Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Andrzej Radomski – Kultura – „Bóg” Humanistów?
227
i umysły, a ochranianie ich jest podstawowym sensem naszego istnienia. Mają za sobą
długą drogę. Noszą teraz nazwę genów, a ich maszyny przetrwania to my.” 21
Tymczasem wśród badaczy humanistycznych nadal przeważa obraz ewolucji nakreślony
przez XIX-wiecznych darwinistów z jego rasistowskimi wypustkami spod
znaku darwinizmu społecznego – podtrzymywanego następnie przez kręgi konserwatywne,
a w II połowie wieku XX przez tzw. Nową Prawicę (co oczywiście tylko
potęguje dodatkowo niechęć np. lewicowych kulturoznawców do tej opcji).
Na początku XXI wieku na gruncie nauk biologicznych i psychologii ewolucyjnej
dominuje następujący obraz człowieka i jego relacji z otoczeniem:
1) organizmy żywe to takie jednostki, które potrafią się replikować,
2) replikacja odbywa się za pomocą rozmnażania płciowego (zdecydowanie dominuje),
w ramach którego przekazywana jest uniwersalna instrukcja budowy danego organizmu.
Ową instrukcją jest zbiór czterech zasad (A,T;G,C), które m.in. kodują białka
i ma strukturę podwójnej helisy. Jest to informacja doskonała, gdyż rozumie samą siebie.
Taki zbiór zasad azotowych dzieli się na jednostki zwane genami, a te z kolei na
podstawowe jednostki dziedziczenia (PNM). U bardziej złożonych organizmów geny
upakowane są w pary chromosomów, czyli białka chroniące DNA. 22 Liczba par chromosomów
oraz ułożenie genów w chromosomach jest cechą danego gatunku 23 ,
3) fragmenty DNA kodujące białka stanowią ok. 1,5 % ludzkiego genomu. Inne
zaliczane do tzw. „śmieciowego” DNA regulują ekspresję genów (czyli ich aktywność),
czyli decydują, jaki gen, w jakim czasie i w jakim miejscu ma się uaktywnić.
Są to tzw. enhancery 24 . To właśnie nim zawdzięczamy olbrzymie zróżnicowanie
kształtów zwierząt, których genomy kodują podobny zestaw białek (w genomie
myszy np. można zidentyfikować odpowiedniki co najmniej 99% genów człowieka),
4) DNA kodujące poszczególne białka jest podzielone i rozrzucone w różnych miejscach
genomu. Nie istnieje więc konkretny gen odpowiedzialny za dane białko. Ponadto
każda część tego rozrzuconego DNA może podlegać mutacji. Tak więc wariacje
(położenie) poszczególnych liter nukleotydów są tym, co zastąpiło gen jako jednostkę
dziedziczności SNP (ang. single nucleotide polymorphism). 25
Te wszystkie mechanizmy wynikają z procesów adaptacyjnych. Są one odpowiedzią
na wyzwania stawiane danemu organizmowi przez zmieniające się środowisko
zewnętrzne. Czyli przeżywają najlepiej dostosowani. Adaptacja jest procesem dwuetapowym.
W każdym pokoleniu zachodzą mutacje i dostarczają danej populacji nowych
wariantów. Dobór naturalny zaś je przesiewa. Co ciekawe, większość mutacji
jest zwykle szkodliwa dla organizmu. 26 To darwinowskie jeszcze założenie legło u podstaw
kolejnej tezy, że również podstawowe cechy uznawane za typowo ludzkie, jak
religia, moralność i w ogóle kultura są wynikiem ewolucji. Dało to podstawę do ukonstytuowania
się nowej dyscypliny i nowego paradygmatu zarazem, czyli socjobiologii.
Jej twórca Edward Wilson tak o tym pisał: „Gdyby ludzie byli od urodzenia
21
Richard Dawkins: Samolubny gen, Warszawa 2003, s. 41.
22
Ewa Bartnik: ABC Genetyki, Warszawa 1999, s. 28.
23
Tamże, s. 34.
24
Sean B. Carroll, Benjamin Prud'homme i Nicolas Gompel: Ewolucja między genami, [w:] Świat
Nauki, nr 6, 2008, s. 54.
25
Lee Silver: Rok cudów, [w:] Newsweek, nr 43, 2007, s. 70-71.
26
Allen Orr: Dobór naturalny dziś, [w:] Świat nauki, nr 2, 2009, s. 28.