Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Andrzej Radomski – Kultura – „Bóg” Humanistów?
229
W świetle biologii czy psychologii:
a) wewnątrz nas nie istnieje żadne „ja”. Istnieje tylko mózg,
b) mózg każdego z nas stwarza swój własny świat,
c) możemy wiedzieć tyle, ile pozwoli nam mózg (rozumiany jako zbiór neuronalnych
modułów),
d) „myśli” on sam z siebie, nic go nie warunkuje, jest poza prawdą i fałszem, poza
dobrem i złem,
e) gromadzi on, przetwarza i tworzy informacje – w celu przetrwania i rozwoju organizmu
w określonym środowisku,
f) świadomość może być rozumiana w kategoriach biologicznych,
g) język służy do gromadzenia i przekazywania informacji (drogą poza genetyczną)
i nie jest tożsamy ze świadomością.
Mózg ma również płeć – co ma powodować niekiedy dość spore różnice między
kobietami i mężczyznami. I bynajmniej nie o różnice anatomiczne tu chodzi. Helen Fisher
zauważa, że wiele się zmieniło od czasu ukazania się Drugiej płci Simone de Beauvoir.
Pisze, że wszystkie istoty ludzkie przychodzą na świat z gotowymi strukturami
mózgowymi, które umożliwiają im działanie w sposób właściwy człowiekowi. Co więcej,
między dwiema płciami zachodzi szereg fundamentalnych różnic. „Przez miliony
lat mężczyźni i kobiety pełnili odmienne funkcje wymagające odmiennych umiejętności,
[…] dobór naturalny odsiewał jednostki gorzej przystosowane, czas rzeźbił subtelne
różnice w męskich i żeńskich mózgach. Kobieta rodzi się kobietą (a mężczyzna,
mężczyzną – przyp. A. R.).” 31
Na poziomie molekularnym za te różnice odpowiadają chromosomy – ich 23 para.
W zależności od tego czy zawierają parę XX czy XY, urodzi się dziewczynka albo
chłopiec. Jednakże już w okresie płodowym mamy kształtowanie mózgu. Decydującą
rolę w tym procesie odgrywają hormony. Zapłodniona komórka jajowa plemnikiem
XX wytworzy w wielkiej ilości estrogeny, które uformują mózg – zwany kobiecym.
Komórka z plemnikiem XY wytworzy więcej testosteronu i jego pochodnych, które
ukształtują mózg bardziej męski. Ów proces zostanie następnie wzmocniony w okresie
dojrzewania. Mózgi ludzkie po raz drugi dostaną potężne dawki – odpowiednio
estrogenów i testosteronu. W następnie tego zrodzą się określone różnice między kobietami
i mężczyznami co do zachowania, uzdolnień czy wyrażania emocji.
W wielu ostatnich badaniach wykorzystujących technikę PET, twierdzi Deborah
Blum, wykazano, że u mężczyzn i kobiet podczas wykonywania różnego typu zadań
słownych lub matematyczno-przestrzennych ulegają aktywacji inne części mózgu.
Może to świadczyć o istnieniu realnych różnic we wrodzonych procesach biologicznych
odnoszących się do poszczególnych czynności u obu płci 32 .
W związku z tym „niektórzy sądzą, że lepsza wiedza o zróżnicowaniu płciowym
stawia kobiety na przegranej pozycji. […] Radykalne feministki twierdzą niekiedy, że
wiedza ta powinna zostać ukryta. […] Uważają, że uznanie istnienia pewnych różnic
w zakresie funkcjonowania poznawczego może stanowić wymówkę dla niedopuszczania
kobiet do nauk ścisłych i matematyki.” 33
31
Helen Fisher: Pierwsza płeć, Warszawa 2003, s. 11.
32
Deborah Blum: Mózg i płeć, Warszawa 2000, s. 82.
33
Doreen Kimura: Płeć i poznanie, PIW, Warszawa 2006, s. 191.