Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Andrzej Radomski – Kultura – „Bóg” Humanistów?
Andrzej Radomski
217
Kultura – „Bóg” Humanistów?
Na świecie dokonała się rewolucja. Wkraczamy w erę informacjonalizmu, społeczeństwa
sieciowego i inteligentnej rzeczywistości. Transformacje, które zachodzą
na naszych oczach są, jak niemal zgodnie podkreślają wszyscy obserwatorzy,
efektem upowszechniania się różnych gadżetów: elektronicznych, cybernetycznych,
telekomunikacyjnych, informatycznych, a także coraz szerszego stosowania
w życiu codziennym osiągnięć inżynierii genetycznej, biotechnologii, bioinformatyki
czy robotyki. Już z konieczności pobieżnego wyliczenia wynika, że zmiana
środowiska człowieka dokonała/uje się w wyniku swoistego mariażu osiągnięć
współczesnego przyrodoznawstwa i techniki. Nie jest to sytuacja nowa. Ta tendencja,
jak nas przekonują historycy, uwidacznia się co najmniej od czasów nowożytnych.
Jednakże do czasów najnowszych motorem przemian i rozwoju były także inne
czynniki: religia, ideologia, polityka, a nawet sztuka, czyli różne sfery, jak to się najczęściej
określa: kultury symbolicznej.
Kultura była zatem w centrum uwagi (jej podstawy, jej rozwój, jej przemiany): filozofii,
nauki, sztuki czy literatury. Dla humanistyki stała się głównym przedmiotem
zainteresowań – badań po prostu. Cechy kultury były zwykle przedstawiane w opozycji
do natury. Kultura w praktycznie wszystkich dwudziestowiecznych paradygmatach
była przedstawiana jako odrębny byt. W XX wieku zaznaczyła się tendencja
do czegoś w rodzaju imperializmu kulturoznawczego. Oto bowiem wszelkie wytwory
ludzkiej działalności, rozwój różnych praktyk społecznych i wreszcie różne ludzkie
czynności były interpretowane jako uwarunkowane kulturowo głównie. Rola natury
została zmarginalizowana.
Tymczasem wspomniana erupcja różnych wynalazków, które odmieniły oblicze
świata współczesnego, dokonała się przede wszystkim dzięki fundamentalnym odkryciom,
czy, jak kto woli, skonstruowaniu opowieści o prawach rządzących naturą. Co
więcej, odkrycia te dotyczyły także człowieka. Humanistyka jednak zignorowała je.
Dominujące obecnie różne orientacje postmodernistyczne wzmacniają tylko ów kulturoznawczy
imperializm. Stąd poszczególne dyscypliny humanistyczne czy po prostu
nauki o kulturze w dalszym ciągu rozwijają się w błogiej często nieświadomości