się nie da. Tak, jak nie ma możliwości na uodpornienie
się na lęk, a większość z nich właśnie o lęku traktuje. Lęk jest bowiem czymś, co
stawia nas w sytuacji bez wyjścia. Chociażby lęk przed rozpadem, lęk przed śmiercią. Cienka
granica wyobrażonej cielesności jest tylko pozornie czymś, co możemy uznać za wartość
stałą. Obcując z pracami Łukasiewicza, zmagamy się nie tylko z lękami dotyczącymi choroby,
bólu, przemijania, ale bardziej uniwersalnie zmagamy się z pytaniami dotyczącymi
naszego miejsca w świecie, w hierarchii. Przychodzi nam niejednokrotnie do głowy myśl,
że jesteśmy tylko trawionymi manią wielkości pasożytami na ziemskim organizmie.
W pracy zatytułowanej Pomiędzy widz jest świadkiem jakiegoś osobistego nieszczęścia
bohatera, który w żaden sposób nie może identyfikować się ze słowami: „Bóg dał, bóg
wziął” i cały jego świat ulega przeorganizowaniu. Rozkładowi ulega „normalna” hierarchia
wartości. Doprowadza to do stanu, w którym nie jest wiadomym czy jednostka ma w ogóle
jakikolwiek wpływ na swoje życie, czy też jest bezwolnym organizmem żyjącym na powierzchni,
której granic nie potrafi pojąć. Gdy patrzymy na krajobraz otaczający klęczącego,
prawdopodobnie na stopniach kościoła, mężczyznę i dostrzegamy złamane drzewo, tracimy
pewność skali, w której egzystujemy – drzewo to może być bowiem równie dobrze
złamanym włosem.
Marcin Łukasiewicz – Śmieci
W obrazach Marcina Łukasiewicza pojawia się też odniesienie do niezintegrowanych
w jednolite ciało ludzkich szczątków. Szczątki tworzą osobną narrację – mogą
być, jak wiadomo, ze wszech miar użyteczne w drodze transplantacyjnego recyklingu,
pozwalając „łatać” stare byty. Drugą grupę szczątków stanowią egzemplarze niezdatne,
fragmenty ciał niedoskonałych, niedorozwiniętych, wstydliwie, w czarnych
workach wywożone poza obszar pamięci. Zdawać się może, że hałda takiego wysypiska
znajduje się tuż poza kadrem obrazu Śmieci.
Czy biorąc pod uwagę wielość podjętych w sztuce Łukasiewicza wątków dotyczących
zarówno problematyki medycznej, jak i czysto formalnej (mam tu na myśli tak niepopularne
w chwili obecnej w sztuce posługiwanie się bardzo wypracowanym warsztatem i realistyczne
obrazowanie), możemy postawić mu zarzut powierzchowności czy przekroczenia
kompetencji? Czy też raczej skorzystamy z koncepcji wędrówki pojęć 3 umożliwiającej
przekraczanie granic kultur i dyscyplin, do której zaprasza nas Mieke Bal?
3
M.Bal, A Mieke Bal Reader, Part 2: Interdisciplinary Methodology, The University of Chicago
Press, Chicago and London 2006.